Tíminn - 24.07.1935, Blaðsíða 3

T!MI»N
128
Frá keimaraþinginu
Íþróttaskólínn
að Laugarvatni
tekur til náms stúlkur og pilta, og býr þau undir iþrútta.-
kennslu. NániiS er bæði bóklegt og verklegt.
Skólinn starfar frá 1. okt. til júníloka.
Umsækjendur snúi sér til undirritaðs, að Narfaatöðum í
Þingeyjarsýslu, sem gefur nánari upplýsingar, eða Bjarna
Bjarnasonar, skólstjóra á Laugarvatni. — Umsóknir þurfa að
vem komnar til þeirra, fyrir ntiðjan aept. í síðasta lagi.
BJÖRN JAKOBSSON.
Frá
Framh.
II. Frumvarp til nýrra
fræðslulaga.
í fyrra skipaði kennslumála-
ráðherra að tilhlutun skóla-
ráðsins nefnd úr hópi barna-
kennara til þess að semja
frumvarp til nýrra fræðslulaga.
Frumvarp þetta var lagt fyrir
síðasta Alþingi, en var eigi af-
greitt þar. Helztu nýmæli þess
eru:
1. Skólaskyldualdur færist
alstaðar á landinu niður í 7 ár,
undanþágu getur þó fræðslu-
málastjóri veitt til 8 ára aldurs,
ef heil skólahverfi óska þess.
2. Farskólar leggist niður, en
heimavistarskólar komi í stað-
inn í sveitunum, og verði bygg-
ingu þeirra lokið fyrir árslok
1945. I sambandi við byggingu
heimavistarskóla verður bfeyt-
ing á skólahéruðum, þannig, að
sumstaðar sameinast tveir eða
fleiri hreppar um einn skóla.
3. Lenging skólatímans
Skólaárið verði frá 1. septesm-
ber til 30. júní, og verði 7—9
ára börum einkum kennt haust
og vor.
4. Kennslueftirlitið. Landinu
sé skipt í 6 eftirlitssvæði og
annist einn maður námsstjóm
og leiðbeiningar á sínu svæði
og hafi ekkert annað starf á
hendi.
Frumvarp þetta var ítarlega
rætt í þinginu, en áður höfðu
umsagnir borizt til fræðslu-
málaskrifstofunnar víðsvegar
að af landinu, bæði frá kennur-
um og skólanefndum, og voru
þær nær allar eindregið fylgj-
andi frumvarpinu í aðalatrið-
um. Eftirfarandi tillaga var
samþykkt:
„Til leiðbeiningar fræðslu-
laganefndar lætur þingið þess
getið, að það getur ekki mælt
með undanþágu lengur, en í
mesta lagi til 9 ára aldurs, og
aðeins þar, sem ekki eru
heimangönguskólar“.
Ennfremúr voru svohljóð-
andi till. samþykktar:
a. „Fulltrúaþing S. 1. B.
þakkar milliþinganefnd þeirri,
er samdi hið nýja fruimvarp til
fræðslulaga, fyrir m'erkilegt og
mikilsvert starf í þágu fræðslu.
málanna í landinu".
b. „Fulltrúaþing S. 1. B.
1935 lýsir eindregnu fylgi sínu
mennirnir, en það er ástæða,
sem stundum hefir verið nefnd
til að bera í bætifláka fyrir
íslenzkum! knattspymumönnum
á ferðalagi.
I fjórða lagi er það öldungis
víst, að Þjóðverjarnir hafa
ekki að óþörfu ætlað sér það,
að sýna strax í fyrsta leiknum
hvað þeir ættu til. Þeir hafa ó-
efað ætlað sér að hafa „stíg-
anda í kvæðinu“!
Og þykir ekki ótrúlegt að
jafnvel K. R. eigi eftir að
sannfærast um, að eitthvað
kunni að vera hæft í öllum
þessum atriðum, sem nefnd
hafa verið, þegar það nú send-
ir sína eigin úrvalsmenn ásamt
úrvalinu úr úrvalsmönnunum
sem „lærðu“ mest í nýlokinni
utanför, þegar til loka-leiksins
kemur annaðkvöld.
Og- svo er ætlunin að fara
að senda menn suður til Þýzka-
lands, til þess að auglýsa þar
líka, hverjir eftirbátar við er-
um á þessu sviði.
Maður skilur vel að unga
nienn Langi til Þýzkalands.
En langar ykkur eins og nú
er komið ?
