Tíminn - 22.09.1937, Qupperneq 4

132
T 1 M I N N
Sumarið er liðið
-vetur fer í hönd
Framh. af 1. síöu.
lungnabólgan fara oft saman.
Fénu þarf svo að gefa síld-
ramjöl með. Þar sem beit ei',
má gefa því tómt síldarmjöl
með beitinni, og þá allt upp í
50 gr. á dag. Fái féð kviðfylli
úti, má komast af með að gefa
kindinni síldarmjöl einsamalt.
Fái kindin ekki kviðfylli sína
úti, verður hún að fá hey með,
svo að hún haldi kviðnum.
Eóndinn, sem hefir lítil hey,
sparar þau því þegar jörðin
er, með því að gefa síldarmjöl.
Komi innistaða, þá minnkar
hann síldarmjölið. Sé hún stutt,
gefur hann af því 25—30 gr.,
en sé hún löng, og séu heyin
svo hrakin, að hann sjái að féð
með því haldist ekki við, þá
bætir hann við mais, svo kindin
íái 1/4 til 1/3 af fóðurbætin-
um í mais, og hækkar þá fóður-
bætinn eins og hann finnur að
) arf. Ég hygg, að fjöldinn
komist af með 3—5 kg. af síld-
armjöli á kind, og eftir því hv.e
jarðsælt er, og hann duglegur
að nota beit, með Vz til 2V6 hey-
liest á kind. En með því að
iiafa fóðurbætinn og nota
hann, þá tryggir hann sér arð
af fénu, engu síður en þó
hann hefði óhrakin og góð hey
til að gefa.
Um kýrnar hagar mjög ó-
líkt til á heyleysissvæðinu. —
Sumstaðar eru þær einungis til
bess að fá mjólk handa heim-
ilinu. Þar verður spuniingin:
Hve mikla mjólk þarf heimilið?
Fólkið er mismargt á ólíkum
árstímum og þá hafa menn
reynt að hafa kýrnar það
margar og haga burði á þeim
svo, að mjólkin væri nóg þegar
l'ólkið er flest. Þetta er oft á
sumrin. En afleiðing af þessu
verður aftur sú, að mjólkin er
stundum óþarflega mikil að
vetrinum. Þess eru dæmi, að
öðrum fénaði er gefin mjólkin
sem fóður, af því að menn vita
ekki, hvað við hana á að gera.
Þó það sé rétt, að hver bóndi
á ahnennt séð, að fullnota sín-
ar kýr, þá getur verið mjög
vafasamt, hvort hann á að
kaupa handa þeim fóðurbæti í
vetur, eða ekki. Og yfirleitt
eiga þeir einir að gera það, sem
búa á stöðum þar sem mjólk
er seld, og þeir áður eru búnir
að sníða stærð kúabúanna við
það, að mjólkurþörf heimilanna
verði fullnægt með fáum, góð-
um kúm, en það vantar því
miður mikið á að svo sé enn
hjá fjöldanum. Þetta má út~
skýra með dæmum.
Á bæ einum á Suðurlandi
voru fyrir fáum árum 5 kýr.
Þá var ársnyt þeirra 12367
kg. og þær átu þá allar 13418
kg. af töðu. Nú eru á þessum
bæ 4 kýr, þær mjólka nú um
árið 13078 kg. og éta 10843 kg.
af töðu og 143 kg. af mat.
Mjólkurþörf heimilisins er bet-
ur fullnægt nú en áður var.
Þessi bóndi getur nú ekki kom-
izt af án þess að gefa nokkum
rnat, fyrst eftir burðinn, en
hann hefði líklega getað það
meðan kýmar voru fleiri. En
þa þurfti hann líka meira hey.
Á bæ einum á Vesturlandi
eru nú 3 kýr, sem mjóíka liðug
10000 kg. um árið, og hefir svo
verið um meir en 10 ára skeið.
En milli 1910 og 1920 voru þar
5 kýr, sem ekkert mjólkuðu
meira, en átu þó yfir veturinn
um 30 hestum meira hey. Þessi
bóndi getur nú ekki komizt af
án þess að hafa þessa mjólk,
en þegar hinar 5 báru, og þær
voru venjulega 3 snemmbærar,
þá var mjólkurþörf heimilisins
fullnægt, þó þeim væri eklci
gefinn matur, og þær ekki sett-
ar á og haldið í þeirri nyt, sem
þær gátu mjólkað.
