Tíminn - 08.05.1935, Page 3

TlMlNN
81
Tilkynning
Samkvæmt ákvæðum í 3. grein reglugerðar um
einkasölu á bifreiðum o, s. frv., frá 27, apríl þ. á., er
hérmeð skorað á alla þá, sem hafa fyrirliggjandi vörur
þær, sem taldar eru í 1. grein reglugerðarinnar, það
er: Bifreiðar, bifreiðavólar, dráttarvagnar og bifhjól,
en frá 15. júní n. k. að auki hjólbarða, gúmmíslöngur
og bifreiðageyma, að tilkynna Bifreiðaeinkasölu ríkisins
birgðir sínar af þeim vörum, eigi síðar en en 14. maí
n. k., svo og þeim vörum, er þeir eiga í pöntun, sam-
kvæmt innflutnings- og gjaldeyrisleyfum, sem veitt hafa
verið fyrir 1. maí.
Reykjavík, 1' maí 1935
Bifreiðaeinkasala ríkisins
Lækjargötu 10 B Sími 3822
oö við verkaðan fisk. þær voru í
Tweir merkismenn
látnlr
Oddnr Gunnarsson
bóndi
á Felli á Langanesströnd
andaðist að heimili sínu 9.
apríl s. 1., 69 ára gamall. —
Banameinið var krabbamein.
■Fyrir 45 árum byrjaði Odd-
utr búskap á Felli og giftist þá
eftirlifandi konu sinni, Gunn-
hildi Bjarnadóttur frá Rauf-
arhöfn.
Þegar Oddur kom að Felli,
var jörðin niðurnídd, tún lítið
og þýft og hús léleg. Fyrstu
búskaparárin var árferði
slæmt og búskapurinn var erf-
iður eins og gerist og gengur,
en bráðlega blómgaðist ’hagur
þeirra hjóna og þau bjuggu
um langt skeið góðu búi með
hinni mestu rausn, en Fell er
í þjóðleið og var þar oft gest-
kvæmt. Átta börn eignuðust
þau hjón og af þeim lifa nú
4 synir.
Oddur vann kappsamlega að
því að bæta og prýða jörð
sína, hann sléttaði túnið og
færði það út, svo nú er stórt
tún á Felli og rennislétt, og
fyrir nokkrum árum byggði
hann stórt og vandað íbúðar-
hús úr steinsteypu með tveim
góðum íbúðum fyrir sig og
son sinn, sem þá var byrjaður
að búa þar. Hann var og ávalt
hinn bezti félagi í kaupfélags-
skap bænda hér.
Ég kynntist Oddi fyrst fyrir
fjörutíu árum, hann var þá
gestur á heimili foreldra
minna, en síðan hefi ég mjög
oft verið gestur hjá honum.
Það var alltaf gaman að koma
til Odds. Alltaf var hann
glaður, vingjarnlegur og bjart-
sýnn, á hverju semj valt, og
svo einstaklega greiðvikinn, að
hann vildi allt fyrir mann
gjöra, enda var hann mjög
vinsæll rriaður. Hann var og
gæfumaður, átti góða konu og
gott heimili.
Þegar ég nú rifja upp í
huga mínum minningamar frá
samfundum okkar Odds, get
ég engan greinarmun gjört á
því að koma til hans í litlu,
fátæklegu torfbaðstofuna og
aftur að koma til hans í nýja,
fallega húsið. Mér þótti það
hvorttveggja jafn ánægjulegt.
Sýnir það hvað falleg hús og
önnur ytri gæði eru lítils virði
í samanburði við manngildið
sjálft.
Ég minnist þín, Oddur, ætíð
sem hins allra bezta samferða-
manns og félaga.
Pétur Metúsalemsson
bóndi á Höfnum á
Langanesströnd
andaðist að heimili sínu 24.
marz s. 1., 64 ára gamall.
