Tíminn - 10.01.1939, Qupperneq 3

4. blað
TÍMm, j>riðjudaglMi 10. jannar 1939
15
DEIMILIÐ
Hcimilisiðnaður.
Um vefnað, hnigntmn hans
Ogr endurreisn.
NIÐURLAG
En þó erfiðlega gengi í fyrstu
með útbreiðslu vefnaðarins og
furðulega lítill árangur virtist
af hverju námskeiði, þá vannst
samt eitthvað. Alltaf bættust
einhver heimili við, sem fóru að
láta vefa og gáfu gott fordæmi.
Vefnaðarkennararnir lærðu líka
á reynslunni, urðu sjálfstæðari
og höguðu vefnaðinum smám
saman eftir íslenzkum stað-
háttum. En það, sem mestu
varðaði, þeir gáfust ekki upp.
Mikla þýðingu hafði það fyr-
ir útbreiðslu vefnaðarins, þegar
hann var tekinn upp sem
námsgrein í kvennaskólum
landsins. Smám saman tóku líka
konurnar höndum saman til
viðreisnar heimilisiðnaðinum
almennt og einkum vefnaði. í
félagsskap þeirra hefir þetta
mál verið ofarlega á stefnu-
skrá. Enda verður vefnaður al-
gengari með hverju árinu. Og
loks er nú svo komið, að senni-
lega dettur engum manni í hug
að halda því fram í alvöru, að
ekki sé æskilegt að vefnaður
verði aftur það, sem hann áður
var, ein aðalgrein heimilisiðn-
aðarins í landinu. Engum dett-
ur í hug að neita því, að skyn-
samlegra sé fyrir bændur, að
nota þann vinnukraft, sem til
staðar er á heimilunum til að
vefa, t. d. fataefni úr sinni
eigin ull, heldur en að greiða
8—12 kr. í vinnulaun á hvern
meter vaðmáls í verksmiðjun-
um. En auk þess ætti bættur
smekkur, meiri menntun og
nánari kynni af heimilismenn-
ingu frændþjóða okkar á Norð-
urlöndum, að færa okkur heim
sanninn um það, að handvefn-
aður er enn í gildi og í heiðri
hafður, hvar sem til hans spyrst.
Að síðustu þetta: Eitt af
merkilegustu og stærstu átök-
um, sem gerð hafa verið á síð-
ustu árum, er endurbygging
sveitabæj anna í landinu. Það er
vafalaust eitt þýðingarmesta
sporið, sem stigið hefir verið til
þess að bæta lífskjör sveita-
fólksins og stöðva fólksstraum-
inn til kaupstaðanna. Þó eru
þessar nýju byggingar ekki ein-
hlítar til að skapa heimili. En
ríkisvaldið getur ekki betur
bændur og húsfreyjur þeirra að
gera. Engir aðrir en fólkið sjálft
gert. Það, sem á vantar, verða
getur gert þessi nýju húsa-
kynni svo úr garði, að þau beri
þann svip myndarskapar, sam-
ræmis og hlýju, sem til þess
þarf, að hægt sé með sanni _að
tala um sveitamenningu á ís-
Landið mátti þá heita full-
ræktað. Röskur helmingur þjóð-
arinnar lifir á öðrum atvinnu-
vegum, einkum iðnaðinum.
Þessi helmingur þjóðarinnar
verður einnig að kaupa megin-
hlutann af lífsnauðsynjum sín-
um frá útlöndum, því landbún-
aðurinn gerir litið betur en að
brauðfæða þá, sem hann
stunda.
Japanir verða jafnframt að
kaupa mest allt af hráefnum til
iðnaðarins frá útlöndum. Það
eina, sem þeir eru ríkir af, er
vinnuaflið. Vegna þess að
vinnuaflið er þar ódýrara en í
nokkru öðru landi, hefir tekizt
að hafa framleiðslukostnaðinn
minni en annarsstaðar. Japanir
selja því iðnaðarvörur sínar
allra þjóða ódýrast og öðrum
þjóðum stendur þvi hinn mesti
stuggur af samkeppni þeirra.
Það er talið að meðaldaglaun
japanskra iðnaðarverkamanna
sé um kr. 2.50 og af því tekur
ríkið helminginn i tryggingu og
skatta. Laun iðnaðarverka-
kvenna eru miklu lægri. Iðn-
aðarfólkið í borgum Japans get-
ur með naumindum framfleytt
lífinu og þrátt fyrir það tekst
ekki að framleiða eins mikið af
útflutningsvörum og þörf
þjóðarinnar krefur.