Hafið þið ekki veitt því at-
hygli hvernig menningarþjóð-
við öll meginatriði fræðslulaga.-
frumvarps þess, er nú liggur
fyrir Alþingi. Skorar fulltrúa-
þingið á ríkisstjórnina að veita
málinu fylgi og treystir því, að
Alþingi samþykki frumvarpið
hið allra bráðasta“.
III. Menntun kennara.
Eitt allra merkasta málið,
sem fulltrúaþingið hafði til
meðferðar, voru tillögur til
endurbóta á ménntunarskilyrð-
um kennara og kennaraefna.
Á kennaraþinginu í fyrra
var kosin nefnd til að gera til-
lögur um húsnæði fyrir
kennslu í uppeldisvísindum1 í
væntanlegri háskólabyggingu.
Merkustu atriði úr áliti nefnd-
arinnar eru þessi:
a) Að nú þegar beri að hefja
undirbúning undir stofnun há-
skóladeildar í uppeldisfræðum,
sérstaklega að vinna að því, að
völ verði á hæfum mönnum til
að kenna uppeldisfræði við há-
skólann, svo að fullnægt verði
alþjóðlegum kröfum vorra
tíma um menntun kennara, með
hliðsjón af þjóðlífi okkar og
þjóðarkröfum.
b) Að húsnæði það, sem upp.
eldismáladeild er ætlað í bráða-
birgðauppdrætti háskólans.
megi ekki skerða, og að kenn-
arastéttinni beri að halda vak-
andi hugmyndinni um sérstakt
hús handa uppeldismáladeild,
er byggt verði á háskólalóðinni
fyrir happdrættisfé, eftir að
sjálfri háskólabyggingunni er
lokið.
c) Að stefna beri að því sem
framtíðarmarki, að allir kenn-
arar hafi háskólamenntun.
Fulltrúaþingið samþykkti
eftirfarandi tillögur í málinu:
1. Sett verði á stofn deild í
uppeldisvísindum við Háskóla
íslands, svo sem gert er ráð
fyrir í lögum um byggingu há-
skóla 1933. Allir kennarar við
barnaskóla, hénaðsskóla og
gagnfræðaskóla skulu stunda
nám við deild þessa í minnst
2 ár og sé próf þaðan skilyrði
fyrir kennararéttindum.
2. í stað Kennaraskóla Is-
lands komi 3ja ára mennta-
skóli, er búi kennaraefni undir
nám við Uppeldisfræðideild Há-
skólans og veitir burtfararpróf
þaðan aðgang að Uppeldisfræði-
deild Háskólans og er skilyrði
irnar nota einmitt slíka kapp-
leika sem einskonar mælikvarða
á atgerfi hver annarar, og
hver metnaður þeim er í því
hversu til tekst.
Þið þurfið að taka betur á
til þess að vera sanngjöm hlut-
fallsm'ynd af því sem íslenzkt
atgervi getur áorkað og þarf
að geta áorkað, áður en farið
er að senda sem „fylgiskjal" í
önnur lönd um að hér búi kná-
ir menn og vösk þjóð.
Knattspyrna er þjálfun.
Hún gengur ekki í arf.
Bændumir íslenzku hafa
staðið sig betur undir kring-
umstæðunum1. Úrvalslið þeirra
mundi mælast hlutfallslega
betur en þið.
Eða hvað haldið þið um sjó-
mennina okkar?
K;nnske er vert að skjóta
því hér inn í þessa grein, að
nokkur vafi kann að vera á
því, að nógsamlega sé brýnt
fyrir æskumönnum hér á landi,
hver er megintilgangur íþrótt-
anna.
En það er uppeldið.
Ungir menn eiga ekki að
leggja stund á íþróttir íþrótt-
anna vegna, heldur vegna sín
sjálfra.
þess, að nemandinn geti öðlazt
kennararéttindi með prófi frá
henni.
3. Heimavistir skulu vera
bæði við menntaskóla kennara
og Uppeldisfræðideild Háskól-
ans.
4. öllum þeim kennurum,
sem starfandi eru þegar Upp-
eldisfræðideild Háskólans tek-
ur til starfa, skal gert kleift
næstu ár eftir að stunda nám
við Uppeldisfræðideild Háskól-
ans a,. m. k. eitt ár, og hafa
þeir rétt til að ljúka þaðan
prófi.
Tillögum þessum fylgdi ítar-
leg' greinargerð. Segir þar m.
annars:
„Kennarastéttinni er tví-
mælalaust ljósara en öllum öðr.
um, nauðsynin á stórlega. end-
u rbættum menntunarskilyrðum
kennara. Kennarastéttin veit og'
skilur, að starf hennar er eitt
hið allra vandasamasta við-
fangsefni í þj óðfélaginu, og að
þeir einir, sem hafa mikla æf-
ingu, tækni og þekkingu, geta
leyst það vel af hendi. Islenzku
kennararnir hafa margoft látið
þennan skilning í ljós á þing-
um sínum og annarsstaðar í
ræðu og riti, og þeir hafa um-
fram allt sýnt hann í verki,
bæði með því að leggja á sig
erfiðar námsferðir til annara
landa, oft með ærnum kostn-
aði, og með því að fjölmenna
hvað eftir annað á námskeið
hér heirna1.
