Tíminn - 18.08.1938, Blaðsíða 4

136
TÍMINN
Þætllr nr
bændaförinni
Framh. af 2. síðu.
Áður um héröð hetjur fóru,
hugann brýndi margt í senn,
atorkunni eiða sóru.
Eru þetta líkir menn?
Sindrar geisli sami úr augum,
svipað fasið líta má.
Rún á kinn og brúnabaugum
bendir norrænt kynið á.
Ennþá skrifa skýra drætti
sköpin lífs með vorri þjóð
fyrir lands og lagarhætti
lifa þarf hin forna glóð.
Enn á þráin langt til landa,
leiðarraunin mörg í senn
verður því í verki og anda
að vera sannir barningsmenn.
Þeim er holl sú þraut að kafa
þungan skafl og hátt sem rís
sinn á hvora hönd er hafa
Heklueld og Grænlandsís.
Geislar eins og gull úr eldi
gleðin bezt á hverjum stað,
bónda þeim sem ber að kveldi
bagga þyngstan heim í hlaö.
Þvl skal veita viðnáms-
þróttinn,
vörðinn standa um arinn sinn.
Ef í liðið leitar flóttinn
langi bindi skóþvenginn.
Ófarnaðar öldur leita
oft á dýrust byggðavé,
blessum öfl er viðnám veita,
við þeim fyrir beygjum kné.
Geymist eihs og góður
draumur
gestaminning langa stund,
hlýr og andrænn undir-
straumur
okkur ber af þessum fund.
Fyrr var hingað leitað landa,
lífið yrkir nýjan brag,
birti hann 1 einum anda
átök stór og bræðralag.
Af Sunnlendinga hálfu töl-
uðu Páll Stefánsson á Ásólfs-
stöðum o. fl. — Það leiddist
engum þessi þriggja klukku-
stunda viðstaða í Vatnsdal, þótt
eftir miðnætti væri. Og ekki
trúi ég því, að ógiftu piltarnir
og heimasæturnar í Húnavatns-
sýslu, sem þarna voru saman-
komin þessa friðsælu nótt, hafi
ekki getað vaknað til vinnunn-
þær eru ósannar, gæti þá ekki
fleira verið vafasamt í þessari
kæru? Og hvað segja menn svo
um það, að stúlkan er látin
beiðast úrskurðar ráðuneytisins
um það „hvort sérstök þjónusta
við útvarpsstjóra, „sem ég kyn-
oka mér við að nefna, eigi að
vera skilyrði þess, að auðið sé
að njóta þeirrar atvinnu í stofn-
uninni, sem maður er ráðinn
til“.
Hér er því óbeinlínis dróttað
að starfsstúlkum útvarpsins, að
skilyrðið til þess að þær geti
notið stöðunnar, sé „sérstök
þjónusta við útvarpsstjóra“. —
Dettur nokkrum í hug, að ó-
spillt, ung stúlka, taki það upp
hjá sjálfri sér að bera sam-
starfsstúlkur sínar slíkum sök-
um, eins og þarna er gert, og
gert er þó sérstaklega með Þóru
Hafstein? Nei, slíkt getur hún
ekki gert og gerir ekki nema
eftir áeggjun manna, sem vilja
gera málið sem tortryggilegast
og svívirðilegast.
Ljótt mál.
Hér hefir verlð leitazt við að
túlka þetta mál frá hlutlausu
sjónarmiði. Þaö er ljóst, að
nokkrir formgallar hafa verið á
framkomu útvarpsstjóra, sem
þó virðast hvorki stórvægilegir
eða refsiverðír. Þessi formsbrot
er stúlkan látin túlka þannig
með rætinni og ísmeygilegri
kæru, að hann hafi haft hinn
glæpsamlegasta ásetning í
Tílbúinn áburður:
Þeir sem ætla að kaupa SUPER-
FOSFAT og KALIÁBURÐ til notkun-
ar á komandi hausti, eru beðnir að
senda oss pantanir sínar fyrir lok
ágústmánaðar.
ÁBURÐ ARSALA RÍKISINS
Jörð til sölu.
Jörðin Hrafnabjörg í innanveröum Lokinhamradal í Auðkúlu-
hreppi i Vestur-ísafjaröarsýslu fæst til kaups og ábúðar í næstu
fardögum. Á jörðinni er:
íbúðarhús úr 'timbri, járnvarið, tvílyft, stærð 9X6 m. Skepnu-
hús yfir 170 fjár, 3 kýr og 2 hesta. Hlöður sem rúma 300 hestburði.
