Tíminn - 28.07.1937, Page 3

T I M I N N
127
að alheimta’ ei daglaun
að kvöldum,
svo lengist mannsæfin mest.“
Varðinn er reistur á leiði Step-
hans, en í kring um grafreitinn,
sem kenndur er við nafn skálds-
'ns, er girt með steinsteyptum
stöplum, og járnkeðjum, sem þó
sjást ekki á myndinni
Grafreit.num kaus Stephan stað í
iandareign Sigurlaugar systur
sinnar og nálægt sinni eigin land-
areign, á norðurbakka Medicinár-
innar, upp frá Hólaskóla, sem
Stephan skírði svo, fyrsta ís-
ienzka barnaskólanum í Alberta.
Reiturinn horfir mót sólu og suðri
r.g þar hvíla nú þegar við hlið
Stephans Sigurlaug systir hans og
Kristinn maður hennar, og svo
auðvitað Gestur sonur hans, sem
hann orti eftirmælin ógleyman-
legu eftir. —
— þetta eru fallegir minnis-
varðar og að vonum, sem þið
Vestur-íslendingar eruð að reisa
Stephani.
— það hafa fleiri en við gert.
pú manst eftir Watson Kirk-
connell prófessor, málamanninum
mikla og bókmenntafræðingnum.
Ilann hefir birt 3 stórar ritgerðir
og 2 önnur rit, síðan Stephan
lézt, um hann og skáldskap hans.
Ritgerðirnar hafa birzt í Dal-
housie-Magazine, tírnariti hins
kunna Dalhousie háskóla í Nova
Scotia. Kirkconnell telur Stephan
mesta skáld, sem ort hefir á
nokkra tungu í Canada og jafn-
vel í Ameríku og um leið bók-
menntaframleiðslu íslcndinga í
Canada síðustu 50 árin meiri að
vöxtum og gæðum en allt til sam-
ans, sem aHir erlendir þjóðflokkar
hafa samið — að Frökkum með-
töldum — og telur mjög vafasamt
að brezka þjóðin standi þar jafn-
íætis, eftir 300 ára dvöl í landinu.
— Slíkar umsagnir eru góðar
stoðir undir þjóðrækniskennd
Vestur-íslendinga, enda eru stöð-
ugt góð lifsmörk með þjóðræknis-
félagi ykkar.
— Já, það er óhætt að segja, að
það er með góðu lífi. í fyrra stóð
það fyrir móttöku Tweedsmuir lá-
varðar, landstjóra Canada, rithöf-
’indarins alkunna, sem heimsótti
íslendinga í Manitoba alveg sér-
staklega og valdi sjálfur móttöku-
staðinn á Gimli — í þinghá Jós-
ephs Thorson’s — fyrsta land-
náms Islendinga vestan stórvatna.
En íslendingar voru 3. þjóðflokk-
urinn (næstir Bretum og Frökk-
tm), sem byggðu Canada vestan
Ontariofylkis.
En þó þetta sé í sjálfu sér á-
nægjulegt, er þó meira vert um
hitt, að nú er komin á sterk
hreyfing með yngra fólkinu, til
þess að mynda með sér sam-
stæðan félagsskap þjóðræknisfé-
laginu, er taki við þegar við föll-
um frá, eldri mennirnir. Átökin
beinast fyrst í þá átt að safna
sveitafólkinu unga undir lög þjóð-
ræknisfélagsins og að nota vet-
urna til þess að kynna sér ís-
ienzka höfunda og bókmenntir að
:ornu og nýju. þessi nýju félög fá
styrk frá eldra félaginu eins og
auðið er. Hver deild þjóðræknisfé-
Um loðdýrarækt og aukníng hetmar
loðdýraræktarlögfin nýju, aðalfund
Loðdýraræktarfélagfsíns o. fl.
»
iagsins á sér nú bókasafn, og
Winnipegsafnið hefir aukizt mik-
ið á síðustu árum og verið ó-
venjulega mikið notað í vetur.
