Tíminn - 05.01.1939, Blaðsíða 2

6
TÍMI1\N, fimmtMdagmii 5. jamiar 1939
2. blað
Samstarf fslendinga
austan hafs og vestan
EStir Jónas Jónsson
NIÐURLAG
12. Danir hafa nærri Viborg á
Jótlandi samkomustað, þar
sem árlega er haldin hátíð
Ameríku-Dana, sem koma heim.
Til orða hefir komið, að árlega
yrði haldin hátíð Vestur-ís-
lendinga á Þingvöllum. Einn
sunnudagur yrði helgaður
Vestmönnum, og kæmu ekki
aðrir á Þingvöll þann dag en
landar vestan um haf og gestir
þeirra. Sr. Rögnvaldur Péturs-
son lagði til í sumar við mig, að
þessi hátíð væri sameiginleg
fyrir ajla íslendinga sem bú-
settir væru ytra og kæmu heim.
Daginn yrði að miða við það að
sem allra flestir landar frá
öðrum löndum gætu verið þar
staddir.
13. Mannaskipti yfir hafið
mun aukast um leið og beinar
skipaferðir takast frá Reykja-
vík til New York. Mér hefir
komið til hugar, að Alþingi í
vetur ætti að lögleiða, að ís-
lenzka ríkið gæti tekið í sína
þjónustu einn prest, einn lög-
fræðing, einn læknir og þrjá
kennara árlangt, úr hópi landa
í Ameríku, ef þessir menn töl-
uðu sæmilega íslenzku, og væru
að námi og prófi hlutgengir til
embætta þar í landi. Að því er
snertir presta, gætu komið til
greina prestaskipti og myndu
ýmsir prestar héðan að heiman
vera fúsir til að starfa Vestra
eitt ár. í þeim efnum er um að
eiga við fríkirkjusöfnuðina
vestra, en annarsstaðar við rík-
isvaldið. Myndi vöntun á ensku-
kunnáttu hindra önnur starfs-
mannaskipti héðan og vestur.
Mér er fullkunnugt um, að
fjölmargir kennarar vestra
myndu vilja vera hér heima og
starfa eitt ár. Kaupið hér myndi
ef til vill nægja fyrir dvalar-
kostnaði og annari ferðinni.
Þegar beinar ferðir takast yrði
miklu auðveldara með þessar
framkvæmdir.
Aðeins eina kvöð álít ég að
mætti leggja á þá landa, er að
þykjast meiri menn af því, að
sýna af sér rausn og glæsi-
mennsku yfir efni fram og
fremur neita sér um lífsþæg-
indi en að taka þau að láni,
mannanna, sem skilja og viður-
kenna hvernig verðmætanna
raunverulega er aflað og gildi
þeirra fyrir lífið.
vestan kæmu á þennan hátt, og
það er að vinna að viðhaldi ís-
lenzks þjóðernis í Vesturheimi.
Kennarar og prestar myndu
hafa sérstaka aðstöðu til að
kenna börnum og unglingum
íslenzku, þegar vestur kæmi.
14. Ég hygg, að í skjóli við
beinar vesturferðir, myndu
takast skipti á börnum og ung-
lingum. Landar að vestan
myndu senda stálpuð börn og
unglinga í sumarleyfi heim, og
stundum hafa unglingana ár-
langt á íslandi. Á sama hátt
myndu íslenzkir foreldrar koma
sínum unglingum í skiptum
vestur til frænda og kunn-
ingja. Á þann hátt myndu gagn-
kvæm uppeldisáhrif berast
milli landanna.
15. Bréfaskipti yfir hafið hafa
að vonum dofnað eftir því, sem
lengur leið frá landnáminu. En
undir nýju formi geta bréfa-
skriftir tekizt að nýju. Þjóðleg
æskumannavakning er að ger-
ast í sumum söfnuðum vestra,
og hér á íslandi er nú að
byrja æskumannahreyfing, sem
stefnir að því að taka upp
aukna kynningu yfir hafið. Sr.