Um 2. grein segir m. a.:
„Við inntökupróf í Mennta-
skóla kennara, sem þekkingar-
lega yrði gagnfræðapróf, ætti
að leggja aðaláherzlu á að
bægja burtu hæfileikasnauðu
fólki“.
IV. Sambandið milli barnaskóla
og framhaldsskóla.
I þessu máli var svohljóð-
andi tillaga samþykkt:
„Fulltrúaþingið samþykkir
að kjósa 5 manna milliþinga-
nefnd, er vinni að auknu sam-
starfi milli barnaskólanna og
framhaldsskólanna, sérstaklega
mennta. og gagnfræðaskóla.
Skal nefndin sérstaklega vinna
að því, að inntökupróf í fram-
haldsskólana breytist til sam-
ræmis við fullnaðarpyóf barna,
og hæfileikar barna verði
reyndir nýjum aðferðum, t. d.
vitsmunaprófi.
Ennfremur skal nefndin
leggja áherzlu á það í starfi
Þeim á að skiljast það, að í-
þróttimar eru einskonar skóli,
sem miða á að því að gera þá
hvern um sig að nýtari manni:
hraustari, sterkari, skjótari í
hugsun og ályktun, áræðnari
og djarfari, og hópíþróttum
auk þess ætlað að gera menn
fullkomnari til félagslegra á-
táka.
Og yfir öllu þessu svífur
svo krafan sem mest ríður á
um: krafan um fagran leik.
Sambúðin milli íþróttafélag-
anna hér í Reykjavík kynni að
benda til, að þessi sjónarmið
sé ekki nógu mikils ráðandi.
Og þá jafnframt hitt, hvað
skammt hefir verið komizt og
hve lítil gróandin virðist vera
í íþróttaafrekum um mörg ár,
þrátt fyrir batnandi skilyrði
um ýmsa aðstöðu frá því sem
áður var.
Annars ætti yfirstjórn í-
þróttamálanna að vera svo
sterk fyrir milligöngu íþrótta-
sambands íslands, að það segði
til um hverjir væru hæfir til
að verða sendir í önnur lönd,
sem einskonar fulltrúar hreysti
og manndóms æskulýðsins á
Islandi á hverjum tíma, avo
einstakir æfintýramenn þyrftu
sínu, að á skólakerfi landsins
verði samþykkt þær umbætur,
sem veiti öllum gáfuðustu
börnum þjóðarinnar, sem! jafn-
asta aðstöðu til framhalds-
nánis, hvar sem börnin eru á
landinu, og hvernig sem efna-
hag þeirra er háttað“.
V. Ríkisútbáfa skólabóka.
Fulltrúaþingið lýsti einróma
fylgi sínu við ríkisútgáfu skóla.
bóka, en jafn eindregin mót-
mæli komu fram gegn því, að
sú útgáfa lenti í höndum
st j órnmálaf lokkanna.
Svohljóðandi tillaga var sam-
þykkt:
„Ef lög um ríkisútgáfu skóla-
bóka ná ekki franf að ganga,
felur fulltrúaþingið stjóm S. I.
B. að rannsaka möguleika fyr-
ir því, að kennarasambandið
taki útgáfu skólabóka í sínar
hendur, með einkaleyfi til út-
gáfunnar eða án þess“.
Fulltrúaþinginu var slitið
með samsæti í hátíðasal Stúd-
entagarðsins laugardagskvöldið
22. júní.
1 samsætinu barst fulltrúun-
um boð frá forsætisráöherran-
um og komu fulltrúar síðast
saman í boði hans á sunnudag-
inn kl. 4.
Áður, eða fimmtud. 20. júní,
hafði bæjarstjórn Reykjavíkur
boðig fulltrúunum austur að
Sogi. Skoðuðu þeir þar vatns-
virkjunarsvæðið og sátu veizlu
í Þrastarlundi.
