Tíminn - 01.07.1933, Blaðsíða 2

112
TÍMINN
Falsanir Morgunblaðsins og
úlfakreppa skrifstofustjórans
Svo aumar, sem hrakfarir
íhaldsins eru nú orðnar í ofsókn-
inni á hendur hr. Pálma Lofts-
syni, þá eru þó enn hroðalegri
hrakfarir Guðm. Sveinbjömsson
skrifstofustjóra og íhaldsins, þeg-
ar það er að sverja sig frá
þvottinum á „endurskoðanda“
sínum, Lúðvík C. Magnússyni.
í viðleitni sinni að sannfæra al-
menning um það, að þeir séu ekki
sekir um að svikamál Lúðvíks
féll niður, drýgir Morgunblaðið,
sem út kom í gær tvær fals-
anir svo sem nú skal sýnt.
Morgunblaðið segir, að Tíminn
hafi hinn 24. júní s. 1. sagt svo
frá: '
„Gjaldþrotið var mjög grunsam-
legt. Skjöl málsins voru alveg nýlega
komin í stjórnarráðið vorið 1932, en
ekki búið að taka ákvörðun um
hvort höi'ða skyldi sakamál. Svo varð
Magnús Guðmundsson dómsmálaráð-
herra. — Hann úrskurðaði að ekki
skyldi liöfða mál, þvert ofan í það
sem Jónas fró Hriflu mundi hafa
gert“.
En í Tímanum 24. júní stend-
ur:
„Réttarrannsókn út af gjaldþroti
þessu, sem talið var mjög athuga-
vert, var alveg nýlega lokið fyrir
stjórnarskiptin, og skjöl málsins
höfðu verið send í dómsmálaráðu-
neytið, þar sem ókveða átti hvort
sakamál skyldi höfða“.
Svo sem allir sjá af þessu og
geta sannfært sig um með því að
lesa Tímann frá 24. júní, er þar
ekki með einu orði minnst á hve-
nær svikamál L. C. M. var látið
falla niður, né hver það hafi
gert.
Má af þessu marka í hvert
öngþveiti Morgunblaðsritstjór-
amir og aðrir hlutaðeigendur
eru komnir, þegar þeir grípa
til þess að gjörast falsarar á efni
blaðs sem út kom fyrir einni viku
og enn er í höndum þúsunda
manna.
Hin fölsunin sem beitt er, er
þó enn þá hraklegri, því í henni
kemur fram sá alveg einstaki ó-
drengskapur, að skrifstofustjór-
inn Guðmundur Sveinbjörnsson,
skríður á bak við fulltrúa sinn
Gissur Bergsteinsson og reynir
að koma yfir á hann skömm og
sök, sem hann hefir sjálfur
drýgt.
Til þess að menn skilji þetta,
verða menn að vita um vinnu-
Pétur.
brögðin í dómsmálaráðuneytinu.
Fulltrúinn gerir skýrslur um
málin, leggur þær ásamt málun-
um fyrir skrifstofustjórann.
Skrifstofustjórinn kynnir sér síð-
an gögnin og gerir tillögur um
afgreiðslu mála til ráðherrans.
Ráðherrann skrifar síðan með
eigin hendi fyrirmæli um hvernig
mál skuli afgreiða. Síðan skrifar
dómsmálaráðuneytið bréf hlutað-
eigandi yfirvaldi með fyrirmæl-
um um að það framkvæmi á-
kvörðun ráðherrans. Venjulega
ritar skrifstofustjórinn sjálfur
undir bréfin og fyrir ofan nafnið
hans stendur þá skammstöfunin:
F. h. r., sem þýðir „Fyrir hönd
ráðherra“. En það er ekki þessi
skammstöfun ein, svo sem Morg-
unblaðið ranglega heldur fram,
sem stendur undir hinu fræga
lausnarbréfi Luðvíks C. Magnús-
sonar ofan við nafn Gissurs
Bergsteinssonar, heldur stafirn-
ir: F. h. r. E. u., sem þýðir:
„Fyrir hönd ráðherra. Eftir um-
boði frá skrifstofustjóra“, og
þessi skammstöfun er ætíð notuð
undir bréfin, þegar skrifstofu-
I stjóri skipar aðstoðarmönnum
sínum einum að undirrita þau.
