Tíminn - 27.11.1934, Blaðsíða 1

©Jaíbbagt
ilattlnt cx 1. |6ol.
Átfcanguiluu (cstai 10 (c.
J^fgreibsía
•í tttnfeelnita d Canðaoag fO.
Öitai 2555 - Pómtbólt ðOI
53. blað.
Reykjavík, 27. nóvember 1934.
xvra. árg.
3'k milj. króna greiðsiuhalli
á fjárlflgunum ef fhaldið og
„bændafl.“ fengju að ráða
f
1 eldhúsdagsumræðunum sl.
föstud.kvöld gaf Eysteinn Jóns-
son fjármálaráðherra upplýs-
ingar um það, hver útkoma
fjárlaganna myndi verða, ef
íhaldsflokkurinn og „bænda-
flokkurinn11 fengju að ráða, og
tillögur þeirra í fjármálum
yrðu samþykktar á Alþingi.
Útgjöldin á fjárlögunum fyr-
ir 1935 yrðu samkvæmt tillög-
um íhaldsmanna þegar búið
væri að veita um 160 þús. kr.
til Fiskiveiðasjóðs, en skera
niður verklegar framkvæmdir
um 600 þús. kr.
13,3 milj. kr.
Frá tekjuhlið frv. eins og ■
það var lagt fram ættu að
dragast, samkvæmt tillögum
íhaldsmanna 800 þús. kr. út-
flutningsgjald, sem þeir vilja
leggja í Skuldaskilasjóð og 125
þús. kr. af tekju- og eigna-
skatti, sem þeir hafa lagt til
að gengi til bæja. og sveita-
félaga. Aftur á móti vilja þeir
ekki fella niður gengisviðauka
á kaffi og sykri eins og stjórn-
in leggur til, en það nemur 225
þús. kr. Yrði þá tekjurýmunin
700 þús. kr. frá því sem er á
frv., og er þá einungis tekið til-
lit til þeirra tillagna, sem þeir
hafa borið fram í þinginu.
En þá er enn þess að gæta,
að íhaldsmenn samþykktu á
landsfundi sínum og gerðu að
kosningíimáli að leggja niður
ríkisstofnanir, sem1 gefa af sér
740 þús. kr., og er rétt að
reikna með þeirri tekjurýmun,
ef flokkurinn hefði haft völd.
Væri þá alls um 1440 þús. kr.
tekjurýmun að ræða samkvæmt
tillögum íhaldsmanna. Nú eru
tekjumar samkv. fjárlagafrv.
stjómarinnar — áður en hin
nýju tekjuöflunarfrv. em sam-
þykkt — 11 milj. 950 þús. kr.
Og yrðu þær þá, ef farið væri
eftir tillögum íhaldsmanna,
10 milj. 510 þús. kr.
Greiðsluhalli fjárlaganna yrði
þannig samkvæmt fjármála-
stefnu íhaldsmanna (ca. 13,3
milj., að frádregnum ca. 10,5
milj.)
ca. 2,8 milj. kr.
Ofan á þetta bætist svo, að
„bændaflokkurinn“ (sem mynd-
að hefði stjóm með íhaldinu,
ef núverandi stjómarfl. hefðu
beðið kosningaósigur) hefir
borið fram tillögur um út-
gjaldaaukningu, sem hér segir:
TiJ nýbýla 250 þús. kr.
— váxtalækkana 280 — —
— aukinna jarð-
ræktarstyrkja 51 — —
Alls 581 þús. kr.
„Bændaflokkurinn“ hefir líka
borið fram tillögur um, að rík-
ið afsali sér fasteignaskattin-
um til sýslufélaganna, og nerri-
ur það 150 þús. kr. takjurýro-
un. Þannig myndi greiðsluhall-
inn með tillögum „bænda-
þús. kr. eða sem næst 700 þús.
kr. f
Með þessum útreikningum
sýndi fjárm'álaráðherra fram á
það, að greiðsluhalli fjárlag-
anna, ef íhaldsflokkurinn og
„bændaflokkurinn“ í samein-
ingu ættu að ráða hlyti að
verða (ca. 2,8 milj. -f ca. 0,7
milj. kr.)
3«/2 miljón króna.
