Tíminn - 22.12.1931, Blaðsíða 3

TIMINN
265
honum var eingöngu falið á hendur,
þ. e. raflagnirnar, iæt ég fylgja vott-
orð, um aukakostnað við raflagnirn-
ar í húsið, sem sýna, að landið verð-
ur á þeim eina lið að borga ca.
10,500 kr. í ofanálag á útboð, sem
var 8,700 kr. þessi aukakostnaður
stafar eingöngu af því að hr. G. B.
veit ekki nógu vel hvernig átti að
koma rafleiðslunum fyrir og lætur
gera sífelldar breytingar eítir á.
Vottorð.
Samkvæmt ósk húsameistara ríkis-
ins, herra Guðjóns Samúelssonar,
hefi ég athugað að hve miklu leyti
aukavinna þessa árs í nýja síma-
húsinu, falli á höggningu fyrir raf-
taugum og símaleiðslum, svo og að-
gerð á þeim raufum, og hefi ég kom-
ist að raun um, að það mundi vera
sem næst kr. 2000,00.
Reykjavík, '18. desember 1931.
Filippus Guðmundsson.
Ilvík, 17. des. 1931.
Húsameistari ríkisins, Rvík.
Samkvæmt ósk yðar læt ég yður
hér með í té yfirlit yfir kostnað við
raflagnir i símaliúsið nýja i Reykja-
vík.
I. Raflögn í nýja síma-
húsið samkv. útboðs-
uppdrætti............ kr. 8.700.00
II. Viðbætur og breyting1
ar ca................ — 8.500.00.
Kr. 17.200.00
Liður II. er að nokkru leyti áætl-
aður, og því án skuldbindingar, þar
eð verkinu er ekki að fullu lokið enn
þá, og þvi ekki endanlega gert upp.
Virðingarfyllst
Júlíus Björnsson.
%
Af þessari skýrslu og andmælum
hr. G. Briem vona ég að allur al-
menningur skiji, hve sanngjarnar og
drengilegar hafa vcrið þær árásir,
sem gerðar liafa verið á mig fyrir
teikningu símahússins.
Guðjón Samúelsson.
-----o-----
Refabú. Tuttugu menn i Norður-
þingeyjarsýslu gerðu með sér liluta-
félag um refarækt síðastliðið vor.
Félagið hafði 18. f. m. keypt uni 70
refi, flest yrðlinga, og sett samah
refagarð að Hafursstöðum í Öxar-
firði. þar eru geymdir um 40 refir
en um 30 eru í gömlum refagarði í
Léirhöfn. Refagarðurinn á Hafurs-
stöðum er 18X30 metrar að stærð.
lnni eru 6 liús gerð úr refanetum
og 2 greni i hverju liúsi. Stofn-
kostnaður búsins mun vera um 8
þús. krónur. Flestum reíunum á að
lóga í vetur, en 6—8 refahjón verða
þó látin lifa, til þess að halda við
stofninum. Framkvæmdarstjóri Jjús-
ins er Theódór Gunnlaugsson á
Hafursstöðum.
heimleiðinni gengu nokkrir á
Hlíðarfjall og fengum vér allir
góða yfirsýn yfir hraunið mikla
úr Leirhnúk er íéll(1925)niður í
vatn hjá Reykjahlíð og umhverfis
kirkjuna. Ágætis útsýn fékst yfir
Árfellin austur undan alla leið
austur yfir Jökulsá. Lögðu þrír
piltar úr förinni gangandi austur
að Dettifossi kl. 4 síðdegis. Gekk
þeir förin vel; gengu þeir þann
dag til kvölds og næstu nótt og
komu til Reykjahlíðar um kl. 10
næsta morgun.
Næsta dag var skoðuð Stóra-
gjá og Hverfjall. Um nónbil kom
mótorbátur að taka okkur og fay-
angurinn. Var í þeirri för langa
stund staðið við í Slútnesi, athug-
aður gróðurinn þar, fuglarnir og
hreiður þeirra. Jóhannes bóndi
Sigfússon á Grímsstöðum ko.v.
þangað til að leiðbeina okRur.
