Tíminn - 13.02.1932, Side 3

TÍMINN
H. ellulandi flutti þar fyrirlestur um
fiskrækt i fersku vatni. Um 120 býli
geta notið hagnaðar af fiskrækt
þeirri, sem hér er um að ræða. í
undirbúningsnefnd voru kosnir: Hali-
grímur þórarinsson á Ketilstöðum,
Björn Hallsson á Rangá, Svemn
Jónsson á Egilsstöðum, Sigmar porm-
ar á Klaustri og Björn Guðmundsson
í Steðbrjótsseli.
Stóxkostleg vatnsveita í Indlandi.
í janúarmánuði siðastliðnum var lok-
ið við stórlcostlega vatnsveitu i indus-
dainum. Er vatnsveita þessi talin eitt
liið mesta v.erkíræðilegt afrek, sem
unnið hefir verið í heiminum. Geisi-
ieg landfiæmi, sem áður hafa verið
aröiaus vegna vatnsskoits breytast
nú í blómlegar ekrur, þar sem rækta
má um 1 y2 miij. smálesta af liveiti
og ógrynni ai baðmuil og hrísgrjón-
um, Maimmörg héröð, þai' sem hung-
unrsneyð hefir verið yiirvofandi, hve
nær,( sem .eiitthvað bar út af, verða
nú með lífvæniegustu hlutum lands-
ins.
Japanar oy Kínverjar gjörðu fjög-
urra stunda vopnahlé á fimmtudag-
inn var. Fimm þúsundii' útlendinga,
mest konur og börn iluttu sig burt
ai ófriðarsvæðinu meðan á hléinu
stóð.
Eólksfjölgun í Norðurálfunni. Jo-
seph CaiIIaux, fyrverandi fjármála-
ráðlierra Frakkiands, liefir nýlega
haldið þvi íram i ritgeiðum og iyrir-
iestrum, að 150 miljónum manna sé
oíaukið i Evrópu. Telur hann, þar
eð fólksflutningar hafi stöðvast til
Vesturheims, að stofna verði til land-
'náms í stórum stll i Afriku. Caillaux
minnir á það, að þegar Hoover, nú
Bandarikjaiörseti, hafði aðalumsjón
með matgjöfum til bágstaddra Ev-
rópuþjóða á styrjaldartímunum, þá
hafi hann verið þeirrar skoðunar, að
álfan væri 100 miljónum af fjölmenn.
Ei íbúunum fækkaði um 100 miljón-
ir gæti hinir komist sómasamlega
af. Árið 1810 segir Caillaux, var í-
búatala heimsins 680 milj., en 1910
I. 750 milj., svo aukningin nemur
1.050 milj. Mannkynið hefir tvöfald-
ast á einni öld. En ef F.vrópa er tek-
in út af fyrir sig, kemur i ljós, að
íbúatala hennar hefir þrefaldast á
110 árum. Árið 1810 var ibúatala Ev-
rópu 180 miljónir, en 1913 480 miij-
ónir. Caillaux segir ennfremur, að á
þrettán öldum hafi ibúatala Evrópu
aukizt um að eins 50 milj. (frá því
á dögum Rómarikis) en á 19. öld
um 270 milj. Ástæðurnar til þessar-
ar óhemju fólksfjölgunar eru mai'g-
ar, bætt heilsufar og lengra líí, færri
styrjaldir og allskonar hvatninga-
stai’fsemi liins opinbera, til fólksíjölg-
unar, og loks vöxtur vélaiðnaðarins.
Caillaux hyggur mikla hættu á ferð-
um fyrir framtíð Evrópu, ,ef ekki
verður að hafst. „En Afríka er ekki
langt undan", segir hann „og hún
er þrisvar sinnum stærri en Evrópa,
en hefir að eins 5 íbúa á ferkílo-
metra. Skilyrði eru þar ágæt víða,
en mikið þarf þó að gera til þess að
ýms svæði þar verði byggileg hvitum
mönnum".
