Tíminn - 23.09.1936, Blaðsíða 4

154
TIMTNN
Ræða búnaðarmálastj.
Framh. af 3. síðu.
\
handa skömmu áður.
Aumari skollaleikur hefir
aldi’ei verið leikinn fyr af ís-
lenzkum stjórnmálamönnum.
Þeir treysta því, að bændur
sjái ekki í gegnum þennan vef
lævísi og blekkinga. En bænd-
ur landsins eru áreiðanlega
ekki svo skyni skroppnir, að
þeir sjái ekki, að hér eru á
ferðinni kjósendaveiðar af auð-
virðilegasta tæi. En þessir
flokkar hafa nú þegar rekið sig
á það, og munu þó án efa
verða þess enn betur varir síð-
•ar, að bændur sjá við slíku.
Hlutur Bændafl. er þó enn
aumari í þessu máli. Hann
flytur sjálfur tillögu 1934 og
1935, sem hann hálfu ári síðar
hamast á móti, af því að hann
þá treystir því, að bændur, af
ímynduðum stundarhag, muni
fylgja sér að málum. — En ís-
lenzkir bændur eru það þrosk-
aðir, að þeir láta ekki leiða sig
þannig afvega.
Tíminn er nú þrotinn.
Að síðustu þetta. Kynnið
ykkur jarðræktarlögin sem
bezt. Lesið vandlega þau
ákvæði laganna, sem mest hef-
ir verið deilt á. Dæmið þau
ekki í ljósi þeirra blekkinga,
sem þyrlað hefir verið upp í
Lesið lögin sjálf og dæmið svo.
málgögnum andstæðinganna.
Hin nýju ákvæði eru einmitt
sett vegna bændanna sjálfra.
Þau eru fyrst og fremst sett
til þess, að treysta það, að
styrknum verði dreift sem
jafnast til allra þeirra, er
jarðrækt stunda. Og í öðru lagi
er með ákvæðum 17. greinar
verið að tryggja það, að jarð-
ræktarstyrkurinn verði til lang-
frama bundinn í býlum lands-
ins. Að þar myndist höfuðstóll,
sem jarðræktannenn og bænd-
ur þessa lands fái að nota vaxta-
laust við þau mikilvægu verk-
efni, að breyta frjómögnum
jarðar í daglegt brauð. En
vegna bændastéttarinnar sjálfr-
ar er bannað, að þessu vaxta-
lausa fé verði breytt í lánsfé
aftur. Aðrar' kvaðir eru ekki
lagðar á þá, sem jarðræktar-
styrkinn fá. — Ég endurtek til-
mæli mín til ykkar, allir, sem
á hlýðið, hvort sem það eru
bændur eða aðrir jarðrætkar-
menn, kynnið ykkur málið
sem bezt, því að ég veit, að ef
þið setjið ykkur vel inn í á-
kvæði laganna, þá sannfærist
þið um það, að hin nýju jarð-
ræktarlög eru miklu hæfari til
þess að vinna að réttlátri og
eðlilegri þróun hins íslenzka
landbúnaðar, en gömlu jarð-
ræktarlögin voru, enda þótt þau
itafi gert mikið gagn.
Af þessum ástæðum hefir
Framsóknarfl. unnið að endur-
skoðun jarðræktarlaagnna, og
liann veit að bændur verða hon-
um einhuga þakklátir fyrir,
þegar þeir í næði hafa íhugað
málið.
Steingr. Steinþórsson.
Kolaverzlun
sxotm»AB ÖuvrzaoH&B
i KOU. BaykfaWk. Mai UBS
Ferðamenn
ættu að skipta við Kaupfélag
Keykjavíkur. — Þar hafa þeir
tryggingu fyrir góðum og 6-
uýrum vörum.
17. greiuin
Framh. if 2. síðu.
eiga erfiðast með að standa
undir skuldum sínum, eru
bændur, sem keypt hafa jarðir,
sem búið hefir verið að hækka
í verði meðal annars vegna um-
bóta gerðra af styrknum.
Þetta getur hver sem vill séð,
með því að kynna sér þetta
mál, og athuga þetta þar sem
hann er kunnugastur. Þeir sem
víða eru kunnugir, eða vilja t.
d. athuga þá sem verst voru
staddir, þá þeir sóttu um
kreppulán, munu fljótlega sjá
að hér er rétt með farið.
Hver munur það væri þess-
um bændum nú, ef skuldir
þeirra væri þetta minni, getur
hver og einn séð og athugað
sjálfur.
Þessu er reynt að breyta með
17. gr. Það er með henni reynt
að tryggja það, að allir, sem
nota hið endurbætta land, njóti
| vaxtanna af því sem ríkissjóð-
I ur hefir til verðhækkunarinnar
? lugt með styrknum, og fyrir-
| byggja að það verði einungis
þeim til góðs, sem styrkinn
fékk útborgaðan upphaflega.
| 17. gr. hljóðar svo:
1
17. gr.