Síðan var haldið að Álftagerði
og þaðan á bílum að Baldursheimi
og tjaldað þar til gistingar. Enn
hélst hið fagra veður og var út-
sýnið gullfallegt frá Baldursheimi
um sveitina og fjallahringinn.
Þórólfur bóndi í Baldursheimi og
móðir hans veittu oss góðan beina
og Þórólfur útvegaði okkur hesta
og fylgdarmenn yfir heiðina til
Rárðardals daginn eftir.
Undir nón 19. júní lögðum vér
af stað frá Baldursheimi með 11
Bréf
af Snæfellsnesi.
Eftir seinustu kosningar rikti óhug-
ur og hrýggð í herbúðum ílraldsins
um land allt. í fjögur ár liafði það
undirbúið jarðveginn og þess verstu
andstæðingar, jafnaðarmennimir,
höfðu svarið því trú sína og holl-
ustu. það gerði sér því vonir um
góða uppskeru. En þær vonir J)rugð-
ust'.
I cinu kjördæmi munu þó aflcið-
ingar ósigursins hafa aukið nxeir
gremju og vonléysi hjá ilialdsmönn-
um en víðasthvar annars staðar. þeir
höfðu ráðið þar lögum og lofum um
undanfarin ár. þeim lial'ði teki/.t að
lialda aftur af öllum nauðsynlegust-
um framkyæmdum og lialda miklmn
meirahluta kjósenda við trúna á kyx--
stöðuna. og atliafnaleysið. þeir höfðu
sent á þing einJivern dugminnsta
og afturháldssamasta þingmann, seni
verið hefir. þeim hafði um langt
slceið tekizt að varðveita einvoldi
kaupmannanna yfir vöi’uverðinu,
með þeím afleiðingum fyrir almenn-
ing, er hver og einn, som nokkuð
þekkir til einvaldrar kaupmanna-
verzlunar, getur gert sér Jjósar. Og
þeim hafði tekizt að koma þannig
fótum undir einn mann, að auðlegð
hans og yfirlæti minnti á dálítinn
smákóng.
• þetta kjördæmi, þar sem völd
íhalds voru svona milvil var Snæ-
fellsnessýsla.
En raunin er sú, að íhald og kyr-
Staða snúa liugum Jieirra manna,
scm nægan skilning hafa til að sjá,
að slíkt ástand, sem þetta leiðir til
niðurdreps fyrir allan þorra alþýðu,
til framsóknar og umbótatilrauna.
Og svo fór einnig hér.
Fyrsta sporið var að draga verzl-
unareinveldið úr höndum kaup-
mannanna. Reynslan hafði sýnt, að
samvinnufélagsskapur bændanna
víðsvegar um landið liafði gefízt
mjög vel, í þessum efnum. Hér var
höfð sama aðferð. Kaupfélag var
stofnað í Stykkishólmi. það var á
einhverjum þeim erfiðustu tímum,
sem yfir þetta land liafa gengið, rétt
á eftir liinni miklu verðbyltingu, sem
fór í kjölfar heimsstyrjaldarinnar.
það var veikburða og þróttlítið í
fyrstu, en með hverju árinu, sem
leið óx því fiskur um lirygg. Og nú
eru það ekld lengur kaupmennirnir,
sem ákvcða vöruverðið eftir sínum
geðþótta í þeim liluta sýslunni, sem
lcaupfélagiö nær yfir. Nú cr það
kaupfélagiÖ eða réttara sagt neyt-
endurnir sjálfir, sem ákveða verðið.
Kaupmennirnir liafa séð það aukast
og eflast.. þoir hafa reynt m^ð mörgu
móti að vinna því geig, en alltaf mis-
tekizt og það eina, sem þeir geta
gert nú, til að standast samkeppnina
frá kaupfélaginu, er að segja: Við
bjóðum sama verð og kaupfélagið.
þessi sigur, sem kaupfélagið hefir
unnið, er að mörgu levti mei’kilegur.
Hann kennir mönnum, að máttur
samtalianna sigri þó við mikla mót-
stöðu sé að etja. Og slíkir sigrar hafa
þroskandi áhrif fyrir þá, sem vinna
þá, auk þess hagnaðar, sem af þeim
leiðir fyi’ir neytendur.
