Tíminn - 12.02.1935, Síða 3

Kandidatsstaða
á Landsspítalanum verður laus 1. april næstk.
Staðan er til 1 árs, 6 mánuðir á lyflæknis- og
6 mánuðir á handlæknisdeild.
Umsóknir sendist stjórnarnefnd ríkisspítalanna
fyrir 1. mars 1935.
Stjórnarneind rikisspitalanna
T 1 M I N N
Kolbeinn í Kollafirði
og »vinir« hans
Tilbúinn áburður
Kaupfélög, kaupmenn, búnaðarfólög og
hreppafélög, sem ætla að kaupa tilbúinn
áburð til notkunar á komandi vori, eru
beðin að senda pantanir sínar sem allra
fyrst, og eigi síðar en fyrir 10. mars
næstkomandi. Verð áburðarins er enn
eigi ákveðið, en verður auglýst slðar,
og má búast við að það verði mjög
sviðað því sem var síðastliðið ár.
Abnrðarsala rikislns.
lenzku korni, frá Sámsstöðum í
Fljótshlíð. Einnig er nú farið að
gera tilraunir til komrœktar í
Borgarfirði, undir Eyjafjöllum og
viðar. Er vert að veita þessu
mikla athygli.
A kjósendafundi á Kópaskeri,
sem haldinn var að tilhlutun
Framsóknarfél. Norður-þingeyinga
vestan heiðar fyrra sunnudag, var
samþykkt að lýsa ánœgju yfir að-
gerðum þingsins í afurðasölumál-
om bænda, skattamálum og af-
greiðslu fjárlaga, ennfremur að
lýsa trausti á núverandi ríkis-
stjóm og þingm. kjördæmisins.
Eimskipafélagið hefir auglýst
mikinn afslátt á fargjöldum fyrir
þá er vilja sækja brezku sýning-
una í London, er hefst 18. þ. m. Á
þessum brezku sýningum í Lond-
on er sérstaklega margt að sjá af
allskonar iðnframleiðslu Breta, og
iðrar tæplega nolckum að sjá sýn-
inguna, sem kann að vera á ferð
í Englandi um það leyti sem hún
stendur yfir. Eru þessar sýningar
haldnar árlega um þetta leyti.
íslenzk glíma heitir dálítil bók
nýútkomin, eftir Arnór Sigurjóns-
son. Er bókin með 15 myndum,
er sýna mismunandi glímubrögð.
Arnór er nær því eini maðurinn,
sem skrifað hefir athyglisverða
glímudóma nú á síðari árum, og
hefir hann sýnt með þeim, að
bann hefir gott vit á ísl. glímu.
Glímubók þessi er sérstaklega ódýr,
aðeins 50 aura, og mun marga fýst
að eignast hana. Hún fæst hjá E.
P. Briem bóksala.
Frá Borgarnesi. þar er atvinnu-
leysi að vetrinum og fábreyttir
atvinnuvegir eins og kunnugt er.
Línuveiðari var keyptur þar aí
samvinnufélaginu Grími s. 1. haust
og er hann nú i fiskflutningum til
Englands, en ráðgert að hann
byrji fiskvoiðar um næstu mán-
aðamót. Borgnesingar eru búnir að
koma sér upp dálitlu af fiskverk-
unarreitum og hafa þeir í huga að
bæta við þá, þegar líður á vetur-
Jafnframt þarf að koma upp
geymsluhúsum fyrir kartöflur á
helztu markaðsstöðum, og rík-
ið þarf að veita afslátt á flutn-
ingsgjaldi fyrir þær með
strandferðasldpunum, til að
gera framleiðendum1 auðveldara
að koma þessari vöru á mark-
aðinn. Ennfremur þarf að
stuðla að aukinni kartöflurækt-
un, til að fyrirbyggja vöntun á
þeim á miðjum vetri. Er þess
brýn þörf að máli þessu sé
komið í viðunandi horf, þegar
á þessu ári, því að með því má
spara erlendan gjaldeyri og
auka atvinnuna í landinu.
Árið 1933 var keypt skepnu-
fóður frá útlöndum fyrir 650
þús. kr., og mun innflutningur
þess hafa verið svipaður síð-
astliðið ár. Innflutningur á
þessum vörum þarf að minnka.
