Tíminn - 09.03.1939, Page 2

116
TÍMINIV, fimmtudaginM 9. marz 1939
29. blað
Hver vill framselja landið?
‘gímtnn
Fhnmtudaginn 9. marz
F r amsóknar ilokkut -
inn bíður átekta
í blaði einu í Reykjavík, sem
stundum ræðir um þjóðmál af
fremur takmörkuðum skiln-
ingi, er allmjög að því vikið,
að Framsóknarflokkurinn muni
til þess hugsa með allmikilli til-
hlökkun, ef samstarf geti tekizt
nú við andstæðinga um stjórn
landsins. Slíkt er af talsverðri
vanþekkingu mælt. Rétt er það
að vísu, að flokkurinn stendur
nú einhuga um það, að gang-
ast fyrir því, að mynduð verði,
ef unnt er á viðunandi hátt,
þriggja flokka stjórn og sam-
starf hafið á þeim grundvelli,
til að tryggja sem bezt fram-
kvæmd aðkallandi vanda-
mála. En hitt er jafn víst,
að flokknum eru fullkomlega
ljósir þeir örðugleikar, sem á
slíku samstarfi eru. Mjög margir
flokksmenn hafa a. m. k. fram
til síðustu tíma haft litla trú á
því, að hægt væri að laða hin
andstæðu öfl til samstarfs með
nokkrum verulegum árangri í
þýðingarmiklum málum. Og trú
flokksins á þeim mönnum, sem
aðallega myndu taka þátt í
framkvæmd samstarfsins af
annara hálfu er auðvitað hvorki
meiri né minni en hún hefir áð-
ur verið.
En Framsóknarflokkurinn hef-
ir haft þetta mál undir athugun
um langan tíma. Við nákvæma
íhugun og umræður um við-
fangsefnin eins og þau hafa leg-
ið fyrir nú í seinni tíð hefir
hann komizt að sameiginlegum
niðurstöðum og ákveðið viðhorf
sitt. Það er hin sama aðferð, sem
ávallt hefir verið reynt að vinna
eftir innan þessa flokks og gefið
hefir honum styrk sinn og sam-
heldni. í allsherjarviðhorfinu til
þjóðmálanna mega tilfinninga-
mál eða aukaatriði aldrei verða
ráöandi. Gamlar væringar við
menn eða flokka mega ekki gera
gera menn blinda á ný viðfangs-
efni. Sú er og hefir verið skoð-
un Framsóknarflokksins. í sveit-
um landsins á flokkurinn upp-
runa sinn. Meðal sveitaflokksins
hefir ofstækisfull hugsun í
stjórnmálum ekki síður en í trú-
málum yfirleitt horfið fyrir
hinni rólegu íhugun, þegar á
hefir reynt. Og þrátt fyrir hrað-
ann, sem er einkenni fjölbýlis-
ins, hefir sveitafólkið oft átt öllu
auðveldara með að átta sig á
nýjum viðhorfum en fjölmenni
bæjanna, þar sem meir er tíðkað
að láta skyndiákvarðanir ráða
úrslitum mála.
Framsóknarflokkurinn er, að
þaulathuguðu máli, ekki í nein-
um vafa um, að eins og nú
standa sakir utan lands og inn-
an og vegna ýmsra tíðinda, er á
þessum tímum eru að gerast, er
það hið rétta leið fyrst um sinn
að hverfa til víðtækara stjórn-
málasamstarfs en verið hefir. Á
þann hátt er frelsi landsins og
lýðræði bezt borgið, og á þann
hátt einan fært fullnægjandi
trygging fyrir framkvæmd mjög
aðkallandi mála í atvinnulífi
landsins. Þótt flokkurinn, eigi
að síður, hljóti að hugsa til sam-
starfs við andstöðuflokka með
nokkrum óhug, og viti, að á því
geta meiri og minni misbrestir
orðið, er hann hiklaus í afstöðu
sinni. Með tilliti til þjóðarheild-
arinnar hefir hann tekið
ákvörðun sína, og með hið sama
tillit fyrir augum gengur hann
nú að framkvæmd hennar að
svo miklu leyti, sem í hans valdi
stendur.
