Tíminn - 05.05.1937, Page 4

76
T 1 M I N N
Kosníngaskrifstofa
F r amsóknarf lokksíns
er í Sambandshúsínu í Reykjavík,
þríðju hæð, símí 15 2 9.
ferðum Jónasar Hallgrímssonar
og annara málfegrunar- og um-
bótamanna, er með fögru máli
og útsýni venja lesendur sína á
að sjá það fagra, sem lífið
hefir að bjóða, — heldur en að-
ferðum þeirra, sem ef til vill
ætla að venja almenning af
sóðaskapnum með því að sýna
sem mest af honum og vera
máske mestir sóðarnir sjálfir.
Laxness er nú umsvifamest-
ur rithöfundur hér heima á
íslandi. Enginn efast um gáfur
hans og hann hefir sýnt mikinn
dugnað óg mjög virðingarverð-
an m. a. í því að brjótast víða
um lönd til aðdrátta í þekk-
ingu sína og þroska. Útlit er
fyrir að bækur hans verði lesn-
ar um allan heim og frægð
hans, og þá sennilega um leið
íslands, er í uppsiglingu. Fljótt
á litið ætti þetta að vera mikið
fagnaðarefni okkur samlönd-
um hans hér heima, sem
njótum uppskerunnar af af-
burðum þessa sáðmanns Norð-
ursins. En þegar athuguð eru
nánar kynnin, sem heimurinn
fær í sögum Laxness af þessum
liólma við heimskautsbaug,
dregur dálitla þokuslæðu fyrir
það „ljós heimsins“, sem skín
frá sögueyjunni.
Niðurl. næst.
Vigfús Guðmundsson.
lausnar, sem skjótlega þarf að
ieysa. Ef til vill hefir sveita-
fólkinu aldrei riðið eíns mikið
á því og einmitt nú að fylkja
sér saman. Það getur oltið á
samheldni þess, hvorc íhaldinu
tekst nú með aðstoð sprengi-
flokks síns að vi/ma sigur í
kosningabaráttunni, — sigur,
sem það gæti svo gert að sín-
um „úrslitasigri“. Það er vitað,
ao allmargir í forystuliði Sjálf-
stæðisflokksins eru gegnsýrðir
af nazistisku hugarfari. í því
sambandi má minna á það, að
Sjálfstæðisflokkurinn var í op-
berri kosningasamvmnu við
Þjóðemissinna í Reykjavík í
síðustu bæjarstjórnarkosning-
um þar. Hreinn lýðræðisflokk-
ur myndi aldrei hafa leyft sér
slíkt. — Alþýðan í sveitum og
\'ið sjó þarf ekki að vera í mikl-
um vafa um það, hvers hún
má vænta, ef svo ólíklega tæk-
ist til, að íhaldið sigraði nú.
Þá getur svo farið, að mörg-
um bóndanum finnist „þröngt
fyrir dyrum“. En ísJenzki bónd-
inn á eftir að ganga að kjör-
borðinu í vor, þar sem hann
tekur sinn þátt í að ákveða,
hver eigi að verða réttur
byggðalífsins á næstu árum.
Hann tekur m. a. sína ákvörð-
un um það, hvort þeim flokki,
sem margsinnis hefir óvirt
bændastéttina í orði og verki,
Sjálfstæðsflokknum á að heppn
ast að rýra bændavaldið í land-
inu með því að láta sprengi-
menn sína, frambjóðendur
„Bændaflokksins“ rjúfa lands-
málasamheldni og hagsmuna-
samtök sveitafólksins.
Og þess ber að vænta, að
enn sem fyrr verði það bænda-
stéttin íslenzka, sem með festu
sinni bægir voða nazismans frá
hinu íslenzka þjóðfélagi, jafn-
framt því sem hún heldur
áfram að efla og styrkja
bændavaldið í landinu, Fram-
sóknarflokkinn.
Jón Emil Guðjónson.
