Tíminn - 15.02.1937, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Viðhorf þvílíks mamis til eilífðarmáianna sézt svo
að segja í öllum sálmum hans. Ég tek hér upphaf
á einum þekktasta sálminum:
„ó, þá náð að eiga Jesúm
einkavin í hverri þraut!
Ó, þá heill að halla mega
höfði sínu’ í drottins skaut!
ó, það slys því hnossi' að hafna,
hvflíkt fár á þinni braut,
ef þú blindur vilt ei varpa
von og sorg í drottins skaut“.
Þegar Matthías þýðir, þá yrkir hann ljóðin að
nýju og gefur þeim brot af sinni sál. 1 þessu ljóði
kemur Matthías allur fram, trúarþörf hans, aðdáun
hans á mannsins syni, og fullvissa hans um endan-
legan samruna mannssálarinnar við alheimsmáttinn.
Dauðinn er ekki ægilegur í augum trúarskáldsins.
Hann spyr:
„Hvað er Hel — ?
Öllum líkn sem lifa vel. —
Engill, sem til ljóssins leiðir,
ljósmóðir, sem hvílu reiðir,
sólarbros er birta él,
heitir Hel“.
Þrjú erindi úr öðrum sálmi:
„Englar hæstir, andar stærstir,
allir lofi drottins nafn. —
Allt sem andar, allt sem lifir
uppi, niðri, himnum yfir,
dýrki, lofi Drottins nafn.
Himinn fagur, hver einn dagur,
hver ein nótt með stjömusafn,
stormar, þrumur, hvað sem hræðir,
hvað sem vekur, örvar, glæðir,
lofi Herrans, heilagt nafn.
Fjallið liáa, fjólan smáa,
fold og mar með lífsins safn;
svalir jöklar, svartir rindar,
sólu krýndir regintindar
lofi Drottins dýrðamafn".
Á þúsund árum hafa íslendingar ekki eignazt
nema tvö trúarskáld. Það getur ef til vill verið
huggun fyrir þá, sem fram að þessu hafa álitið
heppilegt að halda miklu af áhrifamestu trúarljóð-
um Matthíasar í nokkurri fjarlægð við þjóðkirkj-
una, að hann eigi tímann fyrir sér. Það muni að
líkindum líða nokkrar aldir þar til hið þriðja mikla
trúarskáld fæðist á íslandi.
✓
XIH.
Til að þýða úr erlendu máli, svo að það fái lífs-
mátt og lífsgildi, þarf mikið skáld. Mestu skáldin
em líka þeir, sem þýða bezt. Þess vegna em Jónas
Hallgrímsson og Matthías Jochumsson mestir ljóða-
þýðendur allra sinna landa. Jónas dó meðan hann
var tiltölulega ungur maður, en Matthías varð fjör-
gamall og starfaði að ljóðaþýðingmn í marga ára-
tugi, með áhuga og hraðvirkni, sem má heita dæraft-
laus. Þýðingarstarfsemi hans er ómetanleg fyrir
íslenzkar bókmenntir og íslenzkt menntalíf, bæði
sem fyrirmynd seinni kynslóðum og beinlínis til að
flytja heim mörg hin mestu skáldverk germanskra
og engilsaxneskra þjóða og inn í heimili hvers ís-
lendings, sem kann að meta slíka fegurð.
Matthías var sífellt á kynningarferðum til aimara
landa, bæði með hinum tíðu siglingum, en þó ekki
síður með stöðugum lestri erlendra skáldrita og
bókmenntafræða. Hann varð á þann hátt, þrátt fyr-
ir einangrun sína í dreifbýli sveitanna eða litlum
kaupstað, stöðugt í náinni kynningu við hin mestu
skáld og rithöfunda þeirra þjóða, sem mest hafa
skarað fram úr í bókmenntum. Hann stóð þésá
vegna á háum sjónarhól í sínu ríki. Hann hafðj
yfirsýn um þau andlegu verðmæti, sem næst stóðu
þjóð hans. Og hann varði mjög miklu af skáldskap
sínum til friðsamra og göfugmannlegra víkinga-
ferða til að sækja andans dýrgripi til annara þjóða
og gera þá að óafturkræfri eign íslendinga.
Gáfur Matthíasar voru alveg sérstaklega vel
fallnar til þessarar bókmenntaiðju. Þegar hann las
snilldarljóð á öðru máli, var harpa hans auðhreyfð.
Hann varð hrifinn og hjarta hans fylltist fögnuðl
Yfir hann kom eldmóður, eins og sigursælan her-
konung, sem horfir yfir vígvöll, þar sem honum er
leikur einn að sigra. Einstakar ljóðaþýðingar virð-
ist hann hafa gert svo að segja í einu áhlaupí.
Þá varð honum allt til hjálpar: Hin mikla hrifning,
myndauðgi og líkingaauðurinn, miælskan og orð-
kyngin. Mjög oft finnst Islendingum að Matthías
hafi gert sum hin mestu snilldarverk erlendra stór-
skálda jafnfögur og þau eru á frummálinu og þó
um leið algerlega íslenzk. Þýðingar Matthíasar eru
stundum heilsteyptari en hans eigin kvæði. Þess
er áður getið, að hann hafði ekki sterka skipulags-
gáfu, og var fyrst og fremst háður innblæstri og
hrifningu. En þegar hann þýddi kvæði skálda, sem
höfðu fastari formgáfu, bar eldur andagiftarinnar
hann yfir alla erfiðleika, og fjölmargar af þvílíkum
þýðingum eru nú í eigu Islendinga, fullkomnar og
gallalausar eins og fágaðir gimsteínar.
Þó var Matthías Jochumsson ekki jafnvígur á
allar ljóðategundir. Bezt létu honum hetjukvæði og
trúarljóð, því að þau stóðu næst hjarta hans. Aft-
ur á móti gat hann ekki náð jafnvel hinum hug-
Ijúfa blæ léttra ljóða, eins og sum önnur skáld.
Matthías myndi ekki hafa getað þýtt „Stóð ég út í
tunglsljósi" eða „Dunar í trjálundi" jafnvel og
Jónas Hallgrímsson og þýðing Steingríms á Lorelei
er miklu betri og skáldlegri en þýðing Mátthíasar.
Af sömu ástæðu hefir Matthíasi mistekizt að þýða
þjóðsöng Norðmanna „Ja, vi elsker", því að yfir
því kvæði er dularfullur léttleiki, sem átti ekki
hljómgrunn í sál hins íslenzka hetjuskálds.
En þó að gerðar séu þessar undantekningar, þá
er þýðingaheimur Matthíasar stór og víðfaðma.
Hann tekur konungsljóð Dana, yrkir það om og