Tíminn - 15.10.1938, Blaðsíða 2

210
TlMIM, langardaginn 15. okt. 1938,
53. blað
Hlutverk Framsóknarmanna
Ræða ílutt aí Karli Krístjánssyni síðastl
vetur á skemmtisamkomu Framsóknar
manna, og gesta þeirra, í Húsavík
^ímirtn
Lauyardaginn 15. okt.
Sneypuíör
Morgunblaðsins
Þann 22. sept. sl. birtist í Mbl.
grein undir fyrirsögninni: „Hve
lengi —?“ Þar eru ræddar or-
sakir til hins háa verðlags, sem
nú er á ýmsum vörutegundum.
Um þetta segir blaðið: Sökin er
hjá valdhöfunum, sem hafa lagt
á skattana, hátollana og verzl-
unarfjötrana“. Og 24. sept. seg-
ir blaðið ennfremur: „Þaff eru
hinir gífurlegu skattar og toll-
ar ríkisstjórnarinnar, sem hafa
skapaff þessa óbæriiegu dýrtíff".
í þessu sama blaði var svo birt
skýrsla um tollahækkun, sem
orðið hefir á nokkrum vöruteg-
undum.
Mbl. vissi, að hið háa verð,
sem nú er á ýmsum vörum í
Reykjavíkurbæ og þá sérstak-
lega ýmsum vefnaðarvörum,
hafði vakið athygli og umtal
meðal almennings. Þetta umtal
gat verið óþægilegt fyrir skjól-
stæðinga Sjálfstæðisflokksins í
kaupsýslustéttinni. Og þá er
gripið til hins gamla rógburðar,
að kenna ríkisstjórninni um allt,
sem aflaga fer.
Fólkið í Reykj avík átti að trúa
þvi, að kaupsýslustéttin væri
algerlega saklaus í þessu máli.
Það átti að fá menn til að trúa
því, að háa verðið væri að
mestu leyti tollar, sem verzlan-
irnar yrðu að greiða í ríkissjóð.
Mbl. og aðstandendur þess
hafa sennilega haldið, að ekki
myndi verða hirt um að hrekja
ósannindin. Og allra sízt mun
það hafa búizt við að ósann-
indin yrðu hrakin svo eftir-
minnilega og ómótmælanlega og
með svo óþægilegum afleiðing-
um fyrir kaupsýslustéttina í
Rvík, sem raun hefir orðið á.
En Tíminn hefir svarað ó-
sannindum Mbl. um tollana með
því að birta sundurliðað verð 15
vörutegunda, sem seldar hafa
verið undanfarið í verzlunum í
Reykjavíkurbæ.
Af þessum tölum sézt það, að
tollurinn á hverri þessari vöru-
tegund um sig er alveg hverf-
andi upphæff samanboriff viff
verzlunaráiagninguna. — Þess
vegna hefir sú upphæff, sem
greidd er í ríkissjóffinn, enga
úrslitaþýðingu um útsöluverff
þessara vara í búðum.
Þessi 15 dæmi, sem talin voru
í Tímanum, sýndu meðal ann-
ars, að:
Fáir íslendingar munu vera
svo illa að sér í sögu þjóðar
sinnar, að þeir eigi kannist við
frásögnina um Þorgeir Ejós-
vetningagoða á Alþingi árið
1000.
Sú frásögn er ákaflega merki-
leg. Hún er um stórviðburð í lífi
íslenzku þjóðarinnar, — og um
stórvitran íslending og þjóð-
hollan.
Ný trúarbrögð, — hin kristna
trú —, voru boðuð á Alþingi af
miklu kappi af miklum höfð-
ingjum, en á móti stóðu einnig
ríkilátir valdamenn og harð-
tækir, sem voru fylgjendur hins
gamla siðar, — Ásatrúarinnar.
Það lá við að allur þingheim-
ur berðist, og flokkarnir „segðu
sundur með sér lögum'.
Þá varð það samkomulag
höfuðsmanna, sem sáu að í ó-
vænt efni stefndi, að fela Þor-
geiri Þorkelssyni frá Ljósavatni
að úrskurða ágreininginn.
Hann „lagðist undir feld“, —
segir sagan, — og hugsaði mál-
ið lengi, enda var það sannar-
lega stórfellt vandamál.
Og úrskurður hans er 'afar-
glæsilegur vitnisburður um
vítsmuni og framsýni norræns
anda.