Við fasteignamat skal mcta, hvað mikið býli hefir auk-
izt að verðmæti fyrir styrk, greiddan býlinu samkv. II.
kafla þessara laga. Skal sá hluti styrksins færður í sérstakan
dálk í fasteignamatsbók, sem fylgifé býlisins, og þó með-
talinn í matsverði þess samanlögðu. Telst fylgiféð sem vaxta-
laust framlag ríkissjóðs til býlisins, og ex óheimilt að selja
eða veðsetja þann hluta fasteignarinnar, sem matsverði
stvrksins nemur.
Við sölu jarða skal seljandi leggja fram yfirlýsingu frá
Búnaðarfélagi íslands um, hve mikils styrks býlið hefir
notið frá því er lög þessi öðluðust gildi, og skal sú verð-
aukning, er af styrknum leiðir, sbr. undunfarandi málsgr.,
tilgreind sérstaklega í kaupsamningi.
Seljist býli yfir fasteignamatsverð jarðeiganda, að við-
bættu virðingarverði þeirra mannvirkja, er unnin hafa veríð
á jörðinni frá því er síðasta fasteignamat fói fram, skal
verðhækkuninni skipt hlutfallsloga eftir verðhæð þeirri, er
seljandi á í eigninni, og því verðmæti samanlögðu, sem
metið er, að stafi af styrk samkvæmt lögum þessum. Ber
seljanda að greiða þann hluta verðhækkunarinnar, er af
styrknum leiðir, til hlutaðeigandi bæjar- eða sveitarsjóðs.
Að því leyti sem söluverð jarðar er metið hækka af ástæð-
um, sem eru óviðkomandi þeim umbótum, er styrkur hefir
verið greiddur til, skal sú verðhækkun undanþegin greiðslu
til bæjar- eða sveitarsjóðs.
Nú selst jörð fyrir neðan fasteignamatsverð, að við-
bættu matsverði umbóta, er gerðai- hafa verið frá því er
síðasta fasteignamat fór fram, og lækkar þá fylgifé jarðar-
innar hlutfallslega.
Að því leyti sem meta þarf við sölu jarða umbætur, pr
gerðar hafa verið eftir að fasteignamat fór síðast fram, og
meta og úrskurða, af hverjum ástæðum verðhækkun stafar,
skai slíkt mat framkvæmt af 3 mönnum. Dómkveður sýshi-
maður eða bæjaifógeti 2 þeirra, en hlutaðeigandi trúnaðar-
maður Búnaðarfélags íslands skal vera oddamaður. Skal
matskostnaður ákveðinn í matinu og greiddur af seljandá.

171 þess nú að menn fái sem
beztan skilning á greininni, þá
skal ég búa til dæmi, eins og
aAla má að þau komi fyrir í
framtíðinni.
Segjum að einhver jörð sé nú ’
metin á 10 þús. kr. Einhvern-
tíma í framtíðinni verður þessi
jörð komin í það að hafa fengið
hámarksstyrk eða 5000 kr. Við
skulum hugsa okkur að hann
væri allur veittur eftir að lög-
unum var breytt á síðasta
þingi, og því ætti nú öll sú
verðhækkun, sem orðið hefði
vegna styrktarfjárins, að verða
fylgifé jarðarinnar.
Sá bóndi, sem búinn væri að
fá hámarksstyrk, væri vitan-
lega búinn að leggja mikið
sjálfur til jarða- eða húsabót-
anna sem styrkurinn er veittur
út á. Hve mikið það væri, færi
eftir því, hver umbótin væri
sem gerð hefði verið. Mats-
mennirnir yrðu að meta það.
Að því búnu verða þeir að
meta hve miklu meira virði en
10 þús. kr. jörðin væri nú, og
hve mikið af þeirri verðhækk-
un kæmi af umbótunum. Ef
við hugsuðum okkur að þeir
fyndu, að þessi bóndi, sem bú-
inn væri að fá 5000 kr. styrk,
liefði sjálfru lagt fram 10000
við framkvæmd umbótanna,
framyfir styrkinn, þá hefðu
jarðabæturnar alls kostað 15
þús. kr. o g styrkurinn þá
numið 1/3 af kostnaðinum.
Ef þeir nú mettu að jörðin
eða landið gæti hækkað um
9000 vegna umbótanna, þá
væri fylgifé þessarar jarðar
þriðjungurinn af 9000 kr. eða
kr. 3000,00.
Hefði sjálft frumverð jarð-
arinnar ekki breyzt, þá væri
þessi jörð metin á 19,000, en
sí því væri fylgifé sem hvorki
mætti selja né veðsetja, 3000
krónur.