Frakkar og skaðabæturnar. í blaði
Painleve fyrverandi forsætisráðherra
er komizt að orði í ritstjórnargrein
á þessa leið: „Skuldamál banda-
manna eru svo samtvinnuð, að ef
þýzkaland getur ekki borgað, stöðv-
ast ófriðai'skuldagreiðslur milli
bandamanna innbyrðis. Frakkland
ætti ekki að borga Bretlandi og
Baudarikjunum meira en það fær
frá þýzkalandi. Geti þýzkaland ekki
staðið við skuldbindingar sínar sam-
kvæmt gerðum samningum, getum
við ekki greitt ófriðarskuldirnar við
Bretland og Bandaríkin".
Mellon, fjármálaráðherra Banda-
rikjanna, hefir tekið boði Hoovers um
að verða sendiherra Bandarikjanna í
London. H.efir að undanförnu verið
vitt mjög i þjóöþinginu að fjánnála-
ráðherrann er hlutafjáreigandi i
ýmsum stærstu iðnaðarfýrirtækjum
landsins, og þylár það illa geta sam-
rýmst stöðu hans. Er Mellon einn af
auðugustu mönnum Bandarikjanna.
Hefir ekki verið fundið að þessu fyr
en nú, er demokratar náðu meira
hiuta i íulltrúadeildinni.
Sir Eric Drummond hefir beðizt
lausnar frá störfum sinum lyrir
þjóðabandalagið. Lausnarbeiðnin hef-
ii ekki enn sem komið er verið tek-
in til greina.
íslendingur í. útlöndum skrifar: í
Morgunbl. nýkomnu að Iieiman, er
kuldalega minnst Norðmanna og sagt
að þeir séu stöðugt að ónotast við
íslendinga.
Ég liefi talsvert farið um Noreg
og ýms önnur lönd og hvergi mær.t
jafnmiklum skilningi og vinarhug til
Islands og íslendinga eins og í Nor-
egi. Er það ómaklegt af Mbl. að vera
að illskast að óþörfu við frændþjóð
okkar.
Einn Norðmaður, Per Björnsson
Soot (náfrændi Björnstjerne), hefir
slcrifað sérstaklega mikið i norsk
blöð síðustu árin um ísland og ísl.
málefni. Er hann ritfær maður eins
og þeir frændur fleiri. Greinar hans
mjög læsilegar og vingjarnlegar í
garð íslands.
Liklegt væri að íslendingar fögn-
uðu því, þegar útlcndingai' væru sí-
vakandi fyrirmálefnum þeirra, landi
og þjóð og skrifuðu um isl. málefni
með vinarhug í stórblöð nágranna-
þjóðanna, því óneitanlega er ísland
28
oft gleymt og misskilið erlendis.
En hvað skeðurV Mbl. og íhaldið
öðru hvoru er með ilisku slettur til
þessa íslandsvinar í stað verðskuld-
aðs þakklætis. Og hver ætli ástæðan
sé? Menn búast við að hún sé sú, að
hann skrifaði réttilega í norskt blað
um Helga Tómassonar málið, eftir að
Helgi var orðinn opinber að verki
sínu gagnvart dómsmálaráðherra. Og
grein P. B. S. var betur trúað en
yfirklóri Helga og Morgunblaðsins.
— Mál þetta vakti óvanalega at-
hygli víða um lönd og allir sæmi-
legir menn fengu óbeit á þeim
stjórnmálaflokki og blöðum, sem virt-
ust standa á bak við svo ódrengilega
aðferð til að reyna að ryðja úr vegi
duglegasta stjórnmálamanni íslenzku
þjóðarinnar.
þó að það sé eðlilegt, áð Mbl. og
íhaldið svíði dálitið undan því áliti,
sem það ætti að skilja hve maklegt
er, ætti það að hafa vit á að vera
ekki með ónot um einstaka menn eða
heila þjóð, þar sem ísland og íslend-
ingar mæta mestum vinarhuga.
----o-----
r
A vfðavam£L
„Landsíundur" íhaldsins.