En ]jó íhaldið væri öflugt í verzl-
uninni, var styrkur þessi enn meiri
í pólitíkinni. Ejns og áður er getið
um þá var þingmaðurinn einhver sú
mesta liðleskja í opinberum málum,
er noklcurntíma liefir verið send á
þing. Stefna hans var i stytztu máli
sú, að gera okki neitt. þessvegna féll
hann ihaldinu vel í geð, og þess-
vegna liaus það hann Jivað eftir
annað.
En ihald og kvrstaða varir aldrei
til eilifðar. það eru alltaf til ungir,
framsæknir menig sem hata kvrstöð-
una og þrá meira af starfi, meira af
framsókn. Og þessir menn hóíu gagn-
sókn, sókn á móti ihaldinu og kyr-
stöðunni. þeir máttu sín lítils. í
fýrstu, • en vegur þeirra liefir farið
vaxandi.
Fyi’sta sporinu, sem stigið var í
þessa átt, hefir þegar verið lýst. Við
liosningar þær, sem fram fóru 1923
fékk sá írambjóðandinn, sem næst,
stóð Framsóknarflokknum, milli 20
og 30 atltvæði. Við næstu kosningai’,
sumai’ið 1927 fékk iTambjóðandi
Framsóknarmanna, nokkuð á þi-iðja
liundrað atkvæða. Og í sunxar fékk
hann 475 atkvæði.
þcssar tölur sýna nxikið. þær sýna
betur en íxoklvuð annab, hinn öra
vöxt Fi’amsóknarstefnunnar í kjör-
dæminu. En samhliða nxá lilca nefna
aðrár tölur. Við kosningarixar 1927
lékk íhaldiö lielmingi hærri atkvæða-
tölu en báðir andóísllokka^ þess til
samans. En í sumar fær það liálfu
þriðja liundraði atkvæða færra én
andstæðingarnir sanxanlagt. Og þess-
vegna var ástæða til að íhaldinu á
Snæfellsnesi yrði óglatt eftir seinustu
kosningar. Að baki sér sá það fallin
vígi, en fi-anxundan var fullkominn
ósigui’.
Ilialdið hafði liorft á einn kjósand-
amx eftir annan skerast úr leik, og
ganga undir mei’ki framsókixar og
framfax’a. Unx langt skeið var það
eini’átt i verzluixinni, en svo bregðast
lvrosstré senx önnur tré, og fótfestan
bilaði því eiixnig þar. Samviixnufé
lagsskapurinn braut einveldið þar á
bak aftur og „litli kóixgurinn" „spil-
aði fallit" og tap baixkanna á honum
naixx „nttó“ íxxörgunx huixdruðum
þúsunda. Leppar kaupmannanna
liættu að ganga um sveitirnar og
lokka bændur til að undirski’iíta
skjal, þar sem þeir gangast inn á,
að afsala sér nokki’um hluta af lof-
uð vei’ði á innlögðum vörum sínunx.
í íxxöi’g ár liafði vegi þeinx, senx
liggja átti frá Borgarnesi unx suður-
sveitirnar til Stykkishólnxs, þokað
áfram lilxl ag brelvkúsnígli, sem er að
skriða upp vegg. Úr þessu var leyst
með snöggu átaki, án hjálpar ilialds-
ins, og reyndar gert miklu meira, þvi
nú er ekki aðeins bílfært frá Borgar-
nesi til Stykkishólms, heldur líka frá
Borgarnesi til Ólafsvíkur, og lögð
drög til þess að leggja veg trá Búð-
unx, vestan Jökuls, alla leið til Sands.
— Stói’feJldari ræktun hefir átt sér
stað í sveitum kjöx’dæmisins en
nokkurn en nokurn óraði þar fyrir
á stjórnartímum ílxaldsins.
þetta liafa Snæfellingar líka séð.
Hrönnum saman liafa þeir yfixgefið
íhaldið og gerst Framsóknarnxenn.