Hver bóndi verður því að
leggja niður fyrir sér, hvort
það nú borgi sig fyrir hann að
kaupa fóðurbæti handa kúnum
eða ekki, og ég veit að víða
hagar svo til að mjólkuraukinn,
sem fæst íyrir fóðurbætinn,
sparar ekki mat keyptan í búið,
?em nemur verði fóðurbætisins
og á því ekki að kaupast. Þetta
gildir fyrir þá, sem ekki búa
gjafar. Það athyglisverða fyr-
iibrigði gerðist í þessari deilu,
að aðalmálgagn Sjálfstæðis-
ilokksii>s, Morgunbjaðið, lýstií
yfir því, að Sjálfstæðisflokkur-
inn væri ekki á móti háu kaupi,
cnda væni launamenn og kaup-
menn mikilsráðandi innan
ílokksins.
Sjómannafélag Reykjavíkur
hefir nú sagt upp samningum
sínum frá næstu áramótum.
Um kröfur þeirra er ekki vit-
að. En aldrei verður það um
oí brýnt fyrir verkamönnum,
að yfirleitt er meir um vert
íyrir þá, að hafa nokkurnveg-
inn stöðuga vinnu og tryggja
kaupmátt launanna með verzl-
unai'samtökum, heldur en að
skrúfa upp nafnverð launanna
a kostnað illa stæðra atvinnu-
vega. Hitt ættu stjórnir verka-
mannafélaga líka að forðast,
að efna til verkfalla út af smá-
munum, eins og stundum hefir
átt sér stað.
Áður hefir verið nokkuð
minnzt á málefni landbúnaðar-
ins, og má þar raunar ýmsu
\ið bæta. Margt nýbýla hefir
\erið reist á þessu sumri og
víða um landið, og áhugi fyrir
nýbýlabyggingu er sýnilega
rnjög mikill. Síðasta Alþingi
samþykkti að verja 50 þús. kr.
á ári til styrktar endurbygg-
ingum íbúðarhúsa í sveitum, og
er það hliðstætt jarðræktajr-j
styrknum. Hin langþráða kart-
öflugeymsla í Reykjavík, sem
ríkið hefir látið reisa, er nú
fullgerð, og fer kartöflu- og ■
grænmetisframleiðslan nú að
verða þýðingarmikill liður bú-
skaparins í ýmsum héruðum
landsins. Mjólkurlögin hafa ver-
ið látin koma til framkvæmda
í Eyjafirði, samkvæmt ósk ey-
firzkra bænda. Kemur í þeirri
ósk fram dómur reynslunnar
um kosti þessarar löggjafar.
Hm nýju lög um loðdýrarækt
og loðdýralánadeild eru nú
gengin í gildi, og loðdýrarækt-
arráðunautur hefir verið sett-
ur. Var formaður Loðdýrarækt.
arfélagsins, H. J. Hólmjám,
valinn 1 þetta starf til bráða-
birgða. Víða um land er nú
undirbúningur undir loðdýra-
eldi, sérstakl. á fjárpestarsvæð-
inu, en þar liefir sauðfé fækk-
að til muna og mörgu mun
verða slátrað nú í haust. í
sumar var haldið hátíðlegt 100
ára afmæli búnaðarfélagsskap-
arins hér á landi, og mættu
stjórnarmeðlimir 'allra ^oúnað-
arsambandanna í Rvík við það
tækifæri. í tilefni af afmælinu
kemur út saga búnaðarfélags-
skaparins í 100 ár, samin af
dr. Þorkeli Jóhannessyni og
Sigurði Sigurðssyni fyrrv. bún-
aðarmálastjóra. Fer vel á því,
að hið endurbætta skipulag
Búnaðarfélags Islands, sem í
nýju jarðræktarlögunum felst,
komi til framkvæmda á þess-
um merkilegu tímamótum. En
að svo verði var, eins og kunn-
ugt er, ráðið á Búnaðarþingi sl.
vetur, er andstæðingar jarð-
i æktarlaganna gáfu upp hina
þýðingarlausu mótstöðu sína
við mjólkurmarkað, og þá, sem
ekki eru búnir að fá mjólkur-
þörf heimilanna fullnægt með
fáum góðum kúm, heldur eru
tnn með mörgu, lélegu kýrnar,
eða miðlungskýmar.