Útigangur er ágætur fyrir sauðfé. Skammt frá túninu er ný-
rækt, sem gefur af sér 80—100 hestburði. Aðstaða er mjög góð til
garðræktar, enda eru þar kartöflugarðar að stærð 1400 ferm. —
Hrognkelsaveiði er mikil og útræði gott. — Sími er á staðnum.
Allar nánari upplýsingar gefur eigandi og ábúandi jarðarinn-
ar, hr. Ingivaldur Benediktsson, eða hr. umsjónarmaður Gísli Jóns-
son, Bárugötu 2, Reykjavík.
ar, þótt framorðið væri, eftir
jafn ágætan rökkurblund og í
Miðfirðinum, en frá því segir
nú seinna.
Þetta var fyrsti krókurinn
sem á ferðaáætluninni stóð, og
það er ég viss um, að af honum
hefði enginn viljað missa. Þeim,
sem einu sinni fer gegnum hina
óteljandi Vatnsdalshóla og sér
þessa fögru sveit blasa við,
gleymist ekki Vatnsdalur. Mér
varð á að hugsa undir söngnum
á Ásbrekku og stemningunni,
sem var yfir bændum úr 2
landsfjórðungum, að ef allir
bændur stæðu eins vel saman
um öll sín mál, eins og hugir
þessara manna og kvenna, þá
væri bændastéttin órjúfandi.
Fararstjóri kallaði nú á ferða-
fólkið að fara, og þótt margur
hefði viljað dvelja enn lengur,
voru nú engin grið gefin og öll
bílatrossan rekin á stað áleið-
is til Blönduóss, en þar átti að
gista. Þegar þangað var komið,
var sá matur etinn kl. 5 að
morgni, sem pantaður hafði ver-
ið kl. 11 að kvöldi, og hefðu
margir beðið fyrirgefningar á
minna, en ekki sást neitt reiði-
merki á neinum. Um kl. 6 fóru
menn þar að sofa og hafði þá
verið ferðazt 200 km., en vakað
í sólarhring. Veður þennan dag
var ekki sem bezt.
Kl. 9 um morguninn voru all-
ir komnir á fætur, og virtust
útsofnir og afþreyttir.
Kaupfélag Húnvetninga veitti
morgunkaffið. Yfir borðum
voru margar ræður haldnar.
Allmörgum ferðamönnunum
mun hafa þótt viðstaðan á
Blönduósi helzt til stutt, því
kaupstaðurinn er að mörgu
leyti fallegur, og þar ýmislegt
að sjá. En þetta varð allt að
skrifast á okkar kostnað, vegna
óstundvísi okkar fyrri daginn.
Framhald.
Á víðavangi
(Frh. af 1. síöu.J
Kosningabandalag
það í sveitarstjórnarkosningu
milli kommúnista og íhalds-
manna, sem skýrt var frá í sein-
asta blaði, átti sér stað í Suður-
Múlasýslu (Eiðahreppi), en
ekki Norður-Múlasýslu. Hafði
nafn sýslunnar misheyrzt í
huga, en jafnframt er hún þó
látin lofa að hilma yfir það, ef
hún fái launahærri stöðu. Með
þessu ei’ ekki aðeins hinum ó-
heiðarlegustu vopnum beitt
gegn útvarpsstjóranum, heldur
jafnframt gegn stúlkunni
sjálfri, því ekki er hægt að láta
unga stúlku gera sig öllu ber-
ari að ósæmilegum og óviðeig-
andi hugsunarhætti en með því
að bjóðast til að þegja um ást-
leitnisafbrot karlmanns gegn
einhverjum fríðindum, eins og
t. d. betri stöðu.
Hvernig, sem málið er rætt
og rakið, verður því hlutur
þeirra manna verstur og sið-
lausastur, sem hafa ýtt undir
stúlkuna að kæra á ÞENNAN veg
og bera að líkindum aðalá-
byrgðina á þessu framferði
hennar.
Enn þá óveglegri verður líka
hlutur þessara manna, þegar
það er athugaö, að þeir hafa
auðsjáanlega hvatt stúlkuna til
að reyna að fá málið þannig
leyst í kyrþey, í þeim tilgangi,
að geta síðar notað kæruna í
baktjaldahernaði gegn útvarps-
stjóranum. Á því og öðru er
augljóst, að þeir hafa litið á
heiður og virðingu stúlkunnar
sem aukaatriði, en aðalatriðið
hefir verið að geta notað hana
sem vopn gegn útvarpsstjór-
anum á sem lævíslegastan hátt.