Svo gífurlegt er ábyrgðar-
leysi þessara flokka, sem nú
eru í stjómarandstöðu, og svo
takmarkalaus er oftrú þeirra
á dómgreindarleysi almennings,
að þeir svífast þess ekki að
bera fram opinberlega tillögur,
sem óhjákvæmilega myndu
hafa í för með sér 3 */2 milj.
kr. greiðsluhalla á fjárlögunum
— og harðneita á sama tlma
að ljá lið sitt til nokkurra nýrra
tekjuauka.
Og þó eru hér ótaldar allar
þær breytingartillögur til hækk-
ana, sem gera má ráð fyrir að
einstakir þingmenn þessara
flokka beri fram við fjárlagar
frumvarpið nú næstu daga.
Dfrtíðaruppbótin
og tillögur meirahluta
fjárveitinganefndar
Meirihluti fjárveitinganefnd
ar, fulltrúar Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins í nefnd-
inni, bera fram eftirfarandi til-
lögur, sem komi inn í fjárlaga-
frv. fyrir 1935:
„Stjóminni er heimilt að
greiða embættis- og starfs-
mönnum ríkisins, sem hafa
undir 4000 kr. laun, dýrtíðar-
uppbót eftir sömu reglum og
jafnháa og gert var 1934, þeim
sem hafa 4000 til 4100 kr.
laun 15% dýrtíðaruppbót, þeim
sem hafa 4100 til 4200 kr.
laun 14% dýrtíðaruppbót, og
þannig stiglækkandi um 1%
fyrir hverjar 100 kr., sem! laun-
■ in hækka, þó aldrei hærri upp-
' bót en svo, að laun ásamt dýr-
tíðaruppbót nemi meiru en
5000 kr.“.
„Stjóminni er heimilt að
gera þær ráðstafanir, sem þarf
til að geta framkvæmt spam-
að á launum þeirra manna,
sem ekki taka laun samkv.
launalögum, en starfa þó hjá
ríkinu, stofnunum þess eða
öðmm stofnúnuih, sem ríkis-
stjórnin getur ráðið launa-
greiðslum hjá. Skal sú niður-
færsla vera tilsvarandi og gerð
eftir sömu reglum! og lækkun
dýrtíðaruppbótar á laun sam-
kvæmt launalögum og koma til
framkvæmda eftir því sem lög
og samningar leyf*“.
Fjármálastefna íhaldsins
Niðnrsknrður verklegra fram-
kvœmda um 600 þús. kr. —
Minnknn kanpgetnnnar hjá
almenningi.
I.
Framkoma minnihluta fjár-
veitinganefndar, þeirra íhalds-
manna, er lærdómsrík. Ekki
raunar fyrir þá menn í landinu,
sem hafa áður áttað sig að
fullu á hinum eiginlegu hugð-
arefnum þeirra og stefnu,
heldur fyrir hina, sem íhalds-
mönnum hefir enn tekizt að
blekkja til fylgis við sig með
skynhelgi umhy ggj u-h j alsins
og meiningarlausu smjaðri um
velferð almennings.
Þeir koma fram mcð t llögur
um „spamað“. Mbl. er himin-
lifandi. það segir að íhalds-
menn leggi til að gjöldin séu
færð niður am 700 þú-\ krón-
i;r.
Það skrökva’ nú ekki nema
um x/i u| phæðarinnar, og það
er óvenju hógværð hjá því
blaði.
En það er samt svolítið á-
hyggjuský á himni flokksins.
Blaðið þorir ekki að nefna
svo mikið sem einn lið af þeim,
sem spamaðurinn á að ná tO.
Það brestur hug til að geta
þess, að allur „sparnaður“
íhaldsmanna er niðurskurður á
verklegum framkvæmdum í
þágu almennings. Það kveinkar
sér við að segja.aðþeir vilji rýra
styrkinn til strandferða um 80
þús. kr. Það þorir ekki að lýsa
yfir, að framlag til verka-
mannabústaða eigi að lækka
um 100 þús. kr. Það blygðast
sín fyrir að láta sjást að styrk-
ur til Byggingar. oglandnáms-
námssjóðs lækki um 100 þús.
kr. (eftir till. íhaldsmanna).
