Tíminn - 28.03.1939, Blaðsíða 2

148
TÍMIM, þrigjjudaglim 28. marz 1939
37. blað
Fóðurtryggíng - kjarnióður
Eftir Pétnr Þ. Einarsson
‘jgíminn
Þriðjudaginn 28. marz
ísland í bættu
Flokkur manna hér á landi
hefir unnið að því undanfarið
að koma fólki til að trúa því,
að tvö stórveldi, Þýzkaland og
Bretland, hafi nú alveg nýlega
blandað sér í sérmál íslendinga
og haft í frammi hótanir í því
skyni að hafa áhrif á ákvarð-
anlr íslenzkra stjórnarvalda. Er
þetta, svo sem kunnugt er, í
sambandi við viðræður þær, er
fram fóru út af áformum þýzks
félags um að stofna til reynslu-
flugferða til íslands. Sagan er
sögð þannig, að fyrst hafi Þjóð-
verjar hótað að senda hingað
herskipið Emden til að kúga ís-
lenzku ríkisstjórnina til að leyfa
áðurnefndar flugferðir, en síð-
an hafi brezka stjórnin komið
til skjalanna og tilkynnt ís-
lenzku stjórninni, að ef slíkt
leyfi væri veitt, myndu Bretar
skerast í leikinn. Fyrir þessaxi
brezku hótun á svo ríkisstjórnin
hér að hafa látið undan síga,
og metið hana meir en hótun
Þjóðverja, þannig, að Þjóðverj-
ar hafi hér í bili orðið undir í
baráttu um völd.
Yfir því hefir verið margsinn-
is lýst opinberlega, að öll þessi
saga um hótanir af hálfu áður-
nefndra tveggja ríkja í garð ís-
lands, er eins og gefur að skilja,
algerlega tilhæfulaus. Hún er
hrein skröksaga og annað ekki.
Þjóðverjar hafa aldrei hótað að
senda hingað herskip til að
koma fram þýzkum hagsmunum
í þessu máli og Bretar hafa ekki
haft um það neina íhlutun.
Það er út af fyrir sig ljótur
leikur og miður ráðvandur, að
búa til slíkar kviksögur og vinna
1 ræðu og riti að útbreiðslu
þeirra meðal almennings hér á
landi. Enginn íslendingur er
bættari með því að trúa þvl að
ástæðulausu á erlendar þjóðir,
að þær hafi haft í frammi of-
stopa og yfirgang við ísland. En
segja má þó ef til vill, að slíkur
söguburður innanlands væri
ekki hættulegri en ýmsar aðrar
rangfærslur og missagnir um
opinber mál, sem þjóðinni eru
boðnar.
En þeir, sem að þessum sögu-
burði standa, hafa því miður
ekki látið sér nægja, að reka þá
starfsemi hér innanlands. Þeim
sýnist þvert á móti hafa verið
það alveg sérstakt áhugamál, að
skröksagan bærist til annara
landa og yrði tekin þar sem góð
og gild vara. Og nú eftir á, þegar
búið er að gera þetta mál að um-
talsefni 1 erlendum blöðum,
hrósa þessir menn sér af því, að
það séu þeir, sem komið hafi af
stað erlendis þessum umræðum
um ísland og viðskipti þess við
stórveldin.
Með þessum gálauslega og ó-
sanna fréttaburði til annara
landa er sjálfstæði íslands og
hagsmunum stefnt í mikla og
óþarfa hættu.
Það getur aldrei orðið til neins
gagns fyrir sjálfstæði íslands, að
breiddar séu út flugufregnir um
það í erlendum blöðum, að tvö
af herveldum álfunnar séu að
togast á um að hafa áhrif á
stjórn íslands.
Enda þótt erlend stórveldi
hafi enn enga tilraun gert í slíka
átt, gæti umtal þessarar tegund-
ar í erlendum blöðum, beinlínis
orðið til þess að vekja athygli á
íslandi í sambandi við átök þau
milli stórveldanna, sem allir vita
að eiga sér stað á þessum tím-
um. Og svo mikill metnaður er
í þessum átökum nú, að varla
mun neinu stórveldi vera það
með öllu ósárt, að breiddar séu
út sögur um það (enda þótt ó-
sannar séu) að það hafi orðið að
láta í minni pokann fyrir keppi-
nautum sínum.
