Tíminn - 11.12.1933, Page 1

xm fir.
Reykjavík, 11. desember 1933.
©faíbbagi
6 í a fe j5 i n 5 er 1. f cit í.
5^tðaa-auri«« foetar JO ft.
°ð inní>cimta d -SLaugaocg 10.
ejmi 2353 — Pésifyóíf ðö)
55. blað.
Atvinnurógskærurnar
gegn Hinrik Thorarensen, Valtý
Stefánssyni, Jóni Kjartanssyni og
Páli Steingrímssyni.
Tilkynning
frá miðstjórn Framsóknarflokksins
Miðstjórn Framsóknarflokksins hefir á fundi 20. nóv.
1933 samþykkt eftirfai’andi:
„Fi’amsóknarflokkurinn hefir með bréfaskiptum við Al-
þýðuflokkinn gengið frá grundvelli undir samvinnu um mynd-
un bráðabirgðastjóraar og samþykkt að fela Sigurði Krist-
inssyni forstjóra forgöngu um stjórnarmyndunina.
Tveir af þingmönnum flokksins, Hannes Jónsson og Jón
Jónsson, hafa hiilsvegar á fundi þingflokksins 14. þ. m.
neitað að styðja Sigurð Krist'insson til stjómarmyndunar-
innar.
Neitun þessara manna hefir það í för með sér, vegna
flokkaskipunar á Alþingi, að Framsóknarflokkurinn getur
ekki komið fram áðurnefndri ákvörðun sinni, og með því
skapast fyrir aðgerðir þessara tveggja manna stjórnarástand,
sem flokkurinn er mótfallinn og vill ekki bera ábyrgð á.
Þar sem afstaða þeirra Hannesar Jónssonar og Jóns
Jónssonar í þessu máli er alvarlegt brot á samþykktum
Framsóknarflokksins, sem leiða mundi til þess, að flokkur-
inn yrði óstarfhæfur og missti alla tiltrú, ef trúnaðarmönn-
um hans héldist slíkt uppi, telur miðstjóm Framsóknar-
flokksins sig knúða til að lýsa yfir því, að hún telur þá
alþingismennina Hannes Jónsson og Jón Jónsson ekki í
Framsóknarf lokknum".
1 lögum Framsóknarflokksins, 28. gr., er svo fyrir mælt:
„Heimilt er miðstjórn að víkja manni úr flokknum, enda
komi samþykki meiri hluta þingsflokks til, en rétt á hann
til að skjóta máli sínu undir úrskurð næsta flokksþings og
verja það þar‘.‘
Þingmenn Framsóknarflokksins hafa á fundi 9. des. full-
nægt ákvæði ofannefndrar greinar flokkslaganna, að því er
við kemur afstöðu Hannesar Jónssonar og Jóns Jónssonar til
flokksins, og er þeim Hannesi Jónssyni og Jóni Jónssyni þar
með vikið úr Framsóknarflokknum.
Miðstjórn Framsóknarflokksins.
Kœrumar komnar f dóms-
málaráðuneytiS.
Ritstjórar Mbl. eru meira en
lítið hræddir við kærumar,
sem fram eru komnar út af
hótanabréfamálinu. Kemur
þessi ótti berlega fram í Mbl. í
síðustu viku.
Mbl. skýrir nú frá því, að
kærurnai’, sem útgáfustjóm
Nýja dagblaðsins sendi setu-
dómaranum, hafi nú verið
sendar í dómsmálaráðuneytið.
Þetta hefir ritstjórunum orðið
bylt við, því að sýnilega hafa
þeir lifað í þeirri bamalegu
von, að setudómarinn myndi
stinga kærunum undir stól,
eða senda þær til baka.
11. gr. laga nr. 84 lrá 19.
júnf 1933.
Ritstjórarnir halda því nú
fram, að þeir séu alsaklausir og
níð þeirra enginn atvinnuróg-
ur um Nýja dagblaðið. 1 því
sambandi skal rifjuð upp fyrir
þeim 11. gr. laga nr. 84 frá
19. júní 1933, sem þeir að öll-
um líkindum hafa ekki vitað
um, þegar þeir frömdu verkn-
aðinn. En greinin hljóðar svo:
„Nú fer einhver með eða út-
breiðir um annaS atvinnufyrir-
tækl rangar sögusagnlr, sem miða
til þess að hnekkja þvi fyrirtæki,
eða í þvf skyni að hæna til sfn
viðskiptamenn þess, hvort heldur
slíkar sögusagntr snerta eiganda
fyrirtækisins, vörur þess eða aðra
hagi, og skal hann þá sæta sekt-
um, allt að 6000 kr. og ef miklar
sakir eru, allt að 6 mánaða ein-
íöldu fangelsí."
