Tíminn - 13.11.1933, Side 3

TIMINN
Kvennaskólinn í Reykjavik
Stúlkur þær, sem komast vilja á síðara
húsmæðranámskeið skólans, er hei'st 1.
febr, n. k. og stendur til 1. júnf, sendi
sem fyrst umsóknir sinar.
Forstöðukonan.
hessu hausti, þar af voru
frystir um 16 þús. skrokkar.
Sauðfé var undir meðallagi.
Talsverðu hefir verið slátrað
af hrossum, söluverð 70—100
kr. Allvíða hefir borið á bráða-
pest- í sauðfé, en ekki hafa
verið að henni mikil brögð. —
Dánardægur.
Nýlátinn er á Vífilsstöðum
Þórhallur Sigurðsson frá Reyð-
ará í Lóni, ungur, efnilegur
og góður piltur, sem var fyrir
skömmu búinn að ljúka tré-
smíðanámi. Þórhallur var lík-
legur til að geta unnið mikið
lífsstarf. En nú hefir „hvíti
dauði“ kallað hann burtu í
blóma lífsins eins og svo marga
Cfr Hörnafirði.
Tveir Karakúlhrútar voru
keyptir í sýsluna, annar í
Nesjahrepp en hinn í öræfi.
Báðir eru komnir austur og
þrífast vel. Heyfengur var
með allra mesta móti en nýt-
ing misjöfn. — Garðávextir
spruttu vel og jarðeplasýki
gerði næstum ekkert vart við
sig. — FÚ.
Hæpin forsjálni
Vitaskipið Hermóður var
núna í haust látið liggja 25
daga samfleytt á Siglufirði,
eftir því sem blaðinu er tjáð
að norðan, til þess að bíða
eftir að afferma tvö tonn af
vörum við vitann á Sauðanesi.
Hægðax’leikur hefði verið að
fá mótorbát fyrir 100 kr. eða
svo til að skjóta þessum slatta
á milli. En bið skipsins þessa
25 daga kostar að líkindum
um 8 þús. kr.! Svona er hald-
ið á fjármununum í ráðuneyti
M. G.
Kolbeinsey.
Kolbeinsey hefir nýlega verið
rnæld. Er hún um 70 m á
lengd og 30,60 m á breidd.
Hæð eyjai’innar er 8 m. Hún
liggur 35 sjómílur frá Gríms-
ey í norðvesturátt.
Fiskafli.
Samkvæmt skýrslum Fiskifé-
lags Islands var fiskafli hér
við land frá áramótum til 1.
sept. 66.453 þús. kg., og er
það allmiklu meira en í fyrra
og nokkru meii'a en 1931.
Frá Ólafsfirðingum.
Ólafsfirðingar hafa nýlega
komið sér upp dráttarbraut
fyrir vélbáta sína og rúmar
hún 10 vélbáta í einu. Áður
hafa þeir komið sér upp góðri
bryggju, vélaverkstæði og
frystihúsi. Hafa allar þessar
framkvæmdir stórum bætt að-
stöðu þeirra til sjósóknar og
bendir það til, að þeir séu
dugnaðarmenn miklir í sjávar-
útvegsmálum.
Síid til Póllands.
Utanríkisráðuneytið hefir,
eftir því sem segir í nýkomn-
um Ægi, fengið tilkynningu frá
utanríkisráðuneytinu danska,
um að samningsleg trygging
sé fengin fyrir þvi, að inn-
flutningsleyfi fáist í Póllandi
fyrir 7000 smál. af íslenzkri
síld til næstu áramóta, og skuli
á það magn leggjast lægsta
innflutningsgjald.
Beinhákarlar við Austurland.
1 sumar hefir nokkuð orðið
vaft við beinhákarla við Aust-
ux-land, en það hefir verið fá-
titt að undanförnu. Hafa sjó-
nxenn bæði af Norðfirði, Mjóa-
firði og Gunnólfsvík orðið var-
ir við þá, og einu sinni sáust
8 samtímis inni á Norðfirði.
Var þá farið út á tveim trill-
um og tókst að skutla einn.
En skutullinn losnaði úr hon-
um þegar dx'&g* átti h&nn &ð
landi og náðist hann ekki úr
því. Einn vélbátur frá Norð-
fírði rakst á beinhákarl og
stöðvaðist báturinn á hákarl-
inum! (Eftir Ægi).