íhaldsmenn liafa eftir þvi, sem Mbl.
skýrir frá, efnt til fundarhalds í
„sæluhúsinu" um það leyti, sem þing
kemur saman. Gctur blaðið um niu
aðkomumenn, sem komnir séu utan
| ai iandsbyggðínni til að taka þátt i
þessari allsherjarsamkomu flokksins.
þá er jafnframt yfir þvi lýst i Mbl.,
| að „þing sambands ungra sjálfstæð-
ismarma" hafi hafizt i fyrrádag og að
I þar séu mættir fulltrúar frá félögum
„ungra sjálfstæðismanna" víðsvegar
um landið. Aó sjálfsögðú eru þotta
ungiingar úr Reykjavik undir forustu
j Valdimars Hersis, Einars járninga-
manns og Thors Thors og e. t. v.
nokkrir kaupstaðapiltar utan af
j landi, sem hér eru á skóla í vetur.
! Liklega eru þeh' að búa sig undir
næstu sókn á „vesturvígstöðvunum'.
Nemdastöri íyr og nú.
i Mbl. segir, aó Framsóknarstjórnin
; hafi skipað 12 n.efndir á 3 árum og
i kostuaöur við þær hafi orðið 100 þús-
undir, sem er nái. helminguriun aí
þeirri uppiiæð, sem Olafur Thors
græddi a þvi að selja iandinu vöru-
skipió Borg á sinum tíma, eða sem
svarar kaupi Eggerts Claessens í Is-
iandsbanka á einu kjörtímabili. Ann-
ars vita flestir það, að neíndaskip-
Jörðin Gíslabær
á Hellnum á Snæfellsnesi, ásamt úr jörðinni Miðvöllum, er til
kaups og ábúðar í næstu fardögum. Á jörðinni er steinhús og
öll peningshús í ágætu standi. Túnið gefur af sér í meðalári 160
hesta. Ágætis fjörubeit og útræði mjög gott.
Allar nánari upplýsingar gefa þeir
Ólafur Benediktsson og Guðlaugur Halldórsson
Laugaveg 42, Rvík. á Arnarstapa.
Biijörð,
helzt ásamt nokkurri áhöfn, óskast til leigu frá næstu fardögum.
Skrifleg tilboð óskast send, fyrir 1. apríl, til
• HELGA BJÖRNSSONAR.
Póststofunni
anir þessar liafa verið gjörðar í sam-
ræmi við vilja þingsins, og þykir
jafnan vel á því fara, að kvaddh’ séu
til menn utan ríkisstjórnar, þegar
um er að ræða undirbúning um-
fangsmikilla mála. Ein einasta nefnd
á íhaldstímanum, fossanefndin, kost-
aði um 100 þús. eða nærri */a af því
sem Mbl. segir að 12 nefndir hafi
kostað i tið Framsóknarstjórnarinnar.
Raugæingar
kusu i vor íhaldsmann á þhig í
siðasta sinn. Jón þorláksson ætlar
11Ú, eí hann má ráða að taka af sýsi-
unni annað þingsætið. þykir Rang-
æingum það liart, sem von er, og
glöggt heíir komið fram á þiugmáia-
íundum þar eystra. J. þ. heidur sig
við þaö, að sýsian muni íá einhvern
hluta i uppbótarþingsæti. En Rang-
æingum þykir það nokkuð súrt 1
brotiö, og lét einn bóndi orð íalla á
þá leið, að sér þætti Rangárvailasýsla
litiu bættari, ef t. d. þessi uppbótai-
þingmaður yrði Ísleiíur Högnason i
Vestmannaeyj um, sem vei mætti
verða. Stórutöíluhendurnar eru mis-
lagðar hjá Jóni.
þingmáiafundix
hafa verið haldnir viðsvegar um
fandið nú undanfarið. í Hafnarf. báru
ihaldsmenu upp vantraust á stjórn-
ina, en vautraustið var fellt með tals-
verðum meirahluta, og er þó Hafn-
arfjörður ilialdskjördæmi. — Á ísa-
íirði kom einhver ilialdsmaður fram
með vantrauststiiiögu, sem var svo
óhöndulega orðuð, að allur fundurinn
brast i hlátur, og iognaðist liún þar
í Reykjavík.