þeir hafa látið reynslu síns kjör-
dænxis vera sér lærdónx. En þeir hafa
líka séð lengra. þeir hafa séð Jiirðu-
ieysi íhaldsins og eftirlitsleysi i
stjórn opinberra mála, andúð þess
gegn skólum og aukinni menningu
og stjórnlausa eyðslu þess á fé lxank-
anna, sem rann til nokkui-ra nxisjafn-
lega ærulíærra „spekúlanta1*. þeir
liafa séð, að það er verst, bæði fyrir
þá og þjóðina að íylgja íhaldinu. Og
enginn láir lxvorki Snæfellingunx né
öðruixi, sem nú fylgja íhaldinu, þó
þeir skiljist við það, þegar þeir fara
að rannsaka málavextina til hlítar.
Ihaldið á Snæfellsnesi hefir ástæðu
til þess að láta sér vera órótt. Og
eitt á það víst: Að eftir næstu kosn-
ingar mun það liafa nægilegt tilefni
til þess, að liarma örlög sín, og þau
nxöi’gu afbi-ot, sem það hefir framið.
Jöklari.
-----o-----
Svo sem kunnugt er, ætlaði J. J.
ráðhei’ra að halda fyrii-lestur i Kefla-
vík um byggingarmál fyi’ir liáJfum
mánuði siðan. Var húsfyllir kominn’
i stærsta sanxkomusal kauptúnshis,
og' fjöldi gesta úr næstu byggða-
löguixx. þegar fyrirlesturinn átti að
byi-ja kl. 8 um kvöldið, ryðst Ól. Th.
inn nxeð lítilli kui'teisi að venju,
og skorar á fyrirlesarann að hætta
við ræðu sina og taka upp pólitíska
hólmgöngu.
Dómsmálaráðherra mun ekki liafa
verið fjarri skapi að tala unx lands-
mál við Óiaf og gerði það. Iléldu þcir
fund til miðnættis og töluðu ekki
aði’ir en þeir.
Öllum sem til fréttu, þótti undar-
leg vöntun Ólafs á mannasiðunx í
þessu tilfelli, bæði ruddaskapur lians
að ryðjast inn á fyrirlestur um ó-
pólitískt efni, til að breyta honuux
í deilufund, og þó ekki siður fram-
koma hans á fundinum, ógeðslegt
orðbragð, klúryrði, ásakanir, senx
slegið var fram, en eklci reynt að
sanna. Ólafur hélt að hann gæti
„tekið" Keflavík með þjösnalegri
framkomu. En lionuxxx brást sú von.
því nxeira sem hann sýndi stráks-
skap sinn, því fráhverfari urðú fund-
armenn honum.
Eftir fundinn var framkoma Ólafs
ahxxennt unxræðuefni suður þar.
Menn byrjuðu að sjá hann í nýju
ljósi. Hann hafði reynt að fá beina
traustsyfirlýsingu út af dragnóta-
sættinni. En fáir vildu skrifa undir,
svo því var hætt. Ólafi líkaði þetta
illa, og fór að verða veixju fi’emur
óstyrkur í skapi.
Óánægjan nxeð fisksöluna er æði-
mikil suður með sjó, eins og ann-
arsstaðar. Verðið lækkar stöðugt. Fyr-
ir stríð var skippundið 75 gullkrón-
ur. Nú bauð Kveldúlfur í haust 65
pappírskrónur, síðan 62 og nú tald-
izt Ólafur ekki geta borgað nema 15
kr. það er varla fyrir veði bank-
anna. Svo koma verkalaun og allar
aðrar kröfur heimilanna, sem eiga
þennan fisk. Fjörutíu og fimm kr-
senx hver hefir að geyma 54 gullaura
er dauðans lágt. verð. Eftir því sem
vei’ðið fellur þrengist að fiskimönn-
unuxn. þeir safna stórum skuldum
í ár. Jxá vantai' peninga í næstu út-
gei'ð. Fiskverðið verður með liverj-
um deginum meira brennandi lífs-
spursnxál, líka fyrir fólkið i Kefla-
vílt.
þegai' Ól. Tli. brauzt inn á fyrir-
lestur J. J., valdi ráðhei’rann sér
fisksöluna að umtalsefni. En Ól. Th.
vildi ekki um það tala, heldur Ilvann
eyrarfjósið, stjói’narbílana o. fl. af
því tægi. A þeirn fundi lýsti hann
þó blessun sinni yfir fisksölusamlagi
hinna minni togaraeigenda, því senx
Proppé og Ki’. Karlsson stýra. Sagð-
ist liann vilja lilynna að þvi með þvi
að kaupa af þvi þriðjunginn af fiski
þess.