Enn má geta þess, að þjóð-
ræknisfélagið er að koma sér upp
allálitlegu menjasafni af heima -
gerðum munum og áhöldum —
þar á mcðal er t. d. kvarnarsteinn
— sem sýnt geta daglegt líf land-
nemanna gömlu og á hverri kunn-
áttu frá föðurlandi sínu þeir
björguðust yfir gífurlegá erfið-
leika fyrstu árin. þetta safn er
nú geymt hjá mér og Bergþóri
Johnson, fasteignasala, en fær
ijrátt rúm í „Auditorium”, hinu
mikla samkomu- og safnahúsi
Winnipégborgar. — Ég er viss um
að þetta safn verður íslendingum
og þjóðræknisfélaginu heldur til
vegsauka en hitt. Og þá rná
kannske bæta því við, að það mun
ekkert rýra álit þjóðræknisfé-
lagsins, að Tweedsmuir lávarður
tók því með ánægju að gerast
„Patron” eða verndari þjóðræknis-
iélagsins. Bretar líta töluvert
glögglega til athafna tignustu
manna sinna. —
— En svo ég víki aftur að út-
gáfunni fyrirhuguðu: Verður ekki
æfisaga Stephans sögð i sambandi
við hana?
— Jú, ég býst við þvi að aftan
við bréfin verði hnýtt skýringum
og þá líka æfiágripi, sem ég verð
líklega helzt til að semja.
— Hvað myndirðu segja í
skjótu bragði að einkenndi Step-
han mest, manninn og skáldið;
eða um trúarbrögð hans?
Dr. Högnvaldur brosir, og úr
augum og augnakrókum bregður
yfir svipinn sömu sérkennilega
fallegu og húmorblöndnu hlýj-
unni, sem þeir kannast við, er
muna náfrænda hans, séra Am-
Ijót Ólafsson. það liður ekki
drykklöng stund unz svarið kem-
ur:
— Stephan var mannvitstrúar og
ég held að þessar ljóðlínur hans
marki að ýmsu leyti glöggt skoð-
anir hans:
„þótt heimskan endist
elztu mönnum betur
hún yfirlifað sannleikann
ei getur”.
* * *
Með þessum útgáfum leggur dr.
Rögnvaldur síðustu hönd á það
verk, sem hann hóf með nokkrium
öðrum mönnum fyrir þrjátíu ár-
jjm, en hefir síðan öllum mönn-
Loðdýraræktin er nýr at-
vinnuvegur hér á landi, en
þrátt fyrir það virðist það þeg-
ar fullljóst, að hann eigi fyrir
sér bráðari grózku en nokkur
hinna atvinnuvega vorra hefir
átt eða á.
Frá hálfu hins opinbera og
með félagslegum samtökum
liefir allmikið verið unnið að
því hin síðari missiri að styrkja
grundvöllinn undir framkvæmd-
um er stuðla eiga að framgangi
loðdýraræktarinnar.
Loðdýraræktarfélag
íslands.
Loðdýraræktarfélag íslands
var stofnað í marz 1936. Fyrsta
aðalfund sinn hélt félagið í
júní 1936. Sá fundur tók á-
kvörðun um það, að fram-
kvæma þá þegar á því hausti
úrval og merkingu dýra á eins
mörgum af loðdýrabúum fé-
lagsmanna og frekast yrði við
komið. í öðru lagi ákvað fund-
urinn að láta félagið gangast
fyrir refasýningum þá um
haustið. — Hvorutveggja þetta
var framkvæmt, refamerking-
ar fóru fram á svæðinu frá
Skagafirði til Rangárvalla og
voru haldnar 6 sýningar.
Um síðastliðin áramót voru í
félaginu 93 menn, en eftir því,
er næst varð komizt, voru þá
til í landinu 1376 silfurrefir
og 319 blárefir, á 3. hundrað
minka og nokkrir þvottabimir
og nútríur. Loðdýraeigendur
voru þá taldir 157.
Líklegt er að loðdýrum
fjölgi mjög á þessu ári, þar eð
mest af því ungviði, sem hæft
er til ásetnings, verður látið
lifa.
Merkingar.