Fyrlr all löngu síðan hafa
Framsóknarmenn tilkynnt öðr-
um flokkum, er í hlut eiga, af-
stöðu sína í þessu máli. En frá
þeim, hefir enn sem komið er,
verið tregt um svör. Af þeirra
hálfu virðist allmjög hafa skort
á þann undirbúning og íhugun
málsins fyrir þing og í þingbyrj-
un, sem af Framsóknarflokksins
hálfu átti sér stað. Og játað
verður, að í svo þýðingarmiklu
máli er ekki óeðlilegt, að stórir
og nokkuð sundurleitir flokkar,
þurfi umhugsunartíma. Það er
að vísu bagalegt, að þingstörf
tefjist vegna þess að slíkan um-
Fyrir fáum dögum birti eitt
áreiðanlegasta og frægasta blað
í heimi, Manchester Guardian,
allítarlega grein um það, að
þýzkir njósnarar væru að verki
á íslandi og að tilgangur þeirra
væri að koma á vopnaðri upp-
reist, kollvarpa stjórnskipulag-
inu og koma hér á stjórn, sem
væri handbendi Þjóðverja, þótt
þjóðin væri frjáls á yfirborðinu.
Tilgangurinn með þessum a-
róðri væri sá, að Þjóðverjar
vildu með þessum hætti tryggja
sér aðstöðu til að hafa kafbáta
í íslenzkum höfnum og flugvelli
fyrir herflugvélar sínar. Hvort-
tveggja ætti þá, að dómi hins
enska stórblaðs, að nota móti
Englandi í næstu styrjöld.
Hin sama skoðun hefir kom-
ið fram í haust og vetur í
nokkrum öðrum þýðingarminni
blöðum í Englandi. Og skýring-
in hefir jafnan verið hin sama,
að ísland yrði með þessu móti
eins og fjandsamlegt virki móti
Englandi í næstu heimsstyrj-
öld.
Setjum svo að þetta tækist,
sem raunar eru litlar líkur til,
sem betur fer. Þá væri ísland
um leið komið inn í hildarleik
heimsófriðarins. Ef stórveldi,
fjandsamlegt Englandi hefði hér
heimili fyrir flugher og kaf-
báta í því skyni að herja héðan
á England, þá myndi þess varla
langt að bíða, að Englendingar
hugsunarfrest þarf að gefa. Og
takmörk eru auðvitað fyrir því,
hversu langur sá frestur getur
orðið. En tregða vissra stjórn-
málaflokka þarf enganveginn að
tákna það, að samstarfsvilji sé
útilokaður af þeirra hálfu. Það
er að sönnu illt að halda langt
þing. En ein vika til eða frá í
lengd þingtímans, getur þó ver-
ið hverfandi samanborið við það,
sem í húfi er annarsvegar.
Það er að vísu svo, að ýms
verkefni þingsins eru þannig
vaxin, að ekki er hægt að vinna
að þeim svo að nokkru gagni sé,
fyrr en vitað er, hversu sam-
starfi verður háttað. En að sum-
um öðrum viðfangsefnum, sem
í eðli sínu eru ágreiningslítil en
þó mikilvæg, getur þingið þó
gengið með fullri orku, þrátt
fyrir það millibilsástand, sem nú
er. Samkvæmt ráðstöfun ríkis-
stjórnarinnar, hefir þingið þeg-
ar fengið ýms slík verkefni til
meðferðar og hefir verið skýrt
frá sumum þeirra hér í blaðinu.
Á tvítugasta burðardegi sam-
bandslaganna kvað því hafa
verið skotið fram, að uggur ís-
lendinga við gagnkvæman rík-
isborgararétt sambandsþjóð-
anna hafi verið ástæðulaus og
jafnvel aðallega haldið fram
flokksgengi til framdráttar. Og
reynslan hafi þá líka sýnt að
þessi ótti hafi verið hégóminn
einber, er við ekkert hafði að
styðjast. í nýlegri blaðagrein
er svo tekið í sama streng, vitn-
að til sendiherra vors og hann
látinn leggja blessun sína yfir
gagnkvæmið, er vera ætti Norð-
urlöndum til fagurrar fyrir-
myndar.
