Tíminn - 11.02.1933, Blaðsíða 1

©jaíbfeti
og afgrci&slumaður ílmans et
Hannueig þorsteinsöóttjr,
Ccrfjargötu 6 a. iJeyfjaMf.
XViL árg.
Reykjavík, 11. febrúar 1933.
^X.fgtei5sía
CI m p n 5 er i Cccf jargðtu 6 a.
©pin ba^lega fL 9—*
Sími 2353
6. blað.
„A kjördæmamáilnu veltur það,
hvort samvinnan heldur áfram milli
meirahluta Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins. Standi Ásg.
Ásg. við orð sín, og hafi hann
nægilegan stuðning frá sínum
flokksmönnum, svo að kjördæma-
máiinu verði tryggður framgangur
á næsta þingi, þá getur samvinnan
haldizt. En bregðist (!) Ásg. Ásg.,
eða flokksmenn hans i þessu máli,
þá er samvinnan útiloknð".
Þannig farast blöðum íhalds-
manna orð. Þessi er skilningur
íhaldsmanna á samstarfinu í
stjórninni. Það er ekki til að
leysa vandræði bændanna, ekki
atvinnuleysi sjómanna og verka-
manna. íhaldið ætlast til að
stjórn, sem að meirahluta til
myndast upp úr glæsilegum kosn-
ingasigri Framsóknarmanna,
skoði það sem sitt hlutverk, að
gera í kjördæmamálinu það sem
óvinir Framsóknarfl. vildu vinna,
en gátu ekki, vegna þingrofsins
og kjósendaviljans vorið 1931.
Bændur landsins geta séð hug
eyðslustéttanna í bæjunum til
þeirra nú á þessum erfiðu tím-
um. Þar svífur enginn andi sam-
hjálparinnar yfir vötnunum. 1-
haldið vill nota þingið í vetur til
að láta kné fylgja kviði í kjör-
dæmamálinu, gagnvart bændum.
Það er alkunnugt og yfir lýst,
að núverandi 'forsætisráðherra
hefir ekki umboð til að bera
t'ram fyrir hönd Framsóknar-
flokksins neinar nýjar tillögur í
kjördæmamálinu. Þetta hefir for-
sætisráðherrann sjálfur tekið
fram hvað eftir annað.
Framsóknarmenn munu fyrst
og fremst snúa sér að kreppu-
! málunum. Þeir munu gera kröf-
I ur um að greidd sé gata dugandi
! atorkumanna í landinu á kostnað
i eyðslustéttarinnar, að svo miklu
| leyti sem með þarf.
Þriðja ílokksþing
Framsóknarmanna
„Grundvölíur“
samsteypu-
stjórnarinnar
Ihaldsmenn hafa við sum tæki-
færi haldið því fram undanfarið,
að landsstjórn sú, sem nú situr,
væri sérstaklega sett á laggimar
vegna viðskiptakreppunnar. Því
hefir verið haldið að samvinnu-
mönnum, að þetta væri tilgang-
urixm.
En á þriðjudaginn var kemur
Mbl. með aðra kenningu frá Jóni
Þorl. Blaðið segir þar, að til-
gangur samsteypustjórnarinnar
sé að leysa kjördæmamálið á
grundvelli íhaldsflokksins.
Mbl. er að vísu vant að segja
ósatt, en að því leyti, sem það
túlkar málstað íhaldsins, verður
að taka það trúanlegt. Eftir
þessu er það þá tilgangur íhalds-
ins, fyrir þess leyti, að nota á-
hrif M. G. og Ól. Th. í lands-
stjórninni til að koma fram vald-
byltingu í landinu, er sviftir
þungamiðju hins póhtíska valds
úr sveitunum.
Áður var Mbl. búið að segja
fullum fetum, að ef bændur
landsins ættu að fá aðstoð þess
ílokks í kreppumálum sveitanna,
þá yrði þar á móti að koma
undanhald af hálfu bænda. 1
stuttu máh: Mbl. hugsar sér að
kúga bændastétt landsins til að
aísala sér póhtísku valdi sínu
fyrir bráðabirgðahjálp, sem þó
er ófengin. I sama streng taka
önnur helztu blöð flokksins, svo
sem Stormur og Vísir.
En þegar eyðslustéttir bæj-
anna væru búnar að ná undir-
tökunum 1 þinginu, eftir uppgjöf
bænda í máhnu, þá myndi leið-
togum eyðslustéttanna vera inn-
an handar að velta skattabyrð-
inni af kreppuhjálpinni yfir á
bændastétt landsins.
