Tíminn - 26.01.1938, Blaðsíða 3

T í M I N N
17
ið: Jón Ólafsson skáld, Hannes
S. Blöndal skáld, Björn Pálsson,
Ólafssonar skálds, Baldur
Sveinsson blaðamaður og Egill
Erlendsson.
Blaðinu bárust árnaðaróskir
og ávörp víða að, meðal annars
frá forsætisráðherra Kanada,
landstjóranum í Kanada, ríkis-
stjóranum í Norður-Dakota og
Hermanni Jónassyni forsætis-
ráðherra íslands.
Ávarp Hermanns Jónassonar
var á þessa leið:
„Á 50 ára afmæli heiðraðs
blaðs yðar flyt ég yður af hálfu
ríkisstjórnar íslands og hinnar
íslenzku þjóðar hugheilar þakk-
ir og hamingjuóskir. Ég þakka
það mikilsveröa starf, sem blað
yðar hefir innt af hendi í hálfa
öld til að vernda íslenzka tungu
í Vesturheimi, auðga íslenzka
menningu og treysta bróður-
böndin milli íslendinga austan
hafs og vestan. Fyrir allt þetta
flyt ég yður þakkir vor íslend-
inga og ég get á þessum degi
flutt yður þau gleði-tíðindi, að
nú er fyrir hendi á íslandi meiri
áhugi en nokkru sinni áður fyr-
ir því að auka og efla samstarf-
ið milli heimaþjóðarinnar og ís-
lendinganna vestan hafsins. Ég
hygg að þess verði skammt að
bíða, að raunhæfar ráðstafanir
verði gerðar í samræmi við
þennan vaxandi áhuga. Og um
leið og ég ber fram þá ósk að
slíkar ráðstafanir megi bera
giftusamlegan árangur, bið ég
yður að flytja íslendingum í
Vesturheimi kveðju frá heima-
þjóðinni íslenzku og voru sam-
eiginlega ættlandi."
Mjög skrautleg og vönduð út-
gáfa af Lögbergi kom út 22.
desember, í tilefni af afmælinu.
Jörð til sölu
Jörðin Brattsholt í Stokks-
eyrarhreppi er til sölu og á-
búðar á komandi vori.
Semja ber við undirritaðan
Egill Gr. Thorarensen
Sigtúnum.
fyrir víst, að þeir tala fyrir
munn alls þorra foreldra hér í
skólahéraðinu:
.... „sjálfsnámið heima bygg-
ist á því, hve /el börnin hafa til-
einkað sér nám í skólanum. Ég
held að slíkt heimanám, sem
þetta, eigi framtíð. Eigi fyrir sér
að umskapa hið fræðilega upp-
eldi barnsins. Sé ,’eið, til þess að
skólarnir skili nemendum, að
loknu fullnaðarprófi, betur
menntum, en ella. Nemendum,
sem skilja betur tilgang náms-
ins og séu betur sjálfbjarga í
lífsbaráttunni, en þeir er stöðugt
sitja á skólabekkjum, og hafa
ekki notið þeirrar þjálfunar, er
heimanámið skapar. Heimanám-
íð hlýtur einnig að tengja sam-
an foreldra, börn og kennara,
þeim böndum, er skapa barninu
þau uppeldislegu áhrif og sjón-
armið, er haldbezt verða.
Jón H. Fjalldal."
„.... Mér hefir virzt þetta fyr-
irkomulag hafa gefizt ágætlega,
börnin halda áfram námi heima
í líkingu við það, er skóli þeirra
veitti, eftir verkefnum, sem
skólastjóri lætur þeim í té. Þetta
sjálfsnám vekur hjá þeim dug
og þroska til að reyna á, hvað
þau geta sjálf í þessu efni. Enda
er fengin reynsla fyrir því, að
þau ná meiri og haldbetri þekk-
ingu en ella, ekki sízt þegar
skilningur og áhugi heimilanna
fæst fyrir þessu. Þá er með þessu
fyrirkomulagi gerð virk tilraun
til að endurvekja heimafræðsl-
una, með aðstoð skólanna, sem
því miður hefir mikið hnignað
á undanförnum áratugum. Þetta
eitt út af fyrir sig, verður að
Hverníg einir
íhaldið loíorð
sín?