Síðastliðið haust var mér dreg’-
ið hvítt gimbrarlamb, sem ég- á
ekki, með mínu marki, sem er:
Stíft, biti fr. hægra; heilrifað
vinstra.
Réttur eigandi vitji lambsins til
mín og semji við mig um markið.
Sigurður Halldórsson,
Fossum, Borgarfjarðarsýslu.
Jttrðin Grjótlskur
í Stokkseyrarhreppi fæst til kaups
og ábúðar á næstu fardögum. Semja
má við Kristjón Ásmundsson Út-
ey, eða bankastjórann á Selfossi.
með út af. — f Borgarnesi var al-
veg nýlega haldinn flokksfundur hjú
íhaldinu. Var þar samþykkt að skora
á. floklcsstjórnina að knýja fram
breytingar á kjördæmaskipuninni
„með öllum krafti, sem til er innan
þings og utan“ (þannig orðað i tillög-
unni). Ekki er gott að vita, hver
þessi „utanþingskraftur" er, sem
ihaldið ætlar að nota, nema ef vera
skyldi „handaflið"!
----o-----
Austanþingmenn liomu til bæjai'ins
með Ægi í nótt, og auk þeirra fjöldi
fai'þega af Austfjörðum.
heldur en hagfræðingurinn Indriði
Einarsson. Hann sá að ný kynslóö,
með nýjum hugsunarhætti var að
leysa hina eldri af hólmi. þess vegna
biður I. E. um nýja þjóð. Læknarnir
hugsuðu grynnra. þeir héldu, að
lausn þeirra mála væri fengin, ef
rutt væri úr vegi einum einstökum
samvinnumanni, sem þá fór með
yfirstjórn heilbrigðismálanna. þeir
trúðu fastlega, að ef þessi maður
hyrfi af liinum pólitíska leikvelli,
þá gætu þeir fengið vilja sínum
framgengt, haft meiri peninga upp
úr vinnu fyrir ríkissjóð, og látið
gæðinga sína fá beztu embættin.
Fyrir í'úmlega tveimur árum byrja
svo helztu áhugamenn læknafélags-
ins að halda launfundi um þetta
mál, stundum á Vífilsstöðum, stund-
um á Kleppi, en oftast hjá mérkis-
berum hréyfingarinnar í bænum,
einkum Guðm. Hannessyni og Matt-
híasi Einarssyni. í stofum þessara
manna eru enn liúsgögn, stólar og
borð, sem í augum þessara manna
hafa sögulega þýðingu, og sem enn
er bent á, að hér hafi hinn eða
þessi merkispersóna úr félaginu set-
ið, þegar ráðin var aðför að dóms-
málaráðherra. Rétt i ársbyrjun 1930
spáði Sigurður á Vífilsstöðum að
„bomba“ myndi brátt springa, en
annars fóru þeir íélagar leynt meö
áform sín. Alþingi kom saman nokk-
uð fyr en vant var, vegna Alþingis-
hátíðarinnar, og snemma í febrúar
vill svo til, að sá sem „bomban“ átti
að granda legst í hálsbólgu, og lá
alls eitthvað þrjár vikur. Nú þótti
læknum þeim, sem hlut áttu að máli,
vel í veiði bera, dómsmálaráðherr-
ann var veikur. þeir dreifðu sem
kappsamlegast út sögu um að hann
væri geðveikur. Jón Ólafsson alþm.
trúði og sagði einhverjum málkunn-
ingja sínum að fjórir menn þyrftu
að halda ráðherranum i rúminu.
þingmenn íhaldsins, eins og t. d.
Ottesen og Jón á Reynistað, fræddu
kjósendur sína bæöi i einkabréfum
og síma um þetta „sorglega" tilfelli.