Það kýs að þegja um það, að
fé til símálagninga vilji flokk-
ur þess minnka um 35 þús. kr.,
til verklegs náms um 5 þús.
kr. og til skólabygginga um 80
þús. kr. Og málgagni íhalds-
manna þykir enn sá kosturinn
beztur að breiða blæju þagnar-
innar yfir þau atriði í menn-
ingarlegum og verklegum efn-
um, sem húsbændur þess vilja
ýmist rýra eða skeyta að engu.
Innst í hugskotum ritstjór-
anna leynist agnarögn af
blygðunarsemi fyrir hönd
blaðsins og þess flokks, er sér
þessi ráð ein og engin önnur
til að tefla fram, í veikri von
um það, að þá verði heldur
sloppið við löggjöf um skatt-
auka af háum tekjum og eign-
um.
Það er svo sem ekki erfitt
að jafna tekjur og gjöld fjár-
laganna eftir kenningu íhalds-
manna. Til þess er eitt ráð,
ofur einfalt. Það er að fella
niður fé til verklegra og menn-
ingarlegra framkvæmda I land-
inu.
n.
Meðal margs annars, sem nú
liggur fyrir Alþingi, er skjal
frá háskólanum. Er það ein-
dregin tilmæli og beiðni kenn-
aranna við þann skóla, að Al-
þingi hækki með löggjöf laun
þeirra og það allmikið frá því
sem nú «r.
En nú telja þeir þau óviðun-
andi lítil.
Tíminn ætlar ekki nú að
leggja neinn dóm á það, hvert
háskólakennarar eru í þessu
efni jafn illa eða ver settir
hlutfallslega en t. d. kennar-
ar við ýmsa aðra skóla. Yfir-
leitt býr kennarastéttin í land-
inu við nokkuð þröng kjör.
En samtímis og háskólinn
berst fyrir launahækkun
starfsmanna sinna, ritar sá
kennari hans, sem ætlað er
að halda málinu fram í þing-
inu, grein um álit sitt á því,
hverja þörf almenningur í land-
inu muni eiga á launahækkun.
Maðurinn er Magnús Jónsson
prestakennari.
Þessi maður hefir ávalt
þjónað braskstéttinni í landinu
af heitustum huga og dýpstri
auðmýkt. Og innflutningshöft-
in á óþarfa varningi hafa allt-
af verið honum sárastur þymir
í augum.
Og M. J. er iðinn við kolann.
í Morgunbl. hefir hann enn
upp raust sína í grein, sem
heitir „Greiðslujöfnuður og
gjaldeyrir".
M. J. viðurkennir þar, að
bönkunum sé nauðsynlegt að
fá umráð á gjaldeyrinum, og 1
öðru lagi, að ríkisstjómin þurfi
að hafa íhlutun um utanríkis-
verzlunina. En svo bætir hann
við: „En til þess að ná þssum
tvennum tilgangi, tel ég enga
þörf á því, að leggja hömlur á
innflutninginn beinlínis“.
Og litlu síðar í grein sinni
segir klerkurinn enn: „Fjár-
málaráðherra hefir að vísu
sagt, að stefna stjórnarinnar
sé sú, að auka kaupgetuna,
jafnhliða því að bæta úr
greiðslujöfnuðinum. En þetta
er eitthvert iriesta óvit, sem
heyrst hefir“,
Svona er fjármálaspeki
Magnúsar Jónssonar. Því meiri
kaupgetu sem þjóðin hefir, þ.
e. því meira fé, sem hún hefir
handa á milli, því ófærari er
hún til þess að sjá fjárhag sín-
um borgið t. d. við útlönd.
En fjármálaofvitinn í í-
haldsflokknum marghnykkir á
þessu. Hann margendurtekur
það, að „kaupgetan“ verði að
„minnka“.
Niðurlagsorð hans eru
þessi:
„það er ef til vill ekki gleði-
legur boðskapur. En hann er
gleðilegri heldur en boðskapur
fjármálaráðherrans um það, að
kaupgetuna beri að auka, því að
það leiðir beina leið til fjárhags-
hruns og ríkisgjaldþrots."
Hér er beinum orðum sagt,
að það sé hinn berasti háski,
ef kaupmáttur þjóðarinnar
eykst, en aukin kaupgeta þýð-
ir það, að almenningur í land-
inu fái meiri arð af framleiðslu
sinni og starfi en áður.