Nú eru miklir örðugleikar á
sölu íslenzkra landbúnaðarvara
erlendis, og verður því að telja
óhyggilegt að flytja kjarnfóð-
ur til landsins fyrir stórfé á
hverju ári. Að vísu er ekki
hægt að stöðva innflutning á
kjarafóðri fyrirvaralaust, en
vel er hægt að draga úr inn-
flutningi þess síðara hluta
yfirstandandi árs og framveg-
is, meðan erfiðleikar á sölu
landbúnaðarvara gera slíkar
ráðstafanir nauðsynlegar og
réttmætar.
inn og þurka sjálfir á þeim fisk
þann, er línuveiðari þeirra vænt-
anlega veiðir. — Farþegaskipið,
sem Borgnesingar eru að láta
smíöa ytra er búizt við að verði
lokið við upp úr miðjuin maí. Og
er ætlunin að það geti 'nafið ferðir
sínar milli Reykjavíkur og Borg-
árness rétt fyrir eöa um 1. júní.
Iin þangað til annast „Suður-
landið“ þessar milliferðir.
Andlátsfregn. þorsteinn Sigur-
geirsson gjaldkeri í .Búnaðar-
banka íslands, andaðist i Lands-
spítalanum sl. föstudag, eftir
uppskurð.
Sólskin í desember. Sólskin í des-
ember sl. voru 10 klst. hér í Rvík.
Er það 7.6% af þeim tíma, sem
sól er á lofti. Meðaltal 11 undan-
farinna ára er 4.4 klst.
Úrkoma í desember 1934. Úr-
koman var að meðaltali 36% um-
fram meðailag. Hún var mikil á
Norður- og Austurlandi, en minni
en venjulega sunnanlands og
vestan. Á stöðum, þar sem meðal-
úrkoma er kunn, var hún tiltölu-
lega langmest í Höfn í Borgarfirði
eystra, 396% umfram mcðallag
cða fimm sinnum mcðal úrkoma,
en minnst á Hvanneyri 62% neð-
an við meðallag eða rúml. þriðj-
ungur úr mcðalúrkomu. Úrkomu-
dagar voru 6—9 fleiri en venju-
lega austanlands en annarsstað-
ar voru þeir í meðallagi eða neð-
an við það. Mest mánaðarúrkoma
varð í Fagradal eystra, 367.8 mm.
og líka mest sólarhrings úrkoma,
69.9 mm. (Eftir Veðráttunni).
Iðunn 4. hefti 18. árg. er nýlega
komið út. Efnisyfirlitið er svo-
hljóðandi: Stephan G. Stephansson
eftir Jónas þorbergsson, f landsýn
(kvæði) eftir Halldór Kiljan Lax-
ness, Svona á ekki að skrifa rit-
clóma, eftir þorberg þórðarson,
þýdd kvæði eftir Sigurjón Frið-
jónsson, Um nútiðarbókmenntir
Bandaríkjanna, eftir Guðmund G.
Hagalín, Sá eini (saga) eftir Jón
H. Guðmundsson, Hlutverk bók-
Vel getur svo farið, vegna
vaxandi takmarkana á útflutn-
ingi íslenzkra afurða, að grípa
þurfi til þess ráðs að minnka
innflutning á fleiri útlendum
matvörum en þeim, sem; hér
hafa verið nefndar. Árið 1933
voru fluttar til landsins kora-
vörur, ávextir og nýlenduvörur
fyrir samtals um 6 milj. króna.
Þessa upphæð mætti lækka
verulega, en auka í staðinn
neyzlu á íslenzkum matvælum,
svo sem mjólk, kjöti, fiski og
allskonar matjurtum, sem er
auðvelt að rækta hér, og ætti
framleiðsla þeirra að aukast
mikið frá því sem nú er. Fólk-
ið gæti á þann hátt haft eins
góða, eða sennilega betri fæðu
en áður, en jafnframt yrðul slík-
ar ráðstafanir til stuðnings ís-
lenzkri framleiðslu.
Áríð 1933 var flutt til lands-
ins allskonar byggingarefni og
smíðaefni fyrir 6,7 milj. króna.
Sennilega verður ekki hjá því
komizt að draga úr innflutn-
ingi á þessum vörum,enda mun
hægt að komast af með nokkru
minna byggingarefni til að full-
nægja brýnustu þörfum fólks-
ins um endurbætur og nýbygg-
ingar húsa. Aðflutt byggingar-
efni hefir verið notað í óhófi,
eins og ramgar aðrar vörur. Til
sönnunar því nægir að benda ó
þau mörgu óhóflega dýru íbúð-
Kolbeinn Högnason bóndi í
Kollafirði hefir bæði í út-
varpsræðu og að því er sagt er
á fundi að Klébergi alveg ný-
lega látið í ljós allmikla
óánægju yfir því að mjólkur-
sölunefnd skuli hafa stjóm
samsölunnar á hendi en ekki
„bændur“ sjálfir eins og hann
segir.