Hann úrskurðaði, að allir ís-
lendingar skyldu taka hinn nýja
sið og láta skírast, „því ef vér
slítum lögin“, sagðl hann, „þá
munum vér og slíta friðinn".
En hann lét ýmsar gamlar
venjur haldast, svo sem um
hrossaketsát. Og blóta máttu
menn goðin á laun.
Þessi viðburður er, — að því,
er ég bezt veit, — einstæður í
veraldarsögunni.
Það er einstætt, að einum
manni hafi verið falið að gera
út um svo viðkvæm og brenn-
andi deilumál á þjóðþingi.
í meira en niu aldir, sem
liðnar eru síðan þetta gerðist,
hefir þó enginn — að mér skilst
— haldið því fram, að önnur
aðferð hefði verið réttari, eða
að hægt hefði verið að úrskurða
viturlegar en Þorgeir gerði.
Öllum virðist hafa komið sam-
an um, að hann hafi fundið
beztu lausnina, sem til var.
En hvað eT þá sérstaklega
viturlegt við úrskurð Þorgeirs?
í fyrsta lagi: hinn glöggi
skilningur á því undirstöðuat-
riði, að hið litla, íslenzka lýð-
veldi mátti ekki við því að slíta
lögin og friðinn.
í öðru lagi: hinn vormann-
legi skilningur á því, að hinn
gamli siður var að úreldast, en
hinn nýi siður aftur á móti
sigrandi hugarstefna, sem
hvorki var rétt né hægt að
stemma stigu fyrir.
í þriðja lagi: hinn sálfræði-
legi skilningur á því, að órétt
var að svifta burt í einu öllum
gömlum trúarvenjum, því menn
geta ekki haft trúar- og venju-
skipti, eins snögglega og menn
hafa fataskipti. Menn þurfa að
fá náttúrlegt ráðrúm til þess
smátt og smátt að þroskast til
nýrra siða. Enda er vafasamt
að úrskurðurinn hefði verið
hafður sem lög, ef hann hefði
ekki veitt þetta ráðrúm.
Sjálfur bar Þorgeir, þegar
hann kom heim af þinginu, goð
sín í fossinn. En hann skildi að
ekki mátti ætlast til hins sama
af allri þjóðinni. í úrskurðinum
kemur þannig fram hin vitur-
lega hófstilling umbótamanns.
Fyrir þennan úrskurð skipar
Þorgeir eitt hið allra veglegasta
sæti í huga þjóðar sinnar enn
í dag. Hann er í meðvitund
hennar sem fulltrúi þeirrar far-
sælu vizku, sem er allt í senn:
nærgætin og víffsýn, framsækin
og hófsöm, djörf og ábyrgffar-
rík, — og fullkomlega þjóffhoii.
* * *
Það, sem um var deilt á Al-
þingi árið 1000, voru trúarbrögð.
En sú afstaða, sem Þorgeir
Ljósvetningagoði tók, var samt
sem áður aðallega pólitísk.
Hann var enginn trúboði, held-
ur stjórnmálamaður. Hann úr-
skurðaði ekki sem trúarbragða-
frömuður, heldur sem stjórn-
vitringur. Á þeirri örlagaríku
stund íslenzku þjóðarinnar varð
pólitíkin samvirk trúboðinu, og
fór vel á, af því Þorgeir réði.
En pólitíkin sjálf getur líka
orðið að trúarbrögðum, þó hún
eigi alls ekki að vera það, — og
þeim trúarbrögðum fylgir löng-
um hið hættulega trúarofstæki.
Þá verða stjórnmálamennirnir
trúboðar, en ekki stjórnvitring-
ar. —
Hvernig er ástatt hjá íslenzku
þjóðinni og á Alþingi íslend-
inga nú?
Er ekki eitthvað þar líkt því,
sem var árið 1000?
Liggur ekki við, að menn segi
sundur með sér lögum?
Marxismi og nasismi flæða
inn yfir landið og verða fólki að
trú, sem hjá allmörgum verður
að ofstæki.
íhaldssamir menn annarsveg-
ar og menn nýrra siða hinsveg-
ar hafa í hótunum hverir við
aðra.
Er ekki útlit fyrir, að svo geti
farið, ef gæfa og vitsmunir ráða
ekki, að þjóðin okkar, sem hef-
ir átt því láni að fagna um
langan aldur að vera vopnlaus,
fari að hervæðast til innan-
landsófriðar og bræðravíga?