Mundi nú almenningur fást til
að trúa því, að það hafi verið
Gissur Bergsteinsson, sem stöðv-
aði sakamálshöfðun gegn Is-
landsbankastjórunum og Knúti
borgarstjóra, en bæði þessi bréf
voru undirrituð af Gissuri Berg-
steinssyni einum: F. h. r. E. u.
Guðm. Sveinbjörnsson á ekki
nema einn kost í þessu máli, og
hann er sá, að hann leggi fram
og láti Morgunblaðið birta skrif-
leg fyrirmæli ráðherrans um það,
að sakamálshöfðun falli niður,
og að hann sanni þá jafnframt,
að hann hafi lagt málið heiðar-
lega og hlutlaust fyrir ráðherr-
ann.
Geri hann þetta ekki, verður
ekki hjá því komist að fyrirskipa
rannsókn á því refsiverða athæfi,
að skrifstofustjóri látí, fyrir hönd
ráðherra, eh þó á bak við hann,
niður falla sakamálshöfðun á
mann, sem sjálfur hefir játað á
sig fyrir rétti stórfelld afbrot,
og reynist skrifstofustjórinn
sannur að sök, að hann þá taf-
arlaust víki úr embætti og svika-
mál Lúðvíks C. Magnússonar
verði aftur tekið upp.
Iaust. Var Pétur þá staddur ó Hag-
stofunni eftir vinnutíma, en með
engu móti fékkst hann til að koma
með Guðbrandi og fylgdarmanni
lians upp í bifreíð, sem var við bend-
ina, til þess að þeir gætu tekið bæk-
urnar með sér, en hinu lofaði hann,
að þær skyldu vera komnar á skrif-
stofu Áfengisverzlunarinnar að
klukkustund liðinni. Var því sýnt
hvar bækurnar mundu niðurkomnar.
— — Árni frá Höfðahólum er í
lörum fyrir leynisprúttsalana, Pétur
Zóphóníasson er í förum fyrir Lárus,
eftir bókum Áfengisverzlunarinnar,
en Lórus sendur í Rikissjóð eftir
„kreppuhjálp" sprúttsala og drykkju-
manna þeirra, sem leggja lag sitt
við Lárus og afhenda honum „rétt-
inn" ýmist upp á hlut eða gegn
stabgreíðslu. En yfir standa svo
blöð Ilialdsins og vegsama þessa
kumpána.
En mundi það verða talið óveiðeig-
andi svona í lokin, þótt ríkissjóður
greiddi ekki öllu meira í skaðabætur
af liinum sparaða milliliðsgróða sín-
um af vínunum til þeirra Péturs,
Árna, Lárusar og annara skjólstæð-
inga lians, en t. d. Iíveldúlfur hefir
orðið að endurborga sjómönnunum
fyrir hin of stóru sildarmæliker á
Hesteyri?
íhaldsmenn í Reykjavík bera það
upp i sig, að Lárus Jóhannesson
eigi visa kosningu austur á Seyðis-
firði. Er þetta enn eitt sýnishom af
smekk þeirra og velsæmi, svo mjög
finnst þeiiri a. m. k. sumum hverj-
um Lárus hafa vaxið af málshöfðun
hans á ríkissjóð. Líklega er það fyrir
þó sök eina að miðstjóm íhalds-
flokksins hefir ekki í tæka tíð feng-
ið vitneskju um hina mikilsverðu
aðstoð, sem hinn nafnkunni íhalds-
maður Pétur Zophóníasson veitti
Lárusi, að Pétur var ekki að þessu
sinni sendur í Norður-þingeyjar-
sýslu, til þess að eiga þar vísa kosn-
ingu. Án „milliliðsstarfserni" Pétuis
hefði Lárus nefnilega alls ekki ver-
ið viss á Seyðisfirði. það hefði sem
sé alls ekki borgað sig fyrir Láms
að fara í þetta mál — og það sá
Lárus sjálfur — ef hann vissi ekki
við hverja var að semja um „kröf-
urnar" ó ríkissjóð, og enginn vissi
neitt um það hvað hver hafði keypt,
og sönnunarskyldan þó öll ó Lár-
usi!
