Tíminn - 22.10.1938, Side 2

222
TÍMIM, langardaginn 22. okt. 1938,
56. blað
Namir vid sig
‘jgímtrm
Laugardafiinn 22. okt.
Húsaleig’ulög
í Reykjavík
Dýrtíðin í Reykjavík er og
hefir verið um langt skeið al-
varlegur þáttur í erfiðleikum
þjóðarinnar. Vegna þess, hve
flest er dýrt í Reykjavík verða
launakröfur þar hærri en ann-
arsstaðar og margskonar út-
gjaldaliðir vegna atvinnurekst-
urs. En eitt af því, sem mest
stingur í augu í hinni reyk-
vísku dýrtíð, er húsaleigan. —
Húsaleigan ein gleypir fjórða-
part til þriðjung eða jafnvel
meira af tekjum margra manna.
Það er þung byrði. Og þó er
engin trygging fyrir því, að
húsaleigan hækki ekki frá því,
sem nú er. Ef ekki verður byggt
svo mikið, að einhver vottur af
samkeppni eigi sér stað á þessu
sviði, má alltaf búast við hækk-
un. Og það er dýrt á erfiðum
tímum, að halda svo áfram
byggingastarfsemi í bænum, að
gera megi ráð fyrir, að alltaf
standi einhverjar íbúðir auðar
og haldi niðri húsaleigunni.
Á stríðsárunum var skortur á
íbúðum í Rvík og húsaleigan
steig upp úr öllu valdi. Þá tók
Alþingi til sinna ráða og setti
húsaleigulög árið 1917. Með
þessum lögum var sett húsa-
leigunefnd, sem hafði vald til
að ákveða húsaleigu, og jafn-
framt voru í lögunum gerðar
ráðstafanir til að tryggja leigj-
endur gegn ástæðulausri upp-
sögn.
Þessi lög voru felld úr gildi
nokkru eftir stríðið. En Fram-
sóknarmenn á Alþingi hafa
hvað eftir annað borið fram á
síðari árum tillögur um sams-
konar aðgerðir eða í sömu átt,
til að halda niðri húsaleiðunni
í Rvík. Sumar þessar tillögur
hafa verið um að ákveða upp-
hæð húsaleigunnar, eins og gert
var samkvæmt áðurnefndum
lögum, en einnig hafa fram
komið tillögur bæði um há-
leiguskatt og stóríbúðaskatt,
fluttar af Framsóknarmönnum
rétt eftir 1930. Háleiguskattur-
inn átti að leggjast á húsaleigu,
sem væri fram yfir ákveðið há-
mark og myndi því hafa haft
þau áhrif að lækka húsaleiguna.
Stóríbúðaskattinn átti að
leggja á íbúðir, sem telja mátti
óþarflega stórar eða herbergja-
margar miðað við fólksfjölda. Sá
skattur hefir þau áhrif, að
menn veigra sér fremur við að
búa í „luxus“ íbúðum og myndi
þannig losna hlutar af slíkum í-
búðum. En auk þess er hann
hliðstæður tekjustofn fyrir hið
opinbera og tollar á óþarfa
varning.
Það er áreiðanlega full ástæða
til þess að Alþingi fari nú að
láta þetta mál rækilegar til sín
taka. Húsaleigan í Rvík er stór-
mál fyrir höfuðstaðinn og þar
að auki er hún mál alls lands-
ins. Nú er verið að gera tilraun
til að ákveða hámarksverð á
ýmsum vörutegundum, sem
seldar hafa verið óhæfilega dýrt
í Rvík. Og því þá ekki að halda
nú áfram á þessari braut og
setja hámarksverð á stærsta út-
gjaldalið flestra reykvískra fjöl-
skyldna, húsaleiguna?
Um það liggja fyrir óhrekj-
andi sannanir, að fjöldi húsa í
bænum, sérstaklega gömul hús,
eru leigð óhæfilega dýrt. Og það
þarf að koma í veg fyrir, að
húsaleigan almennt hækki frá
því sem nú er.