Á víðavangi
Framh. af 1. síðu.
löndum, því að þeir hafi undan-
farið haft hliðstætt samstarf
við íhaldið. Er þetta annað
tveggja furðuleg ósvífni eða fá-
fræði hjá Jóni. Veit hann ekki
að bæði í Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi styðja bændaflokk-
arnir stjórn með verkamönn-
um og í fullkominni andstöðu
við íhaldið? í Danmörku er
Ymstrimannaflokkurinn að vísu
í andstöðu við jafnaðarmanna-
stjórnina, en aldrei myndi hon-
um detta í hug að ofurselja
sig danska íhaldsflokknum og
auðmannavaldi Kaupmanna-
hafnar á þann hátt, sem lið-
hlaupar Jóns í Dal nú hafa
oíurselt sig „heildsalaklíku"
þeirri, sem nú „ræður stefnu“
Sjálfstæðisflokksins. En þessir
flokkar eru heldur ekki stofn-
aðir af flugumönnum eins og
„Bændaflokkur“ Jón í Dal, sem
ekkert er nema nafnið.
Ásgeir féll við „prófið“.
Þegar lokið var 1. umræðu á
Alþingi um frumvarp Alþýðu-
flokksins um skiptameðferð
Kveldúlfs, var því vísað til f jár-
hagsnefndar. Meðal nefndar-
manna þar var Ásgeir Ásgeirs-
son. Þegar útbýtt var nefndar-
álitum meira- og minnahluta,
kom það í Ijós, að Ásgeir var
a móti frumvarpinu. En nokkr-
um dögum síðar lýsir Alþýðu-
blaðið yfir því, að nefndur Ás-
geir Ásgeirsson verði á kjöri
fyrir Alþýðuflokkinn í Vestur-
ísafjarðarsýslu. En hvemig
lýst jafnaðarmönnum þar í
sýslu á vitnisburðina, sem Al-
þýðublaðið var búið að gefa
þeim, sem væru á móti þessu
sæla frumvarpi? Og ætli þeim
fari ekki að fækka, sem taka
Alþýðuflokkinn alvarlega í
þessu máli ?
Stjóm Kommúnistaflokksins
þykist, eftir því sem Þjóð-
viljinn og Morgunblaðið segja,
vilja gera Framsóknarflokkn-
um þann greiða að styðja
frambjóðendur hans í þeim
kjördæmum, þar sem engir
kommúnistakjósendur eru til
nú orðið. Lítur helzt úr fyrir,
að tilkynning þessi sé pöntuð
af íhaldinu í því skyni að nota
hana sem rógsefni gegn Fram-
feóknarflokknum. En Framsókn-
arflokkurinn þarf hvorki hjálp
frá Berlín né Moskva til að ná
þeirri tölu þingsæta, sem til
þess þarf að tryggja málstað
hans framgang eftir kosningar.
Annars hafa forsprakkar kom-
múnista staðið með Ólafi Thcrs
í því að koma af stað mjólk-
uiverkfalli, bílstjóre.verkfalli og
sildveiðaverkfalli. Þannig hafa
vinnubrögð þeirra verið á und-
anförnum árum. Ætti Mbl. að
vera trúandi ti' að oúa svo að
þes.sum gömlu raiidamönnur..,
að það missi pá ekki út úr
„b: eiðfylkingunni“ í
Morgunblaðið
er mjög hneykslað út af ó-
knyttamönnum þeim, sem fyrir
nokkrum dögum létu hnefarétt-
inn ráða í húsgagnavinnustofu
hér í bænum. Enda munu slík-
ir þokkapiltar tæpast eiga sam-
úð margra manna. En vandlæt-
ing Mbl. út af þess háttar tií-
tektum kemur úr hörðustu átt.
Hverjir stóðu fyrir „skrílvik-
u.nni“ 1931? Hverjir hafa fóstr-
að unglingana með „hreinu
bugsanirnar“, sem hvað eftir
annað hafa ráðizt á menn á
götum bæjarins á næturþeli?
Hverjir æfa liðið í Kveldúlfs-
portinu? Hverjir hafa hótað
að draga forseta Alþingis niður
úr fundarstjórastólnum á lög-
gj af ar samkomu þ j óðarinnar ?
Og hverjir eru það nú, sem
ætla að beita „hörkubrögðum“
til þess að breyta hinu íslenzka
þjóðfélagi til samræmis við
sína lífsskoðun?
íhaldsblöðin þegja.