Þegar komið er á austurbrún
Brekknalieiðar, blasir við
sjónum manns hvítt íbúðarhÚ3
með grænu túni í kring, hand-
an við hinn litla fjörð, sem
skerst inn með heiðinni að
austan. Það er nýbýlið Hafnir.
Þar bjó Pétur. Fyrir nokkruml
árum keypti hann þar þrjá
hektara lands á ófrjóu holti,
bygði þar snoturt íbúðarhús
lir steinsteypu og síðan hefir
hann unnið að því að rækta
holt þetta og er það nú nær
allt rennislétt, fallegt tún.
Hafnir standa talsverðan
spöl frá þjóðleið, en þó var
það venjan þegar kunningjar
Péturs fóru um veginn, þá
gjörðu þeir iykkju á leið sína
lieim þangað. Þegar heim kom,
sá maður lítinn mann önnum
kafinn við jarðabætur eða önn-
ur störf og þegar kastað var
á hann kveðju, varð andlitið
allt að einu brosi og hann bað
mann koma blessaðan og sæl-
an og velkominn. Þetta var
Pétur bóndi. Pétur kastaði
rekunni og fylgdi gesti til
stofu, en þegar þangað kom,
settist Pétur við orgelið og
fór að spila og syngja — en
hann spilaði manna bezt á
hljóðfæri — og gesturinn söng
líka. Þetta gekk þannig, þar
til húsfreyja kom með kaffið,
það var drukkið og aftur fór
Pétur að spila og aftur var
sungið. Gesturinn gleymdi því
að hann ætlaði að halda lengra,
þar til komið var að kvöldi, þá
var loks haldið af stað eða
sezt að til gistingar, sem varð
eins oft niðurstaðan. En hvort
sem heldur var af stað haldið
að kvöldi eða morgni, fóru all-
ir glaðir frá Pétri.
Pétur var orðinn roskinn
maður þegar hann giftist
ung-ri . stúlku frá Vestmanna-
eyjum, Sigríði Friðriksdóttur,
en hann var heppinn í vali
sínu, því hún reyndist honum
góð kona og hinn mesti kven-
skörungur og gjörði heimili
þeirra hið ánægjulegasta. Þau
hjón eignuðulst 7 börn og lifa
6 þeirra. Aldrei var Pétur
efnamaður, en sá þó ávalt vel
fyrir heimili sínu.
Og nú ertu Pétur horfinn í
hið hinzta hvílurúm, þar sem
við allir lendum að lokum, en
\ið vinir þínir munumj og
þökkum allar mörgu ánægju-
stundirnar, sem við nutum
•heima hjá þér, og minnisvarð-
inn er traustur og prýðilegur,
sem þú hefir reist þér, snotra
íbúðarhúsið og fallega græna
túnið á ófrjóu holtinu.
Guðm. Vilhjálmsson.
Fréttir
Aðallundur Búnaðarsambands
þíngeyinga var haldinn í sl. mán-
uði. þar þar kosinn fulltrúi á
Húnaðarþing, Sigurður Jónsson
bóndi á A marvatni í stað Jóns
þorbergssonar á Laxamýri, sem
áður var fulltrúi. Stuttu síðar var
haldinn aðalfundur Búnaðarsam-
bandsdeildai' Norður-þingeyinga,
og var Guðni Ingimundarson
bóndi á Snartastöðum kosinn
tormaður sambandsdeildarinnar i
stað Jóns Sigfússonar á Ærlæk.
Barði Guðmundsson hefir verið
settur þjóðskjalavörður. Væntan-
lega verður embættið auglýst til
umsóknar innan skamms.
Sýslufundur Strandasýslu er ný-
lega afstaðinn. Gjöld sýslunnar
urðu á síðasta ári 12.200 kr.
Búnaðarfélag Leirár- og Mela-
brepps hefir ákveðið að stofna
sjóð til minningar um Bjarna
heit. Eiríksson, en heinn var 58 ár
vinnumaður í Höfn i Melasveit
og lengst af þann tíma fjármaður
þar. Sjóðnum á að verja í þágu
sauðfjárræktar í Leirár- og Mela-
sveitar.