Merkt vom 1052 dýr. Þar af
voru dauðamerkt, sem alóhæf
um langt um framar og oft ná-
lega einn unnið, að koma á einn
stað í Bragatúni, og öllum sýni-
legan, þeim volduga lofkesti, sem
Stephan G. Stephansson hlóð úr
bundu og óbundnu máli þeirri
andagift, sem honum var svo
furðulega í brjóst blásin.
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
til undaneldis, 10 dýr, og 239
fengu biðdóm, þ. e. a. s, þau
voru ekki álitin undaneldis-
hæf eins og þau komu fyrir við
skoðunina, en á hinn bóginn
heldur ekki svo léleg að von-
laust væri um að þau ekki gætu
batnað í útliti, t. d. við bætta
meðferð. Eigendur undimituðu
þá skuldbindingu um að farga
þeim ekki af búi sínu. Þau af
þessum dýrum, sem sett voru
á í fyrrahaust og ennþá lifa,
bíða nú úrslitadóms á þessu
hausti.
Sýningar.
Á sex sýningum voru alls
sýnd 276 dýr. Af þeim fengu
220 verðlaun, þar af fyrstu
verðlaun 34 dýr, önnur verð-
laun 65 dýr, þriðju verðlaun 121
dýr. Verðlaun þessi skiptast
mi)li 50 dýraeigenda.
Sýningardómari.
Til þess að vera aðaldómari
við sýningamar fékk Loðdýra-
ræktarfélagið hingað norskan
mann Lars Kálás. Hafði hann
margra ára æfingu, sem dóm-
ari á norskum silfurrefasýning-
um, enda þótti honum farast
starfið mjög vel úr hendi á sýn-
ingunum hér og aflaði hann
sér almenna tiltrú refaeigenda.
Á rangurinn af merkingunum
og þá sérstaklega af sýningun-
um, varð sá, að áhugi manna
fyrir loðdýraræktinni vaknaði
almennt og færist jafnt og þétt
í aukana. Kostnaður vegna sýn-
inganna og merkinganna varð
um þrjú þúsund krónur, er það
allmikil fjárupphæð, en verður
þó að teljast vel varið.
Stuðningur ríkis-
stjómarinnar við
loðdýraræktina. v
Af hálfu hins opinbera hefir
loðdýraræktin sætt hinum bezta
stuðningi. Á fjárlögum 1937
var Loðdýraræktarfélagi Is-
lands veittar 2000 kr. ’til starf-
semi sinnar, en langmerkast og
þýðingarmest fyrir fvamtíðina
er þó lagasetning uin loðdýra-
rækt og loðdýralánadeild við
Búnaðarbankann, er fram var
borin á síðasta Alþingi fyrir
atbeina landbúnaðarráðherra
Hermanns Jónassonar. Er full-
víst, að þegar löggjöf þessi
kemur til fullra framkvæmda,
er fenginn traustur grundvöll-
ur til að byggja þennan nýja
atvinnuveg á. Loðdýraræktin á
að verða ein af lyftistöngum
dreifbýlisins og bændur í sveit-
um landsins eiga að reka loð-
dýrarækt samhliða annari hús-
c’ýrarækt. Hin nýja lagasetn-
ing um loðdýraræktina miðar
sérstaklega að því tryggja
bændum möguleika til þess
að geta komið því í kring á
næstu árum.
Aðalfundur 1937.
Aðalfundur Loðdýraræktar-
féiagsins er nýafstaðinn. Var
hann haldinn í Reykjavík þann
6. og 7. júlí Sótti hann allmargt
félagsmanna víðsvegar að af
landinu. Félagar eru nú 121.
Lýsti fundurinn ánægju sinni
vfir því hversu vel hefði tekizt
til með lögin um stofnun útlána-
deildar í þágu loðdýraræktar-
innar og vonaðist jafnframt til
þess, að heimildin, er í þeim
fælist, yrði hagnýtt, sem fyrst.
