Tíminn - 25.08.1937, Blaðsíða 2

118
T 1 M I N N
Vöru- og verðtollur
Framh. af 1. síðu.
rúmlega eina miljón króna til
þess að hægt væri, ásamt öðru
sem á honum hvílir að greiða
umsamdar afborganir af lán-
um ríkissjóðs, án þess að taka
til þess ný lán.
Við þetta verður ekki unað til.
frambúðar. Innlendir bankar
geta ekki ár eftir ár lánað rík-
issjóði til þess að greiða með
afborganir fastra lána, og er-
lendar lántökur í þessu skyni
e.ru neyðarúrræði, þótt eigi séu
þær viðbót við skuldir Islands
erlendis.
Þess vegna verður þegar á
næsta þingi að bæta fjárhag
ríkissjóðs, og það svo, að hann
geti, ásamt öðrum kvöðum
sem á hann verða lagðar, af
eigin rammleik staðið undir af-
borgunum fastra lána.
Var þessari stjórnarstefnu í
fjármálum skotið til þjóðar-
innar í nýafstöðnum kosning-
um. |ff
Og svarið var afdiáttarlaust.
Þjóðinni er alvara að vernda
fjárhagslegt sjálfstæði sitt.
Og hún vill að það verði
framkvæmt með takmörkun
aðkaupa frá öðrum löndum,
sem miðuð sé við greiðslu-
möguleika okkar á hverjum
tíma, og fullum skilum ríkis-
sjóðs á umsömdum afborgun-
um og þá án þess að stofnað
sé til nýrra lána svo heitið
geti.
Verðtollurinn var á
síðasta ári ca- háliri
milljón kr. undir með-
altalí tólf síðustu ára
Saga Verðtollsins.
moleskinn, nankin, boldang og
garn. u
Með lögum nr. 8, 27. xnaí
1925 var þessum lögum breytt
þannig, að nú voru verðtolls-
skyldar vörur flokkaðav í þrjá
flokka, og átti að stimpla sum-
ar tegundir með 30% af inn-
kaupsverði, aðrar með 20%, og
var það algenga reglan, en enn
aðrar með 10%.
Kom þessi breyting til fram-
kvæmda 1. júní 1925. En jafn-
framt var svo ákveðið í lögun-
um að frá 1. marz 1926 átti
a.llur verðtollur að lækka þann-
ig, að vörur sem áður voru
stimplaðar með 30 % skyldu eft-
ir þann tíma stimplast með 20
%, 20% vörurnar með 15% og
10% vörurnar með 5%. Áttu
þessi lög að gilda til ársloka
1926.
Árið 1926, hinn 15. júní eru
síðan gefin út ný lög um verð-
toll (nr. 47) og hafa þau verið
framlengd árlega með ýmsum
Lreytingum. Þó hefir aðalregl-
an verið sú, að vörur samkv.
3., 6. og 7 .fl. vörutollslaganna,
svo og fólksflutningsbifreiðar,
eigi að stimpla með 10%. Þó
ber að stimpla nokkrar vörur
með 20%. Þá eru taldar í lög-
unum þær vörur sem undan-
þegnar eru verðtolli, eru það
ílest sömu vörur og áður. Þó
eru allir nýir ávextir nú undan-
þegnir, ennfremur öll hljóð-
færi nema grammófónar og
grammófónplötur. Hins vegar
eru nú vefnaðarvörur undan-
tekningarlítið verðtollsskyldar.
Með lögum nr. 5, 3. apríl
1928 er verðtollurinn hækkað-
ur úr 10% upp í 15% og úr
20% upp í 30%. Ennfremur
var svo ákveðið að lögin skyldu
gilda til ársloka 1930. Síðan
voru þau árlega framlengd un?
eitt ár í senn.
Verðtollur er fyrst lagður á
vörur hér á- landi með lögum
rr. 3, 1. apríl 1924 og öðluðust
þau lög þegar gildi. Var tilætl-
unin að þau giltu aðeins til
ársloka 1925. 1 þessum lögum
var ákveðinn 20% verðtollur
af öllum vörum í 3., 6. og 7.