Við íslendingar erum ein af
minnstu þjóðum heimsins. Við
eigum hvorki vopnavald né auð-
vald til að styrkja málstað okkar
í heiminum. En við þurfum að
vernda sjálfstæði landsins og
viðskipti þjóðarinnar við erlend
ríki, það er engin engin ástæða
til þess fyrir ísland að taka af-
stöðu í deilumálum annara
þjóða, þar sem það getur engin
áhrif haft nema að baka sjálfu
sér tjón. Og það er mikilsvert
fyrir íslenzkt sjálfstæði og við-
Grein Magnúsar F. Jónssonar,
bónda á Torfastöðum, 19. janú-
ar, er tvímælalaust réttnefnd
„Mesta vandamál landbúnaðar-
ins“. Búpeningsskoðunin er
merkilegt nýmæli eins og hann
lýsir framkvæmd hennar.
Fóðurbirgðafélögin hafa náð
lítilli útbreiðslu og nokkur ver-
ið lögð niður. Ég var einu sinni
viðstaddur þegar fóðurbirgðafé-
lag hætti störfum á öðru eða
þriðja ári, og sá það litlu síðar,
að þar hafði mikið óheillaspor
verið stigið þó að þeir hefðu
mikið til síns máls, sem voru á
móti félaginu og sömu ástæður
eru enn færðar gegn fóður-
tryggingunum.
Fyrstu ástæðunni, að bændur
hafi varla efni á að borga ið-
gjöld til félaganna og eiga þar
vaxtalitlar innieignir, á sama
tima og þeir verða að greiða háa
vexti af lánum, verður reyndar
ekki á móti mælt. En fóður-
skortur og fellishætta, sem
réttilega er um getið I áður-
nefndri grein, vega fyllilega á
móti fyrstu ástæðunni.
Innheimta félagsgjalda hafði
reynzt mjög erfið, þar sem ég
til þekkti og svo mun lengi
verða, þar sem gjöld eru ekki
mjög lág, en það tefur fyrir
því að félögin geti náð tilgangi
sínum, ef á reynir.
Þrátt fyrir ástæður þessar má
greinarhöfundur og aðrir, sem
vilja sinna fóðurtryggingaþörf-
inni, alls ekki láta undan síga.
Þar er of mikið í húfi.
Að skylda bændur til að vera
í fóðurbirgðafélögum og eiga
nóg fóður, hlýtur að verða fyr-
ir mikilli mótstöðu og er það að
vonum. Allar miklar framfarir
hafa orðið fyrir mótstöðu og því
skiptalega sambúð út á við, að
koma í veg fyrir það i lengstu
lög, að athygli sé vakin á íslandi
í sambandi við kapphlaup her-
veldanna um áhrif í varnarlaus-
um löndum.
Það má vel vera, að þeir menn
i „Sameiningarflokki alþýðu —
sosialistaflokknum", sem staðið
hafa fyrir hinum ósanna sögu-
burði til erlendra blaða um
íhlutun Þýzkalands og Bret-
lands um íslenzk mál, hafi ekki
ætlað sér að gera landinu tjón.
Hitt er sennilegt, að löngunin til
að auglýsa sjálfa sig og útvega
málefnasnauðum flokki umtals-
efni, hafi ráðið þar mestu um.
En sé það ekki vilji þessara
manna að gerast landráðamenn,
beint eða óbeint, verða þeir að
gera sér ljóst, að ísland er I
hættu, ef slíkum eða hliðstæð-
um fréttaburði verður áfram
haldið.
Hér er í dag 6 stiga hiti á C..
alveg logn, og þokuskýin hníga
hægt og rólega norður himin-
hvolfið. Sunnanátt og hlýindi
eru í lofti, og fyllir fjöri og þrótti
allt, sem andann dregur. Búféð
til að fullnægja munni og maga
og mennina til daglegra athafna
og áframhaldandi framþróunar.