Nei, bækurnar urðu að názt.
Og Pétur Zophóníasson var rétti
maðurinn.
Hann var starfsmaður Hagstofunnar
og — hann var fyrverandi stórtempl-
ar!
Hann mundi geta náð í bækurnar
og það tókst prýðilega.
Svo sat Lárus með 15 manns næt-
ur og daga og afritaði bækurnar, og
gerði aðrar athuganir, t. d. þá að
ríkissjóður væri búiiin að hafa sam-
tals sex þúsund krónur af Áma frá
Höfðahólum — það var þá líka mest
gustukin — af því að Árni hefir
þessi ár verið „i förum" fyrir leyni-
, sprúttsala, sem hafa ofan af fyrir
sér með því að selja vín á nóttunni.
Og nú segir sagan að Lárus sé bú-
inn að semja við Árna upp á helm-
ing að ná þessum sex þúsundum úr
rikissjóði. Aðrir segja, að þeir fái sín
tvö þúsundin hver, Lárus, Pétur og
Árni, og þykir það trúlegra.
Nánari atvik af afreki Péturs
Zohponiassonar eru þau, að hann
kom eitt sinn upp á skrifstofu
Áfengisverzlunarinnar og kvaðst hafa
verið beðinn að rannsaka fyrir al-
þjóða-bindindisstofnun, sem aðsetur
hefði í Zúrich í Sviss, hvaða óhrif
kaupgreiðsludagar, frídagar og há-
tíðisdagar hefðu á afgreiðslur vina
hér á landi, og bar fyrir sig leyfi
Magnúsar Guðmundssonar dómsmála-
ráðherra, én skiljanlega hefði fyr-
verandi stórtemplarinn fengið bæk-
urnar í þessu skyni án ráðherra-
leyfis, enda sannaðist síðar að Pétur
hafði þar haft við lítið að styðjast.
þegar svo uppvíst varð um það, að
bækurnar væru í höndum Lárusar
og hann sæti með fjölda manns að
afrita þær, brá Guðbrandur forstjóri
við, fór við annan mann á fund
Péturs og krafði hann samstundis
um bækumar, og sagði Pétri hvers-
vegna hann heimtaði þær fyrirvara-
A viðavanyí.
Prófið hans Lúðvíksl
Meðmælin, sem Lúðvík C. Magnús-
son hafði til endurskoðandastarfsins
hjá Magnúsi Guðmundssyni voru m.
a. þessi: 1. Hinn 28. jan. 1932, i
lögreglurétti Reykjavíkur, upplýsir
meðeigandi lians, Ingvar Benedikts-
son, að L. C. M. hafi tekið úr sjóði
fró 1928 til gjaldþrots í nóvember
1930 200 kr. á mánuði umfram það,
sem hann liafði heimild til að taka
i kaup. 2. Við rannsókn endurskoð-
andans kom i ljós, að fyrirtæki L. C.
M. hafði þremur árum áður en það
var „geiið upp“ átt miklu minna
en ekki neitt og stofnað mikið af
' skuldum eftir að fyrirsjáanlegt var,
að það gat ekki staðið í skilum. 3.
í lögregluréttmum hinn 28. jan. 1932
liaíði.L. C. M. orðið að játa, að hann
og skrifstofumenn hans hefðu oftar
en einu sinni „gleymt“ að bókfæra
j vátryggingarfé, sem á hann sjálfan
! hafði sannast að hafa kvittað fyrir
I hjá vátryggingarfélaginu. 4. L. C. M.
| hafð,i þegar hann var spurður um
af dómaranuin, hvað orðið hefði af
1 j
, þessum peningum, gefið þá skýringu, ;
j að peningana hefði hann notað til !
: að greiða „óbókfærða" reikninga, |
; sem hann síðar meir kvaðst hafa !
! „fundið", eftir að hann varð uppvís f
! að „gleymskunni. 5. Hinn 27. jan. 1932
í játaði L. C. M. fyrir sama rétti, að
hann hefði í þrjú ár samfleytt
stungið í sinn vasa andvirði nýs
fiskjar og úrgangsfiskjar, er útgerð-
arfél. hans seldi, og notað sem
„risnufé". þessa vitnisburði úr rétt-
arbókunum, staðfesta flesta með
eigin játningu, höfðu þeir Guð-
mundur Sveinbjörnsson og Magn-
ús Guðmundsson fyrir framan sig
í stjórnarráðinu, þegar þeir vor-
ið 1932 voru að meta hæfileika L.