fiokki vörutollslaganna (nr. 38,
2,7. júní 1921), með þeim und-
antekningum og viðbótum sem
+jlteknar eru í lögunum. Þá var
verðtollur á öllum nýjum ávöxt
um nema eplum, en undanþeg-
inn verðtolli skófatnaður og af
álnavöru tvistdúkur, flónel,
shirtingur, lastingur, léreft,
Með lögum nr. 11, 2. júní
1933, um bráðabirgðaverðtoll,
var verðtollurinn hækkaður og
jafnframt settur verðtollur á
ýmsar vörur er áður voru verð-
tollsfrjálsar, eru þær taldar í
c-lið 1. gr. nefndra laga. Má
þar nefna allskonar hljóðfæri,
skófatnað, ullarband og prjóna-
band. En hækkunin var þó aðal-
lega fólgin í því, að flestar vöi-
ur, sem áður voru tollaðar með
30% fóru nú upp í 50% verð-
toll, en nokkrar tegundir, sem
áður voru greidd af 15% voru
hækkaðar upp í 30%, má þar
til nefna sem dæmi niðursoðna
ávexti, gólfdúka, tilbúin hús-
gögn og mótorhjól. Áttu þessi
ákvæði að gilda til ársloka
1934, en komu í gildi 2. júní
1933. Eldri verðtollsákvæði
voru einnig framlengd til árs-
loka 1934.
Þá var á þessu ári lækkaður
verðtollur af ýmsum vefnaðar-
vörum niður í 10% til samræm-
is við enska samninginn, sem
þá var nýlega gerður.
Eftir stjórnarskiptin 1934 er
saga verðtollsbreytinganna í
aðalatriðum þessi:
Með lögum nr. 71, 29. des.
1934 var lagður 25% gengis-
viðauki á verðtollinn og lögin
framlengd til ársloka 1935. Þó
var undanþegið gengisviðauk-
anum venjulegur skófatnaður
og olíufatnaður og ennfremur
þær vörur sem undanþegnar
höfðu verið með ensku samn-
ingunum.
Svona er verðtollurinn fram-
lengdur til ársloka 1936 á vor-
þinginu 1935.
Á haustþinginu 1935 er verð-
tcllur hækkaður á nokkrum
vörum og jafnvel upp í 100%
(spil), og einstöku tegundir
nýjar teknar með, svo sem
málning, sem tolluð er með 5%.
En þá er jafnframt felldur nið-
ur verðtollur af ýmsum vöruir.
Eru það einkum vörur til iðn-
aðar, en stærsti liðurinn í þessu
efni eru vélar allar sem not-
aðar eru til iðju og iðnaðar,
og varahlutir til þeirra.
Á vorþinginu 1937 var búið
að framlengja öll lagaákvæði
um verðtoll til 1. jan. 1939, en
hinsvegar ekki gengisviðauk-
ann, sem falla mundi úr gildi
1. jan n. k. ef ekki verður áð-
ur búið að kveða öðruvísi á af
1930
1931
1932
2.337.628.00
1.541.827.00
765.921.00
1933 1.613.899.00
1934 1.694.236.00
1935 1.352.317.00
1936 1.084.010.00
Sést af þessu að verðtollur-
inn síðastliðið ár, er h e i 11 i
m i 1 j ó n k r ó n a 1 æ g r i en
hann var árið 1925.
Sé tekið meðaltal allra ár-
anna, hefir verðtollurinn verið
1 millj. 556 þús. krónur til jafn-
aðar á ári, eða að kalla hálfri
milljón króna hærri en hann
var síðastliðið ár.
Ástæðurnar til þess, hversu
innflutningur verðtollsvara hef-
ir farið minnkandi eru þær,
að nú er innflutningur þeirra
af gjaldeyrisástæðum ýmist
stórheftur eða alveg bannaður,
og loks þær, að tekið er að
framleiða talsvert af þessum
vörum í landinu sjálfu, en af
hráefnum til iðnaðar hefir
vörutollur ýmist verið lækkað-
ur eða felldur burtu með öllu.
Loks var á árinu 1936 af-
ruminn verðtollur á vélum til
iðnfyrirtækja.
Rýrnun verðtollsins.
Til þess að menn eigi auð-
velt með að átta sig á tekju-
rýrnun þeirri, sem ríkissjóður
hefir orðið fyrir, fer hér á eftir
skýrsla um innflutning flestra
helztu vöruflokkanna, sem verð-
tollur hefir verið lagður á, og
er verðmæti innflutningsins
talið í heilum krónum.
Árið 1925 er fyrsta heila ár-
ið sem verðtollur er tekinn af
vörum en árið 1935 er síðasta
árið sem verzlunarskýrslur eru
til fyrir.
Hégómagjarnír aumingjar
Ihaldsblöðin hafa undanfarna
daga birt hugleiðingar sínar
um viðtöl þau, er blaðamenn
danskra blaða hafa átt við Her-
rnann Jónasson forsætisráð-
herra.