Egill Fáfnis er í Argyle braut-
ryðjandi þessara samtaka vest-
anhafs og myndi fyrir sitt leyti
vilja vinna að því, að tengja
föst bréfaskipti við unglinga á
íslandi. Vökumannahreyfingin
getur tekið þetta mál að sér á
íslandi.
16. Allur þorri íslendinga er
seinn til svars, og þykir þetta
mikill ljóður á ráði okkar, að
oft er ekki svarað bréfum eða
fyrirspurnum. Vestur-íslend-
ingum hefir oft verið mesta
raun að þessu hirðuleysi. Þjóð-
ræknisfélagið vestra hefir oft
gegnt ræðismannsstörfum vest-
anhafs, fyrir menn hér heima,
m. a. bjargað ekki allfáum arfa-
hlutum til handa fólki á ís-
landi, sem annars hefðu glat-
azt. Ef Vökumenn verða þess
umkomnir í Reykjavík að hafa
hér fasta skrifstofu, myndi
mikil þörf á, að sú stofnun
svaraði margháttuðum fyrir-
spurnum vegna landa vestra.
Með tímanum yrði það nokk-
uð umfangsmikið en jafnframt
þýðingarmikið starf til að við-
halda sambandi íslendinga
beggja megin hafs.
17. Fram að þessu hafa menn
á íslandi ekki gætt þess nógu
vel, að íslenzk skáld og lista-
Aramótaræða
forsætlspaðlierra
ilutt í útvarpið 1. janúar 1939
‘jgíminn
Fimmtudaginn 5. jan.
Að graía gull
Sumir menn hafa alið þá von
i brjósti, að hér á landi myndu
finnast dýrir málmar í jörðu,
sem gerðu þjóðina auðuga á
skömmum tíma. Og þótt slíkar
vonir hafi ekki verið almennar,
verður því ekki neitað, að eins-
konar gullgrafara hugsunar-
háttur hefir fest rætur með
þjóðinni á síðustu þrem til fjór-
um áratugum. Þessi hugsunar-
háttur er vaxinn upp samhliða
gróðamöguleikum stórútgerðar-
innar og viðskipta „spekulati-
on“ stríðsáranna. Þó stórútgerð-
in íslenzka sé nú ekki lengur
nein gullnáma og verðsveifl-
urnar minni en fyrir 20 árum,
hafa þó hinar sálrænu afleið-
ingar þessara fyrirbrigða hald-
izt við meðal þjóðarinnar, trúin
á möguleikana til að komast
yfir fjármuni á skömmum tíma
og án mikillar fyrirhafnar og
sinnuleysi um þýðingu smárra
fjármuna og notkun þeirra.
í æfintýralegum erlendum
frásögnum, er hægt að lesa um
menn, sem af tilviljun fundu
gullmálm í jörðu og breyttust
á fáum augnablikum úr blá-
snauðum öreigum í miljóna-
mæringa. En æfintýrin herma
líka frá því, að áhrif þessarar
fljótfengnu „gæfu“ urðu ekki
alltaf sem ákjósanlegust. Skil-
yrði til þess að geta nótið un-
aðssemda lífsins án þess að
bíða tjón af, sýnist yfirleitt
vera það, að hafa til þeirra unn-
ið með hæfilegu móti. Hvað sem
því líður, þá er víst um það, að
möguleikarnir til að „grafa
gull“, í eiginlegum eða óeigin-
legum skilningi, eru svo fáir, að
þá ber að skoða sem undan-
tekningu, sem enginn getur
reitt sig á.
Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra gerði þetta mál að
umtalsefni í útvarpsræðu sinni
síðastliðinn nýársdag. Hann
sagði m. a.: „Málmnámur eru
ekkert meginatriði, heldur hitt,
að við eigum hér margskonar
önnur auðæfi, sem við þurfum
að læra að þekkja og nota og
sem samanlagt eru miklu meira
virði en allar málmnámur. —
Sennilega verður aldrei neinn
veraldarauður varanlegri en sá,
sem moldin geymir".