Nú skulum við gera ráð fyr-
ir að bóndinn seldi jörðina.
Fyrst skulum við gera ráð
fyrir, að hann seldi hana á
! 19000 kr., eða matsverðið.
j Kaupandinn þarf - þá ekki að
borga fylgiféð eða 3000, og
borgar því bara 16000. Það
þarf hann að vaxta í stað 19
þúsund kr., ef greinin ekki
vaeri.
Þá skulum við gera ráð fyr-
ir að hann seldi jörðina á kr.
28500. Þá kemur 3. málsgr. 17
gr. til framkvæmda. Eftir
henni tilheyra fylgifénu 8/19
af verðhækkuninni, sem er
umfram matsverðið, eða 1500
krónur. Kaupandinn yrði þá að
I borga 24000 kr. fyrir jörðina,
; en seljandi yrði að borga 1500
I kr. í viðkomandi sveitar- eða
bæjarsjóð. Bæjar- og sveitar-
sjóður er hér gerður aðili, ein-
ungis til þess, að svona sölur
: komi síður fyrir. Þegar hann
1 hefir sjálfur fjárhagslegar á-
j stæður til þess að vilja vita
i um söluverðið, þá eru meiri llk-
ur til að ekki verði um bak-
samninga að ræða, og auk þess
hefir sveitarsjóður áhuga fyr-
Tilkynning.
trá tlng’málará.ðnnant ríkisins.
Bændur og yfirleitt allir sem hafa óhuga fyrir að flug komist aftur á hér
á landi, eru hér með vinsamlega beðnir að tilkynna um sva?ði þau er þeir telja
heppileg fyrir lendingu flugvéla, hvort heldur er á þeirra eigin landi eða annar-
staðar. Svæðin þurfa að vera minst 600 x 600 metra stór, og annaðhvort renni-
slétt eða mjög auðsléttuð.
Bændur hafið hugfast hve mikið gagn flugvélar geta gert ykkur, hefjist
handa áður en snjór fellur og mælið staði þá er þið teljið heppileg'a fyrir lendingu
flugvéla, og sendið sem nákvæmastar upplýsingar um legu, stærð og ásigkomulag
svæðisins til
flng'málaráðnnants ríkisfns
Reykjavik
ii’ því, að sá sem kaupir, verði
sem beztur þegn í sveitarfélag-
inu, og þurfi því ekki að of-
hlaða sig með vaxtabyrðum.
Af báðum þessum ástæðum
þótti rétt að koma sveitarsjóði
í málið, og réttara að gera það,
en að láta fylgiféð vaxa um
upphæðina, því þá var hættara
við baksamningum, sem ekki
kæmu fram í kaupbréfinu
sjálfu.
Enn skulum við gera ráð fyr-
ir að þessi jörð seldist nú ekki
nema á t. d. 15000 kr. Fylgiféð
hefir þá minnkað um 3/19 af
3000 krónum eða kr. 473 og
kaupandinn yrði þá að greiða
fyrir jörðina 12473 kr., en
íylgiféð færi niður í 2527 kr.
Með þessum dæmum ætla
ég að menn sjái hvemig grein-
in kemur til með að létta þeim
búskapinn á jörðinni sem við
henni tekur á hverjum tíma,
og hvernig hún fyrirbyggir að
sá er jörðina átti, þegar styrk-
urinn var borgaður út, geti
selt verðhækkunina, sem styrk-
urinn orsakaði, og þar með
gert umbótina lítils eða einkis
virði fyrir þann, sem við tekur.
Með þessum dæmum ætla ég
líka að menn sjái að hverju er
stefnt.
Stefnan er að létta bændun-
um í framtíðinni lífsbaráttuna,
án þess að gera það á kostnað
þeivra, sem nú búa á jörðunum.
Þegar tímar líða, munu bændur
landsins blessa þá stéttarbræð-
ur sína, sem báru þetta mál
t'ram til sigurs. Sá, sem styrk-
inn fékk, hefir haft hans full
not. Styrkurinn létti honum að
framkvæma jarðabótina. Styrk-
urinn létti honum einnig lífs-
baráttuna meðan hann bjó á
jörðinni. Og það var það, sem
styrknum var ætlað að gera. En
styrkurinn á ekki að verða eign
hans við sölu. AUir sem á jörð-
inni búa síðar, eiga að njóta
hans. Og þama skilur okkur
að, mig og þá aðra, sem sam-
þykktu 17. gr., og hina, sem
meta meir hagsmuni mann-
anna, sem eiga jarðirnar þegar
styrkurinn er veittur, en hags-
muni allra þeirra, sem síðar
koma til með að búa á jörðun-
um.
Spumingin er í rauninni
þetta:
Hvort á að taka meira tillit
til hagsmuna mannsins, sem
selur jörðina eða allra þeirra,
sem síðar koma til með að búa
á henni?