Eitt af þeim loforðum,
sem íhaldið gaf í seinustu
bæ j arst j órnarkosningum,
var það, að sýnd skyldi var-
kárni í útgjöldum bæjar-
sjóðs og kappkostað að reka
bæinn tekjuhallalaust og
láta hann ekki safna skuld-
um.
Það er holt fyrir kjósendurna,
að rifja það upp fyrir þessar
kosningar, hvernig íhaldið hefir
efnt þetta loforð sitt. Á því geta
þeir bezt séð, hversu mikið mark

Dvöl
Allir þurfa að eiga dá-
lítið bókasafn og þá að
velja vel í það, bækur
og tímarit, sem bezt eru kaup á. —
Af tímaritinu Dvöl eru nú komnir
úr 5 árgangar, er fást ennþá allir
fyrir 27 kr. í þeim eru um 200 stuttar
ar skáldsögur, sem margar eru meðal
þess bezta, sem til er í heiminum í
þeirri grein bókmenntanna. Kostar þá
hver saga aðeins 13—14 aura til jafn-
aðar, með því að allt annað sé alger-
lega úkeypis, sem í Dvöl hefir komið,
en það er margskonar fróðleikur, kvæði,
kimnisögur, ferðasögur o. fl.
Bókhneigt fólk ætti að athuga hvort
nokkur bókakaup nú á dögum séu
jafngóð og Dvöl og hvort ekkl væri
heppilegast að gerast áskrifandi strax,
(árg. 1938 kostar 6 kr.) og ná í eldri
árganga áður en þeir þrjóta. Það þarf
ekki að búast við að þeir lækkl nokk-
urntíma í verði. — Að eiga Dvöl frá
byrjun mun varla síður trygg eign i
framtíðinni heldur en gull eða silfur.
Utanáskrlft: Dvöl, Reykjavík.
Mínning
Þann 30. nóv. sl. andaðist á
sjúkrahúsinu Sólheimum í
Reykjavík Maren Magnús-
dóttir kona Einars Sigurðsson-
ar frá Klifshaga í Öxarfirði. Hún
var 52 ára að aldri, fædd að
Horni í Skorradal 8. jan. 1885.
Þann 22. apríl 1915 giftist hún
Einari Sigurðssyni og reistu þau
bú í Öxarfirði og bjuggu þar í
9 ár á jörðunum Sandfellshaga
og Klifshaga. En árið 1925 flutt-
ust þau til Reykjavíkur með því
að hægara var fyrir Maren að
njóta þar læknisaðstoðar í veik-
indum sínum. Hefir Einar nú
upp á síðkastið verið starfsmað-
ur hjá kaupfélaginu í Rvík.
All löngu áður en þau hjón
fluttust suður var Maren farin
að kenna sjúkleika þess, er síðar
þjáði hana meira og minna það,
sem eftir var æfinnar. Var það
liðagigt svo mögnuð, að hún
varð löngum að liggja rúmföst
og mátti sig naumast hræra án
sársauka. Ýmsra ráða var við
■þessu leitað eftir því sem tök
voru á, en án þess að varanleg-
ur árangur næðist. Síðustu mán-
uðina, sem hún lifði, lá hún á
sjúkrahúsi.
Flestir Norður-Þingeylngar,
sem heima hafa átt eða dvalið
í Reykjavík, þekktu Maren sál.
og heimili þeirra hjóna. Þó eigi
væri þar auður fyrir hendi og
oftast þröng híbýli, voru þar
allir hjartanlega velkomnir. Og
þangað, komu líka margir. Ekki
til að telja kjark í húsfreyjuna
í sjúkdómsraunum hennar eða
votta samúð sína. Þess þurfti
ekki. Það var þvert á móti henn-
ar hlutverk að hughreysta aðra
og vekja áhuga þeirra á lífinu.
Hún fylgdist af lífi og sál með
atburðum og viðfangsefnum, eigi
sízt í þjóðmálum, og sannaði,
að þeir sem vanheilir eru sýna
stundum trú sýna i verki
eins vel og hinir sem alheilir
eru.