Það væri vel ef nýársræða
forsætisráðherrans yrði undan-
fari þess, að um þessi mál yrði
meir rætt og ritað en gert hefir
verið hingað til. Fyrir hina ungu
kynslóð — og raunar alla, sem
enn eiga óskerta heilsu og
krafta — er það meir um vert
en flest annað, að gera sér fulla
grein fyrir því, að fjármuna og
þar með tryggrar lífsaðstöðu er
yfirleitt ekki hægt að afla sér
nema með löngu og eljusömu
starfi og með því að gæta þess
vandlega á hverjum tíma, að á-
rangur starfsins, þótt smár
kunni að vera á stundum, fari
ekki forgörðum. Og til þess að
afla sér fjármuna verða menn
að hafa sinnu og þrek til að
nota sér hina hversdagslegu
möguleika á landi og sjó og gera
úr þeim sem mest. Ef þessir
möguleikar, svo hversdagslegir,
sem þeir kunna að sýnast, eru
fullmetnir og fullnotaðir, er
hægt að skapa auðuga þjóð á
þessu landi, ef til vill fyr en
margrn varir. Þar við bætist svo
að ísland býr yfir vissum mögu-
leikum, svo sem hveraorkunni,
sem með fullum rétti má kalla
óvenjulega.
Reynsla vor og annara þjóða
sýnir að lífsviðhorf kynslóð-
anna skipta um svip og að
gömul lífsviðhorf missa löngum
tilverumátt sinn, þegar til
lengdar lætur. Þess væri ósk-
andi, að gullgrafara-hugsunar-
hátturinn væri nú búinn að lifa
sitt fegursta hér á landi i bili,
og að farið verði að líta á hann
sem úreltan og skaðlegan. Það
er kominn tími til að hætt
verði að líta upp til þeirra, sem
fara gálauslega með fé sitt,
slæpast við nám á æskuárun-
um (til að auglýsa gáfur sín-
ar!), eða neita að bera um-
hyggju fyrir morgundeginum.
Sá tími kemur, að farið verður
að líta upp til þeirra, sem ekki
NIÐURLAG
Það er einmitt næsta eftir-
tektarvert hve gersamlega við
höfum treyst á þessa einu auð-
lind. Það er víst óhætt að full-
yrða, að ef þingmenn hefðu
fyrir nokkrum árum verið um
það spurðir, hvort þeir teldu að
ísland gæti komizt af árlangt
án Spánarmarkaðsins, myndu
flestir þeirra hafa svarað því
neitandi. En þegar þessi mark-
aður lokaðist, þá er þetta bless-
að land svo ríkt og gott, að
annar atvinnuvegur, síldveiðin,
sem aðeins hafði gefið 2—5
milj. króna í útflutningsverð-
mæti, hækkar upp i 15—17
miljónir króna árlega, þótt það
kæmi ekki gjaldeyrislega að
fullum notum þegar í stað,
vegna þess hve miklu varð að
kosta til endurbóta á þessum
atvinnuvegi.
Þegar við nú athugum og
metum möguleika landsins og
auðlindir þess, þá erum við
sennilega flest sammála um
það, að stærsta veikefnið, sem
nú er framundan, sé að koma
sjávarútveginum á traustari
grundvöll,' — hvort sem menn
verða sammála um leiðirnar til
þess eða ekki. Að þessu þarf að
vinna nú og um næstu fram-
tíð.