Reitingsafli
hefir verið í Vestmanna-
eyjum í haust, aðallega ýsa,
svo sem venja er tií um þetta
leyti árs. Hefir aflinn verið
fluttur í kössum ísvarinn til
Englands og selst einkar vel,
einkum upp á síðkastið.
Hvalaveiðar Norðmanna.
Skýi-slur og reikningar
tveggja norskra hvalveiða-
félaga voru birtar nýlega og
sýna góða afkomu hvalveið-
anna á árinu. Pólarís-félagið
telur reksturshagnað 3 miljón-
ir 798 þús. kr. Hitt félagið
greiðir 10% í arð. — F.Ú.
Kristján Kristjánsson
frá Kópaskeri, áður bóndi á
Víkingavatni, er staddur í bæn-
um og dvelur hér nokkum
tima.
Skaftfellingur,
sem hefir verið i flutningum,
aðallega milli Reykjavíkur og
Skaftafellssýslu er nú hættur
og búið að leggja honum upp.
Bifreiðarslys.
10. þ. m. var bíll á leiðinni
^ úr Borgarfii'ði til Akraness.
j Á leiðinni er gil í svokölluð-
um Geldingadraga og er brú
I yfir, en rétt hjá brúnni er
| beygja, eins og víðast er við
brýrnar. Jón Guðmundsson bíl-
stjói'i hafði farið þaraa út úr
bílnum og gekk við hlið bíls-
ins, en annar bílstjóri stýrði.
Svo óheppilega vildi til, að bíll-
inn fór með eitt hjólið upp á
stein og valt við það út af
veginum. Jón hljóp þá frá
bílnum, en varð of seinn til
þess að komast undan og féll
bíllinn ofan á hann. Kona Jóns,
sem var í bílnum hljóp út úr
honum um leið og hann valt
og varð hún einnig undir bíln-
um. Fleiri meiddust ekkert að
ráði, en 6 eða 7 manns var
í bílnum. Hjónin meiddust mik-
ið, sérstaklega konan, og voru
strax flutt til Reykjavíkur og
liggja á Landsspítalanum.
Blaðið fékk í gær þær upplýs-
ingar á Landsspítalanum, að
Jóni Guðmundssyni liði vel,
hafði hann ekkert brotnað.
Fótur konunnar hafði möl-
brotnað um öklann. Var strax
í fyrrakvöld skorið í fótinn og
brotin sett saman, og leið
henni einnig sæmilega eftir at-
vikum.
AlJtaf batnar það!
í 24. tbl. af „íslenzk End-
urreisn", segir í svari til „Tím-
ans“: Liggur það næst að ætla,
að hann (Tíminn) kalli það
helgislepju, að blað flokksins
hér í Reykjavík hefir valið sér
fyrir kjörorð hinar fi’ægu og
gullfögru setningar úr Alda-
mótaljóðum Hannesar Haf-
stein: „Verði gi'óandi þjóðlíf
með þverrandi tár, sem þrosk-
ast á guðsríkisbraut". — 1
næsta tölublaði kemur „leið-
rétting“!: „Misritun var í grein
eftix' P. (ólafsson) í síðasta
tbl. þar sem stóð að einkunn-
ax-orð ísl. þjóðernissinna væru
eftir Hannes Hafstein, í stað
Matthíasar Jochumssonar“. —
Ergo — eru einkunnarorð þjóð-
ernisblaðsins úr Aldamótaljóð-
urn Matthíasar Jochumssonar.
Alltaf batnar það! Menn með
slíka þekkingu eru vel fallnir
til þess að kenna sig við ís-
leixzka menningu og ísl. þjóð-
•rni!!
18S
Læri-Sveinn
braskaranna.
Sveinn Benediktsson skrifar
enn í Morgunblaðið um lýsis-
sölu mína 1931.
Ég hefi nú birt skýrslu um
hana til ríkisstjórnarinnar, sem
stendur að öllu óhrakin.
Aðalatriðin þar eru þessi:
1930 er sala á lýsi ríkisverk-
smiðjunnar dregin svo lengi að
til stórtjóns verður. Ég er þá
ytra fyrri hluta vetrar, hefi
ekki söluumboð, hvet stöðugt
til sölu árangurslaust, mest
fyrir mótþróa Sveins. Niður-
staðan verður: tap, sem nem-
ur mörgum tugum — jafnvel
hundruðum — þúsunda, því
verðið lækkar meira og meira.
1931 er ég orðinn hvekktur.