Allt öðruvísi horfir málið við
hjá þeim, sem selja mjólk. Þeir
liafa alltaf bezt gagn af kúnni
með því að fullnota hana. Það
má gera ráð fyrir því í vetur,
að yfirleitt sé taðan ekki það
lystug, að kýr fáist til að éta
nema 26 til 28 merkur í mál af
henni, og gildir þetta vitanlega
hröktu töðuna á Suður- og
Vesturlandi. Það má ennfrem-
uv gera ráð fyrir því, að af
töðunni einni saman geti kýrin
ekki mjólkað meira en 9 til 11
merkur í mál eða 9 til 11 kg. á
dag. Það, sem ltýrin getur
mjólkað meira eftir eðli sínu
með annarri aðbúð, verður hún
því að mjólka af fóðurbæti.
Þarf þá að gefa hann, og þar
sem kýrin mjólkar um 2(4 kg.
fyrir hvert 1 kg. af fóðurbæti
sem henni er gefinn, á að haga
fóðurbætisgjöfinni eftir því
Kú, sem mjólkar 12 kg. á
dag, þarf að gefa upp undir 1
kg. á dag í vetur.
Kú, sem mjólkar 15 kg. á
dag, þarf að gefa um 2 kg. fóð-
urbætis á dag.
Kú, sem mjólkar 17 kg. á
dag, þarf að gefa um 3 kg. af
fóðurbæti á dag o. s. frv.
Með þessu hefi ég viljað gefa
bendingu um það; hvað ætla
má að kýrnar þurfi af fóður-
bæti með heyjunum i vetur. En
þetta má ekki skoða nema sem
bendingu Heyin eru misjöfn,
og mjólkin er misfeit, og hefir
það, ásamt hirðingu o. fl áhrif
á þetta’, og gerir að sitt á við á
hverjum stað, enda þó það sem
hér er sagt, megi skoðast ai-
menn regla.
Með þessari grein hefi' ég i
einu lagi viljað svara fjölda
bréfa er spyrja mig um þessi
eíni. Ég vona, að höfundar
þeirra misvirði það ekki, þó ég
svari þeim öllum í einu lagi.
Það sparar mér tíma og með
því er þá líka ,kannske ein-
gegn beina kosningaréttinum.
t'íðustu kjötbirgðir frá fyrra
ári seldust í ágústmánuði. Verð
1. fl. dilkakjöts í heildsölu í
Rvík; er nú sett 7 aurum hærra
en í fyrra. Hefir verið á það
hætt í samræmi við aðra verð-
hækkun, enda þótt slátrun
verði sennilega mikíl á þessu
hausti.
Til merkisatburða má það
telja, að nú á þessu sumri hef-
ir verið lokið mælingu landsins,
pem herforíngjaráðið danska
hefir annast og staðið hefir yf-
ir nokkra síðustu áratugi. En
það verk hefði átt alllangt í
land enn, ef ekki hefði verið
tekin upp ný og hraðvirkari að-
íerð en áður, sem sé ljós-
myndataka úr lofti. Á þenna
hátt héfir nú á elnu sumri ver-
ið mældur fimmtungur lands-
ins, aðallega óbyggðir. Flug-
vélin, sem þetta verk vann,
í flaug alls um 11 þús. km. á 73
klukkustundum, tók um 800
! ijósmyndir af landssvæðum.
| Ljósmyndirnar verða notaðar
við kortagerðina, en auk þess
hafa þær það til síns ágætis,
að sýna lögun landslagsins og
því þýðingarmiklar til saman-
burðar á seinni tímum, t. d.
viðkomandi jarðraski. Um land-
mælingar þessar var samið í
sambandslögnnum og ber ísl.
víkið hluta kostnaðar. Ymis-
legt nýtt hafa þessar landmæl-
ingar leitt í ljós og leiðrétt vill-
ur eldri og ónákvæmari mæl-
inga. T. d. er Rifstangi nú ekki
lengur talinn nyrzti oddi lands-
hverjum svarað, sem hefði vilj-
að spyrja, en af einhverjum á-
stæðum hefir ekki gert það
enn.