En það sem komið hefir fyrir
í sjávarútveginum, aflabrestur
í 3 ár á þorskveiðum og mark-
aðstap, á að minna okkur á það,
sem Eggert Ólafsson drepur á í
Búnaðarbálki, að það sé mikið
og gottv sem sjórinn gefi, en það
sé stopult, en gæði landsins séu
mörg og aðalatriðið í lífi þjóð-
arinnar sé að þekkja þessi gæði
og öðlast skilning á því að not-
færa sér þau sem flest. Það sem
okkur íslendinga skortir nú,
þótt mikið hafi áunnizt á seinni
árum, er þekking á landinu,
þekking á möguleikum þess. —
í þessu sambandi langar mig
til að segja ykkur frá atburði,
sem kom fyrir hér fyrir rúmum
tveimur árum. Ég var staddur
hjá fulltrúa eins erlends ríkis
hér í bænum. Það voru sungnir
þar nokkrir ættj arðarsöngvar
þjóðar hans. Þeir voru flestir
um hið fátæka land, sem þrátt
fyrir fátæktina var þó fagurt
og gott. Einum gestanna þótti
þetta dálítið einkennilegt, af
því að þetta land er eitt af hin-
um auðugri löndum álfunnar,
og hafði orð á þessu. Fulltrúinn
tók bók út úr bókaskápnum,
atvinnusögu landsins síðustu
fimmtíu ár, — þar sem rakið er
hvernig þekkingin, rannsókn á
landinu og auðlindum þess og
menn vinna þjóð sinni oft
sama gagn þótt þeir séu búsett-
ir vestan hafs. — Er þess
skemmst að minnast, að Step-
han G. Stephansson er fullkom-
lega í tölu íslenzkra þjóð-
skálda þótt hann byggi vestra
öll sín fullorðinsár. íslenzka
ríkið þarf að muna vel þessa
staðreynd, og efla engu síður ís-
lenzka listamenn í Vesturheimi.
Var tilraun gerð í þessa átt í
fyrsta sinn í fyrravetur, er
menntamálaráð veitti Guttormi
Guttormssyni listamanni laun
fyrir það ár. Fálkaorðan hefir
lítt verið notuð til að heiðra
landa vestan hafs, og sem von-
legt er af litlum kunnugleika.
Þarf úr þessu að bæta og heiðra
engu síður á þann hátt landa
búsetta vestra, heldur en þá,
sem hér eiga heima. Mér sýnist
að sæma eigi heiðursmerki
Fálkaorðunnar landa vestan-
hafs, bæði þá sem sérstaklega
vinna að viðhaldi íslenzkkrar
menningar vestra og þá, sem
eru íslandi til sérstakrar sæmd-
ar með almennri starfsemi í
Vesturheimi. Að vísu munu
raunar margfalt fleiri eiga skil-
ið þá viðurkenningu heldur en
til verður náð. En hitt er aðal-
atriðið, að landar vestra finni,
að þeir séu um allan metnað
jafnt settir löndum þeim, sem
heima búa.
18. Fjöldi ungra íslenzkra
karla og kvenna vestanhafs
giftist enskumælandi mönnum.
Allmargt af þessu ameríkska
fólki myndi geta lært íslenzku
til verulegra muna, ef það
fengi til þess skynsamlegan
stuðning. Tilfinnanlega vantar
íslendinga kennslubók í þessu
skyni. Væri það mikill vinar-
greiði við landa vestra, ef slík
bók væri ger hér heima og höfð
til sölu vestra. í blönduðum
hjónaböndum er það auk þess
sérstaklega þýðingarmikið, að
bæði hjónin skilji móðurmál
beggja. íslendingar í Vestur-
heimi hljóta að leggja stund á
að börn foreldra, þar sem ann-
að er íslenzkt en hitt ame-
ríkst, eigi kost á að læra ís-
lenzku. Þarf þar fyrst hentuga
kennslubók með enskum þýð-
ingum, og síðan íslenzkar náms-
bækur til áframhalds. Mætti
þar nota sumar þær bækur, sem
ríkisútgáfan hefir látið gera
fyrir íslenzka skóla.
19. Ég álít að fátt myndi
gleðja landa vestra meir, af
sendingum héðan að heiman,
heldur en ef send væri vestur
góð kvikmynd af landinu, at-
vinnuvegum, mannvirkjum og
þjóðlífi, eins og það er nú. —
Gamla fólkið, sem þráir að
koma heim stutta stund fyndist
draumar þess rætast. Unga
fólkið sæi ættland forfeðranna
og athafnir frænda sinna. Ef
góður fyrirlestramaður færi með
slíka mynd um allar borgir og
notkun þeirra, hefir breytt fá-
tæku landi í ríkt land. — En
það eru ennþá sungnir gamlir
söngvar um hið fátæka land.