Mjög oft er veðráttan um
þennan tíma árs köld, snjóa- og
stormasöm.
Fjölfla fólks er enn í fersku
minni sá feikna stormur, sem
fór yfir þeta land aðfaranótt
þessa dags fyrir ári síðan, og
skildi eftir áminnileg merki
þess, hve höfuðskepnurnar eru
máttugar.
Hér verður sagt frá afleiðing-
um þessa storms í Húsavík á
Austfjörðum.
í Húsavík eru 4 bæir. Einn
þeirra heitir Húsavík og stendur
næst sjónum. íbúð fólksins þar
voru tvö timburhús, að mestu
sambyggð, þau.fuku með sumu
af fólkinu i, svo og skúrar er
við húsin voru á þrjá vegu.
Stærð húsanna var sem hér
segir:
Vestra húsið 9,50X3,75 m.,
portbyggt. Byggt 1908 eða 1909.
Hitt húsið stóð þvert við aust-
urstafn vestra hússins, 7,50X
meiri, sem þær hafa haft minni
tíma til undirbúnings.
Á hverjum vetri er miklum
fjölda búfjár bjargað frá yfir-
vofandi skorti, með kjarnfóðri
og kjarnfóðurgjöfin fer hrað-
vaxandi.
Ég vil ekki mæla gegn kjarn-
fóðurgjöf. Áður en kjarnfóðrið
varð algengt, var meðferð búfjár
hálfu verri en nú. Kjarnfóður
er nauðsynlegt öllum húsdýr-
um og árangur búfjárkynbóta í
landinu takmarkast að miklu
leyti við of litla eða of einhliða
kjarnfóðurgjöf.
Það er fljótséð, að eins og
kjarnfóðurgjöf er nú háttað,
gjörir hún afkomu landbúnað-
arins of háða erlendum fóður-
vörum og á stríðstímum er mik-
ið hættara við fóðurskorti og
felli, ef treyst er á útlent kjarn-
fóður.
Erlendar kjarnfóðurvörur eru
mjög fjarri því að vera æski-
legar, þó að þær hafi verið
nauðsynlegar.
í Svíþjóð er mikil kjarnfóður-
framleiðsla í landinu, enda er
þar tollur á aðfluttu kjarnfóðri,
og er hann notaður til að bæta
upp smjörverðið hjá bændum,
sem þurfa að vinna úr mjólkur-
framleiðslu sinni.
Það er litlu betra, að fram-
leíða t. d. mjólk aðallega á er-
lendu fóðri, en að flytja mjólk-
urvörur til landsins.
Hér á landi er mikið unnið af
ágætu kjarnfóðri, en það er
mjög einhliða og vantar tilfinn-
anlegast af öllu fóðurkorn.
Kornræktin þarf að marg-
faldast.
Kornræktin getur orðið und-
irstaða allrar kjöt-, mjólkur- og
eggjaframleiðslu í landinu, eins
og í nágrannalöndunum, en
það er varla von að einstaka
bændur geti tekið svo stór spor
sem þarf, í framleiðslu kjarn-
fóðurs. Kornið þarf að vera
samkeppnisfært hvað verð
snertir, við útlendan fóðurbæti,
en til þess þarf að nota allra
beztu aðferðir við ræktunina
og fullkomin verkfæri við þresk-
ingu.
Engin landbúnaðarvél svarar
vöxtum og stofnkostnaði nema
að hún sé notuð vissan klukku-
stundafjölda á ári, hvað góð
sem hún er.
Fullkomin vélasamstæða til
kornræktar er svo stórvirk,
jafnvel þó um minnstu tegundir
sé að ræða, að hún mundi full-
nægja kj arnfóðurþörf margra
meðalbænda eins og nú hagar
til. M. a. þessvegna væri það
lang hagkvæmast að bændur
væru í samvinnufélögum um
kornræktina.
3,75 m. Eítthvað var það eldra.