Hér fara á eftir atriði úr áður-
nefndri grein Mbl. Hún skýrir
málstað íhaldsins bezt:
„Baráttan stóð um kjördæmamál-
ið (í þinglok í fyrra). Stjórn Fram-
sóknar stóð á móti sanngjarnri
lausn málsins. En innan flokksins
voru þó til nokkrir menn, sem
vildu ganga til móts við Sjálfstæð-
ismenn. Foringi þeirra var Ásgeir
Ásgeirsson. — — — þessir menn
vildu vinna áfram að friðsamlegri
lausn kjördæmamálsins í sam-
vinnu við Sjálfstæðismenn.
Hinsvegar voru önnur öfl innan
Framsóknarflokksins, sem enga sam-
vinnu vildu við Sjálfstæðismenn,
hvorki um kjördæmamálið né önn-
ur mál. Foringi þeirra var Jónas
frá Hriflu".
„Glímunni lyktaði þannig, að Ás-
geir Ásgeirsson gekk með fullkom-
inn sigur af hólmi. — — „Hann
myndaði samsteypustjórn, valdi í
hana utanþingsmann úr Framsókn-
arflokknum, svo og einn Sjálfstæð-
ismann“.
„Um það verður því ekki deilt, að
kjördæmamálið er sá grundvöllur
sem samsteypustjómin hvílir á. það
var beinlínis með lausn þessa máls
fyrir augum, að Ásg. Ásg. tólc aö
sér myndun samsteypustjórnar í
þinglokin í fyrra“. — —
„Sjái Ásg. Ásg. sér hinsvegar
elcki fært að leysa kjördæmamálið
á þann hátt, sem Sjálfstæðismenn
geta við unað, þá er þeirra þátt-
töku í samsteypustjórnlnni þar með
lokið“*). (Mbl. 7. febr.).
Og enn segir í Mbl. í gær, 10.
febrúar:
L
Ein af síðustu ákvörðunum á
flokksþingi Framsóknarmanna
vorið 1931, var að velja fjögra
manna ráð (framkvæmdaráðið),
sem m. a. var falið það hlutverk
að kalla saman næsta flokksþing,
þegar ástæða þætti til — þó eigi
sjaldnar en fjórða hvert ár. Sam-
kvæmt þessari ákvörðun hefir
nú verið kvatt saman nýtt
ílokksþing, sem á að hefjast í
Reykjavík 5. apríl næstkomanda
og gert er ráð íyrir, að standi
nál. vikutíma. Er þessi tími val-
inn með tilliti til hentugra ferða
til Reykjavíkur úr fjarlægum
landshlutum.
Flokksþingið, sem nú kemur
saman, hefir mikilsverð og
vandasöm verkefni til úrlausnar.
f fyrstu röð má þar nefna
kreppumálin. Ef til vih hefir
Framsóknarflokkurinn aldrei
staðið frammi fyrir alvarlegra
viðfangsefni. Ábyrgðin á lausn
þeirra mála hlýtur fyrst og
fremst að hvíla á Framsóknar-
flokknum, bæði af því, að hann
hefir meira hluta á Alþingi, og
eigi síður af hinu, að hann er
að mjög miklu leyti einmitt
flokkur þeirra manna, sem mest
eiga undir því, á hvem hátt nú
verður ráðið fram úr vandkvæð-
um hins íslenzka landbúnaðar.
Um þessi mikilsverðu mál
varðar það miklu, að Fram-
sóknarflokksmönnum úr öhum
héröðum landsins gefist kostur
á að koma saman og sameigin-
lega að ráða ráðum sínum, áður
en fullnaðarákvarðanir verða um
þau tekin af fulltrúum flokksins
á Alþingi.
Kjördæmamálið er annað
þeirra stórmála, sem skapa hina
knýjandi þörf á flokksþingi ein-
mitt nú í vetur. Eins og nú er
komið, væri það algjörlega óverj-
andi, að ætlast til þess af full-
trúum flokksins á þingi, að þeir
taki á sig einir ábyrgðina af
því, hvemig snúizt verði af
hálfu flokksins við þeim aðgerð-
um, sem af hálfu andstöðuflokk-
anna kunna að verða í frammi
hafðar í því máli. Lausn kjör-
*) Allar leturbr. Tímans.
dæmamálsins nú getur varðað
framtíð hinna dreifðu byggða
um langan aldur. Um það mál
verður að heyi-a raddir sem
flestra flokksmanna hvarvetna á
landinu. I því máli verður flokks-
þingið að segja síðasta orðið af
flokksins hálfu, og vitanlega
kemur það ekki til mála, að
þingmenn flokksins bindi sig
endanlega mn atkvæðagreiðslu
fyr en flokksþingið hefir átt
kost á að taka sínar ákvarðanir.