Fisksölumálið hafði færst nær
niönnum viö þessar uinræður og eink
um við undanbrögð Ólafs að ræða
það. Fám dögum seinna ákváðu
nokkrir Keflvíkingar að halda ann-
an fund um fiskmálið og buðu Ól.
Tli. og J. J. nxeð sínxskeyti að koma
á fund um fisksölumálið næsta niið-
vikudag kl. 4.
Dómsmálaráðherra tók boðinu liið
bezta, en Ól. Th. var fár við. Fékk
liann fáeina Keflvikinga til að lýsa
yfir í Mbl., að þeir stæðu ekki að
fundarboðinu. Svo barnalega liorfinn
fyrra trausti var Ói. Th. orðinn, að
hann sagðist skoða þetta sem traust.
Ilann sagði að sér hefði verið það
óblandin gleði að öll Keflavík stæði
ekki bak við fiíndarboðun, þar sem
umræðueínið væri: Dragnótaveiðin og
fisksalan.
þegar íundur byi’jaði, var lxúsið
enn fyllra en áður. þetta var stærsti
fundur, senx haldinn hefir verið í
Keflavík alla þingmennskutíð Ólafs.
Og fundarmenn voru á allan hátt
hinir pi'úðustu. þeir biðu með eftir-
væntingu að heyra Ólaf Tliors, sem
selur nú ávöxtinn af striti þeirra i
iieilt ár fyrir nokkuð minna en lielni-
ing al' verði eins og það gerðist fyr-
ir stríð, gera grein fyrir þessum sorg-
legu leikslokunx. þcir þráðu að lieyra
hann gefa einhverja skýringu, ein-
hverja von, senx brygði birtu yfir
framtíðina. Einri aí foi’mömiununx,
Arinbjörn þorvarðárson, setti fund-
inn og bað Elínmund kaupmann
Fengu nemendurnir gistingu í
heimavist Menntaskólans þar. Var
frú skólameistarans á fótum með
heitt kaffi, kökur og mjólk á
borðum og veitti oss ágæta hress-
ingu eftir ferðavolkið.
Sunnudaginn 21. júní sváfum
vér rólegir fram yfir hádegi. Vor-
um vér um kyrrt á Akureyri þann
dag og skoðuðu nemendur bæinn,
en dvöldu annars í menntaskólan-
um og leyfði skólameistari þeim
hátíðasal skólans til dvalar. Var
fleira gert sér til skemtunar.
Næsta dag (22. júní) fórum vér
Sunnanmenn inn í Eyjafjörð alla
leið að Saurbæ. Var Steindór
kennari Steinsdórsson okkur til
leiðbeiningar. Komið var við á
Grund og Kristneshæli og sýndi
læknirinn okkur hælið. Eiunig var
stansað í Gróðrarstöð Akureyrar
og skoðaðir fegurstu trjáreitirnir.
Síðari lxluta dags var farið út
að Möðruvöllum í Hörgárdal. Sig-
urður Guðmundsson skólameistari
fór þangað út eftir til að leiðbeina
okkur og sagði nemendum í fám
orðum frá sögustaðnum.
Um kvöldið bauð skólameistari
öllum leiðangursmönnum til kaffi-
drykkju í hátíðasal Akureyrar-
skóla. Voru þar nokkrar ræður
fluttar og mentaskólunum báðum
óskað allra heilla. Að kaffidrykkj-
unni lokinni hófst dans, er stóð
hesta, þar af 8 hesta undir flutn-
ing og tvo fylgdarmenn. Var ferð-
inni heitið vestur yfir heiðina að
Svartárkoti. Lá leiðin langa
stund inn með Kraká. Gengu leið-
angursmenn, en sumir tóku sér
hvíldir á varahestunum. Tveir
Akureyringar tóku krók á leið
sína og gengu á Sellandafjall.