Er svo að sjá, sem ummæli
hans eigi að ná til fulls gagn-
kvæmis, bæði kosningarréttar-
ins og fiskiveiðaréttarins. Þaö
verð ég þó að telja ólíklegt, þeg-
ar af þeirri ástæðu, aö því fer
víðs fjarri, að sendiherrann
hafi haft heimild til slíkrar yf-
irlýsingar, og svo tekið sé dæmi
af því, sem næst oss ber, virðist
ekki geta komið til nokkurra
mála að ljá öllum vorum kæru
frændþjóðum óskoraðan að-
gang að fiskimiðum vorum inn-
an landhelgi. Það bryti líka al-
gjörlega bág við samninga-
stappið, sem við höfum lent í
við áaþjóð vora, Austmennina,
sem nú standa næst hjartarót-
um vorum.
Frá almennu sjónarmiði er
heldur ekki á vafi, að á þessu
sviði ber oss íslendingum sízt að
ganga fram fyrir fylkingar, því
þar stöndum vér höllustum fæti,
sakir landsgæða annars vegar,
fámennis og fátæktar hinsveg-
ar, enda skoðun hinna fyrri
reyndu með herafla sínum á
sjó og í lofti að tryggja sig fyrir
hættunni frá íslandi. Þá væri
ísland orðinn vígvöllur stór-
þjóðanna, ný Belgía norður við
heimskautsbaug.
Ég býst við að íslenzka þjóðin
hafi hugsað sér annað hlut-
skipti en að myljast þannig í
smáagnir og hverfa með öllu
milli hinna miklu kvarnar-
steina tveggja voldugustu
menningar- og herþjóða í álf-
unni.
Allar bollaleggingar af þessu
tagi um ísland eru byggðar á
þeirri kenningu, að nokkur hluti
íslenzku þjóðarinnar vilji svíkja
sjálfa sig. Tilgáta enska stór-
blaðsins er beinlínis reist á
þeirri skoðun, að til sé svo að
um muni, fólk á íslandi, sem
vilji leigja sig erlendri stórþjóð
fyrir fé, taka við vopnum frá
slikri þjóð og beita þeim móti
löndum sínum í því skyni að
svifta þjóðina hinu nýfengna
frelsi og gera landið að vígvelli
tveggja voldugra stórþjóða.
í öllum löndum eru til fáein-
ir úrhraksmenn, sem geta gert
slík verk. í hinum vel mennt-
uðu nábúalöndum, Svíþjóð og
Danmörku, hefir komizt upp
um fáeina menn, sem stundað
hafa njósnir fyrir erlend her-
veldi móti sinni eigin þjóð. En
þessir menn hafa ekki verið
margir og svik þeirra hafa enga
Þar má nefna hina nýju réttar-
fars- og refsilöggjöf, tilrauna-
starfsemi landbúnaðarins, end-
urbætur á bankalöggjöfinni og
tollalöggjöfinni, tillögur varð-
andi fátækraframfærsluna, nýja
íþróttalöggjöf o. s. frv., auk
þeirrar miklu undirbúnings-
vinnu, sem á hverju þingi þarl»
að leggja í fjárlögin áður en
höfuðákvarðanir eru teknar.
Að þessum verkefnum hefir
verið unnið á Alþingi og mun
verða næstu daga, á meðan þeir,
sem erfitt eiga um ákvarðanir,
taka sinn umhugsunarfrest. Það
starf getur að fullu gagni komið,
jafnvel þótt svo takist til, að
ganga þurfi til kosninga. Fram-
sóknarflokkurinn hefir talið rétt
og eðlilegt að bíða átekta. En á
sama hátt og hann hefir hik-
laust beitt sér fyrir því, aö sam-
starf mætti takast, mun hann
og hiklaust óska álits þjóðarinn-
ar, ef ekki fást þær lausnir mála,
er viðunandi geta talizt og
framkvæmanlegar eru.
landvarnarmanna, að ísland
ætti að vera fyrir íslendinga.