Þá var þess eindregið óskað, að
landbúnaðarráðherra skipaði
hið bráðasta ráðunaut í loð-
dýrarækt og velji til þess mann,
er hafi fullkomna og raunhæfa
þekkingu á loðdýrarækt og hafi
einnig þá almenna þekkingu til
að bera, að hann geti ætíð
fylgzt með öllum nýmælum á
þessu sviði, sem fram kunna að
koma erlendis. Þyrfti þessi
ráðunautur að geta byrjað á
undirbúningi merkinga og sýn-
inga á næsta hausti.
Fundurinn áleit nauðsynlegt
framgangi loðdýraræktarinnar,
að gefið yrði út sérstakt blað
um loðdýrarækt og yrði ráðu-
rauturinn ritstjóri þess. En
þyki ekki fært að helga sér-
stakt blað þessum um málum,
þá yrði hluti af búnaðarblað-
inu Frey notaður til þess. Þá
ákvað Loðdýraræktarfélagið að
vinna að því, að komið verði
upp tilraunabúum og hafin
kennsla í loðdýrarækt við
bændaskólana. Félagið gang-
ist fyrir því, að komið verði á
námskeiði í loðdýrarækt, helzt
þegar á komandi hausti. Sé
þeim, er óska, gefinn kostur á
að sækja námskeið þetta, svo
c em við verður komið.
Stjórn Loðdýraræktarfélags-
ins var falið að leita hófanna
um samninga við fiskimjöls-
verksmiðju í Reykjavík eða
annarsstaðar, um að hafa jafn-
an á boðstólum við hóflegu
verði gott fiskimjöl til refa-
fóðurs og gætu refaeigendur
fengið það sent til hafna, sem
hentugast þætti óg þörf krefði.
Einnig skyldi stjórnin leita
fyrir sér um kaup á hvalkjöti,
sem refaeigendur gætu fengið
beint frá hvalveiðistöð eða fyr-
ir meðalgöngu Sambands ísl.
samvinnufélaga, og athuga
hvort einhver verzlun vilji ekki
taka að sér að hafa til sölu eða
annast pantanir á áhöldum,
efni og erlendum fóðurvörum,
sem refaeigendur þarfnast,
enda yrði verð á þessum vörum
sanngjarnt. Loðdýraræktarfé-
lagið taki að sér sölu á loð-
skinnum fyrir þá félagsmenn,
er þess óska og var stjóminni
falið að athuga hvern kostnað
myndi af því leiða að koma á
fót hreinsunarstöð loðskinna
og var henni heimilað að koma
slíkri stöð upp, ef það þætti
fjárhagslega tiltækilegt.
Að síðustu fór fram stjórn-
arkosning og var H. J. Hólm-
járn endurkosinn formaður.
Bíndíndísmannafundur
verður haldinn á Þingvöllum
15. ágúst nk. að tilhlutun um-
dæmisstúkunnar nr. 1 í Reykja-
vík. Á fundinn eru boðaðir
„allir góðtemplarar hvaðanæfa
af landinu, svo og félagsmenn
annara bindindisfélaga og
þeirra félaga, sem eru þessum
málum hlynnt, ennfremur allir
þeir menn er styðja vilja bind-
indisstarfsemi".
IÍOSNINGA VÍSA
ÚR DALASÝSLU.
Nú fær öldin atlögu,
engu fjöldinn ræður.
Lancteins hölda í heildsölu
hafa Kvöldúlfsbræður.
KVEÐIÐ VIÐ GLUGGA MBL.
Eignast hafa gallagrip,
sem gagn ei vinna kunni,
mennirnir, sem „móðurskip"
mynduðu úr „doríunni".
skæð, þá er þar fengin skýring á
því að dánartalan af völdum þess-
ai’ar veiki er svo miklu lægri í
Suður-Afríku, þar sem loftslag er
miklu hlýrra og þurrara, og féð
ekki hýst.
Ég vil svo að endingu taka það
íram, að ég hefi verið hér of stutt
til þess að komast að enaanlegum
sönnunum; þær verða að fást við
tiiraunir, byggðum á rannsóknum
mínum og ályktunum, en þær til-
raunir verða gerðar eftir burtför
mína af prófessor Dungal.
— Haldið þér þá ekki sjálfur
éfram rannsóknum?