Hvað er langt þangað til að
líflátsdómar verða kveðnir upp
í þessu landi, eins og í Rússlandi
og Þýzkalandi, ef trúarofstækið
færist í aukana, en hugsunar-
háttur Þorgeirs Ljósvetninga-
goða, vitsmunir og þjóðhollusta
koma ekki til sögunnar og gera
sig gildandi?
Raunar er nú svo komið ald-
arháttum og stj órnarháttum, að
enginn einn maður fær aðstöðu
til þess að úrskurða, þótt Þor-
geir fengi hana forðum.
Engum einum manni verður
selt í hendur vald til þess.
í nútíðarstíl verður það að
vera flokkur manna, sem valdið
getur fengið.
Góðir Framsóknarmenn og
samkomugestir! Það er augljóst
mál, að Framsóknarflokkurinn
verður að taka að sér hlutverk
Þorgeirs Ljósvetningagoða á Al-
þingi og úti um landið við sjó
og í sveit. Geri Framsóknar-
flokkurinn það ekki, gerir það
enginn flokkur, því enginn
annar fiokkur í iandinu hefir
effli til þess aff geta gert þaff.
Hafið þið ekki séð þess merki?
Hinir stjórnmálaflokkarnir
allir flytja trúboðspólitík. Þeir
berjast um hinn nýja og gamla
sið, — og vilja hvað eftir annað
segja sig úr lögum.
Framsóknarflokkurinn aftur
á móti er ekki trúboði, frekar en
Þorgeir. Hann reynir að leita
úrlausnar í hverju vandamáli
með hófstillingu og að lögum.
í þessu sambandi vil ég minna
á „Kveldúlfsmálið“ og „gerðar-
dóminn“, sem öllum er í fersku
minni. Bæði þessi mál eru
greinileg sýnishorn þess, hvern-
ig Framsóknarflokkurinn reynir
að eyða öfgum til beggja handa.
En nú spyr máske einhver:
Var það ekki einn af beztu
kostum Þorgeirs, að hann skildi,
að hinn nýi siður var betri hin-
um gamla, og hafði sjálfur þrek
til að fleygja goðum hins gamla
tíma í fossinn?
Jú, það, er rétt. Hefir ekki
Framsóknarflokkurinn líka sýnt
samskonar skilning?
Hefir hann ekki borið meira
af skurðgoðum afturhalds og í-
halds í fossinn, en nokkur ann-
ar flokkur?
Hefir hann ekki verið allra
flokka áhugamestur um að hver
einstaklingur geti notið sín sem
bezt með félagslegum samtök-
um, byggt sér varanlega og
sæmilega bústaði, létt strit sitt
með tækni, glætt vit sitt með
námi, — og verið jafn öðrum
fyrir lögum.
Og er ekki þetta einmitt hinn
heilbrigði, innsti kjarni hins
nýja, stjórnmálalega siðs tutt-
ugustu aldarinnar?
* * *
Áður var sungið:
„Vormenn íslands! Yðar bíða
eyðiflákar, heiðalönd!
Komið grænum skógi
að skrýða
skriður berar, sendna strönd!
Huldar landsins verndar-
vættir
vonarglaðar stíga dans,
eins og mjúkir hrynji hættir,
heilsa börnum vorhugans".
Guðmundur Guðmundsson
orti þetta lj óð undir áhrifum
þeirrar sterku og hlýju hugar-
farsleysingar, sem fór um land-
ið, þegar þeir menn voru að
ganga fram á völlinn, sem síðar
gerðust Framsóknarflokksmenn.
í þessu ljóði má segja, að
heyrist hjartsláttur Framsókn-
arflokksins.
í því ljómar ástin á verkefn-
um vormannsins, sem finnur að
verndarvættir lancLsins stíga
vonglaðar háttmjúkan dans um-
hverfis hann.
En einmitt þessi hjartsláttur
flokksins, ást hans á verkefnum
vormannsins og meðvitund hans
um nálægð vættanna, gerir það
að verkum, að honum er nú — á
örlagaríkum tíma — ætlað mjög
sambærilegt hlutverk fyrir þjóð-
ina og Þorgeiri á Ljósavatni var
falið árið 1000. Harm einn allra
stjórnmálaflokkanna í landinu
getur sameinað þetta þrennt,
sem Þorgeir sameinaði: Þjóff-
hollan friffarvilja, vorhugann og
virffinguna fyrir því náttúrulög-
lögmáli, aff þaff þarf tíma til aff
umskapa til fulls — og innieiffa
allar reglur nýs siffar.