Samkvæmj t skattskr á Slgln-
fjarðar voru skattskyldar tekjur
þar sl. ár 857 þús. kr. og skuld-
laus eign 2,8 milj. kr. Skattgreið-
endur voru alls 676, en 248 fram-
teljendur náðu ekki skatti.
Mest frost í febrúarmánuöi síð-
astliðnum hér á landi var á
Grímsstöðum á Fjöllum, 24.1 stig.
það var að morgni 27. febr.
í Eíðaskóla gengu 18 nemendur
undir burtfararpróf. Nemendur
höfðu mötuneyti og kostaði fæði
fyrir pilta kr. 1,45 og fyrir stúlk-
ur kr. 1,25 á dag.
Aldur norsku stjómarlnnar. Eins
og kunnugt er, mynduðu jafnað-
armenn fyrir skömmu stjóm í
Noregi. Segja norsk blöð frá þvl,
að til jafnaðar séu nýju ráðherr-
arnir 50 ára gamlir. Elztur þeirra
er Halvdan Koht utanríkisráð-
lierra, 62 ára, en yngstur er
l’ryggve Lie dómsmálaráðherra, S9
ára. — Koht er prófessor í sagn
fræði og þekktur fyrir afrek sín á
því sviði. Hann er einnig mikill
málamaður; talar ágætlega ensku,
þýzku og frönsku og hefir haldið
fyrirlestra bæði á ítölsku og lat-
ínu.
Húsmæðraskólanum á Hall-
ormsstað er nýlokið. — Átta
nemendur luku fullnaðarprófi og
nítján vorprófi. Fæðiskostnaður
\arð kr. 1.25 á dag.
Maður drukknar. það slys vildi
til nýlega á vélbátnum „Auði“
lrá Flateyri, að maður féll fyrir
borð og drukknaði. Var það for-
maðurinn á bátnum, Haraldur
Guðmundsson. Hann var ungur
rnaður og ókvæntur. Hann var
okki syndur og veður gott, þegar
f.lysið bar að höndum. Er ekki ó-
líklegt, að hann hefði bjargast, cf
liann liefði verið syndur.
Eiríkur Sigurbergsson hefir ver-
ið ráðinn af Fiskimálanefnd til
þess að fara í umboði hennar til
Hollands, Belgiu og Frakklands
og leita eftir möguleikum fyrir
sölu á frystum og ísuðum fiski 1
þessum löndum. Hann er ungur
ínaður og hefir lokið prófi á
\ erzlunarskóla í París.
Sigfús Sigurhjartarson kennari
Iiefir verið skipaður formaður út-
vai’psráðs.
Fiskaflinn á öllu landinu var
orðinn 1. þ. m. 33.565 tonn, miðað
við verkaðan fisk. Á sama tíma í
fyrra var fiskaflinn orðinn 43.441
tonn og árið 1933 var hann 41.870
tonn.
Hjónaband. 1. maí voru gefin
saman í hjónaband af fulltrúa lög-
manns í Reykjavík Jóna B. Jóns-
dóttir frá Auðkúlu í Amarfirði
og Valdimar Össurarson frá Kolls-
vík skólastjóri í Sandgerði.
Sigurður Briem lætur af starfi
póstmálastjóra 1. júní n. k. Verð-
ur þá sameinað embætti land-
íimastjóra og póstmálastjóra sam-
kvæmt lögum frá seinasta Al-
þingi.
Jón í Dal skrifar grein um út-
varpsráðskosninguna í blaðsnepil
sinn nýlega og eignar „Bænda-
flokknum" lista Pálma Hannes-
sonar. Ríka löngun hlýtur Jón í
Dal að hafa til að sýna Pálma
Hannessyni lítilsvirðingu.