Um stóríbúðaskattinn er það
að segja, að hann má teljast
eðlilegur, bæði til að draga úr
notkun og byggingu óhæfilega
stórra og dýrra íbúða, og engu
síður sem tekjustofn.
Hitt getur ef til vill verið eitt-
hvert álitamál, hvort vænlegra
sé til árangurs, að ákveða há-
mark húsaleigu eða setja há-
leiguskatt.
Tíminn mun halda þessu máli
vakandi. Næsta Alþingi á hér
þýðingarmikið verk að vinna,
hver leiðin, sem valin verður af
þeim, sem nefndar eru hér að
framan. ,
Blað Jóns í Dal kom út 15. þ.
m. Vitnar ritstjórinn þar í grein,
er hann sjálfur hafi skrifað 3.
sept. s. 1., og telur þar mörg og
mikilvæg sannindi að finna.
Minnir þetta mjög á einn fyrv.
frambjóðanda Bændaflokksins,
er þekkti enga betri tilvitnun en
„ræðu flutta á Breiðumýri“ af
sjálfum honum, svo sem frægt
varð á sínum tíma! Þá segir orð-
rétt á þessa leið:
„Tveir helztu trúnaðarmenn lands-
ins, bankastjóri og bankaráðsformað-
ur, voru í vor allt að tvo mánuði í
lánaleit ytra fyrir ríkisstjórnina og
eftir heimkomuna varð ríkisstjómin
að lýsa yfir, að ekkert lán hefði feng-
ist, nema 2 milljón króna bráða-
birgðalán til greiðslu vaxta og af-
borgana af lánum ríkisins sjálfs, sem
fallin voru í gjalddaga.
Þessi erindislok vottuöu, að traustið
er glatað og að þjóðin er á barmi
ríkisgjaldþrots.
í greininni var sýnt og sannað að
orsakir ástandsins væru:
1. að skuldirnar út á við væru vaxn-
ar þjóðinni langt yfir höfuð,
2. að stjórnarvöldin hefðu skapað
falska kaupgetu hjá launastéttunum,
er lægi eins og mara á erlenda gjald-
eyrinum,
3. að tollar og skattar væru orðnir
hærri en í nokkru öðru landi,
4. að framleiðslan til lands og sjáv-
ar væri ár frá ári rekin með tapi
vegna ósamræmisins í innanlandsverð-
laginu, sem stjórnar völdin héldu uppi
með og háu kaupi og sköttum og lög-
þvinguðu gengi.
Loks var það rakið með órækum
tölum að þrátt fyrir vandræðin út á
við og öll innflutningshöft þá keypti
þjóðin meira vörumagn frá útlöndum,
en á góðcerinu 1924—25."
Tíminn hefir ékki lagt það í
vana sinn undanfarið að skipta
sér af „andvörpum“ hins svo-
kallaða „Bændaflokks“, þar sem
flestir eru á einu máli um, að
dagar hans séu þegar taldir. Við
ofanritaðar ' staðreyndir, sem
blað Jóns í Dal þykist hafa
„sannað“, er þó rétt að gera eft-
irfarandi stuttar athugasemdir:
1. Heimild sú til gjaldeyris-
lántöku er ríkisstjórnin fékk í
fyrra, var miðuð við það, að
lánið yrði tekið smátt og smátt
á næstu þrem árum. Það er því
ekkert undarlegt, þótt enn sé
ekki búið að taka nema hluta
þess og aðeins til bráðabirgða.
Það er líka blekking ein, að
ríkið hafi ekki haft peninga til
að greiða vexti og afborganir af
erlendum skuldum, heldur átti
að taka lán þetta svo að bank-
arnir fengju erlendan gjaldeyri
til að yfirfæra og þá m. a. fyrir
ríkið.
2. Skuldir þjóðarinnar hafa á
árunum 1935—37 ekki vaxið
nema sem svarar lántökunni til
Skoda-verksmiðjurnar eru
voldugur heimsauðhringur. Auð-
æfi hans eru ein þýðingarmesta
ástæðan til þess, að Þjóð-
verjar vildu ná á sitt vald Sú-
detahéruðunum í Tékkoslóvakíu,
þótt annað sé látið í veðri vaka.