Eg álít að mörgu leyti heppi-
legt að beina til Kolbeins í
Kollafirði nokkrum athuga-
semdum við þessa skoðun.
íhaldið og varalið þess held-
ur henni fram. — Þar er
þessi skoðun oft á vörum
spekúlanta og glæframanna,
sem alltaf eru að reyna að
skaða bændastétt landsins. En
Kolbeinn í Kollafirði er mynd-
arlegur bóndi, vel gefinn og
vel ritfær. Skoðun hans í þessu
efni er jafnröng eins og glæfra-
mannanna, sem halda hinu
sama fram1. En það er miklu
meiri ástæða til að snúa sér að
myndarlegum og duglegum
bónda, sem er flæktur í skað-
legu villukenninganeti og
freista að greiða götu hans til
að losna, heldur en að tala um
málefni sveitanna við ólaf
Thors, Maríu Maack eða Egil
skögultönn til að nefna nokkra
samherja Kolbeins í þessu máli.
Þegar unnið var að bráða-
birgðalögunum um mjólk í
sumar sem leið, var gert ráð
fyrir tveim nefndum. önnur
var einskonar undirdómur. Það
voru »fulltrúar frá Mjólkur-
félagi Reykjavíkur, Thor Jen-
sen, Mjólkurbúi ölfusinga og
Flóabúinu. En ef þessi nefnd
gat ekki komið sér saman um
mál þau, er fyrir lágu, þá
mátti skjóta úrskurði hennar
til landsnefndarinnar, sem í
eru 7 menn, sumpart frá áður-
menntanna eítir Aksel Sandemose,
Hatur (saga) eftir Thomas Krag,
Útburður (kvæði) eftir Rögnvald
þórðarson, Leiguskáld og leigupré-
dikarar, eftir Benjamín Iíristjáns-
son, Bækur, eftir Stefán Einars-
son: Gunnar M. Magnúss., Krist-
inn E. Andrésson og Ama Hall-
grímsson.
arhús einstakra manna, sem
hafa verið reist í kaupstöðum
landsins, sérstaklega í höfuð-
staðnum, síðustu árin. Ef inn-
flutningur byggingaefnis verð-
ur takmarkaður, þarf Alþin,gi
að setja lög um eftirlit með
byggingum, til tryggingar því,
að byggingaefnið komi sem
flestum að notum, en sé ekki
varið til að reisa skrauthýsi
einstakra manna, sem hafa
löngun til að berast mikið á.
| Meðan fjárhagur þjóðarinnar
er þröngur, og atvinnuhorfur
svo óglæsilegar sem! þær nú
eru, er það óafsakanlegt með
öllu að leggja 50—100 þús. kr. í
íbúðarhúsbyggingu yfir eina
fjölskyldu, þegar hægt er að
byggja hæfilega og stórar og
þægilegar íbúðir fyrir 5 sinn-
um lægri fjárhæð.
Iðnaður í ýmsum greinum
hefir farið vaxandi hér á landi
á síðustu tímum, og má það
teljast til framfara. Enn má þó
vafalaust auka þá grein fram-
leiðslunnar verulega, og geta
þar ef til vill skapast ný við-
fangsefni fyrir eitthvað af því
fólki, sem nú starfar að verzl-
un, en hlýtur að hverfa þaðan
vegna sívaxandi takmarkana á
viðskiptasviðinu. Meg vaxandi
og fjölgandi iðnfyrirtækjum
eykst að vísu þörf fyrir vélar
og áhöld, sem venjulega þarf
nefndum búum, tveir til-
nefndir af stjóminni, einn frá
Alþýðuflokknum og einn frá
íhaldinu í Reykjavík. Það sein
ekki gekk fram í undiraefnd-
inni varð að fara til lands-
nefndarinnar.
Framan af í vetur reyndi
litla nefndin að leysa verkefni
sín, en gat ekki. Allt lenti í
tómum reipdrætti og sundrung.
Á hinn bóginn var of seinlegt
að vísa hverju smáatriði til
landsnefndarinnar, eftir að bú-
ið var að þrautræða það 1
undimefndinni. Þingið kærði
sig ekki um að leikinn væri
skollaleikur um málið. Þing-
meirihlutinn vildi leysa málið,
eins og vandasamt þjóðmál og
með fullri festu. Þess vegna
breytti þingið lögunum þann-
ig, að í framkvæmdinni er það
landsnefndin, sem hefir ráðin,
valdið og ábyrgðina. Þá fór
líka fyrst að koma skriður á
málið og framkvæmdir að hefj-
ast.