Merktur þorskur. Nýlega veiddi
m.b. Valbjörn frá ísafirði merktan
þoi-sk undir Jökli. Hefir Fiskifé-
lag íslands nú upplýst, að hann
hafi verið merktur við Vestur-
Grænland árið 1932.
Fiskbirgðimar. 1. þ. m. voru fisk
bh’gðii’nar taldar 33.066 smál. mið-
fyrra á sama tíma 40.945 smál. og
árið 1933 voru þær 37.976 smál.
Næsta Stórstúkuþing verður
haldið á Akureyi’i og hefst 27. júní
n k. — Iðnþing og iðnsýning verð-
ur iialdin þar um líkt leyti.
Saurblaðið Vísir hefir vei’ið að
reyna að fá Matthías Einarsson
lækni til að segja eitthvað illt um
mjólkurlögin og samsöluna. Matt-
hías hefir ekki viljað gera þetta.
Enda er það mikil móðgun við
hann að ætla honum að fara að
lýsa yfir þvi nú, að læknar bæjar-
ins hafi horft á það aðgerðalausir
i 31£ mánuð, að „hættuleg" mjólk
væri gefin sjúku fólki og ung-
bömum.
Útbreiðsla Nýja dagblaðsins.
Mbl. skýrir frá því nýlega, að
fundur í „húsmæðrafélaginu" haii
samþykkt einum rómi ákveðið álit
á gi’einum frú Guði’únar Björns-
dóttur frá Kornsá. Allar þær kon-
ur, sem þetta samþykktu, hljóta
að hafa lesið Nýja dagblaðið — og
rnunu þó undantekningalaust vera
pólitískir andstæðingar þess. Gefur
þetta góða hugmynd um hve út-
breitt og eftirsótt blaðið er orðið
hér í bænum.
Héraðsskólinn á Laugum var
sem næst fullskipaður í vetur
cða um 70 nemendur. — Auk
þess dvöldu þar allmai’gir við
sundnám lengri eða skemmri tima.
Hinn 30. mai’z hélt Samband þing-
eyskx-a ungmennafélaga almenna
skemmtisamkomu í skólanum, í
sambandi við hina árlegu glímu-
keppni ungmennafélaganna. Auk
glímunnar var til skemmtunar
íæða, flutt af sr. Friði’ik Friðriks-
syni á Húsavik, leikfimissýning og
söngur skólafólks og dans. Skóla-
síjóri á Laugum er dr. Leifur Ás-
geirsson frá Reykjum í Lunda-
reykjadal.
Héraðsskólanum i Reykholti var
slitið 17. f. m. í sambandi við
skólaslitin fóru fram ræður, íþrótt-
ir og dans. Meðal ræðumanna var
Hákon Bjarnason skógræktarráðu-
nautur, sem flutti erindi um skóg-
rækt. — Fæðiskostaaður nemenda
varð 1,24 kr. fyrir pilta á dag og
1,04 kr. fyrir stúlkur. — í vor
verða þar sundnámsskeið fyrir
börn af Ala’anesi og Sandi.
Rafmagnsstraumur drepur kýr.
Nótt eina i vikunni sem leið
vaknaði fólk í Mýrarhúsum á Sel-
tjamarnesi við mikinn gauragang
í fjósinu. þegar komið var í fjósið
voru þrjár kýmar fárveikar og
drápust. tvær næstum strax. Orsök
siyssins er talin sú, að vatn hafi
komizt að í’afmagnsleiðslunni í
fjósinu og rafmagnið síðan leiðst i
járnplötur og þaðan i vatasleiðsl-
ur fjóssins, en þær liggja eftir
básunum.
unnt er og nauðsyn heimt-
ar. Þessvegna er það, að meiri-
hluti launamálanefndar leggur
það til, að ríkið greiði til
kennslu barna á hinum almenna
skólaskyldualdri (10—14 ára),
en ekki hinna, nema ef almenna
skólaskyldan er lækkuð, þá
greiði ríkið hlutfallslega meira,
eftir því, sem bamatalan eykst
við lenging skólaskyldunnar.