Og enn ljótara og leiðinlegra
verður þó þetta mál, þegar blöð
Spánar styr j öldin
(Framhald af 1. síöu.)
loftárásir hafa sært og drepið
20000 borgara og 2000 konur og
börn hafa beðið bana af völdum
þeirra.
Allt síðastliðið ár hefir víg-
staðan verið hin sama við Mad-
rid. Hvorugur aðili hefir lagt ó-
skipt kapp á að rjúfa herfylk-
ingar hins. Bardagarnir þar
hafa að mestu verið háðir með
stórskotatækjum, og tjónið og
eyðileggingin ekki orðið nánd-
arnærri svo stórvægileg sem
fyrsta árið, þegar tíðast var
barizt þarna í návígi með hand-
sprengjum og byssustingjum. í
Madrid eru nú um 800000 ibú-
ar, en 600000 hafa verið sendir
burtu. Herlið stjórnarinnar í
grennd við Madrid er talið nema
180000 manns.
Höfuðleiðtogar lýðveldis-
manna eru Miaja hershöfðingi,
er orðið hefir æ áhrifameiri eft-
ir því, sem á styrjöldina hefir
liðið, og nú er næstum einráður
í syðri héruðunum, Negrin for-
sætisráðherra, sem hefir dval-
arstað sinn í Barcelona og Vin-
cent Rojo hershöfðingi, yfir-
maður hersins í Kataloníu.
Meðal uppreisnarmanna er
Franco hinn mikli leiðtogi, en
meðal helztu styrktarmanna
hans er hópur herforingja. Af
þeim hafa allmargir ungir liðs-
foringjar getið sér mestan orðs-
tír, þeir Valino, de Vega, Ar-
anda, Varela, Escamez og Gon-
zales. Af hinum eldri mönnum
hafa de Llano, Solchoga, Yague
og Moscardo mikil áhrif. Menn
álíta, að herafli stríðsaðila sé
þannig skipaður:
Uppreistarmenn:
Heildartala hermanna 400000
Þar af:
Reglulegt herlið 250000
Varalið í æfingu 40000
síma. Þess má geta, að sams-
konar bandalag átti sér líka
stað í Reykjadal í Suður-Þing-
eyjarsýslu í vor. Á báðum þess-
um stöðum höfðu kommúnistar
og íhaldsmenn saman lista,
sviku hvorir aðra á víxl og end-
irinn varð sá, að einn kommún-
isti náði kosningu á báðum stöð-
um, en íhaldsmenn fengu eng-
an!
íhaldsmanna og socialista ganga
í einskonar fóstbræðralag um
það, að æsa upp almenningsálit-
ið gegn útvarpsstjóra fyrir um-
rædd formsbrot hans, áður en
málið er dæmt og upplýst, og
reyna jafnframt að nota málið
til svívirðilegra árása á dóms-
málaráðherrann fyrir það eitt,
að hann hefir nú sem endranær
fylgt reglu ábyrgra valdhafa, að
dæma ekki í óupplýstu máli.
Kórónuna á hina svívirðilegu
málafærslu má þó telja það, þeg-
ar menn eins og Kristján Guð-
laugsson og Árni frá Múla eru
látnir telja sig þess umkomna,
að geta prédikað um „siðgæði og
göfugmennsku“ í sambandi við
þetta mál og láta á sér bera eins
og þeir séu hinir einu menn,
sem hafi fortíð til að fylgja
reglunni: Sá yðar, sem syndlaus
er, kasti fyrsta steininum.
Samt getur verið að menn eigi
enn eftir að sjá það, sem verða
myndi ódrengilegasti þáttur
málsins. Það væri það, ef þeir
menn, sem staðið hafa á bak við
stúlkuna og töldu hana á
þetta, í stað þess að vara hana
við að fara þessa leið, reyndu er
til kæmi að laumast undan á-
byrgðinni af verkum sínum og
Iétu liið óreynda stúlkubarn
standa eitt uppi, þegar út í ófær-
una er komið.
En um það skulu engar full-
yrðingar hafðar. Úr því verður
tíminn að skera. Þ. Þ.