Ég vil ekki fara utan án þess
að hafa fullkomið söluumboð.
Það fæ ég. — Þó vil ég ráðg-
ast við meðstjómendur mína
og gerl það eftir því sem mér
er unnt, en nota heimild mína,
þegar ég er kominn í þá að-
stöðu, að ég neyðist til að ráða
einn fram úr hvað gera skuli.
Ég vil ekki eiga það á hættu,
að lýsið seljist ekki og vesrk-
smiðjan komist í greiðsluþrot.
Ég met meira að tryggja það,
að hún standi í skilum, heldur
en bíða eftir óvissum gróða.
Ég vil ekki koma henni iixn
á „brask“-brautina.
1 þessu liggur ágreiningur-
inn milli okkar Sveins og er
hann reyndar mjög skiljanleg-
ur. Hann liggur í ólíkum hugs-
unarhætti og ólíku uppeldi. Ég
er bóndasonur, uppalinn í sveit
að öllu leyti, þar sem óskilsemi
þótti sú mesta læging.
Sveinn kom á æskualdri til
Siglufjarðar í síldar-speku-
lationa-hringiðuna og dvaldi
þar á unglingsárum sínum
undir handleiðslu þeirra
manna er djarfast tefldu og
mestir voru áhættuspilararnir.
Hann sat við fótskör þeirra
og lærði af þeim allt það lak-
asta: áhættufýsnina, óprúttn-
ina, braskið.
Þormóður Eyjólfsson.
INýjar fréttír
úr Mýrdal.
Fimmtudaginn 19. október,
meðan á máltíð stóð hjá mönn-
um þeim, sem þá unnu við
uppfyllingu við brú þá, sem
verið er að byggja yfir ána
Klifandi í Mýrdal, kom verk-
stjórinn, Jón Brynjólfsson, sem
stjórnar þessari vinnu, til Að-
alsteins Jónssonar frá Skóg-
nesi í Mýrdal, með skjal, sem
hann vildi að Aðalsteinn skrif-
aði undir. Efni þess var yfir-
lýsing um að Jón Brynjólfsson
hefði ekki dregið tíma af verlca-
mönnum þeim, er undirrituðu
skjalið og að þeir bæru fullt
traust til hans sem verkstjóra.
! Aðalsteinn kvaðst fyrir sitt
leyti geta skrifað undir fyrra
| atriðið, en síðara atriðið léti
j hann liggja milli hluta.
| Lýsti Jón þá því yfir í heyr-
anda hljóði, að þeir sem ekkl
| skrifuðu imdir, þeir ynnu ekki
| hjá sér. Síðan gekk skjalið
milli verkamannanna og rituðu
samtals þrettán undir það, en
bræðurnir Aðalsteinn og Jón
frá Skagnesi neituðu að skrifa
; undir, og vék Jón Brynjólfsson
þeim þá samstundis úr vinn-
unni.
Aðalsteinn og Jón eru bræð-
ur Magnúsar Jónssonar frá
Skagnesi, þess er kært hefir
yfir atvinnukúgun þeirri, sem
fram við hann hafi komið af
hendi þessa sama verkstjóra,
fyrir þá sök, að hann vildi ekki
kjósa Gísla Sveinsaon sýslu-
mann á alþing.
Alþingi.
I neðri deild er stjórnarskrái’-
frv. komið gegnum 2. umr.
Eysteinn Jónsson var fram-
sögumaður stjórnarskrámefnd-
ar. Hún leggur til einróma að
frv. verði samþykkt. Gat Ey-
steinn þess, að hann væri að
vísu óánægður með frv. að
sumu leyti, en vildi ekki brjóta
það samkomulag, sem gert
hefði vei’ið milli flokkanna í
þinglok í vor um afgreiðslu
málsins.
1. gr. frv. var samþykkt
með öllum greiddum atkv. gegn
einu (Hannesar Jónssonar) og
frv. vísað til 3. umr. með öll-
um greiddum atkv. gegn 2
(Hannesar og Halldórs Stef-
ánssonar).
í efri deild hefir verið samþ.