Það er margt hér næsta auð-
sætt, sem gera þarf.
Það er ekki hægt að neita
því, að það er ömurlegt skiln-
ingsleysi, sem kemur fram í
garðræktarmálum landsins. Á
það hefir verið bent áður, en er
aldrei of oft gert, að við notum
hér kartöflur fyrir um 1 milj.
kr. eftir gildandi verðlagi. Þar
af kaupum við y3, eða fyrir um
300 þús. kr. frá, útlöndum. Við
notum þó ekki til matar af
þessari vöru nema um y3 hluta
af því, sem sumar aðrar þjóðir
neyta af þessari hollu fæðuteg-
und. M. ö. o. við getum vel not-
að hér til matar kartöflur fyrir
mikið á 3. miljón króna, sem
þýðir það, að unnt væri að
auka framleiðsluna um 2 milj-
ónir króna eða sem svarar
þrisvar til fjórum sinnum því,
sem ríkið leggur, fram til at-
vinnubóta, og sem mörgum
þykir blóðskattur. Reynzla síð-
ustu ára, einkum síðasta sum-
ars, sýnir, að megináherzlu ber
að leggja á aukningu garðrækt-
ar þar sem frosthættan er
minnst eins og á Reykjanesi og
suðurströndinni yfirleitt, og
víða eru þar tilvalin svæði fyrir
garðrækt í stórum stíl. En hér
er margs að gæta. Menn hafa
ekki ennþá lært til fullnustu
ýms undirstöðuatriði garðræktr
arinnar, svo sem að nota rétta
tegund áburðar, og nauðsynleg
verkfæri til þess að vinnan not-
ist sem bezt. Aukning garðrækt-
bæi, þar sem íslendingar búa
vestra, þá myndu áhrif slíkrar
farar vera ógleymanleg. En
jafnframt þessu þyrfti góður
myndatökumaður að fara um
allar byggðir íslendinga vestra
og taka mynd af landi og þjóð.
Eftir ósk minni gerðu tveir á-
gætir landar vestra, læknir og
lögfræðingur, Bierfeel og Árni
Eggertson yngri tilraun í þessa
átt í sumar sem leið. í mann-
margri íslendingabyggð tóku
þeir á sunnudegi kvikmynd af
kirkjunni utan frá, af prestin-
um í kirkjuskrúða, af 30 ferm-
ingarbörnum, sem verið var að
kristna og af öllum söfnuðinum,
er hann gekk úr kirkju. Á slíkri
allsherjar kvikmynd af lífi landa
vestra mætti rekja sögu kyn-
stofnsins og því betur ef fyr
væri byrjað. Þessa mynd þyrfti
síðan að sýna með viðeigandi
skýringum í öllum kvikmynda-
húsum og skólum á íslandi.
Jafnframt þyrfti slík mynd með
stöðugum viðaukum að vera til
í íslenzku safni í Ameríku.
20. í Winnipeg er starfrækt-
ur menntaskóli, sem kenndur er
við Jón Bjarnason. Hann á gott
hús, tvær hæðir. Byggingin not-
uð til kennslu og fyrir lestrar-
félag landa í borginni. Komið
hefir til orða að bæta einni hæð
ofan á húsið, og væri það þá svo
mikil bygging, að vel mætti hún
vera meginstaður hinna ís-
lenzku menningarmála í Vest-
urheimi.
Af eðlilegum ástæðum hefir
svo farið, að Jóns Bjarnasonar
skólinn starfar nú að mestu á
ensku og mikill meiri hluti nem-
enda er ekki íslenzkir unglingar.