í hverju er atvinnurógurinn
fólginn?
Bæði ritstjórar Vísis og Mbl.
hafa í níðgreinum sínum stað-
hæft:
Að Hinrik Thorarensen væri
eigandi í útgáfufélagi Nýja
dagblaðsins.
Að félagsmenn í útgáfufé-
laginu stæðu á bak við hann, ■
og hótunarbréfin væru send í
samráði við þá.
Þeir hafa gefið í skyn, að
sjálf útgáfustjóm blaðsin^
stæði í sambandi við Hinrik
um verknaðinn og að þetta hafi
verið fyrirfram áformað til að
vekja athygli á blaðinu.
Ef menn bera svona skrif
saman við ákvæði lagagreinar-
innar, sem tilfærð er hér að
framan, liggur það í augum
uppi, að sé þetta athæfi rit-
stjóranna ekki atvinnurógur,
þá er ekki lengur neitt til, sem
á skilið að heita því nafni.
Nú er atvinnurógur einmitt
í því fólginn að breiða út um
atvinnufyrirtæki einhver þau
ósannindi, sem til þess eru fall-
in að hnekkja áliti þess eða
skaða það á annan hátt fjár-
hagslega.
Hvað ætli sé til þess fallið að
rýra álit á fyrirtæki, ef ekki
þessi tilvitnuðu ummæli um út-
gefendur Nýja dagblaðsins,
þar sem borið er á þá, að þeir
hafi fengið mann til að fremja
glæpsamlegt athæfi til fjár-
hagslegs ágóða fyrir fyrirtæk-
ið.
Aí hverju eru hinir kærðu á
mótl rannsókn í mállnu?
Og ef í’itstjóramir trúa því
sjálfir, að þeir hafi ekki fram-
ið atvinnuróg — hversvegna
standa þeir þá á móti því nú,
að rannsókn og dómur gangi í
málinu ?
Engum manni dettur anna*
í hug en að ritstjórar Mbl. og
Vísis vilji a. m. k. vinna Nýja
dagblaðinu allt það tjón, sem
þeir geta á löglegan hátt. Jafn
vitanlegt er það, að ef aðdrótt-
anir þeirra um hlutdeild blaðs-
ins í hótanabréfunum sönnuð-
ust, eða ef hægt væri að færa
að þeim nokkrar verulegar lík-
ur, þá væri það alger eyðilegg-
ing fyrir Nýja dagblaðið.
Ef ritstjórarnir þessvegna
hefðu nokkum snefil af trú á
aðdróttanir sínar, þá áttu þeir
að verða manna fyrstir til að
heimta nákvæma rannsókn,
ekki sízt þar sem maður þeim
ekki óvinveittari en Magnús
Guðmundsson hafði ásínuvaldi
að skipa rannsóknardómarann,
og hæstirófctur ekki séi’staklega
fjandsamlegur heldur.
Með þvi að þeir eru nú sjálf-
ir komnir inn í mál Hinriks,
ættu þeir að hafa fengið kær-
komna aðstöðu til að gera all-
ar þær kröfur við rannsóknina,
sem þeir telja ástæðu til mál-
inu til upplýsingar.
En þessa trú virðast ritstjór-
arnir ekki hafa. Því að nú
heimta þeir það af dómsmála-
ráðherra sínum, að saksókn
verði látin niður falla og engin
opinber rannsókn höfð.
Einkamál — opinbert mál.
Ritstjórar Mbl. halda því
fram, að málið sé í eðli sínu
einkamál og eigi að sæta einka-
málsmeðferð eins og mál, sem
„hafa verið rekin sem venjuleg
meiðyrðamál og þar af leið-
andi verið einkamál".
En hér bregst þeim lögvitið
eins og oftar, því að áður til-
vitnuð lög nr. 84 frá 1933 fyr-
irskipa einmitt í 16. gr. opin-
bera málsmeðferð í atvinnu-
rógsmálum milli fyrirtækja*),
svo að síðan þau lög tóku gildi,
er opinber málsmeðferð fyrir-
skipuð um þessa tegund mála,
þó að þau hafi samkvæmt
eldri lögum sætt annari máls-
ferð. Þetta geta ritstjóramir
sennilega fengið upplýsingar
um á öllum málfærsluskrifstof-
um í bænum.
Raugar sakargiftir.