Strjálaöist hópurinn er nær dró
Svartárkoti. Lentu allmargir við
flóann fyrir norðan Svarátvatn,
ösluðu yfir hann og tóku þann
kost að halda beint að VíðikerL
— En nokkrir fóru veginn sunnan
við vatnið að Svartárkoti, þar á
meðal flestir Norðanmenn og
fylgdarmennirnir með farangurs-
lestina. Komurn vér þangað laust
eftir miðnætti. Þar tóku Norðan-
menn náttstað. En vér Sunnan-
menn gengum áfram ofan að Víði-
keri og flutti bóndinn í Koti far-
angur vorn á vagni. Þykkviðri
hafði verið síðari hluta dags og
dinxmt inn til Öræfa. — En nú
birti til og fengum vér af ásun-
um norðan við Kot ágætis útsýni
til Öræfanna, suður undir Vatna-
jökul og blöstu við Tx’ölladyngja,
Dyngjufjöll, Kollótta-Dyngja og
ber Herðubreið yfir hana sunnan-
megin gígsins. Komum vér að
Víðikeri síðla nætur og fengum
ágætar viðtökur hjá Tryggva
bónda Guðnasyni og ungu hjónun-
um Kára Tyrggvasyni og konu
hans. Höfðu þá félagar okkar, er
á undan voru, þegið bæði mat og
fengið föt sín þurkuð. Fengum
vér allir gistingu í hinum ný-
reistu húskynnum þeiri’a feðga og
vermdum okkur eftir vosið á
heiðinni, við rafmagnshitann er
baðhitaði húsið. — Það varð að
mestu vökunótt hjá heimafólki,
en vér sváfurn vært til kl. 10 um
morguninn.
Laust eftir lxádegi 20. júní bár-
um vér Sunnanmenn farangur
vorn enn á vörubíla og settust
fei'ðafélagarnir þar ofan á og
skýldu sjer með voðum. Var
þannig ekið niður allan Bárðar-
dal yfir Ljósavatnsskarð alla leið
að Fnjóská. En farangrinum var
ekið að Skógum. Bárðdælingar
voru á hreppskilum í Sandvik. Þar
stöldruðum vér við stundarfj órð-
ung; höfðu víst fáir nemendur
komið á hreppskil áður. Mátti svo
segja, að þar kveddum við Þing-
eyinga. Mintust ferðafélagar mín-
ir margra ánægjustunda í sýsl-
unni, fegurðar héraðsins, og gest-
risni og greiðvikni sýslubúa í okk-
ar garð. Hófu þeir glaðværa
söngva, eins og títt var áður í
forinni. Svöruðu hreppskilamenn
í sömu mynt og var þannig sung-
ist á um stund. — Þá var svalt
veður og drungalegt, fannir mikl-
ar í fjöllum og gróður skamt á
veg' kominn. — En einn bændanna
byrjaði að syngja „Vorgyðjan
svífur úr suðrænum geim“. Und-
ir það tók allur þingheimur, og
langferðamennirnir, voru erindln
sungin af tilfinningu, eins og
menn sæu vorið og blíðviðrin
fram undan.
Stansað var við brúna á Skjálf-
andafljóti, skoðaður Goðafoss og
nestið tekið upp og setzt að snæð-
ingi á Fosshóli.
Dagur var að kvöldi kominn er
vér kornurn að Fnjóská; byrjað
að rigna. Þó var um stund stans-
að í skóginum. Síðan var lagt
gangandi á heiðina og allur far-
angur skilinn eftir til flutnings
hæsta dag. Á heiðinni gerði kaf-
aldsbleytu og *þoku. Biðu bílar
okkar vestanvert í heiðarbrún-
inni. Á háheiðinni strjálaðist fólk-
ið nokkuð og viltust sum af veg-
inum, stefndu utar en rétt var.
En sumir náðu til bílanna. Tóku
þá bílarnir að þeyta lúðrana og
fæi’ðu sig með hægð niður veg-
inn. Dreif þá liðið smámsaman að,
uns allir höfðu sameinast bílun-
um, nerna einn, sem farið hafði
alla leið til bæja. Þetta og íanna-
vaðallinn á heiðinni tafði mjög
förina og konxum vér undir morg-
un til Akureyrar, þreyttir og
kaldir.