Nýja dagblaðið hefir bent á
eftirfarandi staðreyndir: Á
sama tíma (árunum 1925—
1937), sem heildarupphæð
skatta til ríkisins hefir lækkað
um 121/2% að meðaltali á
landsmann, hefir heildarupp-
hæð skattanna til Reykjavíkur-
bæjar hækkað um 126% og
40% að meðaltali á hvern bæj-
arbúa. Á sama tíma hafa skuld-
ir bæjarsjóðs næstum fjór-
faldazt, og skuldir kaupstaðar-
ins í heild (bæjarsjóðs og bæj-
arfyrirtækjanna) eru orðnar
15,6 milljónir, eða 4^0 krónur
á hvert mannsbam í bænum
og 2200 krónur á hverja fimm
manna fjölskyldu. Morgunblað-
io og Vísir þegja!
„Neikvæða“ ræðan.
Mb. birtir í fyrrad. ræðu Ólafs
Thors, er hann hélt á fundi
Yarðarfélagsins s. 1. sunnu-
dagskvöld. Mun mega skoða
þessa ræðu sem einskonar kosn-
ingaávarp frá Sjálfstæðis-
fiokknum. En í Reykjavík
gengur hún nú þegar undir
nafninu „neikvæða ræðan“, og
svo mun hún verða nefnd yfir-
ieitt í kosningabaráttunni.
..Neikvæða ræðan“ er í. styztu
máli sagt óhein yfirlýsing um
það, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi engin úrræði fram að bera
i sérstökum málum. Hún er al-
mennt orðagjalfur um, að at-
vinnuleysið sé „sjálfskaparvíti“
(þeirra, sem atvinnulausir
eru?), sem Sjálfstæðisflokkur-
inn einn „treystir sér til að
leysa“ með því að „endurlífga
trú manna á mátt sinn og meg-
in“!*) Ennfremur er það full-
yrt, að Sjálfstæðisílokknum
myndi „reynast kleift að gera
ailt í senn; lækka skatta, af-
borga skuldir, en auka þó fram-
kvæmdir ríkissjóðs“! Þá er
sagt, að flokkuiinn vilji
„vernda þann iðnað, sem fyr-
ir er í landinu“, en þó létta inn-
flutningshöftunum af sem allra
íyrst, og virðist ekki gott að
samræma þetta tvennt. í öðru
orðinu er það þó viðurkennt,
að „innflutningshöftin og gjald-
eyrisskömmtunin" séu „nauð-
syn“. Er það, að visu fram
tekið, að nauðsynin sé „ill“, en
þó sýna þessi ummæli að flokk- .
urinn treystir sér ekki lengur
til að virða almenningsálitið að
vettugi í þessu máli. Þá er Ó.
Th. með ónot út aí gengis-
ski’áningu krónunnar, og er þó
sjálfur tvístígandi um, hvað
gera skuli. Ennfremur illskast
hann út af því, að fátækra-
framfæri hefir verið létt af
sveitunum án þess þó að leggja
tii að því fyrirkomul. sé breytt.
Þá er sagt, að Sjálfstæðismenn
geti „með sögulegum rétti
miklast af“ fjármálastjórn Jóns
heitins Þorlákssonar, en ekki
eru tilgreind nein verk núlif-
andi Sjálfstæðismanna, sem á-
stæða sé til að „miklast af“!
*) Elcki er þess getið, hvort „fs-
lendingar" eigi þá að kasta krist-
inni trú eins og ýmsir háttstand-
andi nazistar í þýzkalandi!
Loks er því slegið föstu, að
Sjálfstæðisflokkurinn vilji koma
á „heigvirðu og réttlátu stjórn-
arfari“ og „ráðvendni í með-
ferð opinbers fjár“. Er þetta
eina fyndnin í hinm löngu „nei-
kvæðu ræðu“, en að þeirri
fyndni munu lika margir
brosa!
Reynslan er ólýgnust.
Þegar Jón í Dal, Hannes á
Hvammstanga og Þorsteinn
Briem gerðust andstæðingar
Framsóknarflokksins, og hófu
áróður í þá átt að sundra fylgi
hans í landinu, sögðu þeir: Við
höfum ekki svikið. Við erum
gamli Framsóknarflokkurinn,
og þeir einu, sem fylgja fram
stefnu hans eins og hún var
] 17 ár. Allir hinir hafa svikið
og gengið frá stefnu flokksins.