Mbl. heldur því fram, að í
kærunni felist „rangar sakar-
giftir", því að kærumar séu
ástæðulausar. Þetta kallar blað-
ið refsivert af Hermanni Jón-
assyni, (sem er einn í útgáfu-
*) Sbr. og upphaf 11. gr., erBegir:
Nú fer einhver með eða útbreið-
ir um annaö atvinnufyrirtæki
(auðkennt hér) o. *. frv.
stjórninni). Vísir hefir jafn-
framt haldið því fram, að H. J.
hafi unnið til 6 ára tugthús-
vistar með því að bóka fram-
burð Hinriks Thorarensen í
réttinum!
Út af þessum ummælum
Morgunblaðsins og Vísis skal
nú notað tækifærið til þess
að skora á ritstióra þessara
blaða, að kæra Hermann
Jónasson þegar i stað fyrir
dómsmálaráðherranum og fá
skipaða rannsókn út af
þeirri kæru.
Ef ritstjórarnir verða ekki við
þessari áskorun, er alveg úti-
lokað, að nokkur maður, hversu
sanntrúaður íhaldsmaður, sem
hann er, fáist til að leggja
trúnað á fleipur þeirra, því að
þar með er sannað, að þeir
trúa því ekki einu sinni sjálfir.
Flugumenn
Hneykslismál Hinriks Thor-
arensen hlýtur að verða til
þess, að skerpa árvekni flokks-
ins í framtíðinni gagnvart póli-
tískum vandræðamönnum, sem
kunna að vilja troða sér inn 1
flokkinn um stundarsakir og
spilla starfsemi hans. Þetta
tilfelli og hliðstæð atvik áður,
'sem rifjuð eru upp á öðrum
stað hér í blaðinu, sýna glögg-
lega nauðsynina á því að beita
fyllstu gagnrýni við inntöku
manna í flokkinn og að strang-
lega og tafarlaust sé beitt
þeirri einu vöm, sem flokkur-
inn hefir gagnvart flokkssvik-
urum, sem sé að víkja þeim
úr flokknum án nokkurrar lin-
kindar og svo greinilega, að
ekki verði um þráttað.
I óskipulögðum flokki, þar
sem enginn félagsskapur er
til, og engar ákveðnar flokks-
reglur, er í raun og veru engin
fullnægjandi vöm til gagnvart
skaðræðismöxmum af þessari
tegund. Af því að Framsókn-
arflokkurinn var óskipulagður
lengi framan af, hefir t. d.
þeim Valtý Stefánssyni og
Jóni á Reynistað aldrei verið
formlega vikið á brott þaðan.
Og þess vegna hefir líka Ei-
ríkur Einarsson fyrv. þingmað-
ur Framsóknarflokksins haft
aðstöðu til þess hvað eftir
annað, að „agitera" fyrir kosn-
ingu sinni meðal ýmsra Fram-
sóknarflokkskj ósenda í Ámes-
sýslu, á þeim grundvelli, að
Framsóknarflokknum myndi
vera sami fengur í kosningu
hans nú og á meðan hann
vann með flokknum á Alþingi.
Ef ekki hefði verið skipulagt
flokksfélag á Siglufirði, myndi
Hinrik Thorarensen með sama
rétti geta haldið því fram, að
hann væri í Framsóknar-
flokknum nú, þar sem opin-
bert er, að hann hefir setið
flokksþing Framsóknarmanna í
Reykjavík vorið 1931 á sama
hátt og Valtýr Stefánsson sat
flokksþingið á Þingvöllum 1919.
Sá siður var tíðkaður á
Sturlungaöld, að senda flugu-
mann í stafkarlsgerfi á heimili
afreksmenna til að skjóta loku
frá dyrum, á næturþeli, og
veita -fjandmönnunum aðgang.
Enn tíðkast hún í stjóm-
málabaráttunni, hin foma að-
ferð flugumannsins.
Sú aðferð var óþokkasæl og
kom oft þeim í koll, er hennar
neytti. Fjandmenn Framsókn-
arflokksins hafa hingað til
neytt flugumennskunnar sjálf-
um sér til mestrar hneisu og
skaða. Mun svo enn fara.
(Nýja dagbl. 28. nóv.).
í byrjun Yikunnar.