Áður en langt um líður hlýtur
að verða einhver veruleg breyt-
ing á skólanum. Þætti mér ekki
ólíklegt, að honum yrði breytt í
þjóðlegan vakningarskóla ís-
lenzkan fyrir unglinga frá ferm-
ingu til tvítugs. Er að minni
hyggju veruleg vöntun á slíkum
skóla, ekki síst fyrir unglinga úr
íslenzku sveitabyggðunum. Auk
vetrarskóla mætti starfrækja í
sömu stofnun styttri námskeið,
t. d. í sumarfríi annan skóla og
hefir stjórn Þjóðræknisfélags-
ins einhvern undirbúning um
það mál.
Ég álít að íslenzka ríkið ætti
að leggja Jóns Bjarnasonar
skólanum til tvo unga og
hrausta kennara, sem væru bú-
settir vestra 2—3 ár og þá væri
skipt um. Það skyldi vera starf
þessara heimansendu manna
að kenna hreina íslenzku, sögu
landsins og bókmenntir. Auk
þess gætu þeir að einhverju
leyti unnið að rannsóknum á
sögu íslendinga í Vesturheimi.
Vesturför þessara kennara yrði
talin einskonar námsstyrkur og
ætlazt til að þessir kennarar
flyttu áhrif frá Ameríku heim
til gamla landsins.
21. En í Jóns Bjarnasonar
arinnar er af mörgum ástæðum
stórmál fyrir íslenzku þjóðina,
og það ekki sízt nú. Ekkert er
betri undirbúningur til þess að
draga úr þeim óþægindum, sem
styrjöld og aðflutningsörðug-
leikar eða önnur vandkvæði á
að fá sumar nauðsynlegar mat-
vörutegundir frá útlöndum,
geta valdið. Mjölvörur eru
næstum einu matvörurnar, sem
okkur skortir í landinu sjálfu
og í stað þeirra getum við með
góðu móti notað garðmat að
mestu leyti. Og við ættum ekki
að gleyma því, að heimsófriður
getur verið nær en við í dag
ætlum.
Þetta eina dæmi út af fyrir
sig sýnir okkur, hve mikið vant-
ar á að við höfum opin augu
fyrir gæðum landsins, gæðum,
sem liggja fyrir framan fæturna
á okkur, ef svo mætti segja. í
sambandi við þetta kemur svo
fyrirbrigði eins og það, að tveir
af þeim 40 læknum, sem keppa
um atvinnu við lækningar í
Reykjavík, sýna áhuga sinn
fyrir mataræði og heilsu þjóð-
arinnar, ekki í því eins og menn
skyldu halda, að hvetja til auk-
innar garðræktar, sem vitan-
lega er eina leiðin fyrir þjóð-
ina almennt í þessu máli, held-
ur hinu, að gera kröfur til þess
að fluttir séu inn ávextir frá
fjarlægum löndum, sem vitað er
að aðeins 5%, eða álíka lítið
brot af þjóðinni, geta notfært
sér fyrir kostnaðar sakir. Það
kann að vera að þetta geti auk-
ið eftirtekt á þessum læknum
og aukið atvinnu þeirra eitt-
hvað, en vegna heilsu 95% af
húsinu ætti að vera meira en
hin þjóðlega kennsla. Þar ætti
að vera skrifstofa og aðalheim-
ili Þjóðræknisfélagsins. Og þar
ætti að vera safn íslenzkrar
menningar í Vesturheimi. Þang-
að ætti að safna og geyma vel
ljósmyndir af landnemunum,
og afkomendum þeirra, mynd-
um af íslenzkum húsum og
mannvirkjum, ættartölum Vest-
ur-íslendinga, skjölum um sögu
íslenzku byggðanna, kvikmynd-
um úr lífi íslendinga báðum
megin hafs. Að lokum ætti þar
að vera málverk og höggmynd-
ir af hinum merkustu leiðtog-
um íslendinga vestra, jafnt
konum sem körlum. Það væri
einskonar frægðarhöll hins ís-
lenzka kynþáttar í Vesturheimi.