Erlendir sjálfboðaliðar 23000
Hjálparsveitir 87000
Stjórnarliðið:
Heildartala hermanna 450000
Þar af:
Reglulegt herlið 280000
Varalið í æfingu 80000
Erlendir sjálfboöaliðar 16000
Hjálparsveitir 74000
Hernaðarsérfræðingar telja,
að svo fremi sem útlendu sjálf-
boðaliðarnir verði sendir heim,
muni mjög draga úr þeirri tor-
tímingu, er loftárásir, sem gerð-
ar hafa verið með tilhjálp þess-
ara útlendu manna, hafa valdið
og borgarastyrjöldin muni jafn-
vel verða skammvinnari en ella.
Sem stendur er útlit fyrir, að
þessir atburðir gerist næstu vik-
ur:
Uppreisnarmenn munu senni-
lega sækja fram til suðuráttar
frá Castellon og reyna að taka
Sagunto herskildi, gera árás á
Valencia og loka samgönguleið-
um frá Madrid til Miðjarðar-
hafsins. Takist það, vonast þeir
til að matvælaskortur muni
knýja Madridbúa til uppgjafar.
Enn verður ekki séð fyrir hve-
nær Sagunto fellur í hendur
þeirra, eða hvort hún gerir það.
Einnig má vera, að Franco
stöðvi sókn hers síns til suðurs
og snúist af alefli gegn Kata-
loníu og Barcelona.
Göng undir Ermarsund.
Það eru nú meira en hundr-
að ár síðan að fyrst kom fram
tillaga um jarðgöng undir
Ermarsund. Frakkar hafa
jafnan verið málinu hlynntir,
en Englendingar andvígir,
einkum hernaðarsérfræðingar
þeirra. Hin nýju hernaðar-
tæki hafa nú breytt viðhorfi
Englendinga og er jafnvel tal-
ið að þetta mál hafi verið rætt
af fullri alvöru, þegar fundum
Chamberlains og Daladiers
bar saman í London á síðast-
liðnu vori. Herforingjaráð
beggja landanna eru málinu
fylgjandi. Á styrjaldarárunum
lél Foch hershöfðingi svo um
mælt, að slík göng útilokuðu
stríðshættuna í Evrópu.
Franskur verkfræðingur, Bas-
devant, hefir gert áætlun um
jarðgöngin. Fréttaritari Social-
Demokraten í Stokkhólmi, hefir
nýlega haft tal af honum, og seg-
ist honum svo frá:
— Um aldamótin 1800 gerði
verkfræðingur, Mattieu að nafni,
áætlun um jarðgöng undir Erm-
arsund. Hann skýrði Napóleon
frá tillögum sínum, en hann
taldi þær ekki framkvæmanleg-
ar. —
Upphaflegu tillögurnar gerðu
ráð fyrir járnbraut eftir göng-
unum. En sú hugmynd er úrelt
nú. Ég geri því ráð fyrir bílasam-
göngum. Sökum jarðvegsins,
geta göngin ekki verið bein,
heldur þurfa að vera í bugðum
og henta því betur fyrir bíla en
járnbraut.
Ég geri ráð fyrir tveimur sam-
liggjandi göngum, svo bílarnir
þurfi ekki að mætast. Með 100
m. millibili geri ég ráð fyrir
göngum á milli þeirra, svo bíl-
arnir geti snúið við. Lengdin á
göngunum verður 50 km, 40 km.
undir yfirborði hafsins, 7 km.
undir yfirborði frönsku strand-
arinnar og 3 km. undir yfirboröi
ensku strandarinnar. Þar sem
dýpst er, veröa göngin 110 metra
undir sjávarmáli eða 35 m.
undir hafsbotni. Ætti það að
vera vera nægilegt til þess að
ekki væi'i hægt að eyöileggja
göngin með sprengjuárás.
Fimm þús. verkamenn ættu
að geta fullgert göngin á tveim-
ur árum. Um 2 millj. fermetra
af krít verður að grafa í burtu.
Borunin myndi byrja samtímis
beggja rnegin frá. Göngin verða
að hafa öflugt járnþak og ak-
Hið „brciinandi
ofstæki“.
(Frh. af 1. slöu.)
Og á íslandi hlýtur það að
verða dauðadómur hvers stjórn-
málaflokks að taka þvílíkar
kenningar upp í stefnu sína og
baráttuhætti.
Ennþá mætti íhaldsmönnum
vera í minni mosagrein Sig.
Kristjánssonar, þar sem bænda-
stéttin íslenzka var svívirt eftir
því sem greinarhöfundi lá til
innræti og orðbragð.. Fyrir þá
hugarfarsbirtingu tapaði flokk-
urinn m. a. nokkrum kjördæm-
um við næstu kosningar. Það
vita íhaldsmenn vel.