C. M. til að „endurskoða“ hjá Skipa-
útgerðinni. Venjulegast eru tveir
menn, og oftast löggiltir, lótnir
framkvæma endurskoðun. En Magn-
úsi fannst Lúðvík einfær. „Prófið"
var svo gott!
þjófhræðslan í íhaldsflokknum.
það er gömul reynsla, að ófrómir
menn eru þjófhræddari en allir aðr-
ir, enda skilja þeir manna bezt^
hvaða hætta getur af þjófnaði staf-
að. Mun mörgum manni í hug koma
þessi foma reynsla, þegar blöð
verstu braskaranna í Reykjavik, eru
eins og á nálum um, að menn úr
öðrum i'lokkur „steli“ úr ríkisstjóði.
Má ihaldið hér djarft um tala. I
Brunabótafélaginu, undir stjórn Árna
frá Múla, var „stolið“ 70 þúsundum,
sem nokkrir þekktir íhaldsmenn í
í Reykjavík plokkuðu jafnóðum í
peningaspilum af þeim, sem tekið
hafði. Einn af sýslumönnum ihalds-
ins tók 140 þúsundir af opinberum
sköttum, sem ríkissjóður átti. Allir
kannast við meðferð Jóhannesar á
„sjóði embættisins". þá má ekki
gleyma hinurn fínni „fjáröflunarað-
ferðum" íhaldsmanna. Fyrst má
frægan telja Jón þorláksson for-
mann flokksins, sem verzlaði við
sjálfan sig fyrir ríkið, þegar hann
var landsverkfræðingur, og byggði
íyrir gróöann húsið nr. 11 við
Bankastræti1), eitt af mestu stór-
hýsum i Reykjavík. Og nú upp ó síð-
kastið mun hann reka viðskipti við
borgarstjórann> í Reykjavik með
prýðilegum árangri (sbr. pípugerðina
o. fl.). Eftirtektarsamir lærisveinar J.
þ„ en minni fyrir sér, eru Geir
Zoéga núverandi vegamálastjóri, sem
lagði niður gömlu landsmiðjuna og
gerðist sjálfur hluthafi i vélsmiðj-
unni Hamar, sem hann svo skipti
við íyrir hönd ríkisins (smiðjan gaf
50% órsarð) og vitamálastjórinn,
sem varð að játa fyrir Alþingi að
hafa grætt 2000 kr. ó einu ári á
því að stofna hlutaíélagið Isaga og
selja sjálfur sjálfum sér gas til vit-
anna, en þau viðskipti hefir hann
rekið árum saman.' En gasið keypti
hann dýiara en á sama tíma var
hann mikið ódýrara en á sama
tíma var hægt að fá það fyrir frá
útlöndiun. Ríkissjóður þarf ekki að
óttast að hann fói á sig skaðabóta-
mál frá íhaldsmönnum út af þeim
innkaupum! — Ekki má gleyma
Knúti borgarstjóra, sem samtímis
þvi, að hann varð borgarstjóri,
stofnaði verzlunarfirmað Helgi Magn-
ússon & Co. og verzlaði við það
i'yrir Reykjavikurbæ, að ógleymdu
tvöfalda kaupgjaldinu, sem M. G.
breiddi yfir og þorði ekki einu sinni
að trúa hæstarétti fyrir. Og síðast
en ekki sízt töpin miklu í íslands-
banka, sem ekki eru annað en milj-
ónagjafir í víxilformi, lán, sem fyrir-
sjóanlega gátu aldrei greiðst En
þjóðin öll stóð i ábyrgð fyrir þessu
gjafafé og verður nú að greiða það
í auknum álögum á framleiðslu og
lifsnauðsynjar. Og hvernig er um
suma íoi'stjóra togarafélaganna, sem
eyða tvöföldum launum sínum í
„luxus", en verða stórauðugir á fó-
um órum? Ætli það sé að undra, þó
að Morgunblaðinu detti í hug „stol-
inn l'iskúr"!