En það þykir nú sennilega ber
óhæfa og ganga veizluspjöllum
næst að minna svo vel siðaða
heimsborgara og mörlandinn nú
er að verða, á slíka hégilju, sem
virt mun til fornra dyggða.
Og þá má sjálfsagt virða það
til goðgáar og frændaskammar,
að benda á að vér íslendingar
höfum þegar fengið oss full-
reynda, af því að beitast fyrir
hugsjónum, er engin lífsreynsla
lá að baki og ofrausn reyndist
að rísa undir og það svo, að
búið er að þjóðin sligist undir
þeim náungans kærleika öllum
saman, svo þar sér ekki fyrir
endann á. En sú þjóðraun
mætti þá mildilegast vera oss
bending um að flana ekki að því
að þverbrjóta eldgömul land-
varnarboðorð, sem til þessa
hafa viðurkennd verið með öll-
um menningarþjóðum þessa
heims.
Hinir fyrri landvarnarmenn
höfðu það að meginreglu, að ljá
útlendingum aldrei fangs á
landsréttindum vorum og lands-
hlunnindum og sérstaklega
gæta þess vendilega að sam-
þykkja ekki neitt, er orkað gæti
tvímælis um afsal þeirra og létu
sér þar sæma að feta í spor
Jóns Sigurðssonar. Því til sönn-
unar að það var eigi ófyrir-
synju gjört, má vísa til baráttu
Jóns Sigurðssonar 1865, er hann
varð að hafa sig allan við til
þess að þingið léti eigi lokkast
til að játa sig undir dönsk þjóð-
ráð. Og til að sýna, hve vand-
farið er í þeim efnum, má minna
á tilvísun, sem 1903 var gjörð í
þýðingu haft fyrir lönd þeirra.
Ég hygg að hin sama muni
verða raunin á hér á landi. Eng-
in erlend þjóð myndi geta eflt
flokk manna, undir erlendum
vopnum, til að myrða hið unga
sjálfstæði landsins.
ísland hefir lýst yfir ævar-
andi hlutleysi sínu. Jafnframt
gerir það ekki ráð fyrir að hafa
her eða flota. íslenzka þjóðin
ætlar að byggja framtíð sína á
dyggð borgaranna, og dreng-
skap nábúaþjóðanna. Við getum
ekki ráðið við stefnur og ákvarð-
anir stórþjóðanna. En það er
skylda allra íslendinga að koma
þannig fram, að í breytni þeirra
sé lögð fram hin ítrasta vörn
fyrir frelsi landsmanna, bæði í
nútíð og framtíð.
Hvorki í Manchester Guard-
ian eða öðrum enskum blöðum
hafa verið lagðar fram nokkrar
sannanir fyrir því að Þjóðverj-
ar hafi undirbúið framkvæmdir,
sem séu hættulegar hlutleysi og
sjálfstæði íslands. Við íslend-
ingar getum ekki litið á þessar
tilgátur nema sem lið í hinum
andlega hernaði, sem nú er
háður milli þessara stóru og
merkilegu frændþjóða okkar
íslendinga.
Það eina sem hægt er að segja
með vissu, er það, að ef Þjóð-
verjar ætluðu sér að kynnast
íslandi í sambandi við undir-
búning næstu styrjaldar, þá
myndu þeir gera það með mik-
illi nákvæmni og afburða dugn-
aði. Eftir skamma stund myndu
þeir hafa í tilheyrandi stöðum
í landi sínu alla þá vitneskju
um ísland og íslendinga, sem
nokkru máli skiptir. Að þessu
leyti geta núverandi forráða-
menn Þýzkalands byggt á verk-
um eldri fræðimanna, því að á
undanförnum mannsöldrum
hafa þýzkir fræðimenn rann-
sakað og ritað um alla þætti
íslenzkrar menningar, svo að
ekki verður fram hjá því gengið
við rannsóknir um líf og starf-
semi íslendinga. Og þessi vinna
Þjóðverja viðvíkjandi íslenzk-
um málefnum, var eingöngu
sprottin af fræða- og rannsókn-
arhungri hinnar þýzku þjóðar.