Um leið og við Framsóknar-
flokksmenn gerum okkur þetta
ljóst, verðum við einnig að gera
okkur það ljóst, að á okkur,
hverjum einstökum manni og
Fi’amsóknarflokknum í heild,
hvílir skylda, sem reynir á vits-
muni, þrek og þor. Skyldan sú:
að gera allt, sem unnt er, til að
leysa hlutverkið af hendi, svo
vel sé. Hamingja þjóðarinnar er
í veði.
Þegar Þorgeir hvíldi undir
feldi á Alþingi forðum, og fann
þunga stórfelldusfeu ábyrgðar og
skyldu á sig lagðan, mun hann
— eins og allir þjóðræknir vor-
menn —, hafa hlustað eftir
röddum „landsíns verndar-
S. TJ. ZF1.
Úr ræffu atvinnumálaráffherra
á fundi F. U. F. í Reykjavík.
Félag ungra Framsóknar-
manna í Rvík hélt fyrsta fund
sinn í haust síðastl. fimmtudag.
Á fundinum flutti Skúli Guð-
mundsson ráðherra ítarlegt er-
indi um ýms þau verkéfni, sem
væru framundan á stjórnmála-
sviðinu. Skýrði hann frá störf-
um milliþinganefndanna, sem
hefðu sjávarútvegsmál, banka-
mál og skatta- og tollamál til
athugunar. Myndi milliþinga-
nefndin, sem hefði sjávarútvegs-
málin til meðferðar, kynna sér
eftir föngum, hvernig hægt yrði
að koma á meiri sparnaði í
rekstri stórútgerðarinnar, en
kæmi það samt í ljós, að ekki
væri hægt að reka hana halla-
laust í meðalári, teldi Fram-
sóknarflokkurinn rétt að koma
henni til hjálpar og yrði það þá
verkefni nefndarinnar að gera
tillögur um, á hvern hátt það
yrði gert.
Ræðumaður talaði þessu næst
um launamálin. í vetur hefði
verið skipuð nefnd, sem á að
gera tillögur um skiptingu opin-
berra starfsmanna í launa-
flokka. Þegar þessi nefnd hefði
lokið störfum, ætti að vera
fenginn grundvöllur fyrir ný
launalög. Enn væri ekki víst,
hvort nefndin myndi skila á-
liti sínu svo tímanlega, að hægt
yrði að ganga frá þessu máli á
næsta þingi. Ræðumaður kvaðst
álíta, að þessi löggjöf ætti að ná
til hálfopinberra stofnana
eins og t. d. bankanna og Eim-
skipafélagsins, en þar væru
launagreiðslur yfirleitt hærri en
hjá ríkinu sjálfu. Sömuleiðis
þyrfti að gera ráðstafanir, sem
kæmu í veg fyrir að launa-
greiðslur yrðu hærri hjá einka-
fyrirtækjum.
Þá sagðist ræðumaður hafa
oft hreyft því, að komið yrði á
(Framhald á 3. siðu.)
vætta“, sem skáldið talar um.
í gegn um skjaldagný og sverða-
klið æstra trúboðsflokka hefir
hann heyrt hvatningarorð vætt-
anna til sín um að gæta laga
og friðar.
í gegn um háværar kröfur og
hótanir æstra stjórnmálaflokka
heyrast nú raddir hinna sömu
verndarvætta íslenzku þjóðar-
innar mæla hvatningar til
Framsóknarflokksins um: aff
sækja fram, en gæta þó hófs, —
eyffa ofstæki til beggja handa,
— miffla málum, — úrskurffa á,-
greining stjórnmálaöfganna,
svo ekki verffi slitiff lögum og
friffi í landinu.
Sturla í Vogum I. og II.
Þar sem tollurinn til ríkisins
var kr. l,12,var álagning verzl-
unarinnar kr. 11,55.
Þar sem tollurinn var 7 aur-
ar, var verzlunarálagningin 76
aurar.
Þar sem tollurinn var 18 aur-
ar, var verzlunarálagningin kr.
3.67.
Þar sem tollurinn var 31 eyr-
ir, var verzlunarálagningin kr.