— Ég athuga náttúrlega betur
allar upplýsingar, sem ég hefi
fengið, þegar ég kem heim, áður
en ég sendi frá mér endanlega
skýrslu og auðvitað mun ég standa
í sambandi við prófessor Dungal.
En eins og gefur að skilja hefir
landbúnaðarráðherrann brezki neit
að að leyfa að flytja lifandi sýkt-
ar kindur til Bretlands, hversu vel
sem um væri búið, en sýkta vefi
tek ég með til ýtarlegri rann-
sókna.
— Hafið þér ákveðna skoðun
á því hvernig veikin hafi hingað
borizt?
— Já. Ég hygg að langlíklegast
sé að hún hafi borizt með Kara-
kúlfénu frá þýzkalandi. það er
ekki að undra þótt það kæmi ekki
gi’einilega í ljós, því að það er
cinmitt álit kunnugra bænda hér,
að Karakúlféð sé mjög ónæmt á
veikina (þoli hana furðu vel) og
þess vegna er það heldur ekki
víst, að þeir sem seldu hingað féð
frá pýzkalandi hafi vitað um að
veikin leyndist með því, þar sem
loftslag þar er æði mikið mildara
en hér.
— Teljið þér von um að lækna
megi veikina t. d. með bólusetn-
ingu?
— Til þess yrði fyrst að hafa upp
á sóttkveikjunni, en það hefir ekki
heppnast enn og ómögulegt að
segja hve langt kann að verða
þess að bíða.
— Álítið þér þá að hægt sé að
gera nokkrar verulegar ráðstafan-
ir til þess að stemma stigu fyrir
þessum vágesti?
— Já, það vona ég. í fyrsta lagi
legg ég til að rannsókn á smitun-
arleiðum sé haldið áfram í svip-
aða átt og nú hefir verið gert,
og að hafnar verði tilraunir á sýk-
ingarsvæðunum, eins yfirgrips-
miklar og unnt er, eins og ég
sagði áðan.
í öðru lagi ætti að rannsaka sem
bezt möguleika fyrir breyttu hýs-
ingarfyrirkomulagi, miklu betri
■oftræstingu og svalari fjárhúsum,
ef þá ekki mætti taka upp þann
sið að halda opnum fjárhúsum all-
an ársins hringinn, svo að féð
geti leitað skjóls þangað undan
veðri er þvi sýnist.
í þi'iðja lagi að halda áfram ein-
angrunarstarfseminni, sem svo
skynsamlega hefir \ferið byrjað á
mcð girðingunum og merkingun-
um, og af svo miklum dugnaði;
og þá í sambandi við það, að
slátra tafarlaust öllu fé jafnharðan
og það kemur í ljós að það hefir
trkið sýkina.
Með öllu þessu og þá líka því, að
veikin útrýmir tiltölulega fljótt því
fé sem næmast er fyrir henni, þar
sem hún nær til, álít ég að mikið
geti unnizt, og að ekki sé óhugs-
andi að með þessu geti tekizt að
iækka dánartöluna úr 80%, sem
hún nær allvíða, eitthvað í ná-
munda við 2—3%, eins og hún er
i Suður-Afríku. Til þess er mikið
vinnandi, jafnvel þótt ekki tækist
í bráð að finna öruggt meðal gegn
henni. — Og meira að segja er
ekki óhugsandi að takast mætti
þrátt fyrir það, að útrýma henni,
a. m. k. er ekki annað sýnilegt en
að hún sé horfin á Englandi.
Nú í vor og sumar hefir verið
unnið að stórkostlegum fram-
kvæmdum til vamar gegn fjár-
pestinni. Er búið að verja til þess
'rúml. Vz millj. kr. frá ríki og
sýslufélögum.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prentsm. EDDA h.f.
Síldveiðin
í vikunni sem leið
Bræðslusíldin var á laugard.kv.,
24. þ. m. skv. heimild Fiskfélags-
ins, 511.562 mál, en var 475.262 mál
a sama tíma í fyrra. Bræðslu-
síldin er því nú 36.300 málum
meiri.