Flestum varð kynningin við
hana minnisstæð, þrek hennar
og glaðværð í sjúkdómbarátt-
unni, áhugi hennar og hinn góði
hlýi hugur. G. G.
er takandi á þeim loforðum, sem
það gefur fyrir kosningarnar nú.
Bæjarreikningar Reykjavíkur
undanfarin ár skýra frá því, að
íhaldið hafi efnt þetta loforð
sitt eins og hér seglr:
Skuldlr bæjarsjóðs
vlð árslok 1933-36.
1933 3.366.213 kr.
1934 3.909.030 kr.
1935 4.801.729 kr.
1936 5.174.175 kr.
Það er vitanlegt að skuldir
bæjarsjóðs hafa enn aukizt að
mun á síðastl. ári vegna þess að
tekjur bæjarins hafa ekki
hrokkið fyrir útgjöldum. Skulda-
söfnunin öll á kjörtímabilinu er
því talsvert meiri en framan-
greindar tölur sýna.
Öll þessi skuldaaukning hefir
orðið til á þann hátt, að eyðsla
bæjarins vegna hinna föstu út-
gjaldaliða hafa orðið þetta hærri
en útsvörin, þó þau hafi stór-
hækkað á ári hverju. Ekki einn
eyrir af skuldahækkuninni hefir
farið til nytsamra verklegra
framkvæmda í bænum eða til
þess að styrkja atvinnuvegi
bæjarmanna.
Þannig heflr ihaldið efnt lof-
orð sitt.
Þannig mun það efna loforð
Eg kaupi
eða tek 1 umboðssölu all
ar tegundir af refa-
skinnum. Sendið skinn
yðar til mín, og ég mun
simleiðis láta yðuT i té
ákveðið verð. Ef yður
líkar ekki verðtilboðið
endursendi ég sklnnin
strax. Staðgreiðsla.
NB. Tek á móti skinn-
um á Hótel ísland í
Reykjavik dagana 7.—
15. febrúar næstkom-
andi.
EINAR FARESTVEIT,
Hvammstanga.
Lesið Dvöl
Útbreiðid Dvöl
þau, sem það gefur nú, ef það
heldur áfram meirihluta sínum i
bæjarstjórninni.
Vilja kjósendurnir láta lhald-
inu haldast það uppi framvegis
að gefa og efna þau á þennan
hátt?
BETZID
J. GBUHO’S
ágœta hollenzka reyktóbak
VBXÐ:
AROMATISCHER SHAG kostar kr. 1.15 V^o kg.
FEINRIECHENDER SHAG — — 1.25---
í«st í óllum verzlunum.
Tílkynníng'
Búnaðarbankinn vill leiða athygli þeírra, sme hlut eiga að
máli, að því, að þeir, sem lán fá til húsabóta úr
Byggingar- og landnámssjóði,
Nýbýlasjóði eða
Ræktunarsjóði,
verða sjálfir að tryggja sér aðflutt byggingarefni hjá efnte-
sala. Bankinn, eða teiknistofa hans, geta ekki veitt aðstoð viff
útvegun erlends gjaldeyris.
Stjórn Búnaðarbanka tslandfi.
P. W. Jacobsen &Sön
Timburverzlun
Slmn.: Granfuru. Stofnað 1824
Carl Lundsgade. — Köbenhavn
Áfgr. frá Kaupmannahöfn bœði stórar og litlar pantanir og
skipsfarma frá Svlþjóð. Sís og umboðssalar annast pantanir
Eik oð efni í þilfar til tkipa
Húsabætur í sve'ítum
Eftir Jóhannes Davíðsson bónda í Hjarðardal
telja eitt hið merkilegasta, sem
gert hefir verið nú síðari árin, að
því er fræðslu barna í sveitum
viðkemur.