Á þann hátt hafa Þjóðverjar
glímt við rannsóknir um flest
mannleg málefni.
Hin endurteknu u m m æ 1 i
merkilegra blaða í Englandi og
Ameríku, um að Þjóðverjar ætli
sér síðar meir að nota sína
miklu þekkingu á íslandi til að
draga landið og landsmenn inn
í næstu styrjöld, hafa fyrir okk-
ur eina þýðingu. Ekki þá, að við
förum út frá slíkum ummælum
stjórnarskrárbreytingunni til
stöðulaganna 1871. Skæð tunga
hélt því blákalt fram að með
þeirri tilvísun hefðu íslending-
ar smeygt stöðulögunum um
háls sér óskorað, þrátt fyrir það
að þeim hafði jafnan verið mót-
mælt af vorri hálfu sem dönsku
valdboði, sem og var.
Hins vegar hefir það verið
samföst stefna síðustu aldar-
helftina í löggjöf vorri, að
tryggj a landsmönnum umráð
landshlunninda og atvinnu-
bjargræðis, svo sem með fossa-
lögunum og námulögunum,
eignarhaldi á fasteignum og
hitaorku o. fl.
Nú, en um gagnkvæma kosn-
ingarréttinn, er það til frásagn-
ar, að þar bar raun vitni, að sú
hin gamla og góða varfærni
var enginn hégómi og þá sízt
gagnvart Dönum. Ekki fyrst og
fremst fyrir því að hætta væri
á, að Danir mundu þyrpast
hingað og leggja lönd undir sig,
heldur vegna hins, að Danir
áttu hér meiri ítök en sjálfstæði
voru var hollt. Þá gekk sú alda
yfir, að eftir ófriðinn mikla af-
lokinn bæri að vinna að samhug
og bróðurhug þjóða á milli og
í því skyni efla viðskipti þeirra
með mannaskiptum og öðrum
tilburðum, greiða fyrir allsherj-
ar samvinnu þeirra og þá fyrst
og fremst með því að leggja
niður hinar gömlu landvarnar-
girðingar þjóða í milli. Þann
gleðiboðskap flutti mælskumað-
urinn mikli, Borgbjerg ritstjóri,
flokksbræðrum sínum hér og
gein flokkurinn við honum ó-
bráðar en Miðgarðsormurinn við
uxahöfðinu, þá er Þór egndi
fyrir hann. —
Þarf engum blöðum um það
að fletta, að þessi aðstaða
flokksins gerði oss alla samn-
inga við Dani erfiðari.
Og sama hætta vofir enn yf-
að kasta nokkrum órökstuddum
harðyrðum eða aðdróttunum að
hinni þýzku frændþjóð, því að
ásökun andstæðings er himin-
vítt frá sönnum tilgátum. En
slíkt umtal mun leiða auga
heimsins að íslandi á mjög
gagnrýninn hátt. íslendingar
hafa um mörg hundruð ár ver-
ið eins og á annarri stjörnu, al-
gerlega utan við átök stórþjóð-
anna. Þetta öryggi hefir vanið
okkur á ýmiskonar barnalega
léttúð, sem hefir allt af verið
til minnkunar, en er nú orðin
meir en óviðeigandi.
íslendingar hafa verið undar-
lega opinskáir og „gestrisnir"
við útlendinga. í nýútkominni
enskri bók eftir tvo yfirlætis-
fulla og illa mennta snáða frá
Cambridge, er auðséð, aö ein-
hverjir íslendingar hafa gefið
þeim nægar birgðir af hinum
léttvægasta þvættingi, sem lít-
ilfjörlegar manneskjur gleðja
næsta nábúann með yfir kaffi-
borðum. Sá siður, að lepja allt,
satt og logið í útlendinga, eins
og sumir íslenzkir viðvaningar
gera, er ekki aðeins þeim til
minnkunar, heldur og skaðlegt
áliti allrar þjóðarinnar. Gamlar
menningarþjóðir eins og t. d.