Mbl. tvísaya.
Mbl. lieldur því fram í fyrradag,
að þórsútgerðin muni tapa 500 kr. á
því að hafa verið meðlimur í Fisk-
sölufélagi Rvíkur. Hefir blaðið þann-
ig algerlega etið ofan í sig allar
sínar staðhæfingar um, að það hafi
verið Pólmi Loi'tsson persónulegat
sem var meðlimur í félaginu. Munu
ritstjórarnir liafa sannfærst um það,
eftir að aukablað Timans kom út í
fyrradag, að ekki væri seinna vænna
að taka ósannindin aftur. Skáldsagan
um fiskverzlun Pálma við sjólfan
sig, sem búin er að fylla 10—20 Mbl.-
dálka hefir þannig orðið nokkuð
endaslepp. En hin blygðunarlausa
framkoma íhaldsflokksins í þessu
atriði mun ekki gleymast frekar en
sagan um „stolna fiskinn", sem jafn-
vel Mbl. þorði ekki að taka ábyrgð
á, þó að hún væri raunar aðal uppi-
staðan í skýrslu Lúðvíks C. Magn-
ússonar.
Gröf Jóns Sigurðssonar
hefir ekki fremur en þjóðfáninn
fengið að vera í íri.ði fýrir hinni
nýju skríldeild íhaldsllokksins, naz-
istunum. Hinn 17. júni s. 1. skólm-
aði þessi heiðursfyllting(!) upp í
kirkjugarð og lagði blómsveig á
leiði forsetans. þegar sendimaður
þýzku nazistanna lagði kransinn á
gröf ókunna hermannsins í Eng-
landi, vakti það almenna gremju
um land allt og kransinum var hent
í Tamesfljótið. Hér ó landi mun það
ekki verða þolað oftar, að gröf Jóns
forseta verði óvirt eins og nú hefir
átt sér stað.
Endalok „hreyfingarinnar“
að þessu sinni hafa annars orðið
kótbrosleg. Viku óður en framboðs-
frestur rahn út, tilkynnti „íslenzk
Endurreisn", að ,,aðalróð(!) þjóð-
ernishreyfingarinnar" hefði ákveðið
að „hreyfingin" tæki þátt í kosning-
unum. þeim, sem hnútunum eru
kunnugir hjá íhaldinu, þótti þetta
raunar ótrúlegt. En ýmsar einfaldar
sálir i „hreyfingunni" héldu að þetta
væri alvara og „hreyfingin" myndi
eiga að vera á móti íhaldinu, og að
óhætt væri að tala illa um íhalds-
menn. Byrjuðu þessar frómu sálir að
gefa út nýtt blað með skömmum um
Maguús Guðmundsson og Ólaf Thors.
En kvöldið, sem skammirnar um
Magnús og Ólaf birtust, var blaðið
skyndilega stöðvað á götunum.. Var
J) Jón er líka „þjófhræddur" nú
upp á síðkastið og hefir flutt frv.
um að menn úr öðrum flokkum megi
ekki gera þetta.
fyrst reynt að breiða það út, að lög-
reglan hefði stöðvað blaðið, en skjót-
lega kom það sanna í ljós. Aðalróð
„hreyfingarinnar“ hafði bannað að
selja blaðið, auðvitað eftir skipun fró
miðstjórn íhaldsflokksins, en daginn
eftir þvoði „aðalráðið" hendur síiiar
og baðst afsökunar í Mbl. Var
„hreyfingunni" þá jafnframt tilkynnt,
að liún fengi alls ekki að hafa menn
i kjöri, en heimilt væri henni að
eigna sér Jón á Laxamýri, ef hún
v.ildi. En ekki mun Jón hafa verið að
spurður. Síðan hefir því verið haldið
fram í „Endurreisninni", að Jón sé
ninn sanni höfundur „hreyfingar-
innar", en ekki Gísli Sigurbjörnsson.
og mun hvorugur vera ánægður. En
drengirnir í hreyfingunni niunu nú
vera famir að ótta sig á því, að
þeim séu ekki ætlaðar neinar mann-
virðingar, og að þeirra þjónusta við
dialdið verði betur framkvæmd á
annan liátt. En þó á þeim líka að
vera óhætt að „hreyfa sig“, svo uð
um muni, því að íhaldið ber ábyrgð-
ina!