Að þessu er greinilega vikið í
nefndaráliti launamálanefndar
og vísa ég til þess.
Af tillögum okkar verður
það alls ekki ráðið, að við sé-
um á móti lenging skólaskyld-
unnar. Og tilhæfulaust er það
með öllu, að við röskuml ákvæði
fræðslulaganna, um heimild
bæjar- og sveitafélaga til þess
að lengja skólaskyldu hjá sér.
Misjöfn greiðsla úr ríkis-
sjóði á hvert barn sem lögboðið
er að kennslu njóti (almenn
skólaskylda) er því aðeins rétt-
lætanleg, að það fræðslufyrir-
komulag, er ríkið skyrkir meira
en annað, sé betra, og þá að-
eins um stundarstakir, á meðan
verið er að koma sltólafyrir-
komulaginu í betra horf. Með
öðru móti réttlætist tæpast
slík misskifting kennslufjárins,
nemá ef fátækt skólahéraðs
gerði slíkt nauðsynlegt. Það
mun almennt talið, að börn
njóti betri fræðslu í föstuml
skólum en farskólum. Þar er
námstíminn lengri og hægara
um allan aðbúnað við kennsl-
una. En fyrst nú svo er, er
sjálfsagt, að ríkið hjálp.i til að
koma upp skólunum, eftir því,
sem það mögulega getur. Á
þessum ástæðum meðal annars
byggjast tillögur meirihluta
launamálanefndar.
Við leggjum til, að ríkið
greiði 70 kr. með hverju skóla-
skyldu barni (10—14 ára),
sem er í föstum skóla, en 45
kr. með hverju skólaskyldu
bami í farskóla (var 1933 kr.
23,40 kr.). Ef ríkissjóður hefði
greitt 70 kr. með farskólabörn-
unum hefði tillagið hækkað
strax um nær 90 þús. kr. á
ári. (Sjá álit 1. n.).
Mundi su hækkun hafa verið
samþykkt í þinginu, þó fram
liefði verið borin?
Nokkuð af því fé, er ríkis-
sjóður greiðir, samkvæmt till-
meirihl., til farkennslunnar,
]\arf ekki til að launa kennar-
ana. Við ætlumst til, að því
verði varið til þess að flýta
fyrír að koma upp skóla-
húsulm. Þegar þau eruj komin
cg bömin fara að njóta kennslu
í þeim, þá greiðir ríkið 70 kr.
með hverju bami og kennar-
inn nýtur sömu launa og kenn-
arar við sambærilega skóla.
Að till. meirihl. er ekki ríf-
legri farkennurunum til handa,
stafar af því, að við vildum
ekki, að það gæti orðið til þess,
að haldáí við því skólafyrir-
komulagi, sem þarf vegna bam-
anna að breytast.
Frumvarp það, er nefndin
samdi um stækkun skólahéraða
og sameining, er í því skyni
gjört, að ekki verði byggðir
dýrir smáskólar um allar jarð-
ir, er síðar gætu svo orðið því
til hindrunar að góð skipun
skólamálanna gæti komizt á.
Hver kennari verður að hafa
fullt verkefni. Hann verður að
kenna eins mörgum börnum og
fært er með góðu móti (við
leggjum til 40, meirihl.).
Þetta er leiðin til þess að
fækka kennurum, og á þann
hátt er hægt að bæta kjör
þeirra, svo viðunandi megi
telja.
Annars tel ég hæpið, að bót
verði ráðin á launum þeirra.
H. S. telur, að ef að ríkið
greiðir aðeins kennslugjald með
börnum 10—14 ára, þá geti
svo farið, að þau skólahéruð,
er nú hafa komið á hjá sér
lengri skólaskyldu, kippi að sér
hendinni með það og láti sér
uægja kennslu barna frá 10—
14 ára. Hann segir enn fremur
að yfirleitt þurfi vegna lestrar-
kennslu bama, að taka þau í
skóla innan við 10 ára aldur,
annars læri þau ekki að lesa.