Englendingar, gæta í þessu efni
hinnar mestu varasemi.
Önnur hætta fylgir þeim
tveim lítilfjörlegu flokkum, sem
starfað hafa hér í nafni út-
lendra þjóða. Mæli ég hér um
kommúnista og nazista á ís-
landi. í hinum vesölu málgögn-
um þeirra hefir dögum oftar
mátt lesa illyrði og hrakyrði um
Rússa, Þjóðverja, ítali og Eng-
lendinga og einstaka forráða-
menn þessara ríkja. — Fyrir
nokkrum árum gerðu kommún-
istar í Reykjavík það svívirðing-
arverk að mála hrakyrði með
stórum stöfum utan á hafnar-
garðinn um stjórnarflokk
Þýzkalands, nóttina áður en
þýzkt skemmtiferðaskip kom
hér á höfnina. Það þarf ekki að
lýsa því, að smánarverk hins
fámenna kommúnistahóps varð
öllum íslendingum til minnk-
unar og álitshnekkis, þó að fáir
þroskalausir og illa vandir pilt-
ar ættu einir sök á smánarat-
höfn þessari. Þýzkir menn, sem
lesið hafa fúkyrði kommúnista
um land þeirra í íslenzkum
blöðum, hafa bent á þá stað-
reynd, að í þýzkum blöðum
væru aldrei árásir á íslenzku
þjóðina og tæplega látið sér
skiljast, að íslenzka þjóðin hefir
ekki enn getað hindrað hina
menningarlausu framkomu
kommúnistanna. Það eina, sem
ir og hún formögnuð, vegna á-
kvæða sambandslaganna.
Eins og frægt er orðið lýsti
jafnaðarflokkurinn danski því
yfir, að hann tæki stofnun þjóð-
veldis á stefnuskrá sina. Flokks-
bræður þeirra hér gengu síðan
í spor þeim og birtu alþjóð, að
þeir mundu krefjast algjörs
skilnaðar við Dani, sem líklegt
var. Þótti hinum gömlu land-
varnarmönnum þetta góð tíð-
indi og mjög vænkast sitt ráð.
En því miður varð sú ánægja
þeim skammgóður vermir. —
Stauning kvað upp úr um það,
að hann hefði séð sig um hönd
eins og þau mætu mannanna
börn og beygði kné fyrir kon-
ungi sínum og öllu hans af-
sprengi. Var þá sumum hverjum
landanna eigi grunlaust um að
draga mundi af skilnaðarhetj-
um flokksbræðra ríkisráðherr-
ans hér með oss, eins og komið
er á daginn. Til merkis um það
er, að í blaði þeirra virðist nú
tekið ií sama streng og 1918, í
skjóli og undir fána norrænnar
samvinnu og þó flest mælt eftir
Dönum, sem þeirra, er oss mætti
verða mest traust að.*)
Það mun tæplega þykja tíma-
bært að fjölyrða um þessi efni,
en ef hafðir eru í huga hinir
háhlöðnu hamragarðar, er
reistir voru um sambandslögin
1918, má vissulega bregða til
beggja vona um hvernig úr-
skurður vorrar þjóðar félli, ef
til sambandsslita drægi, svo
framarlega, sem mark ætti að
taka á orðarakki því um sam-
bandsmálið, sem fyrir eyru og
augu hafa borið á þessum síð-
asta mannskaðavetri.
Magnús Torfason.
*) Þess er skylt að geta, að síð-
an þetta var ritað, hefir þessari
kenningu verið andmælt í Al-
þýðublaðinu.