Afkoma og kjör
Kjör b æ n d astéttar-
bændanna. innar eru þó
enn hörmulegri
en iðnaðarVerkafólksins. Meg-
inþorri bændanna býr á leigu-
jörðum og er afgjaldið ótrúlega
hátt. Sjálfseignarbændurnir eru
yfirleitt skuldum hlaðnir. Lög-
B Æ K U R
Theodóra Thoroddsen:
Þulur. — Bókaútgáfan
Heimskringla gaf út. —
24 bls. Verð: 4 kr. heft.
Þessi bók er nokkuð einstæð.
í henni eru tuttugu og tvær
þulur eftir skáldkonuna og
fylgja teikningar hverri þulu og
spegla þær efni ljóðsins. Hafa
þeir Guðmundur heitinn Thor-
steinsson og Sigurður Thor-
oddsen gert teikningarnar. Efn-
ið er að miklu leyti sótt í ís-
lenzka þjóðtrú og vikivaka.
Sögur og sagnir úr Vest-
mannaeyjum. — Jóhann
Gunnar Ólafsson safnaði.
Bókaverzlun Þorst. John-
son gaf út. 176 bls. Verð:
4,50 ób.
Bók þessi hefir inni að halda
ýmsar þjóðsagnir, sem tengdar
eru við Vestmannaeyjar, ásamt
frásögnum um nokkura svip-
lega viðburði síðari ára og sögu-
sagnir, er myndazt hafa í sam-
bandi við þá. Einnig er í bókinni
sýnishorn af alþýðukveðskap í
Eyjum.
Ragnar Ásgeirsson: Bænda-
förin 1938. Búnaðarsam-
band Suðurlands gaf út. —
112 bls. Verð: 3 kr. óbundin.
Á síðastliðnu sumri fór fjöl-
mennur hópur bænda og
bændakvenna af Suðurlandi í
skemmti- og kynnisför til Norð-
urlands. Var til fararinnar
stofnað að tilhlutun Búnaðar-
sambands Suðurlands. Nú hefir
Ragnar Ásgeirsson samið bók
um förina, en búnaðarsam-
bandið gefið út. í formála bók-
arinnar er gerð grein fyrir þeim
tilgangi, sem bak við slíkar
hópferðir búi, en ferðasagan
sjálf ber það með sér, að til-
ganginum hefir verið náð í
þetta skipti að minnsta kosti.
Bókin er prýdd mörgum góðum
myndum úr ferðalaginu.
landi. Það, sem átt er við, er
húsgögn og húsbúnaður. Þar
þarf húsbóndinn og húsfreyjan
að hjálpast að eins og í öllu er
að heimili lýtur. Að fráskildum
sjálfum húsgögnunum, er ekk-
ert skiljrrði nauðsynlegra í bún-
aði hinna nýju sveitabæja, en
að húsmóðirin kunni að vefa
eða láti vefa á heimilinu. Efna-
legum ástæðum langflestra hús-
mæðra í sveitum er svo háttað,
að þær geta ekki aflað sér
sæmilegra áklæða, tjalda, á-
breiða og dúka nema framleitt
sé á heimilinu. Sama er að
segja um húsgögnin. Þau verða
aldrei í samræmi við staðhætti
sveitanna fyr en þau eru smíð-
um samkvæmt verða bændur
að gfeiða helmingi hærri skatta
til þess opinbera en verzlunar-
og iðnaðarmenn. Jarðirnar eru
flestar mjög litlar. Þær lýsing-
ar, sem gefnar eru af lífskjör-
um bændafjölskyldnanna af
erlendum ferðamönnum, virðast
gefa til kynna, að tæpast sé
hægt að framfleyta lífinu með
ófullkomnari fæðu og aðbúnaði.
Þrátt fyrir hin erfiðu lífskjör
ríkir ekki byltingarhugur með-
al japönsku bændanna. En
meðal þeirra á japanska land-
vinningastefnan sitt öruggasta
fylgi. Hraustustu hermennirnir
koma úr sveitunum og flestir af
aðalleiðtogum hersins eru
komnir af fátækum bændafjöl-
skyldum, en hafa unnið sig upp
með frábærum dugnaði til
æðstu metorða. Af hinum erf-
iðu kjörum feðra sinna og
frænda, draga þeir þá ályktun
að það, sem Japanir þurfi, sé
meira land. Framh.
Um mataræði og
»appelsínu«>lækna
(Framh. af 2. síöu)
sem var dr. Skúla til aðstoðar,
hafði með sér fæðu frá Dan-
mörku og má gera ráð fyrir því,
að ekki hafi hann skort ávexti.