Ottesen bætti við i vélrituðu bréfi til
kjósenda sinna, að gáfaðir menn
yrðu tiltölulega oftar brjálaðir held-
ur en heimskir menn. I-Ivei'sdagsleg-
ir íhaldsmenn eins og t. d. Sigurður
sýslumaður Skagfirðinga stóð á torg-
um og gatnamótum og tilkynnti
fagnaðarboðskapinn. Allt gekk prýði-
lega um stund. Allt meiriháttar lið
íhaldsins var i þessu efni eins og
stórt orgel, sem stjórn læknafélags-
ins lét Helga Tómasson spila á.
Eins og í öllum hernaði ])ót,ti
sjálfsagt að sækja hart fram, þar
sem minnst væri vörn fyrir. Maður-
inn sem átti að eyðileggja var rúm-
fastur, og einn af hálslæknum bæj-
arins gekk til hans daglega til að
„pensla“ hálsinn. þessi læknir var í
læknafélaginu og var einn af þeim
sem síðar gaf Helga siðferðisvottorð.
Læknaklíkan hlaut því að geta feng-
ið sannar upplýsingar lijá þessum
manni, um ástand óvinarins, að inn-
an skamms yrði hálsbólgan búin,
ráðherrann kæmi aftur í þingið,
gæti talað og skrifað. þá var erfið-
ara að koma „bombunni" við.
Eftir að sögunni um geðveiki dóms-
málaráðherrans hafði verið dreift út
um bæinn og landið, með* 1 miklum
dugnaði, leggur „sérfræðingurinn"
Helgi á Kleppi af stað til að full-
komna verkið. Hann leitar fyrst til
þeirra fáu manna í flokki samvinnu-
manna, sem hann þekkti persónu-
lega, útskýrði „sjúkdóminn" vísinda-
lega, lagði mikla áherzlu á að hann
væri ólæknandi, og afarhættulegur.
Hann sagðist gefa flokknum 12 tíma
frið til að losna við ráðherrann, því
aö heill landsins leyfði ekki lengri
frest. 1 þessurn samtölum við Fram-
sóknarþingmenn var fögð mikil á-
herzla á það, að þjóðin tapaði allri
í tiltrú erl.endis, . ef það vitnaðist, að
hún heföi geðveikan mann fyrir ráð-
herra. Alveg sérstaklega var brýnt
fyrir flokksmönnum stjórnarinnar,
að um ríkislán það, er þingið ætlað-
ist til að tekið yrði, væri ekki að
tala, nema snarlega yi'ði undinn
bugur að því, að losna við hinn
geðveika mann úr stjórninni. Daginn
sem „bomban" sprakli, hafði Helgi
höíuðaðsetur sitt i húsi G. H. lleim-
iii prófessorsins varð þvi í annað
skifti miðdepill í landssögunni. Helgi
Tómasson sótti þaðan heim forseta
Alþingis og forsætisráðh. Og þegar
dimmt var orðið fær hann kjark til
þess að sækja á „höfuðóvininn".
Hann leggur af stað til heimilis ráð-
herrans um kl. 8 um kvöldið, læzt
koma í vinsamlegum erindum, dylgj-
ar við ráðherrann um að hann sé
Klepptækur, og segii' konu lians það
um leið og liún fylgir honum til
dyra. í aðgerðum Helga og vina
hans var ekki sýnileg vanræksla.
þeir dreifðu vizku sinni um allt land-
ið og bæinn. þeir reyndu að sundra
þingflokknum. þeir sóttu á opinbera
starfsmenn stjórnarflokksins, til að
draga þá undir áhrif sín. þeir
liræddu með álitshnekki og láns-
traustsspöllum landsins. þeir sendu
á náttarþeli heim til þess sem brjóta
átti niður, og gerðu eins ítai'lega til-
raun — í nafni vísindanna — eins
. og hægt var, til að eyðileggja þrek
vandamanna hans.
Nú leið ekki noma stutt stund.