Það er ekki víst að Kolbeini
í Kollafirði og öðrum góðum
bændum í Kjósarsýslu sé kunn-
ugt um að svona var veruleik-
inn. Það varð að taka fram-
kvæmdimar um samsöluna úr
höndum Eyjólfs Jóhannssonar,
Ólafs Thors og Þorvaldar í
Arnarbæli, ef bændastétt Suð-
urlands, átti að fá nokkuð í
aðra hönd upp úr mjólkurlög-
unum, meira en þá vesöld, sem
þessir sómamenn hafa haldið
uppi á undanföi num árum.
Ef til vill er Kolbeini í
Kollafirði ekki ljóst, að þessir
menn, sem hann kallar „bænd-
ur“, hafa undanfarin ár
ráðið einir í mjólkurmálunum.
Verkin dæma um hæfileika
þeirra. Stundum fór helmingur
af andvirði mjólkur í Mosíells-
sveit í kostnað hjá Eyjólfi við
hreinsun og dreifingu. Bændur
austanfjalls fengu þriðjung af
útsöluverðinu. Ihaldið og vara-
lið þess hafði meirihluta á
þingi og landstjómina frá 1932
—34. Þorsteinn Briem var
landbúnaðarráðherra. En ekk-
ert var gert. Þessir ágætu vin-
ir Kolbeins í Kollafirðj létu
að kaupa frá útlöndum, og þarf
því að gæta þess vel að ráð-
ast ekki í ný iðnfyrirtæki nema
að vel athuguðu máli, og að
undangenginni rannsókn á af-
komumöguleikum viðkomandi
iðngreina. Skal þess þá sérstak-
lega gætt, hvort hver einstök
nýmyndun á sviði iðnaðarins
getur orðið til þess að spara að
einhverju leyti erlendan gjald-
eyri, sem nú þarf að láta fyrir
nauðsynlega hluti. Mestu máli
skiptir ef hægt er að auka iðn-
að úr íslenzkum efnum, til út-
flutnings og notkunar innan-
lands.
Allmikið fé fer út úr landinu
árlega til greiðslu á ferðakostn-
aði Islendinga erlendis. Er óhætt
að fullyrða, að mikið af utan-
ferðum íslenzkra karla og
kvenna sé algerlega að nauð-
synjalausu, Margt af þessu
fólki telur' sig fara utan til
r.áms í ýmsum greinum, en
kemur þó aftur litlu fróðara um
gagnlega hluti og oft ófærara
en áður til nytsamlegra starfa,
enda mun það vera leit að
skemmtunum og löngunin til að
„sjá sig um“, sem ræðulr
ferðum margra til framandi
landa. Á fjárhagslegum þreng-
ingatímum sem þessum, mætti
takmarka utanferðimar og veita
engum leyfí til ferðalaga úr
landi, nema til þess séu góðar
allt haldast við í sömu eymd-
inni og vesalmennskunni og
áður.
Og þetta var ekki tilviljun.
„Vinir“ Kolbeins gátu ekki
meira. Þeir voru sumpart of
fávísir, sumpart of eigin-
gjaimir fyrir sjálfa sig, sum-
part of mikil rolumenni til
framkvæmda. Þess vegna gátu
þeir ekkert gert annað en
halda í ræfilsskapinn, og láta
bændastéttinni á Suðurlandi
blæða út fjárhagslega. Þeir
höfðu fyrir framan sig neyð
bændanna. Þeir höfðu valdið á
Alþingi og í landstjórninni.
Þeir höfðu allt sem með þurfti
til að byrja að leysa vand-
kvæði bændanna, nema viljann
og manndóminn.
Kolbeinn í Kollafirði veit að
þetta er rétt. Hann þekkir erf-
iðleika bændanna. Hann þekkir
þessi stjórnarvöld. Þau hafa
meira að segja lagt töluveiða
vinnu í að stinga dómgreind
hans svefnþorn.
En ég vil skýra þetta ennþá
ljósar fyrir Kolbeini og vinum
hans.
Eftir að Framsóknarflokkur-
inn og Alþýðufl. voru komnir í
meirahlutaaðstöðu á Alþingi i
sumar, sömdu þeir strax um að
leysa mjólkurmálið, og forsæt-
isráðherrann eyddi meiri vinnu
í undirbúning að löggjöf og
framkvæmd í þessu efni, held-
og gildar ástæður. Gæti það,
auk gjaldeyrisspamaðar, leitt
til þess að fólk gerði sér meira
far um að kynnast sínu eigin
landi, sem býður augum ferða-
manna blárri fjöll, bjartari næt-
ur og fjölbreyttari fegurð en
flest önnur lönd veraldarinnar.