Páll Pálsson, Þúfum.“
„Mér undirrituðum, sem hefi
verið prófdómari við barnaskól-
ann í Reykjanesi, og sem hefi
þar að auki náin kynni af
fræðsluástandi barna I skólahér-
aði Reykjanesskólans, er bæði
ljúft og skylt að skýra frá þvi,
sem áliti mínu, að heimanám
barna í Reykjarfjarðar- og
Nauteyrarhreppi sl. vetur, undir
eftirliti Reykjanesskólans, hafi
borið mjög góðan árangur. Við
lok fyrra tímabils afhenti skóla-
stjóri hverju barnl ákveðin
námsverkefni, og leiðbelningar
um það, hvernig heimanáminu
skyldi hagað. Virðast börnin og
aðstandendur þeirra, því nær
undantekningarlaust, hafa haft
mikinn vilja og lofsverðan skiln-
ing á, að rækja þetta nám svo að'
þessi tilhögun kæmi að sem beztu
liði. Virðist þaö augljóst, að ef
þessi reynsla fengist framvegis,
og helzt sem víðast, er hér stigið
merkilegt og mikilvægt spor til
stuðnings barnafræðslunni i
landinu. Með þessari tilhögun er
meðal annars talsverðum kostn-
aði létt af aðstandendum, sem
margir hverjir eiga fullerfitt
með að standa straum af náms-
kostnaði barna sinna. Þá eru og
heimilunum lagðar þroskandi
skyldur á herðar, þær skyldur,
sem beztu heimilin hér á landi,
á liðnum öldum, ræktu þannig,
að af þeim bar ljóma sem menn-
ingarstofnunum innan síns hér-
aðs. Þó hitt sé mest um vert, að
með eflingu heimanáms er verið
að leggja þann grundvöll í
menningarlífi þjóðarinnar, sem
flestum mun sýnast þroskavæn-
legastur: Að venja nemandann
við að nema sjálfstætt og vera
sinn eigin kennari, að því leyti
sem auðið er. Þeim mikilvæga
tílgangi má ekki gleyma, þegar
dæmt er um árangur heimanáms
.... Ég vil ennfremur geta þess,
að ég veit ekki annað, en að
heimilin, þ. e. aðstandendur, —
hafi með gleði og fúsleik reynt
að láta börnunum I té þá aðstoð
við námið, sem í þeirra valdl
hefir staðið.
Þorsteinn Jóhannesson
form. skólanefndar."..
Það er því miður ekkl rúm til
þess að birta þessar umsagnir í
heild. En af þessum útdráttum
er ljóst, að þessir mætu menn
hafa allir trú á heimanáminu
undir stjórn skólanna. Hér verð-
ur haldið áfram tilraunum með
stjórn heimanámsins. Allt ætti
það að verða auðveldara, eftir
því, sem nothæfum les- og náms-
bókum fjölgar. Höfundar þeirra
ættu að hafa þetta heimanám 1
huga, láta fylgja með leiðbein-
ingar um notkun, bæði fyrir for-
eldra og kennara, því hvorir-
tveggju þurfa að leiðtaeina nem-
endum við námið. Með þessar
endurbætur, á fræðslu sveita-
barnanna, fyrir augum, þarf að
útrýma farskólunum, koma upp
heimavistarskólum, vel útbúnum
að áhöldum og kennslukröftum,
færa um að stjórna heimanámi
barnanna, flytjandi hugsjónir
sínar og starf inn á hvert heim-
ili. Þá eignast skólarnir vlrðu-
legan sess í þjóðfélaginu, verða
menningarmiðstöðvar er hjálpa
heimilunum til að inna af hendi
fræðslu og uppeldisstarf, sem
skilar aukinnl siðmenningu og
fegurð, í lifi einstaklinga. En til
slíks skólaheimills þarf að vanda
svo, að ekki sé vafi á, að nem-
endur læri þar þá hluti, er þeim
og heimilum þeirra er fengur að.