;j
En þess vil ég lengst orða
biðja bændur, að muna það nú
vel, að vera viðbúnir í vetur,
ef „landsins forni fjandi“ seg- |j
ir þeim stríð á hendur.
Gangnasunnudaginn 1937.
Páll Zóphóniasson.
Utan úr heimi
Framh. af 1. síðu.
búnaðinum áfram engu síður
en þjóðstjórnin, pó hann kæm-
ist til valda.
Þykir sennileg’t að þessi
stefnubreyting muni styrkja af-
stöðu flokksins í næstu kosn-
ingum, eins og skoðunum al-
mennings er nú háttað í Eng-
landi, enda þótt þeir, sem eru
einlægastir friðarsinnar í
flokknum, kunni henni illa.
Frá U. M. F. í.
Samband Ungmennafélaga
tslands varð 30 ára í sumar.
Þessa afmælis verður minnzt
raeð stóru og vönduðu riti, sem
magister Geir Jónasson hefir
samið og út kemur í haust.
Hugsað er til að hafa í riti
þessu allmikið af myndum af
samkomuhúsum og öðrum
mannvirkjum ungmennafélag-
anna, ýmsum atriðum í starf-
semi þeirra og af ýmsum for-
ystu- og áhrifamönnum fé-
lagsskaparins.
Þar sem vér höfum eigi
iiægilegt úrval slíkra mynda,
leyfum vér oss hér með að
biðja gamla og nýja ung-
mennafélaga og aðra góðvilj-
aða menn, er eiga slíkar mynd-
ir, að gera svo vel að lána oss
þær til að gera eftir prent-
myndir í bókina. Myndirnar
óskast sendar undiiTÍtuðum
j sambandsstjóra U. M. F. I. nú
þegar (pósthólf 406, Rvík), og
verða þær svo endursendar eft-
ir notkunina.
j Reykjavík, 10. sept. 1937.
Aðalsteinn Sigmundsson.
!
j
ins, heldur Hraunhafnartangi.
Kjölur reyndist of mjór á eldri
kortum og Hofsjökull of stór.
^ Arnarvatn var af sumum áður
talið um 30 km.2, en reyndist
I aðeins 4 kmi2 Jöklar hafa*
minnkað á seinni árum. T. d.
er Ok nú 40 metrum lægra en
það var fyrir 30 árum.
Hið nýkjörna Alþingi hefir
verið kvatt saman laugard. 9.
október. Þess bíða að venju
omfangsmikil verkefni. Um
það mun af flestum spurt í því
■ sambandi, hversu ráðast muni
j 7
! um ríkisstjórn og viðhorf
milli flokka og þá um leið meg-
inlínur löggjafarinnar í næstu
framtíð. Enginn einn flokkur
hefir meirihluta í þinginu. En
Framsóknarfl. er stærstur og
því í einskonar forystuaðstöðu.
Þótt þingmönnum Alþýðu-
flokksins hafi fækkað, eru þeir
samt nógu margir til að mynda
meirihluta með Framsóknar-
flokknum í báðum deildum, ef
iil kæmi. óhætt mun að full-
yrða, að meðal kjósenda beggja
flokkanna sé það nokkuð al-
menn ósk, að samstarfið haldi
áfram, ef samkomulag getur
náðst um framkvæmd mála.
Ilinsvegar er innan Alþýðu-
Clokksins einhver hreyfing fyr-
h* því, að flokkurinn fari |í
stjórnarandstöðu, og beri í þeim
f ilgangi fram kröfur, sem milli-
flokkur eins og Framsóknar-
flokkurinn getur ekki léð lið
sitt. En óséð er, hversu rík þau
áhrif eru. Hjá frændþjóðum
vorum, Norðmönnum og Sví-
UÁuÍmka,iiiiJiL!iUii.l.m.i; !liiíilbiii!iii!iii!iii!ii!iiiuiiil
skilvindurnar eru ætíð
þær beztu og sterkustu,
sem fáanlegar eru Nýj-
asta gerðin er með
algerlega sjálfvirkri
smurning'u, og skálar
og skilkarl úr ryðfríu
efni.