Það liggur í augum uppi, að
mikill og snöggur niðurskurður
á innflutningi útlendra vara til
landsins veldur mörgum mönn-
um óþægindum í bili, sérstak-
lega hinni fjölmennu stétt
kaupsýslumanna. En bæði þeir
og aðrir munu viðurkenna, að
þessar ráðstafanir eru nauðsyn-
legar til að bjarga fjárhags-
legu og stjórnarfarslegu sjálf-
stæði landsins. Og þó að illt.sé
að þurfa að svifta menn at-
vinnu og auka við þann hóp,
sem vantar störf að vinna, þá
er það þó stórum betra en hitt,
að halda áfram að flytja hing-
að vörur frá öðrum löndum,
sem ekki er hægt að borga, að-
eins til að veita nokkrum
mönnum stundaratvinnu við að
verzla með þessar vörur og
ríkissjóði nokkrar tolltekjur í
bili, á meðan þjóðarskútan er
að sogast í kaf. Hér er um það
að ræða, hvort íslenzka þjóðin
á að halda trausti og vtrðingu
viðskiptaþjóðanna eða glata
því hvorutveggju. Um tvær
leiðir er að velja fyrir þá kyn-
ur en nokkurt annað mál, Mtn
hann beitti sér við.
Vill Kolbeinn í KoU»fÍi«i
bera þessa framsýni, þannan
dugnað og þann órangur, um
orðinn er á hálfu ári, við Atðk
núverandi ríkisstjórnar qg
þingmeirahluta, saman ri9
þann óhemjulega ræfilsskap,
aðgerðaleysi og vesalmennskt,
sem kom fram í athöfnum
„vina“ hans á undanfömum 2
árum?
Berum saman forgöngu-
mennina: Hermann Jónasson
annarsvegar og „vin“ Kolbwns.
Þorstein Briem, hinsvegar. —
Verkin tala glögglega am
mannamuninn og athafnamun-
inn. Athugum meirahluta
mjólkursölunefndar, Sr. Svein-
björn Högnason, hixm þrek-
mikla og harðfenga foringja
umbótabændanna í landinu, Eg-
il kaupfélagsstjóra í Sigtúa-
um, sem vinnur hvert þrek-
virkið af öðru fyrir verzlun Of
atvinnu bænda aUjStanfjallf,
Árna Eylands, sem uin mörg
undanfarin ár hefir sem starfi-
maður Sambandsins gert meirs,
til að gera búskap ísl. bænda
að vélavinnu, heldur en nokk-
ur arrnar maður, Hannes Jóns-
son, hinn reyndasti og be*t
mennti af öllum dýralæknuml
landsins og að lokum Guðm.
Oddsson, sem, um mörg ár hef-
ir unnið upp stærsta brauð-
slóð, sem nú byggir landið.
önnur er leið sjálfsafneitunar,
sem getur skapað þjóðinni
sjálfstæði, gifturíka framtíð í
andlegum og veraldlegum efn-
um og aukið henni virðingu
hinna stærri þjóða. Hin er leið
flóttans frá skyldum lífsins,
sem liggur til vaxandi skulda,
eymdar og álitsspjalla, og end-
ar með fjárhagslegu og menn-
ingarlegu hruni.
Þær helztu ráðstafanir, sem
þarf að gera til að rétta hag
þjóðarinnar í viðskiptunum við
önnur lönd, eru í stuttu máli
þessar: Að leita nýrra markaða
fyrir íslenzkar vörur, að tak-
marka svo sem frekast er unnt
vörukaup frá útlöndum1, en
auka í þess stað notkun ís-
lenzkrar framleiðslu til styrkt-
ar íslenzku atvinnulífi, og að
takmarka utanferðir íslenzkra
manna við nauðsynjaerindL
Verði þessari stefnu fylgt 4
næstu árum, getur þjóðin horft
til komandi daga með von um
batnandi hag og vaxandi menn-
ingu.
Skúli Guðmundsson.
AknreyrardoiW KaupíéJugs By-
firðlnga hélt nýlsga aöalfnnd. Fé-
lögum litMú&j’i/irm- bmOt á &I. Arl
fjölgað um 99 og eru nt alk ÍVS),
og viðskiptin hafa stóraukUst.