Allir, sem hér eiga hlut að máll,
heimilin í sveitunum, við kenn-
arar og fræðslumálastjórn lands-
ins, eiga að taka höndum saman
um, að hrinda þessum málum 1
framkvæmd, það verður bezt gert
með byggingu heimavistarskól-
anna og viturlegri námsstjórn á
starfi skóla og heimila. Það þyk-
ir sjálfsagt, að hafa ráðunauta
og leiðbeinendur 1 sauðfjárrækt,
garðrækt, loðdýrarækt o. s. frv.
og þykir mikilsvert að vel farn-
ist í þessum greinum, enda arð-
urinn sjáanlegur í askinum. En
eru ekki yfirstandandi timar
nægilega alvarlegir, mistök í
fræðslu- og uppeldisstarfi þjóð-
arinnar svo augljós, að ástæða
sé til að hefjast handa til um-
bóta. Kennarar, skólanefndir og
foreldrar, takið þessi mál til ein-
lægrar athugunar, og látið aldrei
undan siga í baráttu fyrir betri
skilyrðum til hollara uppeldis,
hagnýtari fræðslu og aukinni
mannrækt. Kynslóðin, sem nú
hefir ábyrgðina og stendur í
miðri lífsbaráttunni, eykur bezt
við vöxt sinn og hamingju með
þvl, að skapa uppvaxandi kyn-
slóð sem bezt skilyrði til vaxtar.
Reykjanesskóla, 15. október 1937.
AÖalsteinn EiríJcsson.
Það er sanni nær, að vér ís-
lendingar búum 1 lítt numdu og
ennþá ver byggðu landi, eftir
þúsund ára búsetu hér.
Skortur á vaTanlegu bygging-
arefni, eða vankunnátta í að
nota þau efni sem í landinu
eru, stein og leir, hafa gert það
að verkum, að hver kynslóð hef-
ir tjaldað til sinnar elnu nætur
í byggingarmálunum.
Má það að visu afrek kallast,
hvernig þjóðin hefir getað hýst
sig og hitað híbýli sín, I jafn
skóglausu landi og við ekki betri
aðflutningsskilyrði, og má í því
sambandi ekki kasta of þungum
steini á forfeður vora íyrir eyð-
ingu skóganna.
Kunnátta og hagsýni forfeðr-
anna i byggingum úr torfi og
grjóti og takmörkuðu viðar-
magni, er að vísu aðdáunar-
verð og hafði sitt listagildi og
sinn þjóðlega og fagra stil.
Ærið voru þessi torfhús við-
haldsfrek og þurftu mikillar ár-
legrar vinnu og aðgætni, til
þess að þau héldu sér sæmilega,
þennan stutta tíma sem þau
gátu staðið.
Á síðari árum hafa gömlu
torfbæirnir gengið mjög úr sér,
og verið víða leystir af hólmi,
með miður vönduðum steinhús-
um og timburhúsahjöllum, eða
svonefndum skúra viðbótar-
byggingum, sem eru það mesta
viðrini, að útliti og nothæfni,
er liklega á sór stað um hús.
Sízt hefir skipt um til betra, yf-
irleitt, hvað hlýindi og hollustu
snertir, við þessa siðari ára
bragabót.
Flest af þessum nýju húsum
er kalt, og þarf mikla upphitun,
til þess að geta talizt sæmilegir
mannabústaðir, og staðizt að því
leyti nokkurn samanburð við
gömlu torfbæina. Víða í sveit-
um er lélegur mór og erfitt að
ná í hann, enda dugir illa, þó
nógur væri, til að hita stór
hús. Kolakaup eru víðast óhugs-
andi, vegna verðs og aðflutn-
ingsörðugleika.
Flestum þessum húsum er illa
eða hvergi nærri nægilega vel
við haldið, og jafnvel að hús
sem byggð hafa verið fyrir dýr
lán, eru ófullgerð og miður
vönduð að frágangi. Er þá veg-
urinn viss og greiður til eyði-
leggingar og hrörnunar fyrir
ár fram.
Kjallaraíbúðir höfuðborgar-
innar eru illræmdar og úthróp-
aðar, enda gert mikið á seinnl
árum til að byggja vönduð hús
fyrir verkalýðinn, svo að slíkar
lbúðir þurfi ekki að nota. En
ég hygg, að ekki allfá sveitabýli
séu þannig, að bæjargrenin þar
geri þessar kjallaraíbúðir góðar.
Við síðasta Jarðamat reynd-
ust um 1300 sveitabýli með
húsaverð undir 1000 kr. Tala
þær tölur skýrt um ásigkomu-
lagið.
Ég hefi séð bæi i svettum swo