Skipulag flokksins sjálfs er hið
þriðja stóra verkefni, sem
flokksþinginu er fyrirhugað. Eft-
ir að síðasta flokksþing var
haldið, fyrir tveim áram, hefir
skipulagning- flokksins miðað óð-
fluga áfram. Og nú — einmitt í
sambandi við val fulltrúa á
flokksþingið, mun að sjálfsögðu
verða að henni unnið sérstaklega
í þeim kjördæmum, þar sem hún
enn er skemmst á veg komin.
Takmark skipulagningarinnar er
að gera flokksmönnunum, hvar
sem er á landinu, svo auðvelt
sem frekast er unnt, að neyta
áhrifa sinna á allt það, sem
flokkurinn ákvarðar og fram-
kvæmir í hvert sinn, að skapa
samræmi í vinnubrögðum fyrir
þá stóru heild samstarfandi
manna, um allt landið, sem
fylgja stefnuskrá Framsóknar-
flokksins og vilja vinna saman
að framkvæmd hennar.
n.
Hin fyrri flokksþing Fram-
sóknarmanna hafa bæði verið
háð í góðæri, þegir þátttaka í
flokksþingi í Reykjavík, jafnvel
úi fjarlægustu héröðum, var til-
..ölulega auðveld, a. m. k. stórum
auðveldari en nú.
Yfir báðum þessum flokks-
þingum var mikill glæsibragur.
Bæði hafa þau mótast af bjart-
sýni, stórhuga og vaxanda flokks
með sterka trú á góðan málstað
og vermandi hugsjónir.
Því verður ekki neitað, að nú
í þetta sinn eru að ýmsu leyti
önnur skilyrði fyrir hendi.
Þetta þriðja flokksþing Fram-
sóknarmanna er kvatt saman á
erfiðleikatimum.
Það mun reyna á það nú, hvort
Framsóknarflokkurinn á nú til-
tölulega eins mikið af þreki og
karlmennsku eins og haan áður,
við samskonar tækifæri, átti af
bjartsýni og stórhug.
Það mun sýna sig nú, hvort
við Framsóknarmenn erurn menn
til þess, að gefa ílokksþingi voru
tilsvarandi gildi nú, þegar dimmt
er yfir þjóðlífinu, eins og við áð-
ur gátum gert við bjarmann af
framtíðarvonum góðæranna.
Undir okkar eigin manndómi
er það komið, Framsóknarmanna,
hvort okkur tekst nú á þessu
flokksþingi að kveða niður það
illmæli, sem hvarvetna er nú
breitt út af andstæðingum
okkar, að Framsóknarflokkurinn
sé sjálfum sér sundurþykkur, og
eigi lengur til þess fallinn að
lialda uppi merki frjálslyndis og
umbóta í landinu.
Af hálfu Framsóknarmanna í
Reykjavík eru samtök um það
nú, að gera það, sem í þeirra
valdi stendur, til að draga úr
þeim fjárhagslegu erfiðleikum,
sem dvölin hér í Reykjavík hefir
í för með sér fyrir flokksmenn-
ina úr hinum fjarlægari héröð-
um. Sá stuðningur, er okkur
Framsóknarmönnum í Reykjavík
ljúf skylda við samtök hinna
dreifðu byggða, sem lögðu til
samúðina og kraftinn í flokks-
starfið hér í Reykjavík, meðan
flokkurinn hér í bænum var á
fyrsta vaxtarskeiði og ýmsir ör-
væntu um framtíð hans.
Og með samhug og samstarfi,
þreki og ósérhlífni Framsóknar-
mannanna um land allt, mun það
takast nú, eins og í góðærinu, að
heyja það allsherjarþing, sem
flokknum má verða til sóma og
gleði og þjóðinni til heilla.
----o----
Flokksþingið 1919
Það var háð á Þingvöllum dag-
ana 25.—27. júní. Mættir voru
þar nærri hundrað menn víðsveg-
ar að af landinu.
Þingið var sett af Jónasi Jóns-
syni þáveranda kennara við
Kennaraskólann, síðar alþingis-
manni og ráðherra. Forseti var
kjörinn Ólafur heitinn Briem al-
þm. á Alfgeirsvöllum, en varafor-
setar Sigurður Bjarklind kaupfé-
lagsstjóri í Húsavík og sr. Jakob
Lárusson í Holti undir Eyjafjöll-
um. Ritarar voru kjörnir Ámi Ja-
kobsson á Hólum í Suður-Þingeyj-
arsýslu, Sigurður Vigfússon á
Brúnum í Rangárvallasýslu og
Jón Kr. Jónsson á Vífilsmýri í
Önundarfirði.