Norðan við vestra húsið stóð
skúr, 3,75 m. á breidd, jafn lang-
ur húsinu og það hár, að þakið
náði uppundir þakskegg húss-
ins. Veggirnir að skúrnum voru
úr torfi. Vestan við húsið var
skúr, 7,50 m. langur, jafn hár
og jafn breiður hinum skúrnum.
Torfveggir voru einnig að þess-
um skúr. Austan við eystra hús-
ið var skúr, 7,50 m. langur, 3,50
m. breiður, með torfveggi á tvo
vegu. Þak hans náði upp að
þakskeggi hússins.
Heimilisfólkið eru eftirtaldir
menn:
Þorsteinn Magnússon, sem
ekki var heima, Ingibjörg Magn-
úsdóttir, kona Þorsteins." Synir
þeirra Magnús, Anton, Gunn-
þór, Jón og Kristinn, er ekki
var heima. Bræður þessir eru
allir fulltíða menn, svo og syst-
ir þeirra, Valborg, er heima var.
Börn og unglingar nefndra
hjóna, 15 ára og yngri, eru fjög-
ur. Yngsta barnið 2ja ára. —
Klukkan um 2 um nóttina vakn-
aði fólkið við það, að kraftmlkl-
ir suðvestan stormsveipir hristu
húsið, svo sumt af fólkinu fór
þá strax í föt, því óttast var að
brotna mundu rúður, eða eitt-
hvað fara aflaga. Þetta veður
í nánu sambandi við korn-
óhjákvæmilegur liður í réttri
hagnýtingu moldarinnar, og ef
rétt er áhaldið, er grasið kjarn-
rækt er grasræktin. Hún er
fóður hliðstætt korni.
Flestir munu nú spyrja í huga
sér, hvort við þurfum þá annað
„kjarnfóður“ en gott hey, en ég
á við vjelþurkað hey. Úrvalsteg-
undir slegnar á réttum tíma.
Flestum ræktunar-samvinnu-
félögum mun reynast það ærið
verkefni í byrjun, að rækta korn
og venjulega töðu í sáðskipti við
kornið. Þau geta notað jarðveg-
inn á réttan hátt, og heyinu geta
þau skipt þurru, nýslegnu, ó-
slegnu, eða selt það og haft gott
gagn af, en í landinu þarf að
framleiða vélþurkað hey, til þess
að kjarnfóðurþörfinni sé full-
nægt að gæðunum til.
Vélþurkað hey, slegið á réttum
tima, valdar tegundir, og unnið
með góðum verkfærum, er fjör-
efnaríkasta og alhæfasta kjarn-
fóður, sem til er. Það er eingæft
handa öllum skepnum, að með-
töldum svínum og alifuglum.
Ýmist gefið sem heymjöl, saxað
eða heilt hey. Framleiðslan vex
stöðugt í nágrannalöndunum, og
þar sem ódýrt rafmagn eða
jarðhiti er til á hentugum stöð-
um hér á landi, verður vélþurk-
að hey framtíðar fóðurtrygging-
arsjóður við hlið kornsins, vegna
þess að hvorttveggja geymist ó-
endanlega án nokkurrar rýrn-
unar, í góðum venjulegum hlöð-
um.
Það væri óneitanlega æskileg-
ast að bændur gætu framleitt
kjarnfóður hver fyrir sig, en að
ætlast til þess, án undangeng-
innar æfingar í kornyrkju, ætt-
lið eftir ættlið, og með tiltölu-
lega miklu lánsfé, væri sama og
að spyrja, hvernig stæði á því,
að enginn tveggja manna ára-
bátur hefði dálitla eigin síldar-
verksmiðju. Ríkið hefir orðið að
byggja síldarverksmiðjur vegna
þess, að enginn einstakur út-
gerðarmaður var fær um að
stofna og reka svo stór fyrirtæki
af eigin rammleik, og sjómanna-
stéttin var þá ekki farin að
verzla við Ægi með samvinnu-
sniði.