Hvort á heldur að styrkja
þann, sem eignaumráð hefir yf-
ir jörðinni, þegar styrkurinn er
veittur, til að geta selt hana
riokkuð hærra vegna styrksins,
en létta öllum sem síðar búa á
jörðinni lífsbaráttuna með því
að láta þá ekki vaxta verð-
hækkunina?
Um þetta greinir sérhags-
munamennina á við okkur
hina.
Spunavélar
smíðar undirritaður og selur með þessu verði:
lö þráða kr. 300,00
20 þráða kr, 330,00
25 þráða kr. 360,00
Steián Jónsson, Núpi
pr. Djúpivogur.
Ágæt herbergí
tii leigu á Hverfisgötu 32
yfir lengri eða skemmri
tíma. — Hentugt fyrir
ferðafólk. — Sími 3454.
•£• Alil með íslenskum skipum!
I útvarpsumræðunum á laug-
ardag sagði Magnús Guð-
mundsson orðrótt: „Hugsum
okkur, að bóndinn væri búinn
að fá svo mikinn styrk, að eign
hans í jörðinni væri orðin eng-
in“. Vill ekki M. G. útskýra
hvemig þetta mætti verða?
Hann sagði líka þetta: „Eftir
því sem bóndinn gerir meira é
jörðinni saxast meira og meira
á eign hans í henni, en að sama
skapi vex hluti ríkissjóðs".
Vildi hann ekki útskýra hvem-
ig þetta mætti verða?
Til eru trúgjamir menn.
Sumir hafa þetta eða hitt blað-
ið fyrir sinn pólitíska guð, og
sumir hafa Magnús Guðmund3-
son fyrir átrúnaðargoð í póli-
tík. Þess vegna hefir tekizt að
fá nokkra bændur til þess að
trúa staðleysum. Og einstöku
menn hafa sýnt trú sína í verk-
unum með því að láta ekki
mæla hjá sér jarðabætur.
Ég hefi heyrt um eina 20
menn víðsvegar um landið,
sem ekki hafa látið mæla af
ótta við það „að jarðimar yrðu
þá ekki lengur þeirra eign“,
eins og einn þeirra orðaði það
\ ið mig. Það er illa gert að fara
svona að. Þessum bændum, sem
ég hefi heyrt að ekki létu mæla
í ár, veitir flestum ekki af sín-
um styrk. En þeir trúa á fals-
spámenn, og því fer sem fer.
Einasta leiðin til þess að
bjarga þessum mönnum frá
fjárhagslegu tjóni væri sú, að
ráðherra skýrði lögin á þann
, veg að mæla mætti jarðabætur
þeirra að ári, en væri það ekki
, hægt, færi vel á því, að falsspá-
i mennirnir sjálfir bæm fram
lagabreytingu á þingi í vetur,
í sem gerði það fært að hinir af-
í vegaleiddu þyrftu ekki að verða
! af jarðabótastyrk fyrir tilhæfu-
lausar blekkingar, sem þeir
hafa haft í frammi.
Páll Zóphóníasson.
Fjármark
Guðm. P. Ásmunds-
sonar Þormóðsdal
Mosfellssveift:
1. Biti t'raman hægra.
Biti framan fjöður aftan
vinstra,
2. Heilrifað biti fr. hægra.
Tvístýft aftan vinstra.
Brennimark: Palli. (Fullorð-
ið fé hornskellt á báðum
hornum.
A. Gabrielsson
rædir álíft siftft á
íslendingum
víð sænskft blað
Göteborgs Handels- och
Sjöfarts-Tidning birti nýlega
allrækilegt samtal um Island,
sem blaðið hafði átt við
Assar Gabrielsson, forstjóra
Volvo-bílasmiðjanna, er hann
kom heim úr íslandsferð-
inni. Hr. Gahrielsson dáist,
mjög að íslenzkri menningu,
en getur þess að afkoma
landsmanna sé um of duttl-
ungum háð, þar sem hún
velti að svo afarmiklu leyti
á því hvort vel ári um fisk-
og síldveiðar, og markað
fyrir þessar afurðir. Getur
hann þess, að undanfarið
hafi eklti vel árað í þessu
efni og hafi landið því orð-
ið að mæta þeim erfiðleik-
um með innflutningshöftum
og bætir svo við:
„Að einu leyti er þetta
leiðinlegt, ekki sízt fyrir
sænska útflytjendur, en á
hinn bóginn ber röggsemi
Islendinga í því að skera
niður innflutninginn, vott
um það, að þjóðin hefir
framúrskarandi mikinn hug
á því að færa allt í lag og
að hún mætir erfiðleikunum
með viturlegum ráðstöfun-
um!“
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prent&m. Acta.