Nú irtunu ýmsir spyrja:
því í ósköpunum er M. J. að
sækja um hærri laun fyrir sig
við háskólann? Hvernig stend-
ur á því, að hann biður af
Framh. á Z. aiBu.
Fasteignalán
landbúnaðai ins
Kíkisstjórnin leggnr fram
frnmyarp um lenging láns-
tímans og lœkkun yaxta.
Landbúnaðamefnd neðri deiidar flytur nú
að tilhlutun stjórnarinnar, frumvarp um
ýmsar umbætur á fasteignalánskjöruih
bænda.
Aðalinntak frumvarpsins er sem hér
segir:
1. Ráðstafanir til að vextir ræktunar-
sjóðslánanna geti lækkað um 1% og láns-
tími aðallánaflokkanna sé lengdur um allt
að 10 árum. Með báðum þessum breytingum
yrði unnnt að lækka ársgreiðslur Ræktun-
arsjóðslánanna um allt að 2%.
2. Ráðstafanir til að breyta þeim fast-
eignaveðslánum, sem nú eru í sparisjóðum
og sparisjóðsdeildum bankanna og eru með
vixilvöxtum og til mjög skamms tím», í
lengri og ódýrari lán með stofnvm nýrra
veðdeildarflokka við Búnaðarbankann. Á
meðan verið er að koma þessu í fram-
kvæmd er ætlazt til að greitt verði vaxta-
lillag af lánum þessum upp í vexti, sem
eru yfir 5%.
I sambandi við þetta er annað frumvarp
íiutt um að hámark á vöxtum Söfnunar-
sjóðs sé 5%. — Yrðu þessi frumvörp sam-
þykkt, færðust allir vextir af fasteigna-
veðslánum landbúnaðarins niður í 5% til
frambúðar, auk þess sem lánstíminn verður
lengdur og ársgreiðslurnar*) einnig léttar á
þann hátt eins og að framan er sagt.
Skýrsla um tasteign&lánin,
upphœð þeirra og vaxtakjör
Frumvörp þessi eru undirbúin af þrem
mönnum, er landbúnaðarráðherra fól að at-
huga möguleika á vaxtalækkun landbúnað-
arlána síðastliðið haust.
Fylgdu frumvörpunum frá þeim svohljóð-
andi athugasemdir:
„í septembermánuði síðastliðnum var okk-
ur undirrituðum, ásamt Brynjólfi Stefáns-
syni tryggingafræðingi, falið að athuga leið-
ir til lækkunar á vöxtum fastra landbún-
aðarlána (fasteignaveðslána). Höfurri við
athugað mál þetta frá ýmsum hliðum og
orðið ásáttir um tillögur þær, sem fram eru
bornar í frumvarpi því, sem hér liggur
fyrir.
Fyrsta verk okkar var að athuga, hve
mikið fé væri bundið í hinum einstöku
flokkum landbúnaðarlána, eftir því sem
næst yrði komizt, og fengum við mikinn og
uuðunninn fróðleik um það í skýrslum og
skjölum bændanefndar þeirrar, er undirbjó
kreppulánalöggjöfina haustið 1932. Niður-
staða þessara athugana var sem hér segir:
1. í Landsbanka Islands veðdeildarlán ca.
2 millj. og 500 þús.
2. I Búnaðarbankanum veðdeildarlán ca.
1 millj. og 500 þús.
3. I Búnaðarbankanum Ræktunarsj. ca. 5
millj. og 300 þús.
4. I Búnaðarbankanum Byggingar- og
landnámssjóður 1 millj. og 900 þús.
5. í Söfnunarsjóði ca. 1 millj. og 200 þús.
0. Lán með sparisjóðskjörum (hrein og
blönduð fasteignaveðslán í bönkum og spari.
sjóðum) ca. 5 millj. og 600 þús.
7. Ýms önnur lán í kirkjujarðasjóði o. fl.
ca. 800 þús.
Alls ca. 18 milj. og 800 þús.
Lánskjör. í flokkum þessurri eru sem hér
segir:
1) Lán í veðdeild Landsbankans eru með
4—5Vo% vöxtum, en auk þess eru meirí og
minni afföll, sem lántakendur eru þegar
búnir að taka á sig.
’) „Ársgreiðsla" = vextir og alborgim »amtal*
á einu árL.