Þetta telur hann, að ekki sé
síður í sveitum. Þetta þýðir
það, að ef hin almenna skóla-
skylda verður ekki lækkuð að
mun, frá því sem nú er, þá
verður margt barna víðsvegar
um land, sem aldrei lærir að
lesa. Er þá ekki nær, að snúa
sér að því, að lögbjóða skóla-
skyldu barna t. d. frá 8 ára
aldri (eða jafnvel 7), heldur en
að hamast út af því, að nokk-
ur böm innan við 10 ára aldur
fái ekki styrk úr rfkissjóði til
náms, þegar mikill hluti barna
þjóðarinnar á þeim aldri, sem
alveg eins þarf þess með og af
sumum ástæðum jafnvel frem-
ur, fer algjörlega á mis við
slíkt liðsinni? Ég held að þáð
væri langtum mannslegra að
beita sér fyrir þeim umbótum,
heldur en belgja sig upp út af
þessu atriði. En annars má
geta þess, að samkv. till. mjeiri-
hlutans hafa bæjar. og sveita-
félög um 100 þús. kr. af fram-
lagi sínu, ef miðað er við að
það verði sama og ’33, afgangs,
því er þau þurfa að leggja
til kennslu barna á aldrinum
10—14 ára, semi þau geta varið
til smábarnakennslunnar. — I
frv. því til breytinga á fræðslu-
lögunum, er lagt var fyrir
þingið í haust, var skólaskyld-
an færð niður í 7 ára aldur.
Hitt er svo tilhæfulaust hjá H.
S., sem hann gefur í skyn, að
við lögbjóðum 4 ára skóla-
skyldu.Við sem sé hreyfum alls
ekki við þessu ákvæði fræðslu-
laganna. En við flytjum enga
tillögu um að lengja skólaskyld.
una. Það er heldur ekki nauð-
synlegt vegna ákvæða launa-
frumv.
En það á að vera hverjum
manni ljóst, sem til þekkir, að
ef óhjákvæmilegt er að taka
börnin í skóla til lestrarnáms,
jafnt í sveit sem annarsstaðar,
þá hæfir ekki annað en að
lengja skólaskylduna og að rík-
ið styrki kennslu barna til
sveita ekki síður en við sjóinn.
Sízt er fólkið í sveitunum bet-
ur efnum búið og dýrari verð-
ur þar skólavist bamanna.
H. S. gjörir aðeins tillögur
meirihl. nefnefndarinnar að um
talsefni. Hinsvegar minnist
liann ekki með einu einasta
orði á till. Gunnars M. Magn-
úss. Má því ætla að honum líki
þær vel. H. S. deilir á meirihl.
út af skólaskyldunni. Enga til-
lögu gerir G. M. M. um að
breyta henni. Hitt skal viður-
kennt, að G. M. M. gjörir ráð
fyrir að ríkið styrki kennslu
barna inan 10 ára aldurs, eins
og nú hefir verið um skeið, hjá
þeim bæj ar_ og sveitafélögum,
ei kunna að vilja notfæra sér
það. En óhæfilegt misrétti
skapar það, þar til skólaskyld-
an er sú sama um land allt.
Það var leiðinlegt að H. S.
benti ekki á, að þetta þyrfti að
lagfæra í tillögum minnihl.
(G. M. M.), þó að hann að öllu
öðru leyti væri ánægður með
þær. En ég ætla nú að fara um
þær nokkrum fleiri orðum. II.
S. á þá kannske hægara með
að átta sig á því, hvort þær
eru hagkvæmari fræðslu bam-
anna í sveitunum, en till. méira
hlutans.
Eins og áður er sagt, leggj-
um við til, að ríkið greiði 70
kr. með hverju bami (10—14
ára), sem| er í föstum skóla,
en 45 kr. með bömum í far-