Það sem einkennir þessi skrif
íhaldsblaðanna er það, hversu
þau eru áfjáð í að finna í við-
tölunum eitthvað, er ráðherr-
enum gæti orðið til minnkunar.
E" allir lesendur íhaldsblað-
anna munu þó hafa sannfærst
um það, að slík leit þeirra hefir
orðið gjörsamlega árangurs-
laus, og allar hugleiðingar út
af viðtölunum ekkert annað en
þýðingarlaust hjal.
Það er annars merkilegt hvað
íhaldsblöðin gera sér títt um
það, þó ráðherrar, í andstæð-
ingaflokki þeirra, eins og venja
er til, segi nokkur orð við er-
lenda blaðamenn, þegarþeireru
um það beðnir. Um það birt-
ast í Morgunblaðinu og Vísi
löng skrif, algjörlega efnis-
laus, þýðingarlaus og vitlaus.
Virðist hér um sjúkleik hé-
gómagjamra mannaumingja
vera að ræða, sem eiga við van-
líðan að búá vegna þess, að
þeir eru ekki sjálfir í sporum
þessara andstæðinga sinna.
Má varla á milli sjá, hvort
þjáir þessar íhaldssálir meir,
jvonlejysið um valdaaðstöðu í
landinu um ófyrirsjáanlega
framtíð, eða sú hégómagirni,
að sjá viðtöl við sig á þrykk
út ganga í erlendum blöðum.
Þó að nú sé svo komið fyrir
íhaldsmönnum, að þjóðin kærir
sig ekki um að fela þeim völd
í landinu, þá væri þeim sæmra
að þola sinn dóm og leitast við
að byrgja alla hégómagirni
inni, en að vera að auglýsa
fvrir almenningi hversu lág-
itlstur metnaður þeirra er.
Þetta hugarástand vonsvikinna
vesalinga minnir á niðursetn-
inginn, sem grét út af því að
eiga ekki rósótta svuntu held-
ur aðeins svarta.
Annars væri, ef því þætti
taka, hægt að tína til ýmislegt
spaugilegt úr viðtölum, sem
birzt hafa, þegar sumir algeng-
ir ferðalangar frá íhaldinu
hafa verið að trana sér fram
vio Khafnarblöðin, til þess að
fá að sjá nafnið sitt á dönsku,
t. d. söguna um Thor Thors og
stóra vindilinn og fleira. En
Tímanum hefir ekki þótt á-
stæða til að hafa slíkt á orði,
enda algengt, að það, sem í
í hinum erlendu blöðum stendur,
! er eins og gengur og gerist,
[ ekki nálcvæmlega eftir haft,
tilreitt á þann hátt, að frétt-
næmt megi þykja.
samanburður á innflutningi
þessara sömu vara 1925 og
1935 og tilfærður mismunur til
hækkunar og lækkunar í hverj-
Innflutningur helztu vöruflokka, sem tollur reiknast af:
flutningi þessara vöruflokka
hin síðari ár, og þó er vitað
að innflutningurinn hefir enn
pengið saman á árinu 1936,þótt
Alþmgi. 1925 1926 1928 1930 1932 1934 1935
Tekjur ríkissjóðs af verðtolli. Þurkaðir ávextir 432.314 353.733 352,785 366.462 91.275 284.768 274.181
Niðursoðnir ávextir 82.723 64.484 92.475 148.279 7.198 79.667 32.378
Verðtollur var eins og áður Vefnaðarvörur 6.341.286 4.523.066 5.008.588 5.551.785 2.568,186 4.150.976 3.182.295
cr sagt, fyrst lagður á vörur Fatnaður 3.880.892 3.478.716 4.288.794 5.610.12C 1.556.931 2.821.636 1.739.554
hér á landi hinn 1. apríl 1924, Skófatnaður o. fl. 1.472.592 1.256.051 1.514.556 1.771.563 651.487 1.125.133 858.484
og tekjur ríkissjóðs af verðtoll- Handsápa 98.405 81.922 116.941 95.087 56.727 78.797 26.123
inum, það sem eftir var ársins, Ilmsmyrsl 17.125 16.506 34.372 39.274 20.556 36.981 23.115
rámu kr. 897,634,70. Húsgögn 297.589 386.102 324.662 724.812 65.574 83.868 37.384
Þau tólf ár, sem liðin eru Boi’ðbúnaður 244.842 173.868 112.687 157.824 72.190 121.690 81.907
síðan, hefir verðtollurinn verið Uúsáhöld 88.627 67.027 88.475 162.383 60.837 69.053 44.575
sem hér segir: Gull, silfur o. fl. 43.860 49.406 80.819 42.758 1.032 10.106 7.343
1925 2.085.668.00 Fólksbifreiðar 143.199 365.525 490.189 656.121 32.233 179.103 106.250
1926 1.304.696.00 Hljóðfæri 386.331 426.621 510.853 728.616 34.879 52.733 24.679
1927 857.076.00 1928 1.667.140.00 Úr og klukkur 82.464 97.439 114.882 92.477 18.039 63.415 38.758
1929 2.266.822.00 Menn þurfa ekki að virða f kki liggi fyrir um það endan- um flokki: (Sjá töfluna
lengi fyrir sér þessa skýrslu
til þess að átta sig á hversu
gífurlega dregið hefir úr inn-
legar skýrslur.