Foringjar þýzkra þjóðernisjafn-
aðarmanna gæta þess venjulega
að tala um „þýzkt blóð“, „tékk-
neska ógnarstjórn" og „vilja
Guðs“ í sambandi við héruð
þessi, en ekki hinar margþráðu
fallbyssu- og sprengjusmiðjur í
Skoda. Samt varð Göring hers-
höfðingja það á — enda er hann
stundum eigi eins varkár og fé-
lagar hans — að lýsa yfir því, á
síðasta vori, að enda þótt Sú-
deta-héruðin væru fyllilega
allrar athygli verð, þá væru
Skoda-verksmiðjurnar þó miklu
þýðingarmeiri. Þessi ummæli
hershöfðingjans komu sér sýni-
lega illa, því Göbbels útbreiðslu-
málaráðherra fyrirbauð þýzkum
blöðum að birta þau. Það hefði
líka getað valdið talsverðum
óþægindum út á við, ef ummæli
Görings hefðu orðið kunn,
vegna þess, að alkunnugt er að
eigendur Skoda-verksmiðj anna
hafa að miklu leyti yfirráð yfir
hergagnaiðnaðinum í Mið- og
og Suðaustur-Evrópu.
Emil Skoda byrjaði í smáum
stíl. Árið 1886 varð hann for-
stjóri lítillar verksmiðju, sem
virkjunar Sogsins. Og ekki bar
á því, að Jón í Dal og hans menn
settu sig á móti ríkisábyrgð fyr-
ir því láni, þegar hún var heim-
iluð á Alþingi.
3. Núverandi stjórn hefir
fyrst og fremst unnið að því, að
auka kaupgetu hjá bændum
með setningu afurðalaganna, og
reynt að auka kaupgetuna hjá
atvinnurekendum yfirleitt með
margskonar stuðningi við at-
vinnuvegina. Kaupgeta launa-
manna hefir ekki verið aukin,
heldur þvert á móti úr henni
dregið, bæði með hækkun tekju-
skatts, hátekjuskatti, afnámi
dýrtíðaruppbótar á háum laun-
um og fleiri ráðstöfunum, sem
koma niður á þeim, sem föst
laun taka, en kemur fram-
leiðslunni til góða.
4. Nýlega hefir fram farið at-
hugun á skatta- og tollagreiðsl-
um á Norðurlöndum. Sú athug-
un sýndi, að skattar og tollar á
Sagan um „vitlausa manninn
í skutnum“ varð fræg úr um-
ræðum á Alþingi fyrir tveim ár-
um. En það er ekki óeðlilegt, að
mörgum detti í hug sú saga,
þegar þeir lesa það, sem blöð
Sjálfstæðisflokksins hafa sagt
um gjaldeyrismálin nú síðustu
mánuðina.
Ádeilur þessara blaða á fram-
kvæmd gj aldeyrismálanna eru
fullar af mótsögnum. Fyrir þeim
sem blöðin skrifa, virðist vaka
það eitt að ráðast á allt sem
gert er — eða látið ógert — í
þessum málum! Ef einhver er
óánægður með eitthvað, gera
þessi blöð kröfur hans að sín-
um kröfum, alveg án tillits til
þess, hvort mögulegt sé að sam-
ræma allar þessar kröfur.
Stefnan virðist vera sú ein að
vekja og „magna“ óánægju hjá
einhverjum og út af einhverju.