I, 93.
Þar sem tollurinn var 21 eyr-
ir, var verzlunarálagningin kr.
2,90.
Þar sem tollurinn var kr. 2,29,
var verzlunarálagningin kr.
II, 65.
Þar sem tollurinn var kr. 1,44,
var verzlunarálagningin kr.
8.67.
Þar sem tollurinn var kr.
24,37, var verzlunarálagningin
kr. 254,13.
Þessum staðreyndum var ekki
hægt að neita.
En þegar svo er komið, að
Mbl. er orðið bert að ósannsögli
og álagning verzlananna í Rvík
á þessar vörutegundir hefir
verið afhjúpuð — allt að gefnu
tilefni frá Mbl. sjálfu — þá ær-
ist Mbl. og lið þess og æpir út
um stræti og gatnamót, að
Tíminn hafi hafið „ofsókn gegn
kaupmönnum".
En hafi einhver hafið ofsókn
gegn kaupmönnum í þessu máli,
þá eru það kaupmennirnir sjálf-
ir með verzlunarháttum sínum.
Aumlegri og vesalmannlegri
uppgjöf hefir tæpast þekkzt en
hjá Mbl. og skjólstæðingum
þess í þessu máli.
Þorkell Jóhannesson:
Eftir Guffm. G. Hagalfn.
Útg.: Þorst. M. Jónsson.
Akureyri 1938.
Guðmundur Gíslason Hagalín
er atorkusamur rithöfundur.
Hann hefir frá upphafi gædd-
ur verið ódrepandi seiglu, en því
er ekki að leyna, að með árun-
um hefir honum vaxið snerpa,
svo að þeir gerast nú færri,
sem fram úr honum fara. Ég get
fyrir mitt leyti játað það, að
ekki var það nú fyrri en ég hafði
lesið fyrra hlutann af sögunni
um Kristrúnu gömlu í Hamra-
vík, að mér virtist með öllu
einsætt, að Guðmundur myndi
ætla að verða mearkilegur rit-
höfundur. Ekki svo að skilja, að
ýmsar smásögur hans frá fyrri
árum væri ekki vel gerðar. Þær
slaga sumar upp í það helzta,
sem hér hefir sézt í þeirri grein
bókmennta. En annað var þá
líka léttvægt og jafnaði hitt
niður í meðallagið, ef í það var
farið. Maður er orðinn því svo
vanur, að vita efnilega menn,
sem vel fóru af stað og mikils
sýndist mega af vænta, verða
fyrr en varði utangátta með
öllu við „musteri mannorðsins",
þar sem öndvegi eru búin rit-
skörungum og snilldarmönnum
bókmenntanna einum. For-
garðar þess musteris eru harla
rúmgóðir og getur þar að líta
GUÐM. G. HAGALÍN
mikinn söfnuð rímhagra manna
og stútungs-söguskálda. Fer þar
og drjúgum fjölgandi. En önd-
vegin skipast seint og með
dræmingi. Fer um rúmaskipan
hér ærið oft á annan veg en
fyrstu líkur þóttu til benda, og
meir að elju og kappsamlegri
sókn að settu marki en með-
fæddri andagift, þótt álitleg
þætti í fyrstu raun. Er því lengi
vanséð, og þó seint örvænt um
það, hverjum árangri skáldin
kunna að ná. Nú er það með
engu móti ætlan mín að vísa
Guðmundi Hagalín til neins
öndvegis með línum þessum. Á
því hefi ég engin ráð, enda er
slíkt síður en svo á þeirra færi,
sem sjálfir eru mjög svo utan-
veltu um skáldmennt alla. En
mér þykir það vera sanngirnis-
kvöð á hendur þeim mönnum í
landi voru, sem bækur lesa og
nokkurs eru unnandi andlegu
lífi, að þeir láti það ekki með
öllu liggja í þagnargildi, sem til
afreka má telja í skáldmennt-
um þjóðarinnar. Ekki er það svo
margt eða mikið, sem manni
berst í hendur af þessu tæi ár
hvert. Og þeir eru ofmargir,
sem láta slíkt lítt eða ekki til
sín taka.