Vera má að löndum vestra
þætti við eiga að hafa I þessu
safni sýnishorn af verkum ís-
lenzkra listamanna, og mætti
hafa þar sýnishorn, sem skipt
væri um með nokkurra missira
millibili. Jafnhliða því ætti að
sjálfsögðu að hafa þar sem full-
komnast sýnishorn af verkum
íslenzkra listamanna vestan-
hafs.
22. Hámark þeirrar viður-
kenningar, sem landar vestan-
hafs hafa hlotið fyrir fram-
göngu sína í Ameríku, er Leifs-
styttan í Reykjavík. — Þing
Bandaríkjanna hefir gefið ís-
landi myndina eingöngu fyrir
forgöngu landa vestra. Á fót-
stalli myndarinnar stendur á
ensku frá Bandaríkjastjórn, að
Leifur Eiríksson, íslendingur,
hafi fyrstur fundið Ameríku.
Því miður reyna ýmsir norskir
menn með nokkrum dugnaði að
ræna Leifi frá íslenzku þjóð-
inni. Þeir eru mannmargir í
Ameríku og neyta allrar orku
til að ganga á hlut íslendinga í
þessu efni. Eitt af því, sem ís-
lendingar verða að gera, er að
verjast þessari ásókn. „Kvitt-
un“ Bandaríkjanna á fótstalli
Leifs, er bezta svarið gegn ó-
jöfnuði Norðmanna. íslendingar
vestanhafs og austan eiga að
hafa póstkort af Leifsmynd-
inni, með áletran Bandaríkja-
stjórnar, alstaðar til sölu, og
notað við allskonar hátíðlegt
tækifæri, þannig, að þessi mynd
verði ár eftir ár á ferðalagi út
um heiminn, til að sanna þrek
íslenzku þjóðarinnar við fund
hins mesta lands, sem uppgötv-
að hefir verið síðan saga var
skráð.
Hér hefir verið drepið á nokk-
ur þau atriði, sem skipta máli í
samstarfi íslendinga yfir hafið.
Báðum megin hafsins er hlýr
hugur og góður vilji. Ameríku-
skipið er fyrsta og stærsta brú-
in. Takist að byggja hana,
munu margar nýtilegar fram-
kvæmdir fylgja 1 það kjölfar.
J. J.
þjóðinni er þetta áreiðanlega
ekki gert.
Það hefir verið talsvert að því
unnið hin síðari ár, að auka
þekkingu manna á notkun gæða
landsins, og í framhaldi af
því mun nú verða gert tvennt,
sem gengur í þá átt. Nefnd hef-
ir unnið að því nú á síðasta ári,
að samræma alla rannsóknar-
starfsemi, sem unnin er í land-
inu, og ýmiskonar tilrauna-
starfsemi, sem bændaskólarnir
og rannsóknarstofa atvinnu-
veganna hafa með höndum. Af
samræming þessarar starfsemi
á að verða mikill árangur, ef
vel er á haldið. Sama er að
segja um hinn nýstofnaða garð-
yrkjuskóla, sem miklar vonir
eru við tengdar. Og ég hygg
sannast að segja, að þessi starf-
semi sé þarfari en hitt, að gera
háværar kröfur um innflutning
ávaxta, sem aðeins örlitill hluti
þjóðarinnar getur veitt sér. En
jafnframt og í framhaldi af
þessari starfsemi þarf að hefja
sem fyrst vísindalega rannsókn
á mataræði íslenzku þjóðarinn-
ar. Rannsókn einnar deildar
Þjóðabandalagsins og þær
skýrslur og bækur, sem það
hefir gefið út um árangur rann-
sóknanna, eru auk annars, næg
sönnun þess, að hér er um stór-
mál að ræða. En trúað gæti ég,
að þær rannsóknir myndu ekki
leiða til einhliða krafna um inn-
flutning á erlendum matvörum,
heldur engu síður að við höfum
of mikið af erlendum matartil-
búningi, — höfum okkar gamla
mataræði of lítið í heiðri og