Óneitanlega minnir þetta mjög
á hinar svokölluðu lýðskrumsað-
ferðir, sem nazistar, kommún-
istar og aðrir slíkir niðurrifs-
flokkar hafa notað erlendis. Ef
einhver vildi gera sér grein fyr-
ir því, hvað Sjálfstæðisflokk-
urinn myndi gera í þessum mál-
um, ef hann réði, má það heita
alveg ómögulegt, ef fara ætti
eftir því, sem sagt er um þau
í blöðum flokksins um þessar
mundir. Hér skulu nefnd nokk-
ur áberandi dæmi:
I. Einn daginn segja þessi
blöð, að útgáfa innflutnings-
leyfa sé allt of mikil. Bankarn-
Waldstein greifi átti í Pilsen, en
Pilsen, þar sem hið heimsfræga
öl er búið til, heyrði þá undir
Austurríki. Þá unnu þar aðeins
120 verkamenn. Fimmtíu árum
seinna, í heimsstyrjöldinni,
unnu að hergagnaiðnaði í
Skoda-verksmiðjunum 33 þús-
und manns. Rétt fyrir heims-
styrjöldina hafði þýzki vopna-
kóngurinn Krupp náð fjá^hags-
legum yfirráðum yfir verksmiðj -
unum og eigendur ensku vopna-
verksmiðjunnar Vickers, áttu
þar mikil ítök. Aðstaðan breytt-
ist við vopnahléið. Verksmiðj-
urnar urðu innan landamæra
Tékkoslóvakíu og Krupp og Vic-
kers fengu ekki lengur að eiga
hluti í þeim. Tékkneska stjórnin
ætlaði í byrjun að gera verk-
smiðjurnar að ríkiseign, en áður
en sú ákvörðun væri endanlega
tekin, hafði franski hergagna-
kóngurinn Schneider eignazt
meirahlutann af hlutafénu, og
strax eftir það juku verksmiðj-
urnar stórkostlega starfsemi
sína. Lögðu þær undir sig hvert
stóriðnaðarfyrirtækið eftir ann-
að. Kolanámur, stálsmiðjur,
bifreiðaverksmiðjur, skipa-
smiðjur o. s. frv. Nú eiga Skoda-
verksmiðjurnar 9 voldugar véla-
og málmsmiðjur í Tékkósló-
vakíu, og fjölda af kola-, járn-
og brúnkolanámum. Véla- og
stálsmiðjur Skoda keppa nú við
íbúa voru: í Danmörku 130 kr.,
í Noregi 128 kr., í Svíþjóð 131
kr. og á íslandi 119 kr. í flestum
löndum eru þó skattar og tollar
miklu hærri vegna vígbúnaðar.
5. í gengismálinu er ekki vit-
að, að stjórnarandstöðuflokk-
arnir hafi neinar ákveðnar til-
lögur viljað gera, að undan-
teknu frumvarpi Hannesar
Jónssonar, sem var svo van-
hugsað, að óframkvæmanlegt
mátti heita til nokkurs gagns.
6. Árið 1924 voru keyptar inn
í landið (samkv. hagskýrslum)
vörur fyrir 63 millj. 700 þús. kr.
og árið 1925 fyrir 70 millj. 200
þús. kr. En meðalinnflutningur
áranna 1935—37 er 46 millj. 700
þús. kr. Þó áætlaði sænski hag-
fræðingurinn Lundberg, að inn-
kaupaþörf þjóðarinnar ykist um
700 þús. kr. á ári.
Þessar fáu athugasemdir
nægja. Þær sýna að Jón í Dal
heldur sig enn Morgunblaðs-
megin við sannleikann, þrátt
fyrir þá áminningu, sem hann
hefir fengið frá kjósendum í
þessu landi.
ir hafi ekki við að yfirfæra sam-
kvæmt leyfunum. Tregða á því
að greiða erlendar kröfur komi
óorði á viðskipti landsins.
En þegar reynt er‘að draga
úr innflutningi byggingarefnis í
Rvík, eftir að gjaldeyrisnefnd er
tvisvar búin að veita slíkan inn-
flutning, í bæði skiptin með
þeim fyrirvara, að ekki sé hægt
að veita meira á árinu, ætlar
Mbl. af göflunum að ganga og
segir, að það „gangi glæpi næst“
að reyna að spara þennan inn-
flutning.
II. Stjórninni er legið á hálsi
fyrir það í þessum blöðum, að
of mikill innflutningur sé á tó-
baki og áfengi. Henni er borið á
brýn, að hún haldi að almenn-
ingi neyzlu þessara vara og vilji
láta „þjóðina lifa á brennivíni“!