Miðað við útgei’ðai’tíma og veiði-
flota, hefði síld í bræðslu, til þess
að vei’a sambærileg við veiði fyrra
árs, þurft að vera 594 þús. mál, og
vantar því raunvérulega 47 þús.
mál til þess að veiðimagnið sé
hlutfallslega eins mikið og um
þetta leyti í fyrra.
Fyrir bræðslusíldina i fyrra
höfðu verksmiðjurnar greitt sam-
tals 2 millj. 518 þús. krónur, en
nú liafa þær greitt samtals 4 millj.
92 þús. krónur fyrir bræðslusíld.
Mismunurinn er mikill. Skipin eru
nú búin að fá einni milljón 574
þús. krónum meira fyrir bræðslu-
sild en þá.
Á iaugardagskvöld var búið að
salta samtals 33.505 síldartunnur á
móti 59.978 tunnum í fyrra.
Síldarsöltun hófst eki fyr en 20.
júlí að þessu sinni og hefir þvi
nú ekki staðið nema í 5 daga. En
á fyrra ári var byrjað að.salta 13.
júlí Söltun hafði því staðið yfir Í3
dögum skemur síðastl. laugardag,
en á sama tíma í fyrra.
Rcikni maður með því að salt-
síldarverðið sé 8 kr. á tunnu bæði
árin, vantar 211.784 krónur á að
saltsíldarveiðin sé jafnmikils virði
og í fyrra á sama tíma. En heild-
arverðmæti sildarailans scm greitt
hcfir verið veíðiskipunum nú er 1
rnillj. 262 þús. króna meira en um
þetta leyti á fyrra ári.
í síðustu viku hafa veiðst
i.063.040 síldai’mál í bræðslu og
33.505 tunnur síldar í salt.
Verðmæti vikuveiðinnar reiknuð
með 8 krónum á mál og tunnu, er
því kr. 1.331.080.
pessi skip eru hæst í hverjum
i'lokki, og hafa veitt fyrir það sem
hér segir:
Togarinn Gulltoppur, Rvík
9025 mál kr. 72.200.00
Línuveiðaskipið Jökull, Hf.
7177 mál kr. 57.426,00
Mótorskipið Stella, Nf.
6663 mál og tn. kr. 53.304,00
Mótoi’bátarnir Eggert,
Garði, Ingólfur, Sand-
gerði (tveir um
nót) 3859 mál og tn. kr. 30.872,00
Mótoi’bátarnir Jón Stef-
ánsson, Bjarni, Búi,
Dalvik (þrír um nót):
1291 mál og tn. kr. 10.328,00
þessar skýrslur eru miðaðar
við laugardagskvöld kl. 12.
Bræðslusíldin skiptist þannig á
verksmiðjurnar:
24/7 ’37 25/7 ’36
Verksmiðjur: liektol. hektol.
Sólbakka 26.691
Kveldúlfs, Hesteyri 39.615 55.056
Djúpavíkur, Djúpav. 81.916 93.892
CT y œ 50 co CD
S. R. N., Sigluf. 262.681 263.385
Sig. Kristjánssonar 10.074 23.198
Steindórs Hjaltalín 27.998 39.274
Kveldúlfs Hjalteyri 88.032
Síldarolíuv. Dagv. 33.089 51.636
Ægis, Ki’ossanesi 95.148 129.000
S. R. R., Raufarh. 53.613 44.077
Síldarverksm., Sf. 31.885
Fóðurmjölsv.sm., Nf. . 16.633 13.376
Samt. 767.345 712.894
Saltsíldin skiptist þannig á sölt-
unai’stöðvarnar:
Samtals
Söltunarstaðir: tn.
Ingólfsfjörður 82
Djúpavík 1.987
Hólmavik 2.930
Skagaströnd 1.571
Sauðárkrókur 1.440
Siglufjörður 19.561
Ólafsfjörður 1.630
Dalvík 1.552
Hrísey 1.345
Akureyri 1.247
Húsavik 1G0
Samtals 24. júlí 1937 33.505
Samtals 25. júlí 1936 59.978