þingsályktunartillaga, sem allir
flokkar stóðu að, um að kosin
skyldi nú þegar í deildinni sér-
stök nefnd til þess að athuga
stjórnarskrárfrv. og kosninga-
lögin á meðan neðri deild hefði
þau til meðferðar, til þess að
greiða sem mest fyrir gangi
þeirra mála. I nefndina voru
kosnir: Björa Kristjánsson,
Ingvar Pálmason, Jón Baldvins-
son, Jón Þorláksson og Pétur
Magnússon. — Komið er fram
í þeirri deild frumvai’p frá Ing-
vari Pálmasyni um breyt-
ing á lögum um ritsíma og tal-
símakerfi Islands um að í stað
orðanna: „Lína frá Skálanesi
við Seyðisfjörð að Dalatanga“
í 4. gr. komi: Lína frá Brekku
í Mjóafírði um Rima, Hof og
Eldleysu að Dalatanga. Aftan
við sömu grein bætist: Lína
frá Neskaupstað xxm Sveins-
staði, Viðfjörð og Stuðla til
Sandvíkur.
Þá er fram komið frumvarp
um breyting á lögum um
Kreppulánasjóð, flm. Jón Jóns-
son og Pétur Magnússon. Það
er um svohljóðandi breytingu
á 20.„og 21. gr. laganna:
a. (20. gr.). Þrátt fyrir
ákvæði 4. gr. laga um veð, 4.
nóv. 1887, er lántakanda rétt
að veðsetja Kx’eppulánasjóði
einu nafni tiltekna flokka bú-
fjár síns, er hann á eða eign-
ast kann, og gengur veð sjóðs-
ins fyrir öllum síðari veðsetn-
ingum búfjár eða einstakra
gripa. Sama gildir om veðsetn-
ing fóðurbirgða, sem veðsali
kann að eiga á hverjum tíma
handa veðsettu búfé.
Heimilt er og að veðsetja
Kreppulánasjóðói í einu lagi öll
búsgögn innan húss og utan,
án sérstakrar sundurliðtmar,
og jafnt það, er veðsetjandi á
þegar veðsetning fer fram, og
það, er hann síðar kann að
eignast.
b. (21. gr.). Nú flytur yeð-
sali í aðra þinghá eftir að
skuldabréf hefir vei'ið þingles-
ið, og heldur sjóðurinn þá veði
sínu, þótt skuldabi'éfið sé eigi
þinglesið, og heldur sjóðurinn
þá veði sínu, þótt skuldabréfið
sé eigi þinglesið á ný í þeirri
þinghá, sem veðsali flutti í.
Thor Thors flytur frv. um
breyt. á lögum um kosningar
í málefnum sveita og kaup-
staða. Og eru þær breytingar
bein afleiðing af fyrirmælum
st j órnarskrárfrv.
Jónas Jónsson flytur þings-
ályktunartillögu í efri deild um
að ríkisstjórnimxi sé falið að
rannsaka, hvort hægt væri að
geyma fornmenjasafnið og
listaverk, sem landið á, í þeim
hluta þjóðleikhússins, sem
fyrst um sinn þarf ekki að
nota vegna leiksýninga, þó að
húsið verði fullgert, og leggja
áætlun um kostnað er af þessu
leiddi fyrir næsta Alþingi.
Tillögunni fylgir svohjóöandi
greinargerð:
Framh. af 2. síðu.
með því, þá er ég á móti því“. Það er háttur
margra manna að nota þessa aðferð, þegar
málstaðurinn þolir ekki gagnrýni. Þá er far-
ið að eins og strákurinn, sem kallaði „úlf-
ur, úlfur“, eða maðurinn, sem kallaði: „Tak-
ið þjófinn!" og fékk með því alla til að elta
saklausan ferðanxann, meðan hann sjálfur
komst undan. Ritstjóramir vita, að mörg-
unx bændum er illa við kommúnista, þess-
vegna reyna þeir að kalla stefnuna hingað
komna með þeinx, og alla þá komnxúnista,
senx henni fylg'ja.
Og þeir ganga lengra. Þeir segja, að
„bændavinur“ hafi verið fenginn til að boða
boðskapinn fyrir bændum. Það eni yfir 20
ár síðan ég fyx-st fór að boða bændum þessa
kenningu. Lixginn hefir skrifað um hana
oftar exx ég, og meir en ég. Og þau ski’if
voru byrjuð nokkru áður en komnxúnisminn
fluttist til landsins. Árið 1912 áttum við Jón
Þorláksson borgarstjóri miklar deilur um
]?etta á bændanámsskeiði, og síðan hefir á
hverjum vetri verið deilt um íxxálið einhvers-
staðar þar sem ég hefi verið meðal bænda.