Og þessu sama hafa þeir reynt
að halda fram í blaði sínu þau
þrjú ár, sem liðin eru síðan
þeir hófu viðleitni sína til
flokksmyndunar. Ýmsir trúðu
þessu í fyrstu, en stöðugt hefir
þeim farið fækkandi, sem von
er. Og nú þarf enginn að vera í
vafa framar. Hverjum þykir
líklegt, að Framsóknarflokkur-
inn hefði, t. d. meðan Tryggvi
Þórhallsson var íorsætisráð-
lierra, látið sér detta í hug að
styðja í kosningum menn eins
og Magnús Guðmundsson, Árna
frá Múla, Eirík Einarsson,
Garðar Þorsteinsson, Jón á
Reynistað, Pétur Ottesen, Jón
Ólafsson, Pétur Magnússon eða
Kveldúlfsbræður, svo að nefnd-
ir séu nokkrir þeirra, sem fylg-
ismönnum „Bændafiokksins" er
sagt að kjósa nú í sumar? Við
flesta þessa menn hefir Fram-
sóknarflokkurinn átt í höggi á
annan áratug. Og svo er bænd-
um ætlað að trúa þvi, að þeir,
sem berjast fyrir því að koma
þessum mönnum á þing, séu
hinir einu sönnu Framsóknar-
menn!
' v-
ríkisþingsins eða þýzkra kjós-
enda! En hver á að dæma um
það, hvenær „nauðsyn“ sé að
takmarka lýðræðið, ef vilji og
vald er fyrir hendi?
Ólafur Thors
talar í „neikvæðu ræðunni"
um Framsóknarflokkinn „sem
í öndverðu var bændaflokkuri.
Þessi yfirlýsing kemur nokkuð
seint. Hvenær \ iðurkenndu
íhaldsmenn það fyrir bændum,
að Framsóknarflokkurinn væri
bændaflokkur ? Kannske þeir
lýsi yfir því eftir næstu 20 ár,
að Framsóknarflokk'irinn hafi
verið „bændaflokkur“ árið
1937, ef einhver ihaldsmaður
þá verður til í landmu.
Eftirtektarverð
er sú yfirlýsing i „neikvæðu
ræðunni“ að „flokkurinn (þ. e.
Sjálfstæðisflokkurinn) viður-
kennir atvinnubótavinnu sem
kreppuráðstöfun“. Hingað til
hafa Sjálfstæðismenn og hinir
innlimuðu liðhlaupar Jóns í Dal
ekki linnt látum að rógbera
Framsóknarflokkinn fyrir það í
sveitum, að hann hafi veitt fé
tií atvinnubóta, og hefir þetta
verið talin „þjónkun við social-
ista“! Ætlar íhaldið nú að
fara að þjóna socialistum?
Óvænt viðurkenning.
„Allar birgðir af útflutnings-
vörum eru seldar jafnóðum og
þær eru framleiddar", segir Ó.
Th. í „neikvæðu ræðunni". Má
segja, að slíkur vitnisburður
um árangurinn af stefnu ríkis-
stjórnarinnar í utanríkisverzl-
un komi úr óvæntri átt. Sjálf-
sagt verður Ó. Th. fús til að
endurtaka hann á kosninga-
fundum í vor!
Rödd hrópandans.
Ó. Th. segir í „neikvæðu ræð-
unni“, að skattarnir, sem nú
eru hér á landi, séu „fremur
eignarnám en venjulegt skatt-
gjald“. Hér í blaðinu hefir það
verið sannað með tilvísun í vís-
indalegt, erlent hagfræðitíma-
rit, að skattar til ríkisins hér,
eru lægri á íbúa en nokkurs-
staðar annarsstaðar á Norður-
löndum, miklu lægri en í Bret-
landi og lægri en að meðaltali
j Norðurálfunni utan Rúss-
lands. Hingað til hafa íhalds-
blöðin ekki treyst sér til að
mótmæla þessari staðreynd.
„Eignarnáms“ ákæra Ó. Th. er
því ákæra á hendur ráðandi
manna í öllum ríkjum Norð-
urálfunnar. Raunalegt, að
stórveldin skuli ekki eiga mann
eins og Ólaf Thors til að benda
þeim á óhæfuna!
Morgunblaðið
kemst svo að- orði um „nei-
kvæðu ræðuna“, að í henni hafi
Ólafur Thors „skýrt frá helztu
stefnuskrármálum flokksins11.