íslendingar hafa með réttu get-
að sagt til afsökunar í þessu
máli, er það, að þá sjaldan að
hinir fáu Islenzku nazistar láta
til sín heyra í ræðu eða riti, þá
er orðbragð þeirra um Rússland,
og frjálslynda menn á íslandi
jafnvel enn meira til minnkun-
ar, heldur en framkoma kom-
múnistanna. En báðir þessir
flokkar eru óhæfir í sinni fram-
komu, enda liggur nú fyrir þing-
inu frv. sem á að ráða bót á því
að dreggjar þjóðfélagsins geti
með hrakyrðum um erlen'dar
þjóðir og forustumenn þeirra,
orðið allri þjóðinni til 'leiðinda
og minnkunar.
En jafnframt þessu er rétt að
geta þess, að hver frjáls þjóð
metur frelsið til að skýra hlut-
laust og blátt áfram frá atburð-
um og stefnum innanlands og
utan. En frjáls og menntuð
þjóð hefir þá gagnrýni alvar-
lega, rökstudda og hlutlausa
eins og hin beztu blöð í lýðræð-
isríkjunum hafa tamið sér í
marga mannsaldra. Hin íslenzka
þjóð verður jöfnum höndum að
verja andlegt frelsi hins þrosk-
aða manns til að bera fram rök
og á hinn bóginn að bæla niður
þá misnotkun á frelsi og menn-
ingu, sem umræddir öfgaflokk-
ar hafa tamið sér á íslandi, og
væntanlega verður unnt að siða
betur, áður langir tíma líða.
Sú óvenja hefir tíðkast um
nokkur undanfarin ár, að
nokkrir unglingar hér á landi
hafa tekið upp þann sið að bera
tákn stjórnarflokka í öðrum
löndum. Þennan sið ætti að
banna og leggja sektir við, að
íslenzkur maður brennimerki
sig framandi þjóð.
Erlendir menn, einkum frá
Englandi og Þýzkalandi, hafa
gert út menn og leiðangra til
að rannsaka ísland. Þetta er
móðgun við hina íslenzku þjóð.
Hún á landið, og börn hennar
eiga að rannsaka gæði þess.
Þessa daga er staddur í Reykja-
vík enskur maður, sem telur sig
vilja rannsaka og taka á leigu
járnnámu á Vesturlandi. Eig-
um við að láta alútlendan mann
koma með erlenda námufræð-
inga til að rannsaka einir nátt-
úrugæði íslands, og taka þau
síðan á leigu frá forráðamönn-
um, sem ekki hafa hugmynd um
hvers virði þessi gæði eru. Að
vísu getur oft komið til mála
að nota erlenda sérfræðinga til
rannsókna hér á landi, en öll
sú vinna verður að vera gerð
undir stjórn og yfirumsjón ís-
lenzkra manna og gerð fyrir
(Framh. á 4. síðu)
Sígríður Narfadóttír
á Gullberastöðum
Sigríður Narfadóttir and-
aðist á heimili sínu, Gullbera-
stöðum í Lundarreykj adal 17.
okt. 1938, á 79. aldursári. Sig-
ríður var fædd í Stíflisdal í
Þingvallasveit 17. maí 1860. Þar
bjuggu þá foreldrar hennar,
Narfi Þorsteinsson og Þjóðbjörg
Þórðardóttir frá Úlfljótsvatni,
mikil myndarhjón, af góðu bergi
brotin. Fluttist Sigríður með
þeim, 19 ára gömul, frá Stíflis-
dal að Klafastöðum i Skil-
mannahreppi, þar sem þau
bjuggu síðan til dauðadags.
Um tvítugsaldur gekk Sigríð-
ur í kvennaskólann í Reykja-
vík og lærði þar í tvo vetur.
Eftir það var hún einn vetur
við enskunám og kennslu í
Reykjavík. Síðan starfaði hún
að barnakennslu á Eyrarbakka
og víðar, í nokkra vetur. Á
þessum árum komst hún í náin
kynni við margt gott og gáfað
fólk, sem glæddi hjá henni
þann mikla fróðleiksþorsta og
Magnns Toriason;
Gagnkræmið