Ég held því, að ég viti ekki síður en íhalds-
i'itstjórarnir, hvað bændur segja um þetta
mál, og það hvað þeir hafa sagt. Og nú er
svo komið, að ég er ekki viss unx, hvorir
eru í nxeii’i hluta í landinu, og í nokkrum
kjördæmum er óhætt að fullyrða, að það
er þegar mikill meii'i hluti, sem skilur málið
og er því fylgjandi að í’íkið eigixist jarðirn-
ar. Og sá hluti mun vaxa, því vöxturinn er
ætíð þeim nxegin, seixx fram á við horfir til
batnandi líðanar fyi’ir konxandi kynslóðir.
Og einn af hyrningarsteinunum fyrir bætti’i
líðaxx í sveitum og kaupstöðunx er sá, að
allt land verði ríkiseign“.
3. sept. 1933.
A víðavanyi.
Gott dænxi.
Einn af þingmönnunx íhaldsins flytur nú
frv., sem varpar skæru ljósi yfir baráttu-
aðferðir þess flokks. Hann berst gegn hags-
muna- og réttindanxálum alþýðunnar, svo
lengi sem íxiögulegt er. En þegar umbóta-
mennirnir hafa skapað þeim sterkt fylgi og
íramgangur þeirra verður ekki lengur
stöðvaðui’, snýst íhaldið, veitir þeim þá
fylgi og þykist síðarmeir hafa komið mál-
inu fram. Eru mörg dæmi til þessa. Fyr-
nefnt frv. er um breytingar á kosningalög-
unum unx málefni sveita og kaupstaða.
Aðalbreytingin er sú, að sveitarstyrkur
svifti menn ekki réttindunx. Stjórn Fram-
sóknarmanna bar fram á Alþingi 1929 frv.
um fyrirkomulag þessara kosninga og skil-
yrði til þeirra. Samkvæmt frv. átti sveitar-
styrkur ekki að svifta menn réttindum. En
íhaldið reis þá öndvert á móti. Núveranda
yíix’manni réttlætismálanna, Magnúsi Guð-
nxundssyni, sagðist m. a. á þessa leið:
„Mér finnst það alveg fráleitt, að þeir
menn, sem í verkinu hafa sýnt það, að
]>eir geta ekki stjórnað sínum eigin málum,
eigi að ráða fyrir aðra. Mér finnst það vera
hæfileg refsing á þessa menn, að þeir hafi
hvorki kosningarrétt eða kjörgengi“.
(Alþt. 1929, B. 502).
Jón Þorláksson var þó enn aðsópsmeiri.
1-Iann bar fraixx svohljóðandi tillögu, sem
skilyrði tilm kosningai’i'éttar: „Standa ekki í
skuld fyrir þeginn sveitarstyrk vegna leti,
óreglu eða hirðuleysis“. (Þingskjal 451).
Með nxiklu harðfylgi tókst Jóni að koma
þesgai-i tillögu í gegn. Sú var aðstaða í-
haldsins til sveitarstyi’ksins þá. En hver á
að dænxa unx „letina og óixiennskuna. Nú er
búið að skapa fylgi fyi'ir þessu máli. í nýju
stjórnarskránni er svo fyrirmælt, að sveit-
arstyrkurinn svifti menxx ekki kosningar-
rétti til Alþingis, og því sjálfgefið að sama
gildi um kosningar í nxálunx sveita og kaup-
staða. Og þá rís upp íhaldsþingmaður einn,
og ber fi'anx frv., sem gengur í þá átt!
Líklegt, að íhaldið, eftir allt sanxan, eigni
sér það að hafa komið málinu fi’anx! En
þeir verða fáir, sem ti'úa þeirri frásögn.
Styr.
Athugaaemdir.
í tilefni af snxágrein í síðasta blaði, und-
ii'ritaði'i: „Kennari“, barst Tímanum fyrir
liokkrum dögum athugasenxd undirrituð af
skólastjóra og kennui'um við Austurbæjar-
skólann í Reykjavík, þar sem m. a. er vak-
in athyg'li á því, að baraakennai-ar, vegna
stéttarsamþykktar, mega ekki nota þetta
dulnefni. Sönxuleiðis hefir stjórn stéttar-
félags barnakennara í Reykjavík snúið sér
til blaðsins út af þessu sama atriði. Að
þessunx tilefnum gefnunx, skal það tekið
fram, að höfundur téðrai- greinar, *em að