En þessi læknir veiktist og varð
að fara aftur heim til föður-
landsins. Dr. Skúli lifði aftur
á móti á samskonar fæðu og
Færeyingar sjálfir, og var við
góða heilsu. Án þess að frekkar
sé farið út í það, hefir það
sjálfsagt mikið að segja, hvernig
Færeyingar geyma matvæli, en
Þeir, sem ætla að kanpa tilbúiim ábnrð til
notknnar á komandi vori, eru beðnir að gera
pantanir sínar sem allra fyrst, og' eigi síðar
en svo, að þær séu komnar I vorar hendur
fyrir febráarlok. Búast má við að verðið verði
óbreytt frá því sem var síðastliðið ár.
Áburðarsala ríkisins.
IJT8ÆÐL
2 0 S T K. PAKKIW KOSTAR K R . 1.70
Þetm, sem þurfa að kaupa útlendar útsæðiskartöflur fyrir
komandi vor, viljum vér benda á, að allar slíkar pantanir þurfa
að vera komnar f vorar hendur fyrir lok febrúarmánaðar.
Samkvæmt gildandi ákvæðum getum vér ekki afgreitt pant-
anir frá einstökum mönnum.
Tilbúinn áburður.
Húðir og skinn.
Ef bændur nota ekki til eigin þarfa allar
HÚÐIR og SKIIVíN, sem falla til á heimilum
þcirra, ættu þeir að biðja KAUPFÉLAG sitt
að koma þessum vörum I verð. — SAMBAND
ÍSL. SAMVINIVUFÉLAGA selur IVAUTGRIPA-
HÚÐIR, HROSSHÚÐIR, KALFSKEVN, LAMB-
SkBVN og SELSKEVIV til útlanda OG KAUPIR
ÞESSAR VÖRUR TIL SÚTUIVAR. - ]VAUT-
GRIPAHÚÐIR, HROSSHÚÐIR og KALFSKIIVIV
er bezt að salta, en gera verður það strax að
lokinni slátrun. Fláningu verður að vanda
sem bezt og þvo óhreinindi og blóð af skinn-
niiimi, bæði úr holdrosa og hári, áður en salt-
að er. Góð og hreinleg meðferð, á þessum
vörum sem öðrum, borgar sig.
uð þar. En í öllu þessu vantar
fyrirmyndir og framtak.
Vefnaðaruppskriftir.
Enn þá vantar mikið á að
uppskriftir af vefnaði og fyrir-
myndiT séu nógu útbreiddar.
Til að bæta úr því að einhverju
litlu leyti, munu verða birtar í
heimilisdálki Tímans uppskrift-
ir til fata og húsbúnaðar.
Þeir, sem trúa því, að vefn-
það sýnir einungis, að enn bíða
vísindanna mörg verkefni á
þessu sviði, áður en hægt er að
slá föstum reglum fyrir almenn-
ing að lifa eftir. Og þegar
reyndir og vel menntaðir lækn-
ar telja þessi mál á rannsókn-
arstigi, er þá ekki full ástæða
til að taka með tortryggni um-
mælum manna, sem áður hafa
fleiprað óvarlega í nafni vís-
indanna og ekki eru taldir búa
yfir neinni sérstakri þekkingu
eða hæfileikum, — svo ekki sé
meira sagt? Menn eru ekki
búnir að gleyma því, þegar
flest mannleg mein átti að
lækna með botnlangaskurði.
Sjálfsagt var í mörgum tilfellum
nauðsynlegt að losna við botn-
langann, en sennilega eru menn
ekki yfirleitt í vafa um, að þess-
háttar uppskurðir gengu um
skeið út í öfgar. Einn fremsti
maður þessara botnlanga-vís-
inda var Jónas Sveinsson. Ekki
munu menn heldur hafa gleymt
því, að Jónas Sveinsson var eitt
sinn mikill áhugamaður um
yngingar, og var byrjaður að
vekja „heimsathygli" á sér fyr-
ir slíkt, er hann dvaldi á
Hvammstanga. En það er orðið
hljótt um þessi „vísindi“ nú.
„Hormona“-kenningar Jónasar
Sveinssonar hafa verið áberandi
í blöðum undanfarið. Sennilega
þola þær talsverðan frádrátt.
En óvarleg vinnubrögð á þessu
sviði geta verið varhugaverð,
þvi að alltaf er eitthvert brot
af þjóðinni, sem leggur trúnað
á ,,vísindi“ þeirra manna, sem
bera læknisnafn.