Samband
ísl.
s amvínmif élag a
Hínír vand!áhi nofa
emgdngu haná*' *
sáptina
Sa^c&st
de
Paris.
SAV0N de PARIS . .
íæst í næstu verzlun v
ÍÍ.W.. I ' ••••• .

um, virðist samvtnna bænda-
og verkamannaflokkanna vera
að festast og þeim fer þar í
löndum fjölgandi, sem telja þá
samvinnu eð'ýlegt fyrirbrigði
yfirstandandi tíma. Um núver-
andi ríkisstjórn mun það vera
rnargra mál, jafnvel í hópi and-
stæðinga, að hún hafi reynzt
farsæl stjórn, og að hún hafi
gengið að lausn erfiðra við-
fangsefna í fjármálum, við-
skiptamálum og atvinnumálum
með drengilegri einurð og að
jafnaði með þeim árangri, sem
til var stofnað. Og enginn mun
halda því fram, að árferði eða
viðskiptaástandið í umheimin-
um hafi verið sérlega hagstætt
fyrir ríkisstjórn síðustu þrjú
árin. Hverjir sem með stjórn-
artaumana fara eftirleiðis, er
þess óskandi, að náttúra lands
vors og hinir óviðráðanlegu
örðugleikar utan að, verði þjóð-
inni léttari í skauti en verið
lvefir þessi árin.
Eitt höfuðverkefni þingsins
sem nú kemur saman, verður
að semja fjárlög ársins 1938.
Allar horfur eru á því, að þörf
verði á nokkurri tekjuaukn-
ingu ríkissjóði til lianda. Hinar
óhjákvæmilegu innflutnings-
takmarkanir leiða af sér stöð-
uga rýmun tollanna, því
að þær koma aðallega niður á
þeim vörum, sem helzt væru
| tolltekjur af. Vöxtur innlendr-
ar iðnaðarframleiðslu heííir
j fömu áhrif. Samhliða aukast
kröfurnar til ríkissjóðsins ár
frá ári. Öhjákvæmilegt mun
reynast að veita saltfisksfram-
leiðslu landsmanna meiri stuðn-
ing en verið hefir. Varnirnar
gegn borgfirzku fjárpestinni
kosta stórfé, enginn veit, hve
rnikið. Auka þyrfti fjárhags-
lega hjálp til endurbygginga í
sveitum. Nú er inýtekin til
starfa vísindaleg Tannsól?,nar-i
stofnun í þágu atvinnuveganna
og mun sú starfsemi krefjast
nokkurra fjárframlaga. Ár frá
i ári aukast viðfangsefni hins
: opinbera, stundum vegna erf-
iðra tíma, stundum vegna
nýrra verka, sem til framfara
horfa. Það er þjóðin, sem þessar
kröfur gerir og ber líka byrð-
! arnar vegna þeirra. Hin opin-
beru gjöld eru stundum talin
r.okkuð há, og margur tmis-
skilningur er breiddur út um
þau efni. Ríkisgjöld eru þó
lægri hér á íbúa en víðast ann-
arsstaðar. Og svo er hamingj-
unni fyrir að þakka, að ennþá
erum við íslendingar lausir við
blóðskattinn til vígbúnaðar og
manndrápa, sem almenningur
stórþjóðanna stynur undir á
þessum árum. En þroskuð lýð-
ræðisþjóð, sem ekki þarf að
vígbúast, á ekki að þurfa að
sjá eftir neinu því fé, sem til
ríkissjóðsins gengur. Því að
sjálf hefir hún jþað á valdi
sínu, að velja sér það þing og
þá stjórn, sem gerir sitt til
. þess að láta „skattpeninginn"
verða farsælasta pening hina
vinnandi manns.
FJALLAGRÖS
við kvefi og margskonar
kvillum, er grasavatn notað
sem læknislyf.