Til þess að gera þetta að-
gengilegra verður hér birtur
næstu síðu).
Af þessu sést að þótt fólkinu
hafi fjölgað á þessu ellefu ára
Búskaparhugleiðingar
Eftir Pál Zóphóníasson ráðunaut
Heyskapurinn í sumar.
Það er kominn sunnudagur í
18. viku sumars. Hundadagarn-
ir eru að e|nda. Höfuðdagurinn
er eftir viku og heyskapartím-
inn getur farið að verða enda-
sleppur úr þessu. Það er mán-
uður, sumstaðar tæpur, sum-
staðar liðugur, þangað til rétt-
ir byrja, og enn skemmri tími,
eða um þrjár vikur þar til
íyrstu leitarmenn fara af stað.
Það er því þegar nokkuð sýní^
hvernig heyskapurinn muni
verða. Enn getur þó orðið
hreyting. Komi góð tíð, vinn- j
ur kappsamt fólk, sem engrar ;
hvíldar ann sér, mikið á þrem j
iil fjórum vikum. Og heyskap-
artímann má framlengja, þar j
sem ástæða þykir til, með því j
að fresta réttum í viku.
Nú eru horfurnar þessar
með heyskapinn: Sunnanlands
getur hann ekki orðið góður,
hvernig sem viðrar hér eftir.
Enn eru þeir bændur margir
í uppsveitum Árness- og Rang-
árvallasýslu, sem ekki eru bún-
ir að ná inn nema litlu einu af
töðum sínum, eða þetta um 100
hestum alls. Sláttur byrjaði
ekki hjá þeim fyr en seint i
júlí og í ágústmánuði hafa j
komið tveir þurkdagar 8. og ;
18. ágúst. Þá var nokkru náð j
inn, en góði þurkurinn 8. ág. * 1
nýttíst ekki til fulls, vegna ;
þess að menn treystu veður- j
spánni um kvöldið. Það átti að
verða þurt á mánudag. Heyin
voru mikið til þur, vantaði
skerpuna. Það var því ekki vak ;
að við hirðingu þeirra um nótt
ina, heldur farið niður með
birtu. En þá fór að rigna. I
niðursveitum Suðurlands var
þriggja daga þurkur, 16., 17.
og 18. ágúst, og sá þurkur náði
líka um Suðvesturland. Þar
náðust hey því mikið upp og
nokkuð inn, en fáir náðu öllu
upp, og engir öllu inn. Víða ‘
hefir ekki verið hægt að slá
engjar fyrir vatni..
Á Vesturlandi hefir heyskap-
urinn gengið betur, en þó ver-
ið þar mjög svo tafsamur og
hey þar hrakist, þó ekki sé það
ems og sunnanlands. Vestan-
lands er nú yfirleitt úti viku-
heyskapur og hálfsmánaðar
heyskapur sumstaðar. Þegar
kemur norður eftir Húnavatns-
sýslu, hefir heyskapur gengið
betur, og í henni austanverðri
svo og á Norður- og Austur-
landi, lítur út fyrir að sæmi-
legur heyskapur verði. I fyrri
slætti urðu töður þó frá ^4 til
l/2 minni en venjulega, en há-
arslægja er orðin góð, og jafn-
ar að nokkru það, sem minna
fekkst í fyrri slætti. títengjar
eru allgóðar.
Það er nokkurn veginn ljóst
nú þegar, að norðan og austan
lands muni heyskapur verða
sæmilegur, vestanlands fremur
lélegur og hey hrakin, og sunn- j
anlands afleitur bæði hvað
snertir magn og gæði.