Póstskilin Ofl blöðin.
Tímanum berast nú víðsvegar að
af landinu kvartanir um, að blaðið
komi seint og illa til skila. Verður
ekki hjó því komizt að taka það
mól upp til alvarlegrar rannsóknar.
Suinstaðar að berast fregnir um liið
mesta hirðulcysi í afgreiðslu blaða
lijá póstafgreiðslumönnum, t. d. að
blöð séu látin liggja frammi eftir-
litslaust og geti hver hirt þau sein
vill, ef svo býður við að horfa. Eins
og nú standa sakir, skortir þó nógu
nákvæmar skýrslur um vanskilin og
meðferð blaðapóstsins. Vill Tíminn
beina þeirri almennu áskorun til
allra þeirra, sem fyrir vanskilum
verða, að þeir sendi blaðinu sem fyrst
skýrslu um, hvernig afgreiðslu blaða
er háttað á næstu póstafgreiðslu pg
hvort vanskilin koma fram sem
dráttur eða algerð vöntun blaðanna.
það sýnist liggja í augum uppi,
að meðferð blaðasendinga og af-
greiðsla sé a. m. k. mjög víða alger-
lega ósæmileg svo að ekki sé meira
sagt. Mun Tíminn, undir eins og full-
nægjandi upplýsingar eru fyrir
hendi, rita póstsjórninni um þetta
ei'ni og ekki láta það mál niður
falla fyr en íullnægt verður þeim
kröfum, sem blaðalesendúr eiga
heimting á, að póststjórnin taki til
greina.
Ólafur og kjósendurnir.
Óiafur Thors er nú orðinn alvar-
lega liræddur um sitt pólitíska líf í
Gullbringu- og Kjósarsýslu. Og ekki
spáði fundurinn á Brúai'landi í gær
efnilega fyrir honum. Töluðu þar
ýmsir innanhéraðsmenn, er mæltu
með frambjóðanda Framsóknar-
flokksins, en Ólafi mælti enginn bót.
— Var baráttan milli Ólafs og
kjósendanna sérstaklega áberandi, er
á fundinn leið. En Klemens Jónsson
hefur hvers manns traust, enda er
hann kunnur að löngu og góðu starfi
innan héraðsins. í ræðumennsku og
ábyrgðartilfinningu standa þeir Guð-
brandur og Ólafur mjög jafnfætis, en
Guðbi'andur er greindari og veit að
hann á ekkcrt erindi á Alþingi, en
fer á fundina sér til skemmtunai'.
En aumingja Ólafur verður víst
hvorki öðrum né sjálfum sér til
skemmtunar að þessu sinni.
Vonaraugun.
Til okkar „sjálfstæðismanna" renn-
ir öll þjóðin „vonaraugum" sagði
Ólafur Thors á Brúarlandi í gœr.
Ætli það séu ekki helzt hátekju- og
stóreignamennirnir, sem „hafa brúk
fyrir“ vonaraugun!
Sannfæring og flokksmál.
í s kipulagslögum Framsóknar-
flokksins segir svo: „Ef meirihluti
miðstjórnar og meirihluti þing-
manna flokksins gerir þá samþykkt
um afgreiðslu máls á Alþingi, að
það skuli vera flokksmál, er sú sam-
þylckt bindandi fyrir alla þingmenn
ílokksins í því máli“. — Mbl. heldur
fram þeirri fjarstæðu (29. þ. m.), að
þetta ákvæði sé brot á 44. gr. stjórn-
arskrárinnar, sem segir, að alþing-
ismenn séu „eingöngu bundnir við
sannfæringu sína“. Svo er vitanlega
ekki, því að hverjum þingmanni
sem er, er opin sú leið, að ganga
úr flokki, ef „sannfæríng" hari3
samræmist ekki stefnu flokks hans.
' Enda er það vitanlega alveg sjálf-
sagt, að þingmaður, sem telur sig
verða að vinna gegn flokki sínuin
og löglega gerðum ákvörðunum þar,