Bóndinn lifir á verzlun við
jörðina. Hann leggur fram
vinnu sína. Fyrir vinnu án á-
halda fæst lítið hjá fóstru Jörð,
en með góðum áhöldum og vél-
um, getur bóndinn margfaldað
afl sitt, og fengið allar þarfir
ríkulega uppfylltar.
Nú vantar landbúnaðinn
nokur fyrirtæki hliðstæð síldar-
verksmiðjum ríkisins, sem geta
framleitt nóg innlent kraft-
fóður. Kraftfóðurverksmiðjur,
sem framleiða hey, þangað
til kornuppskeran byrjar. Þá
þurka þær kornið með sömu
vélum og hægt er að nota til að
þurka eitthvað af heyinu. Á eft-
ir korninu, ætti svo að nota
stóð í eina kl.st. Þá slotar all-
mikið, en að 15 mínútum liðn-
um hvessir meir en áður, og er
þá vindur mjög norðvestanlæg-
ur. Varð þá í einni svipan svo
hvasst að húsið eins og lék á
þræði og þakið á skúrnum vest-
an við húsið brotnaði inn. Að
því búnu lygndi í 2 til 3 mínút-
ur, en áður en varði kom storm-
sveipur, sem mikið grjótkast
fylgdi, eins og skothríð væri.
Vestra húsið og skúrinn norðan
við það, tók í loft upp að öðru
leyti en því, að suðurhliðin féll
fram á hlaðið, með öllu sem í
var, þar á meðal Magnúsi,
Gunnþóri, Anton, Jóni, Val-
borgu og Ingibjörgu, og kom
ekki við jörð, fyrr en 11 metrum
suðvestar en það áður stóð. Þar
brotnaði það í smátt og sópaðist
spýtnaruslið 26 metra undan
storminum, eftir túninu, og þá
tók við sjávarbakkinn 26 til 30
metra hár. Sumt, sem þarna
fauk, lenti niður bakkann og of-
an í fjöru, mikið fauk út á sjó,
svo sem jám, fatnaður og ann-
að, sem létt var fyrir vindi. —
Á að gizka 3—5 mínútum síðar
kom annar stormsveipur og
feykti porthæðinni og lagði í
rúst neðri hæð eystra hússins,
svo og þak skúrsins austan við
það.
Er húsin tók í loft upp, var
fólkið statt sem hér segir: Ingi-
björg er stödd í gangi við úti-
dyr á vestra húsinu, og verður
viðskila við það, sem næst á
miðri leið, áður en það kom við
jörð, og nær sér inn í skúrinn
austan við húsin, þar verður
hún undir rústum af húsinu, er
sömu vélar og ódýra jarðhitann,
þar sem svo hagar til, og raf-
magnið, til þess að framleiða
þangmjöl.
Almennur fóðurskortur og
slæmur ásetningur, getur ekki
horfið eingöngu með þeim ráð-
um, sem hér hafa verið nefnd,
en engin fóðurtrygging er til,
nema nóg fóður sé einhversstað-
ar til í landinu, og helzt í vörzl-
um fóðurbirgðafélaganna.
Það er hægt að framleiða nóg
kraftfóður hér á landi, og ýms-
ar aðferðir geta komið til greina.
Rúmlega hálf öld er síðan ís-
lenzkir bændur byrjuðu að
kaupa ýmsar nauðsynjar til búa
sinna beint frá heildverzlunum
annara landa, og þ. á. m. kraft-
fóður. Nú eru að finnast traust-
ari viðskiptasambönd í þeirri
grein, beint úr skauti náttúr-
unnar, en það er mikill vandi að
hagnýta auðæfi landsins. Til
þess þarf samtök bænda, með
ræktunarsamvinnu, eða samtök
allra landsmanna á sama hátt
og allur landslýður hefir tekið
sér fyrir hendur að framleiða
síldarafurðir, allir sem einn.
Ef almenningur getur gert sér
það nægilega ljóst, hvað öll fóð-
urframleiðsla í landinu, er af-
skaplega þýðingarmikil, þá mun
ekki líða á löngu, þangað til
önnur hvor leiðin til samtaka
verður farin, og þeir einstak-
lingar, sem hafa getu til þess,
framleiða kjarnfóður eftir þörf-
um á búum sínum. Það kalla
Englendingar „a self supporting
farm“.