En með boðskap Knúts Arn-
grímssonar í bakábyrgð Sjálf-
stæðisflokksins, er gengið enn
lengra. Svo taumlaust skiln-
ingsleysi kemur þar fram á
brautirnar verða úr þykkri
steinsteypu.
Einna mestu öröugleikarnir
eru í sambandi við loftræsting-
una, en með fullkomnum útbún-
aði verður þó hægt að hafa hana
sæmilega góða.
Kostnaðinn áætla ég 1 y2 mill-
jarð franka. Sé reiknað með að
4 millj. bíla fari göngin árlega
— árið 1936 fóru 2.100 þús. far-
þegar yfir Ermarsund — og
gjaldið sé 50 frankar, ætti stofn-
kostnaðurinn að fást endur-
greiddur á nokkrum árum, jafn-
framt því að fargjöldin milli
Englands og Frakklands myndu
stórlækka.
Landvarnarráð Englands lýsti
sig andvígt jarðgöngunum undir
Ermarsund fyrir 10 árum síðan,
en þessi afstaða Breta er nú
mikiö breytt. Churchill er t. d.
nú ákafur fylgismaður þeirra.
Ég er því viss um að þetta mál
verður tekið til nákvæmrar at-
hugunar á næstunni. England
þarf ekki að óttast göngin hern-
aðarlega séð. Það er hægt aö
loka þeim og fylla þau með sjó,
livenær sem þörf krefur. Hins-
vegar ættu þau einmitt að geta
komið Englendingum að ómet-
anlegu gagni, ef þeir ættu í ó-
friði á meginlandinu, þar sem
þau eru óvinnanleg af flugvélum
og kafbátum.
Slík göng eru víða til. T. d.
undir Thames. Elbe, Hudson-
fljótið o. s. frv. Þau síðastnefndu
eru 3—4 km. löng. í Japan hafa
slík göng verið gerð milli tveggja
eyja. Lengd þeirra eru rúmir 7
km.
skaplyndi íslenzks fólks, rétt-
lætiskennd og drengskaparhug-
sjónum þess, að þjóðinni er
boðið aö taka upp hugarfar og
breytni, sem glæpalýð einum er
samboðið. Það er hampað fram-
an í hana vopnum hatursins,
ofbeldisins, þröngsýninnar og
fyrirlitningarinnar og sagt:
Takið þessi vopn og berjist með
þeim. Og gegn hverjum? Gegn
sjálfri sér, gegn meðbræðrum
sínum, gegn frændum og vinum,
ef þeir hafa ekki nákvæmlega
sömu skoðanir í málefnum þjóð-
félagsins og þessir andlegu eit-
urbyrlar Sjálfstæðisflokksins.
Af þvílíkri sáningu geta for-
ingjar Sjálfstæðisflokksins ekki
fengið nema einhæfa uppskeru:
Þeir tapa kjörfylgi sínu um
allt land. íslenzk alþýða hefir
ramma andstyggð á postulum
haturs og ofbeldis. Hún veit, að
um alla sögu sína er það hið
brennandi ofstæki, sem æfin-
lega leiddi af sér ógæfu og van-
sæmd, Hún finnur og skilur, aö
þeir menn, sem kjósa sér þvílík
vopn í stjórnmálabaráttunni,
geta aldrei verið hennar full-
trúar. *
Úr Vestur-
Hánavatnssýslu
í s. 1. mánuði andaðist á
heimili sonar síns, Halldórs
bónda á Haugi í Miðfirði, frú
Arndís Halldórsdóttir, hátt á
níræöisaldri. Arndís heitin hafði
legið rúmföst um alllangt skeið.
Hún var ættuð úr Borgarfirði og
var seinni kona Jóhanns heitins
Ásmundssonar bónda á Haugi,
föður Ásmundar J. Jóhanns-
sonar fasteignasala í Winnipeg.
Fyrir skömmu er einig látin
Sigríöur Magnúsdóttir á Mel-
stað, tæplega 98 ára að aldri.
Hún var elzta kona þar í sveit,
og hafði fótavist og allgóða
heilsu fram á þetta ár. Hún
hafði átt heima á Melstað síð-
astliðin 40—50 ár.
Tímamenn.
Gjalddagi Tímans var 1. júní.
Munið að greiða blaðið við
fyrsta tækifæri.
TÍMANN
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prentsm. Edda h.f.