Á flokksþinginu 1919 var sam-
þykkt stefnuskrá fyrir Fram-
sóknarflokkinn, og má segja, að
þá hafi flokkurinn raunverulega
verið stofnaður sem landsflokkur,
þó að samtök þau á Alþingi, sem
báru flokksheitið, yrðu til tveim
árum áður, 1917.
Um flokksþingið 1919 og þýð-
ingu þess, hefir Tryggvi Þór-
hallsson fyrv. forsætisráðherra
farið svofelldum orðum í ræðu,
sem hann flutti við setning hins
síðara flokksþingsins, 12 árum
síðar:
„Flokkurinn var að vísu fædd-
ur áður og hafði gefið út blað
í þrjú ár. En þessa vordaga á
Þingvöllum auglýsti flokkurinn í
fyrsta sinn kröftuglega tilveru
sína. Hér í Reykjavík þekkti al-
menningur varla fyr en þá, að
til voru Framsóknar- og sam-
vinnumenn“.
Og síðar 1 sömu ræðu bætir
Tr. Þ. við:
„Dómurinn er hiklaust þessi:
-Fyrsta flokksþing Framsóknar-
manna á Þingvöllum 1919, er einn
merkasti viðburður í stjórnmála-
sögu landsins á þessari öld“.
Slíkt mat hafa forystumeim
Fi'amsóknai'manna, sem mesta
reynzluna hafa, lagt á gildi
flokksþinganna og þýðingu fyrir
vöxt og viðgang' fiokksins.
----o----
Þlokksþingið 1931
var háð i Reykjavík dagana 29.
marz til 9. apríl. Þátttakendur
utan Reykjavíkur voru rúmlega
hálft þriðja hundrað.
Tryggvi Þórhallsson þáverandi
forsætisráðherra var forseti
þingsins, en einstökum fundum
stjórnuðu: Ásgeir Ásgeirsson þáv.
forseti Alþingis, Guðmundur Ól-
afsson íorseti efri deildar, Jör-
undur Brynjólfsson forseti neðri
deildar, sr. Sigfús Jónsson kaup-
félagsstjóri á Sauðárkróki, Bjarni
Jensson bóndi í Ásgarði, Sigurð-
ur Bjarklind kaupfélagsstjóri í
Húsavík og Þorsteinn Jónsson
kaupfélagsstjóri á Reyðarfirði.
Ritarar flokksþingsins voru
Metusalem Stefánsson búnaðar-
málastjóri og Ragnar Ásgeirsson
ráðunautur.
í undirbúningsnefnd flokks-
þingsins vora Guðbrandur Magn-
ússon forstjóri, Hannes Jónsson
dýralæknir og Sigurjón Guð-
mundsson þáv. starfsmaður á
skrifstofu Tímans.
Samhliða fundastörfum voru
flutt nokkur fræðandi erindi um
stjórnmál — í stærstu samkomu-
sölum bæjarins, og sóttu þau er-
indi þátttakendur flokksþingsins
og auk þeirra fjöldi flokksmanna
úr Reykjavík. Erindin fluttu:
Tryggvi Þórhallsson þáv. forsæt-
isráðherra, Jónas Jónsson þáv.
dómsmálaráðherra, Ásgeir Ás-
geirsson þáv. forseti Alþingis og
Hermann Jónasson lögreglustjóri
í Reykjavík.
Flokksþingið 1931 samþykkti
stefnuskrá fyrir flokkinn og regl-
ur um skipulag hans og stjóm.
í þeirn reglum er gjört ráð fyrir
flokksfélagi 1 hverju kjördæmi,
en yfirstjóm flokksins og umsjón
með framkvæmd flokksmála lögð
í hendur sjö manna, þriggja
(,miðstjómarinnar“) af hálfu
þingmanna flokksins og fjögra,
sem kosnir voru á flokksþing-
inu (framkvæmdaráðið). Fram-
kvæmdaráðinu er í reglum þess-
um falið að kalla saman flokks-
þing — eigi sjaldnar en fjórða
hvert ár.
Samkvæmt þessum reglum hef-
ir hið nýja flokksþing verið
kvatt saman, af framkvæmdaráð-
inu, hinn 5. apríl n. k.
Rúmlega tveim mánuðum eftir
að flokksþinginu sleit, vann
Framsóknarflokkurinn hinn glæsi-
lega kosningasigur 12. júní 1931.
Enginn Framsóknarmaður efast
um, að flokksþingið hafi átt stór-
kostlegan þátt í þeim sigri.
----o----