Sagan um Sturlu í Vogum er
mikið rit fyrirferðar, 628 bls.
alls. Það er nú og hefir um hríð
verið mikill siður að rita langar
skáldsögur, og er ufn það ekkert
að segja, nema hvað manni
miklast stundum kjarkur útgef-
anda og væntanlega lesandanna
líka, er maður finnur sjálfum
sér nóg boðið. Yfirleitt sýnist
mér þessi bók læsileg í bezta
lagi, þrátt fyrir lengdina. Hún
er yfirleitt spennandi sem kall-
að er og víða beinlínis skemmti-
leg. Henni má líkj a við stórt
vatnsfall, sem rennur hratt og
straumþungt á köflum, en
breiðir nógu mikið úr sér á milli
og er þá í lygnara lagi til þess
straumþunginn njóti sín alltaf
jafn vel. Uppistaða sögunnar er
strengd yfir atburði, sem ger-
ast á heimili vestfirsks útskaga-
bónda frá haustnóttum til vor-
daga. Höfuðpersónan er Sturla
bóndi. Hann er alinn upp á
sveit, eins og fleiri góðir menn
í þessu landi. Og þó höfundur
láti að mestu hjá líða, að út-
mála fyrir sér og öðrum með-
ferðina á drengnum — hann
virðist ekki ganga með jafn
gagurt hreppsómaga-komplex
eins og t. d. Halldór Kiljan
Laxness — þá er hér að finna
lykillinn að skaphöfn þessa afr-
enda, harðgerða, ósveigjan-
lega og tortrygga útskagabónda.
í viðskiptunum við fóstra sinn
uppgötvar hann fyrsta sinn, svo
sem af hendingu, ofurkrafta
sína. Hann þarf svo sem ekki að
láta þennan ræfil kúga sig.
Sjálfur er hann,þegar til kemur,
miklu stérkari en þessi heimski
og uppblásni manngarmur, sem
að fornum sið hyggst að „hefna
þess í héraði, sem hallaðist á
Alþingi“, reynir eftir föngum að
hefna sinnar eigin eymdar á
þeim, er hann heldur enn ves-
alli. Upp frá þessu trúir Sturla
með öllu á mátt sinn og meg-
inn. Býður öllum byrginn, sem
til hans vilja seilast. En hina
fyrirlítur hann, sem lúta verða
í lægra haldinu. Hann vægir
ekki heldur til íyrir náttúruöfl-
unum, sem sópa heyjunum hans
á sjóinn og brjóta bátinn hans,
svo að hann stendur uppi hey-
laus á haustnóttum með fé sitt
allt og fangafár og bátlaus við
opinn aflasjóinn. Hann fær sér
bara nýjan bát, setur á fleira
fé en nokkru sinni fyrr og
byggir tvær hlöður í stað einn-
ar, sem ofviðrið feykti. En þrátt
fyrir alla kraftana, ofurhugann
og hörkuþrekið, er hann maður
og ekki klettur einn. Hann ann
konu sinni meira en nokkur
veit, jafnvel sjálfur hann. Og
þegar hún deyr vofeiflega af at-
burðum, sem illir menn valda,
verður hann í fyrsta skipti á
æfinni berskjaldaður fyrir. í
fyrsta skipti á æfinni hrökkva
kraftar hans ekki við ofurmagni
atburðanna. í fyrsta skipti
verður hann nú að leita til ann-
arra um hjálp, sem ekki verður
endurgoldin, sem hann veit líka
og finnur, sér til nokkurrar
undrunar, að veitt er af bróður-
hug en ekki vegna ávinnings.
Þetta vinnur nokkuð á hörk-
unni, sem bezt hefir þó dugað
honum að þessu, hvort sem við
var að etja hversdagslega örð-
ugleika útnesjabóndans heima
fyrir eða bolabrögð héraðshöfð-
ingja og kaupmanna, sem lengi
höfðu setið yfir hlut allra
manna í héraðinu og vildu ekki
þola honum, fremur en öðrum,
að standa á eigin fótum. Þó er
það þá fyrst, er hann fær ekki
varið sig fyrir ótta um trú-
mennsku konunnar, sem hann
elskaði og missti, að honum
fellur allur ketill í eld um hríð.
Hér verður honum að koma
hjálp frá öðrum. Og nú er öll
afstaða hans gerbreytt. Hann,
sem hélt sig hafa verzlað skuld-
laust við lífið, er orðinn stór-
skuldugur maður. Ekki aðeins
við konuna sína, sem fórnaði
sér fyrir hann og gekk út í op-
inn dauðann, af því að hann
gætti hennar ekki og verndaði