EinfiSld hrarivél
í tilefni af smági’ein, „Ein-
föld hrærivél“, í 26. tbl. Tím-
ans, 25. júní sl., tel ég rétt að
biðja Tímann fyrir eftirfarandi
upplýsingar:
Hrærivél af líkri gerð hefir
verið notuð hér í Eyjafirði síð-
astliðin 4—5 ár og er nú orðið
víða notuð. Fyrstur manna í
Eyjafirði gerði Stefán Jónsson
bóndi á Munkaþverá sér slíka
hrærivél, en hann sá fyrirmynd
á tveim bæjum norður í Bárð-
ardal, Mýri og Hvarfi, og hafði
laginn maður þar í dalnum út-
búið þær tunnur, en hvort hann
hefir fundið þetta upp eða
fengið hugmýndina að, er mér
ókunnugt.
Tunnur þær, er mest hafa
verið notaðar, eru venjuleg
steinolíuföt og trégrind smíðuð
utan um þær, til að taka í
þegar snúið er með höndum af
ekki að standa í þessum vanda
og þá oft til lítillar sæmdar.
Eftir að þessi grein var skrif.
uð, hefir farið fram kappleikur
með úrvalsliði úr félögum hér í
Reykjavík og þýzka kappliðinu.
Verður að telja að úrslit
hans hafi orðið vonum betri.
Nú höfðu augu landans opn-
ast fyrir því, að hraðinn væri
atriði, sem taka þyrfti tillit til.
Úrslitin urðu 2 : 1 og þykir það
vonum minni ósigur.
Hinu er ekki að leyna, að ís-
lendingarnir fengu sitt eina
mark úr vítaspyrnu. Án þessar.
ar tilviljunar hefðu þeir vísast
ekkert mark skorað. Ei vörnin
var nú sterkari en áður og
markvörðurinn stóð sig nú eins
vel og hann hafði staðið sig lin-
lega í næsta leik á undan. Er
talið að hann hafi 49 sinnum
haft hendur á knettinum til
varnar þetta kvöld. Sýnir það
glöggt hve sóknin var mikil af
hálfu Þjóðverja.
Sú ályktun, sem gjörð verð-
ur eftir þessa fjóra kappleiki
við Þjóðverjana, sem hér hafa
farið fram, er þessi:
Einstök félög á ekki að senda
í önnur lönd. Okkur veitir ekki
af að tjalda því skársta, sem!
til er. Og er þó alveg á tak-
mörkum að fært sé, eins og
sakir standa. G. M.
tveim mönnum. Er það að vísu
fremur erfitt verk, en þó létt-
ara en að hræra á palli og til
muna fljótlegra.. Gegnum tunn-
una gengur ás, sem hún snýst
á og við hann fest mótstaða til
að brjóta hræruna.
Fyrir rúmu ári síðan lét svo
Valdimar Antonsson bóndi að
Stóra-Hálsi smíða sér hrærivél
með mjög bættum útbúnaði og
skal þeirri hrærivél lýst að
nokkru.
Tunnan er úr stáli og tekur
ca. 400 lítra. Opið á tunnunni
er um 1 al. á lengd og 12 þuml.
á breidd og lokið fest með
snerli þegar hrært er. Mót-
staða er fest við ásinn líkt og
á trétunnunni; sveif er á ás-
endanum’ öðru megin og er hún
notuð til að vinda. langan kað-
al upp á tunnuna öðru mégin
við gatið sem hræruefnið er
látið inn um og hræran út.
Kaðallinn þarf ekki að vera
gildari en venjulegur reipakað-
all. Undir tunnunni er pallur
og borð á röð negld í kring á
þrjá vegu, svo hræran fari ekki
út af pallinum.
í þessari tunnu má hræra í
einu 16—20 fötur af möl, auk
sements og vatns og er allt efn-
ið sett í tunnuna í einu. Bezt
mun að setja vatnið fyrst en
sementið nálægt því þegar
hálfnað er að láta mölina í.
Að draga kaðalinn og þá um
leið að snúa tunnunni, ersæmi-
legur dráttur fyrir 1 hest, sé
ekki upp í móti að fara.
Stáltunnan hefir tvo aðal-
kosti umfram trétunnu: hún er
stærri og því afkastameiri og
og sé steypan ekki höfð mjög
þurr, tollir aldrei innan í henni
eins og mjög vill verða í tré-
tunnum.
Nú í vor hafa svo fleiri kom-
ið sér upp jámtunnu-hrærivél-
um og er ein a. m. k. frá-
brugðin að því leyti, að ásinn
er ekki heill gegnum tunnuna,
en í þess stað festir ásstúfar
utan á tunnubotnana og mót-
staðan er grindur sem! festar
eru innan í tunnubotninn.
Er óhætt að fullyrða, að
þessar hrærivélar eins og þær
eru beztar, spara margra
manna vinnu og mikið erfiði,
enda eru þær á góðri leið, hér
í sveit, með að útrýma skóflu-
hræru á pöllum.