Innlend kjarnfóðurfram-
leiðsla, hefir verið á dagskrá hjá
núverandi ríkisstjórn, og hæstv.
forsætis- og landbúnaðarráð-
herra hefir t. d. látið gera yfir-
lit um þær heyþurkunarvélar,
sem notaðar eru í næstu lönd-
um, hvernig þær eru reknar,
hvernig hitaþörfinni er full-
nægt, og um stofn og reksturs-
kostnað þeirra.
S t ó r u m nauðsynj amálum
verður sjaldan ráðið til góðra
lykta á mjög skömmum tíma,
en þegar ötulir forgöngumenn
og mikill hluti almennings
fylgjast að, þá getur þjóðin var-
ist fyrirsjáanlegum harðindum
í ríki náttúrunnar.
Emn kemur ödr
um meírá
Það hefir oft verið bent á
það í blöðum Framsóknar-
manna, hve andstæðingarnir
léku tveim skjöldum í blöðum
sínum. Einkum hefir verið sýnt
fram á ósamræmið milli þess
sem „Vísir“ skrifaði fyrir Reyk-
víkinga og þess, sem skrifað væri
fyrir sveitafólkið í ísafold.
Það virðist að flokkurinn, sem
vatni var ausinn s. 1. haust og
hlaut við þá skírn langa nafnið,
síðar fauk. Magnús, Anton,
Gunnþór, Jón og Valborg voru í
herbergi uppi á lofti í vestur-
endanum. Gunnþór var að negla
póst í glugga, er var að losna.
Börn og unglingar voru uppi á
lofti í eystra húsinu. Strax og
húsið nam við jörðu, losnuðu
þeir við það Anton og Jón, og
komust upp í húsið er síðar
fauk, taka börnin og ungling-
ana, er þar voru, eins og áður
er frá sagt, og fóru á stað með
þau vestur að Dallandsparti,
sem er rúmlega. 100 metra veg-
ur. Þeir höfðu aðeins náð börn-
unum úr húsinu, er það fauk,
eins og áöur er á minnst. Gunn-
þór mun hafa rotast af höfuð-
höggi, en kemur brátt til með-
vitundar aftur og heldur upp
að húsrústunum, — óglöggt
veit hann, hvernig hann losn-
aði við brakið úr hinu fjúkandi
húsi —, þar heyrði hann hljóð
frá rnóður sinni undir stóru
flaki af skúrnum, er hún var í.
Flakinu gat hann lyft það mik-
ið, að hún losnaði úr þeirri
klemmu, er hún var í, en þaö
hafa kunnugir sagt, að undra-
vert væri, að einn maður skyldi
geta. Ekki var það í ákveðnu
augnamiði, að Gunnþór fór upp
að húsrústunum, en talið er lík-
legt að það hafi orðið móður
hans til lífs. Valborg berst með
húsbrakinu marga metra eftir
að það kom til jarðar, skreið
upp sunnan við brakið og náði
þar til Antons og Jóns, er þeir
voru að leggja af stað með börn-
in og unglingana vestur að Dal-
landsparti. Magnús meiddist
mikið á þessu ferðalagi en vissi
Heyþurkun á hesjum
Um heyþurkun í Svíþjóð,
nefnist grein er birtist í Tím-
anum 18. þ. m. Eftirfarandi at-
riði í greininni þurfa leiðrétt-
ingar við:
1. Engin ástæða er til þess að
kalla hesjurnar „heyhjalla”,
„stangahj alla“ og þráðahj alla“.
Orðin hesja, hesjur, hesjustaur,
hesjuvír, fara vel í íslenzku máli
og hafa þegar náð nokkurri
festu í sinni núverandi mynd.
Orðið hjallur mun aftur á móti
frekar eiga við sérstaka gerð
geymslu- (og þurk-) húsa, með
þaki.