En þegar reynt er að draga úr
notkun annarar þessarar vöru-
tegundar með því að hækka tó-
baksverðið, verða þessi sömu
blöð æf af reiði og segja að tó-
bakið sé nauðsynjavara fyrir
almenning.
III. Stundum er því haldið
fram í blöðum Sjálfstæðis-
flokksins, að innflutningshöft-
in séu áhrifalaus og ekki hafi
tekizt að ná neinum árangri af
framkvæmd þeirra.
En í hinu veifinu, og stundum
svo að segja á sama tíma, gefur
að líta um það feitletraðar frá-
sagnir í dálkum þessara sömu
blaða, að hér á landi sé stór-
kostlegur vöruskortur vegna
stærstu hringa í heimi í þeirri
grein. Þær geta byggt hvers-
konar aflstöðvar, sem er, og
smíða sjálfar til þess allt frá
smæsta raftæki upp í allra
stærstu hluta þeirra. Þær eru
langstærstu bifreiðaframleið-
endur í Tékkóslóvakíu og fram-
leiða allar tegundir bifreiða. Út
um allan heim hafa þeir tekið
að sér að byggja brýr, raforku-
stöðvar og hverskonar verk-
smiðjur. f Kína eru t. d. flestar
eimreiðar byggðar af þeim og í
risahafskipinu Normandie eru
allir stærstu stálsteypuhlutirn-
ir framleiddir af Skoda.
En sérgrein Skoda-verksmiðj -
anna er þó hergagnaiðnaðurinn.
Alla 365 daga ársins dreifa þær
út byssum af öllum gerðum,
rifflum, vélbyssum, fallbyssum,
flugvélabyssum, loftvarnar-
byssum, sprengikúlum og
sprengjufn af öllum tegundum,
hvort sem þær eiga að notast á
sjó, landi eða í lofti. Ennfrem-
ur smíða þær allar gerðir flug-
véla og hafa selt fjölda af þeim
til hermálaráðuneyta Belgíu,
Lithauen, Jugóslavíu, Rúmeníu
og Póllands. í Póllandi er útbú
Skoda-verksmiðjanna langbezt
útbúna hergagnaverksmiðjan
þar í landi og rúmenski herinn
er að miklu leyti háður útbúnaði
frá þessum verksmiðjum. í Ung-
verjalandi hafa verksmiðjurnar
útbú og eiga m. a. stóra hluti í
stærsta bankanum í Ungverja-
landi.
Ef þýzka stjórnin hefði verið
í nokkrum vafa um þýðingu
þessara verksmiðja, þá hefði
Þorvaldur Skúlason
listmálari
Meðal hinna góðu gesta, sem
hafa heimsótt landið í sumar,
er Þorvaldur Skúlason listmál-
ari. Hann hefir dvalið erlendis
um samfleytt 11 ára skeið, í
ýmsum löndum álfunnar við
nám. Hann kom hingað í júli og
kemur væntanlega til með að
dvelja hér enn um þriggja vikna
skeið.
Þorvaldur er ættaður úr
Húnavatnssýslu, sonur Skúla
heitins Jónssonar, kaupfélags-
stjóra. Þorvaldur nam fyrst
málaralist hjá Ásgrími Jónssyni,
og sigldi síðan til Noregs til
framhaldsnáms. Stundaði hann
um hríð nám á „akademíinu“ í
Oslo, hjá meisturunum Axel Re-
vold og Jean Heiberg. Síðan var
hann tvö og hálft ár í París við
nám hjá Maræl Gromiarc og fór
þaðan nokkru síðar til Ítalíu til
að afla sér enn frekari þekking-
ar í málaralistinni. — Hann
hefir tekið þátt í sýningum í
Noregi, Svíþjóð og Danmörku og
verið félagi í „Koloristerne“. —
Myndir hans hanga nú í ýmsum
þekktustu listasöfnum á Norð-
urlöndum, þar á meðal í Göte-
borg og „akademíinu“ í Oslo.