Fyrningar í vor sem leið
voru yfirleitt litlar, sérstaklega
sunnanlands, enda var vetur ^
þar gjafafrekur. Það er nú .
orðið komið svo, að yfirleitt ;
eru ekki miklar fyrningar að
vorinu nema hjá einstaka
bændum, sem eru sérstakir
fyrirhyggjumenn, og þá helzt
bændum norðan og austanlands.
Fyrningar eru því ekki yfir-
leitt til að setja á í haust.
Ásetningurinn í haust.
Það er þegar ljóst, að bænd-
ur um stóran hluta landsins
muni eiga bæði lítil hey og
slæm til að fóðra fénað sinn
á í vetur. Hvað eiga þeir þá
að gera? Eiga þeir að fækka
fénu? Eiga þeir að setja á guð
og gaddinn? Eða eiga þeir að
fóðra á mat — fóðurbæti?
Þeir eiga fyrst og fremst
ekki að setja á „guð og gadd-
inn“. Þjað ler nægilega iengi
búið að viðgangast meðal
bænda. Látum það aldrei eiga
sér stað hér eftir!
Vel getur verið rétt að
fækka á fóðrum. Eru það þá
fyrst og fremst lélegu kýrn-
ar, sem aldrei boi’ga fóðrið sitt,
sem fella á. Þær eru fleiri eða
færri í flestum sveitum, kýrn-
ax sem ekki skila nema 1500
—2000 lítrum af mjólk um ár-
ið, en éta þó fóður sem 20 til
50 ær geta lifað á, eftir því
hvar er.Þessar kýr hefði átt að
vera búið að drepa. Þær eni
ómagar á búi eigandans. Það
er ekki búið allstaðar enn. En
í haust eiga þær að falla.
Víða er það í sveitum, að
naut eru höfð óþarflega mörg.
Naut þarf þó alltaf fóður all-
margra kinda, enda þótt með-
ferðin sé ekki góð, og því eiga
menn, þegar fóður er knappt,
að sameinast um það að ala
ekki fleiri naut í hverri sveit
en brýn nauðsyn ber til. Vit-
anlega ættu menn aldrei að
gera það, en alveg sérstaklega
er ástæða til að ala ekki að ó-
þörfu naut, þegar hey eru af
skornum skammti.
Sauðfénu eiga menn vfirleitt
ekki að fækka, ef pess er nokk-
ui' kostur að halda í það.
Heyin eru víða svo hrakin,
að á þeim er ekki hægt að
fóðra sauðfé eingöngu. Rifjið
upp, hvernig þetta gekk eftir
sumarið 1913. Þá var líkt um
heyskapinn og nú. Hann var
lítill, og hann var hrakínn. Og
hvernig fór sauðféð vorið
1914? það féll víða. Til voru
þá hreppar, þar sem 60% af
ánum drapst. Það er eins
mikið á einu vori og mæðiveik-
in hefir drepið á 2 og ‘3 árum
þar sem hún hefir verið einna
verst. Látið ykkur því ekki
detta í hug að fóðra féð á tóm-
um hrakning í vetur. Með þvi
eigið þið víst að missa mikinn
hluta þess í vetur og að vori.
Með hröktu heyjunum verður
að gefa fóðurbæti. Með beit er
síldarmjölið bezt. Það kostar nú
22 krónur pr. 100 kg. frítt um
boi’ð frá verksmiðjunum, en
þar við bætist farmgjald, upp-
skipun og svo flutningskostn-
aður fr á hafnarstað. Kindinni
þarf að gefa 25—40 gr. á dag
eftir því hvemig beitin og
hrakta heyið er. Það verða 3
til 6 kg. á kind yfir veturinn,
eítir því hve lengi er gefið og
hve mikið. Það kostar því 75
aura til kr. 1,50 á kind að gefa
síldarmjöl með beitinni svo að
tryggur verði arður af fénu.
Meðalbóndi hefir um 100 kind-
ur. Kostnaðui'inn er því vænt-
anlega um 100 kr. á bónda,
íái hann á endanum nóg af
hröktum heyjum til að gefa. I
þann kostnað á enginn bóndi
að horfa. Hann á alveg víst að
fá hann aftur í betri höldurn
og meii’a arði af f járbúinu. Og
til að tryggja ásetninginn, og
boi’ga fóðurbætinn, verður að
selja af stofninum, verði hann
ekki borgaður öðruvísi.
En svo verða vafalaust
nokkrir bændur, sem ekki hafa