Eftir þessu orðalagi blaðsins
að dæma hafa „helztu stefnu-
skrármál“ Sjálfstæðisflokksins
alls ekki verið kunn áður, ekki
einu sinni þeim „innsta hring“
fiokksins, sem innritaður er í
Varðarfélagið og þar sækir
fundi! Er þetta raur.ar eðlileg
athugasemd hjá ritstjórum
Mbl., því að flokkur, sem er
orðinn algerlega „neikvæður“,
hefir engin stefnuskrármál.
Hitt láðist Mbl. að taka fram,
að bæði flokksmennirnir og
aðrir eru nú jafnnær um það
og þeir voru áður er. „neikvæða
ræðan“ var flutt, hver þau séu
þessi „helztu stefnuskrármál
Sjálfstæðisflokksins". Því að
formaður flokksins hafði akki
frá neinu slíku að skýra!
Góð skipti. Á
í blaði því, sem Jón í Dal
gefur út fyrir peninga frá
kaupsýslumönnum 1 Reykjavík,
segir hann svo frá þeim tíð-
indum, er í Framsóknarflokkn-
um gerðust á aukaþinginu
1933: „Meirihluti þingflokksins
vildi leggja afkomumöguleika
framleiðslunnar og bændanna í
hendur sósíalistanna“. En það,
sem meirihluti Framsóknar-
fíokksins vildi á aukaþinginu
1933 var að fela Sigurði Krist-
inssyni forstjóra Sambands ísí.
samvinnufélaga stjórnarforystu
og semja um stjórnarmynd-
un við 'verkamenn á þeim
grundvelli, að þegar í stað yrðu
gerðar skipulagsráðstafanir til
að hækka verð á aðalafurðum
landbúnaðarins, mjólk og kjöti.
Þetta vildu Jón í Dal og Þor-
steinn Briem ekki. Þ. Br. vildi
fá að vera kyr í ráðherrastóli
með aðstoð íhaldsins, þó að það
kostaði það að bændur gætu
ekki fengið meira en 70 aura
fyrir kg. af kjöti og mjólkur-
verðið hefði lækkað um 3—4
aura pr. lítra síðan 1930. En
bændur landsins skáru úr vorið
1934. Þeir létu Þ. Br. fara úr
íáðherrastólnum og viku Jóni
í Dal út úr þingsalnum, en
fengu í þeirra stað verðhækk-
un á kjöti sínu og mjólk. Og
enginn þarf að efast um, að það
hafi verið góð skipti fyrir
bændur.
« e 1 \
„Ekki að nauðsynjalausu“!
Ólafur Thors segir í „nei-
kvæðu ræðunni“, að Sjálfstæð-
isflokkurinn vilji ekki ganga
„að nauðsynjalausu á rétt Al-
þingis“. Hitler og Göring munu
heldur ekki telja sig hafa geng-
ið „að nauðsynjafauuu“ á rétt
Reykjavík Sími 1249. Símnefni Sláturfélag.
NlðursaðuverkBmiðja.
Reykhús.
Bjúgnagerð.
Frystlhúa.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásöln: Niður-
soðið kjöt og fiskmeti fjölbreytt úrval. Bjúgu og allskonar
áskurð á brauð mest og best úrval á landinu.
Hangikjöt, ávalt nýreykt, riðurkent fyrir gæði. Fros-
ið kjötíð allskonar, fryst og geymt í vólfrystihúsi. eftir
fylstu nútímakröfum.
Ostar og smjör frá Mjólkurbúi Flóamanna. Verðskrár
sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar um alt
land.
Ekkí er ráð nema í tíma sé tekíð.
Hinir búfróðustu menn telja að notkun góðra stálljáa -
Eylandsljáanna — só ein hin nytsamasta nýjung, á
sviði landbúnaðarins, á síðari árum.
Hafa bændur efni á því að láta þessa nýjung ónotaða?
Notkun ljáanna er
enginn tilraun núoröið
því á síðustu 5 árum
hafa selst 21.660 „Ey-
landsljáir“.
Pantið Ijáina í tæka tíð, því framleiðslan er takmörkuð.
Samband ísl. samvinnufélaga
Jtitstjóri: Gísli Guðmundsson. I Prentam. EDDA h.f.