Þorvaldur Skúlason hefir
fengið mjög góða dóma um
verk sín, og þar á meðal hjá
mjög ströngum og viðurkennd-
um listdómendum, eins og t. d.
Paul Uttenreiter og hinum
fræga danska málara Lund-
ström.
Það er mjög leitt, að ekki skuli
vera hægt að taka hér á móti
slíkum listamanni sem Þorvaldi
Skúlasyni á þann hátt, sem hon-
um er samboðinn. Hér er ekki
einu sinni til neitt sérstakt hús
til þess að sýna í málverk, og
hafa málarar hér til þessa orðið
að notast við skóla eða sam-
komuhús í því skyni, sem er þó
einnig hörgull á um þetta leyti
árs. Af tilviljun heppnaðist Þor-
valdi Skúlasyni að fá húsrúm
fyrir málverk sín á Vesturgötu
3, og þangað eru allir Reykvík-
ingar velkomnir.
Ágúst Pálsson.
innflutningshaftanna og allar
birgðir á þrotum, að kaupmenn
verði að okra á vefnaðarvöru og
búsáhöldum af því að innflutn-
ingur þessara vara hafi verið
skorinn svo mjög niður og að
smiðir í Rvík standi uppi at-
vinnulausir vegna vöntunar á
byggingarefni.
IV. Um það er farið mörgum
og fjálglegum orðum, að inn-
kominn gj aldeyrir bankanna
hrökkvi ekki til að borga í tæka
tíð þann takmarkaða innflutn-
ing, sem leyfður er, og• sem
(Framh. á 4. síðu.)
Krupp sjálfsagt getað sannfært
hana um annað. Auðkýfingur-
inn frá Essen, sem nú hefir
meiri áhrif en nokkur annar
maður í Þýzkalandi, að undan-
teknum helztu foringjum naz-
ista, hefir aldrei getað gleymt
því, að honum var ýtt út úr
Skoda-verksmiðjunum. í stríð-
inu setti hann upp útbú frá
Kruppsverksmiðjunum í Berns-
dorf í Austurríki, til þess
að smíða hergögn fyrir Miðveld-
in. Eftir stríðið jók hann mjög
þær verksmiðjur til þess að
keppa við Skoda-verksmiðjurn-
ar og fékk jafnvel enska félagið
Vickers í lið með sér, enda hafði
því félagi gramist að þurfa að
víkja úr Skoda-verksmiðjunum.
Árin eftir heimsstyrjöldina urðu
Krupp-Bernsdorf verksmiðjurn-
ar höfuðstöðvar áróðursins fyrir
sameiningu Austurríkis og
Þýzkalands og styrktu þær aust-
urríska nazista með fé nákvæm-
lega á sama hátt og Krupp hafði
styrkt Hitler með fé til að ná
völdum. Rétt eftir morðið á
Dollfuss komst lögreglan í Wien
að því, að Krupp-Bernsdorf
verksmiðjurnar höfðu látið naz-
istana, sem drápu Dollfuss, hafa
vopn.
Þá er kunnugt, að Skodaverk-
smiðjurnar létu líka Hitler hafa
stórar fjárupphæðir áður en
hann var ríkisleiðtogi. Sá sem
var milliliðurinn í þeim við-
skiptum, var fjárbrallsmaður-
inn Alfred Löwenstein, sem árið
1928 stökk eða féll úr flugvél
yfir Ermarsundi. Hitler og Gö-
ring hljóta að brosa nú, er þeir
s. xj. :f\
Ritgerðasafn
Jónasar Jónssonar.
í prentsmiðju samvinnumanna
í Reykjavík er nú langt komið
setningu fyrsta bindis úrvals-
ritgerða Jónasar Jónssonar, sem
S. U. F. hefir ákveðið að gefa
út eins og áður hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu. Auk þeirra
16 minningar. og afmælisgreina,
sem áður hefir verið getið um,
að í ritinu yrðu, er afráðið, að
þar verði minningargreinar um
Magnús Kristjánsson, Magnús
Guðmundsson, Guðmund Ólafs-
son í Ási, Guðmund Björnson
landlækni, séra Jakob Lárusson,
Daniel Daníelsson dyravörð,
Þórð Jensson stjórnarráðsritara
og Kristján H. Magnússon mál-
ara, og afmælisgreinar um Jón
Árnason framkvæmdastjóra og
Karl Finnbogason skólastjóra.