Framh. ***
aður sé nauðsynlegur fyrir
heimilismenningu sveitanna,
ættu að nota sér þann áhuga,
sem þegar er vakinn, og leið-
beina um fyrirmyndir, efni og
áhöld, svo að þekking á þessum
hlutum verði almenningseign.
S. P. B.
Sígurður Ólason &
Egill Sígurgeirsson
MálllutningsskríSstofa
Austurstrætí 3. — Sími 1712.
Kopar
keyptur í Landssmiðjunni.
Grænraetisverzlun ríkisins.
Er mjúk sem rjómi og
hefir ymdislegan rósailm.
Fæst í öllum verslunum,
sem leggja áherslu á vöru-
gæði.
Brídgekeppni
Stúdentafélag Reykjavíkur
efnir til Bridgekeppni í enda
þessa mánaðar. Heimil er einn-
ig þátttaka utanfélagsmönnum,
meðan rúm leyfir. Allar nánari
upplýsingar veitir: Árni Snæ-
varr, verkfr. sími 2807 ög 4344.
Þeir, sem hug hafa á þátttöku,
snúi sér til hans fyrir 15. þ. m.
STJÓRNIN.
TRÚLOFUNARHRINGANA,
sem æfilöng gæfa fylgir, selur
SIGURÞÓR, Hafnarstr. 4. Sent
gegn póstkröfu hvert á land
sem er. Sendið nákvæmt mál.
SIGURÞÓR,
Hafnarstræti 4, Reykjavlk.
( (^röbréfabanKinn
C /Voskirstr, 5 síml 3652.0p!4 kl.lMf
Annast kaup og sölu verðbréfa.
184
Andreas Poltzer:
Patricia
181
áður en hann sagði:
— Herra húsbóndi, gullfægilögurinn er
búinn.
Rétt valið orð afstýrði því í taili, að
húsbóndinn gysi. Þessi fægilögur, sem
sagður var búinn, var þegar minna var
haft við, kallaður messingfægilögur.
Hann var notaður til þess að gefa hinum
eldri munum í fjárhirzlunni gljáann á
ný.
Það var eitt af verkum Bills í búðinni
að fægja munina, og af því að eini dýri
málmurinn í búðinni var í munni Violet,
nánar til tekið í efri gómi, þá dugði hon-
um fullvel fægilögurinn „Bim“, ætlaður
til að fægja hurðarlása, katla, pönnur
og potta o. s. frv.
Eigi að síður kunni hr. Meager ekki
við, að hlutirnir í búðinni væru nefndir
þeirra rétta nafni. Og tæpitunga hins
rauðhærða bragðarefs hafði góð áhrif
á hann. En þó átti það ekki að fara svo,
að strákurinn slyppi.
— Það eru ekki einu sinni þrjár
vikur síðan þú keyptir gullfægilög —
heilan brúsa! sagði hann og virtist vera
styggur.
Hinar næmu tilfinningar Bills höfðu
þegar orðið varar við að loftvogin hafði
stigið, og nú sagði hann, fullur heilagrar
vandlætingar.
— En þegar maður hefir svona mikið
gruflandi,aðþessi leynislóð hennar þarna
í húsinu var orðin ónýt og tók til óspilltra
málanna, að gera ráðstafanir sínar í því
sambandi. Að vísu var henni ómögulegt
að koma nokkru undan af því, sem hún
átti geymt í stóra skápnum, en hún vildi
þó afmá öll þau einkenni, sem henni var
mögulegt.
Whinstone fulltrúi var nú kominn að
dyrunum á York Terrace 74 b.
í handtösku sinni, sem hann hafði
vafið innan í pappír, svo að hún skyldi
ekki vekja athygli, því að það var kven-
taska, hafði hann meðal annara hluta
þjófalykil. Hann var ekki svipstund að
opna hliðið. Og án þess að hugsa sig um
þaut hann nú upp alla stiga og upp á
loft. Háaloftshurðin var læst, en hvert
mannsbarn gat opnað hana með nögl-
inni.
Whinstone settist á gamla rykuga kistu
á háaloftinu, og beið þess, sem verða
vildi. Ætlun hans var sú, að grípa Alice
Bradford glóðvolga þegar hún kæmi ofan
gegnum lúkuna. Hún mundi varla geta
logið sig út úr þessu æfintýri, ef hún væri
staðin að því að fara þessa leið, og hafa
haft fataskipti í millitíðinni. Það hlaut
að vera eitthvað grunsamlegt við það
háttalag.
Nú leið stundarfjórðungur og Whin-
stone fór smámsaman að ókyrrast. Hann