Væri gaman að vita hver
hefði fyrstur gert slíka hræri-
vél og eru línur þessar skrif-
aðar að nokkru í því skyni, að
varpa Ijósi yfir þroskaferil
þessa nytsama áhalds.
1. júlí 1935.
Garðaa- Halldórsson,
Rifkellsstöðum.
Kornræktin í Reykholti. Síðastlið-
ið voi’ var hafin kornrækt t Reyk-
holti og var þá sáð í ca. 4 ha.
land. Heppnaðist sú tilraun allvel.
Nú í vor var sáð í ca. 9 ha. land.
Er útlit mjög gott um góða upp-
skeru í haust.
Stúlka dettur i hver. Á sunnu-
daginn var vildi það slys til, að
stúlka liéðan úr bænum féll í hver
hja Grafarbakka í Hrunamanna-
hreppi. Var hún í skemmtiferð á-
samt, fleira fólki. Náðist hún fljót-
lega upp úr hvernum, en hafði þá
brennst allmikið. Var símað hing-
að eftir iækni og sjúkrabíi, sem
flutti stúlkuna suður. Liður henni
nú sæmilega.
Frá Raufarhöfn. Um helgina voru
14 þús. mál síldar lcomin á land í
liaufarhöfn. Verksmiðjan vinnur
úr 1000 málum á sólarhring í stað
800 mála, sem áætlað var.
Nýlátinn er Tngimundur Sigurðs-
son, bóndi að Snartarstöðum við
Kópasker.
Sanikomulag hefir náðst í vinnu-
deilunni á Siglufirði. Hafa báðir
aðiljar dregið nokkuð úr krófurn
sínum, atvinnurekendur þó meira.
í Austur-Skaftafellssýslu heflr dýr
bítur gert töluverðan usla i vor.
Er það mönnum allmikið áhyggju-
efni, því lians hefir ekki orðið vart
þar í sýsiu svo lengi, sem menn
muna.
Úr athugun Veðurstofunnar. Á
athugunum, sem Veðurstofan hefir
iátið gera víðsvegar á landinu,
hyggir hún eftirfarandi niðurstöð-
ur: — Vorgróður byrjar frá 5. ap-
ríl til 16. maí, að meðaltali þ. 2.
maí (30 stöðvar), og er það um
hálfum mánuði fyrr en 5 ára með-
altal. — Túnávinnsla byrjar frá 1.
til 16. maí, að meðaltali 6. maí (17
stöðvar), og er það rúmlega viku
síðar en 5 ára meðaltal. — Túna-
hreinsun byrjar frá 3. maí til 7.
júní, að meðaltali 23. maí (10
stöðvar). — Kartöflur settar niður
frá 29. apríl til 30. maí, að meðal-
tali 18. maí (20 stöðvar, og er það
nálægt maðallagi. — Rófufraai sáð
frá 2. maí til 10. júní, aö msðal-
tali 20. maí (14 stöðvar). — Kar-
töflugras kemur upp fró 15. maí
til 11. júní, að meðaltali 31. mai
(13 stöðvar).
Brúin á Skjállandafljóti. Um
helgina kom þrímatrsað vélskip frá
útlöndum til Húsavíkur með trjá-
við í brúna, sem byggja á yfir
Skjálfaridafljót. Skipið var affermt
\ið nýju liafnarbryggjuna.
Seinasti sýslufundur Eyfirðinga
ákvað að leggja fram úr sýslusjóði
5000 kr. til byggingar bókhlöðu á
Akureyri til minningar um Matt-
hías Jochumsson. Var gert ráð fyr-
ir að borga 1000 kr. árlega og fer
fyrsta greiðsla fram í ár.
Fylgispakur kópur. Teitur Stef-
ánsson, trésmiður á Akranesi,
bjargaði selkóp 23. mai sl. frá
nokkrum drengjum, sem voru að
kasta steinum í hann, þar sem
hann lá uppi á klettum. Sá Teitur
stóran stein lenda í kópnum
gekk að og náði dýrinu, bar það
heim til sín og nærði á mjólk.
Téitur vigtaði kópann og reyndist
hann þá 10 kg.; en 24. júní var
hann orðinn 13,5 kg. Hann étur nú
nýjan fisk, síld o. fl. — Teitur fer
öðru hvoru með kópinn í sjó, en
hann fæst ekki til að synda nema
Teitur vaði og fylgir hann þá fót-
um Teits, en fer í land um leið
og hann. Virðist hann una hag
sínum vel hjá Teiti og þekkja hann
greinilega frá öðrum mönnum.