2. Fjarstæða er að tala um að
í Noregi noti bændur „þessa
sænsku aðferð“ o. s. frv., og að
„þessi sænska heyþurkunarað-
ferð“ sé notuð í Finnlandi. Að-
ferðin er ekki frekar sænsk en
norsk og finnsk, þótt gerð hesj-
anna sé allmikið mismunandi,
bæði eftir löndum og byggðar-
lögum.
3. Greinarhöfundur segist ekki
vita til þess, að þessi heyþurk-
unaraðferð hafi verið reynd á
íslandi. Svo er það nú samt,
hún hefir verið margreynd, þótt
ekki hafi hún náð útbreiðslu
umfram það, að hún er oftast
nær notuð við kornrækt og fræ-
rækt þar sem slík ræktun er
stunduð, t. d. á Sámsstöðum. Er
það alkunnugt.
4. í sambandi við þessar stuttu
athugasemdir er vert að geta
þess, að nokkur undanfarin ár
hefir S. í. S. árlega haft hesju-
vír á boðstólum og stundum
hesjustaura. Hafa ýmsir bænd-
ur keypt sér hesjuefni, sérstak-
lega þeir er við kornrækt fást.
Loks vil ég geta þess, að fyrir
rúmlega hálfu ári síðan, 7. júlí
1938, birtist í Tímanum stutt en
góð grein: Heyþurkun á hesjum,
eftir Þórodd Guðmundsson frá
Sandi. En auðvitað hefir oft áð-
ur verið ritað um þetta mál í
blöðum og bókum.
sem fáir muna, hafi tekið sér
rækilega til fyrirmyndar þessa
umræddu bardagaaðferð íhalds-
mannanna. Hann gefur út
dagblað í Reykjavík, þar sem
fyrsta boðorð er að þeir, sem
vinna fyrir kaup, fái það, sem
allra hæst, og engin firra talin
meiri en sú, að vínna eitthvert
starf kauplaust. En blað þessa
flokks, sem nefnist „Nýtt land“
og sent er aðallega út um sveit-
irnar, prédikar svo aftur það
gagnstæða. Það telur „malar-
búana“ naumast íslendinga!
þó alltaf hvað gerðist. Hann
lenti með brakinu álíka langt og
Valborg, en gat ekki strax kom-
izt burt sökum sársauka, enda
hættulegt að hreyfa sig mikið,
meðan framhjá honum og yfir
hann var að fjúka bæði járn og
timbur, en að stuttri stundu
liðinni hafði hann sig suður úr
hinu fjúkandi húsabraki og fór
vestur að Dallandsparti.
Er þau Gunnþór og Ingibjörg
komu að Dallandsparti, var þar
allt Húsavíkurfólkið saman
komið. Þar hafðist það við, það
sem eftir var nætur, í tveim
litlum stofum undir lofti, svo og
fólkið á Dallandsparti, því þak-
ið var fokið af íbúðarhúsinu þar.
í fáum dráttum má segja frá
meiðslum fólksins þannig: Ant-
on og Jón voru nokkuð rispað-
ir ail blóðs eftir spýtuflísar og
nagla. Ingibjörg og Valborg voru
töluvert rispaðar og marðar,
aðallega á höndum, fótum og
andliti, en ekki svo að þær væru
ekki daglega á fótum, og aðal-
þjáningar af áverkunum hurfu,
eftir nokkra daga. Gunnþór
meiddist aðallega á gagnauga,
og hafði þjáningar af í meira
en mánaðartíma. Magnús
meiddist mikið í baki og víðar,
og vegna þess lá hann rúmfast-
ur í þrjár vikur, og var að mestu
frá verkum til júníbyrjunar. —
Hundur slasaðist svo, að hann
hlaut bana af, hann hafði stað-
ið við hlið Ingibjargar í úti-
dyragangi, er húsið fauk.
Guðs mildi er það virkilega,
að fólkið skyldi ekki slasast
meira, undír þessum kringum-
stæðum.
(Framh. á 3. síðu)
Halldór Pálsson:
Stormurinn 5. marz 1938
og afleiðingar hans í Húsavík á
Austfjörðum
21. marz 1939.
Ámi G. Eylands.