I. Ný þjóð í nýju landi.
Það er sagt um Indriða Einarsson, tengda-
föður Ólafs Thors, er hann frétti vor-
ið 1931, að Framsóknarmaðurinn Steingrím-
ur Steinþórsson væri kosinn í Skagafirði, að
liann hafi þá mælt þessi spaklegu orð: Það
er ekki nóg að gera hér nýtt land. Það þarf
líka að skapa nýja þjóð. Sennilega hefir
vakað fyrir I. E., að þessi nýsköpun væri
Kveldúlfsland og Kveldúlfsþjóð; fáeinir
„forstjórar“, sem þyrftu 50 þús. hver til
heimilisþarfa, og blásnauður vixmandi lýður,
sem skapaði þessum fjölskyldum hin um-
beðnu lífsskilyrði.
‘En Framsóknarmexm vilja eins og I. E.
skapa hér nýtt land og nýja þjóð, en þó er
hugsjón þeirra alveg gagnstæð stefnu I. E.
Þeir vilja hækka lífskjör almeimings, að
allir menn vinni gagnleg störf, að hver ung-
ur maður og ung kona sem vilja byrja
saman lífsbai’áttuna, geti myndað sér sitt
eigið heimih, ræktað nýtt land í sveitinni,
átt aðgang að samvinnuútgerð við sjóinn
eða vinnu í félagi að iðnframleiðslu við raf-
orku landsins. Framsóknarmenn sjá enga
ástæðu til að hafa neinar manneskjur hér á
landi til að lifa óhófs- og eyðslulífi, sem
byrði á framleiðandi mönnum. Hið nýja
ríki samvinnumanna er þessvegna gersam-
lega ólíkt framtíðardraum fjárbrallsmann-
anna, sem vilja grundvalla sitt líf á niður-
lægingu alþjóðar. Framsóknarmenn vilja
gera alla að starfandi atorkumöimum. Það
er enginn tilviljun að Framsóknarmeim opn-
uðu hið dimma og daunilla fangelsi landsins
og buðu föngunum að hjálpa til að klæða
landið. I ríki hinna frjálslyndu umbóta-
manna vinna allir, hver eftir sinni getu.
Og þar er ekkert rúm fyrir þá, sem vilja
eyða 50 þús. kr. árlega fyrir hverja iðju*
lausa fjölskyldu.
II. Æska og elli.
Það hefir síðustu misserin verið nokkurt
umtal í blöðum andstæðinga Framsóknarfl.,
að tveir af þingmönnum floltksins, Jón Jóns-
son og Hannes Jónsson, væru með sérstöðu,
myndu hverfa frá flokknum á einn eða ann-
an hátt. Þetta hefir nú orðið. Þeir hafa
með aðgerðum sínum orðið þess valdandi,
að M. Guðm. situr enn í stjóm landsins, og
stýrir réttarfarsmálunum þannig, að menn
eins og Bjöm Gíslason leika lausum hala,
upp á vottorð Eiríks Kjerúlfs, Ilelgi Tóm-
asson er embættismaður ríkisins og land-
helgisgæzlan skopleikur. Þessi þrjú. dæmi
sýna stjórnarstefnu íhaldsins.
Jón Jónsson og Hannes Jónsson byrjuðu
báðir sem góðir Framsóknarmenn, og unnu
eindregið móti íhaldinu. Vegna þeirrai’
framkomu sinnar urðu þeir þingfulltrúar.
Þeir áttu fyrst og fremst að vera á verði
móti höfðuandstæðingnum, íhaldinu í land-
inu.
En Þess tveir menn breyttust með aldr-
inum. Þeir fóru sömu þróunarbraut eins og
þeir Jón á Reynistað og Jónas Kristjáns-
son á Sauðárkrók. Þeir fóru hægt og hægt
að þokast í íhaldsáttina án þess máske að
vita það sjálfir Og einn góðan veðurdag
eru þeir svo breyttir, að þeir eiga ekki
lengur samleið með sínum gömlu flokks-
bræðrum. Þeir eru komnir yfir landamærin.
Þeir eru farnir að styðja það, sem þeir
ætluðu sér upphaflega að fella.
En stundum gengur þróunin í gagnstæða
átt. Menn yngjast með aldrinum, hugsjón-
irnar vaxa með aldrinum. Þannig hefir
Framsóknarflokkurinn oft fengið dýrmætan
liðsauka úr herbúðum andstæðinga. Eitt
glæsilegasta dæmið um þessa lífrænu þróun
er Magnús heitinn Kristjánsson. Þegar
Framsóknarflokkurinn byrjaði, var M. Kr.
andstæðingur hans, og athafnamikill kaup-
maður og útgerðarmaður. En smátt og
smátt fjarlægðist hann stefnu stéttar sinn-
ar. Hann byrjaði æskulíf í annað sinn.
r