Helgi og vinir hans biðu með mik-
illi óró eftir að sjá hvemig spreng-
ingin hefði lánazt. Myndi reykur
sjást upp aí rústum heimilis, sem
leggja átti í eyði? Myndi maður, sem
öll lubbamenni i landinu töldu
j hættulegan andstæðing, brotna, eyði-
leggjast og verða fluttur inn á Klepp
til að geymast þar til æfiloka undir
vernd og umsjá Helga Tómassonar?
Eftir fáa daga var skorið úr um
árangurjnn. „Sjúklingurinn", sem
i-Ielgi heimtaði úr starfi með 12 tima
fresti gat geiið ítarlega skýrslu um
málið allt og lieimsóknina. Eftir fáa
daga var hálsbólgan horíin og lækn-
arnir sáu sér til skelfingar að sá,
sem átti að deyja og hverfa úr hóp
stai'fandi manna, var bráðlifandi og
engu betri viðfangs en áður.
1 Nú gekk sterk bylgja almennrar
| andúðar yfir landið, gegn þeim
1 inönnum, sem hér liöfðu verið að
verki. Menn fundu, að eí þetta til-
ræði hefði hepnazt, þá var í raun-
; inni ekkert heimili í landinu óhult.
| Iielgi Tómasson spillti málstað sin-
I um enn meira með þvi að skrifa
| beinlinis um það i Morgunbl., að
! liann teldi sér heimilt og jafnvel
j beina embættisskyldu að ganga
! fram á skip, stöðva burtför þess og
: reka skipstjórann í land, ef lionum
\ þætti líklegt að maður sá væri geð-
| bilaður. Eftir þessu var enginn mað-
í ur óhultur, hvorki i heimili sínu
; eða starfi, fyrir læknum eins og
; þeim sem hér áttu lilut að máli.
! þeir gátu eyðilagt heimilin, atvinnu,
I mannorð og traust, án þess að byggja
aðgerðir sínar á rannsóknum eða
; skynsamlegum athugunum. þóknun
eða vanþólmun, dutlungar eða ósk-
ir um að sjá höfuð óvinarins borið
inn á íati, var orðinn nægilegur
grundvöllur undir „læknisfræðilegu
lífláti".
íslenzka þjóðin skildi að hér var
1 hætta á ferðum, að líf’ einstaklings-
ins, öryggi heimilanna og fjölskyldu-
lífsins var að engu orðið, ef þessi
liin breiðu spjótin ættu að tiðkast.
Um allt land spruttu upp heilla- og
liamingjuóskir til þeirra sem þess-
ari villimannlegu sókn hafði verið
beint að. Eftir örstutta stund höfðu
meir en 6000 fuliorðnar konur og
karlar látið í ljós gleði sína skrif-
lega yfir þvi, að bomban skyldi ekki
verða að skaða. Aldrei fyr í sögu
landsins hafa jafnmargir fagnað
sigri á þennan hátt. Og aldrei hefir
samvizka þjóðarinnar kveðið upp
jafn einróma áfellisdóm yfir nokkr-
um íslendingi eins og Helga Tómas-
syni.
Kýmin örlög gripu þræðina úr
höndum hinna vitru lækna. þeir
höfðu ætlað að svifta J. J. pólitisku
trausti og persónulegri tiltrú. En í
stað þess fékk ráðlierrann liið mesta
traust og samúðarmerki frá þjóð-
inni. þeir sögðu að vegna veru J. J.
í stjórninni myndi ísland tapa öllu
lánstrausti erlendis. En fáeinum
mánuðum siðar undirbýr J. J. lán-
töku þá í London, sem eftir kaup-
taxta M. G. hefði mútt greiða 150
þús. kr. fyrir að útvega. þeir sögðu
að geðveikisyfirlýsing H. T. myndi
valda þvi að nábúaþjóðirnar misstu
traust á íslendingum, ef J. J. væri í
stjórn. En siðan Helgi framdi tilræði
sitt, hefir helzt þótt bera á því að
þessuin ráðherra hafi, í blöðum ná-
búalandanna, verið eignuð meiri for-
ganga um vaxandi framfarir þjóðar-
innar, heldur en ástæða var til.
Niðurl. n.