Síðar verður enn bætt við
nokkrum greinum. Þar á meðal
þrem eða fjórum, sem aldrei
hafa birzt áður.
Hátt á sjötta hundrað manns
hafa þegar gerzt áskrifendur,
en þó eru fæstir áskrifendalist-
anna enn komnir utan úr sveit-
um og kauptúnum landsins. Eru
það vinsamleg tilmæli til allra,
sem hafa þessa lista undir
höndum, að skila þeim áður en
langt um líður, en setja sig þó
ekki úr færi um söfnun nýrra
áskrifenda.
Fyrir skömmu gerðust 70
manns áskrifendur á einum
degi. Og ef allt gengur eins og
líkur benda til, verður ritgerða-
safn Jónasar Jónssonar sú bók
ársins, er bezt selst.
Frá bæjarstjórnar-
fundi í Reykjavík
Sjálfstæðismenn felldu frá at-
kvæðagreiðslu tillögu Sigurðar
Jónassonar um undjrbúning
vegna stríðshættu.
Fundur var í bæjarstjórn
Reykjavíkur sl. fimmtudag.
í sambandi við fundargerð
bæjarráðs, er þarna lá fyrir,
bar bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins, Sigurður Jónasson,
fram eftirfarandi tillögu:
„Bæjarstjórnin ályktar að
ieita samvinnu við ríkisstjórn-
ina um'ráðstafanir út af hættu,
sem bæjarfélaginu kann að
stafa af aðflutningsteppu vegna
ófriðar, ef til kæmi“.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
risu upp sem einn maður og
felldu þessa tillögu frá atkvæða-
greiðslu!
hugsa til þessa skammsýna
manns, sem af ótta við kom-
múnista, gaf þeim margar verð-
mætar gjafir til þess að vopna-
smiðjurnar í Mið-Evrópu gætu
verið öruggar. En ólíklegt er að
núverandi eigendum Skoda-
verksmiðj anna finnist nú mikil
ástæða til að brosa. Það er ekki
líklegt, að þeir hafi orðið neitt
upp með sér af því, þegar Her-
mann Göring lýsti yfir því, að
hergagnaverksmiðjur þeirra
væru þýðingarmeiri fyrir „þriðja
ríkið“ en Súdetahéruðin. Þeir
vita sjálfsagt með vissu, að for-
ingjar þýzkra þjóðernissinna
ætla sér að steypa félagi þeirra
saman við hinn risavaxna stál-
og námuhring, sem kallaður er
„Hermann Göring Werke“, og
nú lykur um allar verksmiðjur
Fritz Thyssen, keppinauts
Krupps, og sem eftir töku Aust-
urríkis var sameinað hinu stór-
auðuga Alpa-Mortan-félagi.
(Lausl. þýtt úr Nation,
New York).
ATH. Hergagnaframleiðsla
Skoda-verksmiðjanna hefir ver-
ið flutt frá Pilsen, sem er í Sú-
detahéruðunum, fyrir nokkru
síðan, og verður því áfram inn-
an landamæra Tékkóslóvakíu.
En vegna þess, hvað Tékkósló-
vakía verður fjárhagslega og
viðskiptalega háð Þýzkalandi,
munu Þjóðverjar auðveldlega
geta haft ráð verksmiðjanna í
hendi sér. Aðeins tvær vopna-
verksmiðjur í heiminum hafa
meiri framleiðslu en Skoda-
verksmiðjurnar, Krupp í Þýzkal.
og Schneider í Frakklandi.
| Vladimer Pozneri |
Skoda-verksmidjurnar
„Vítlausi madurinn
í skutnum<(