Tíminn - 25.04.1939, Blaðsíða 2

186
TlMM, frrigjndagimi 25. aprfl 1939
47. blað
KTeldúlfur fyr
og nú
VI.
Eins og fyrr er á drepið, höfð-
um við Ólafur Thcrs oft og lengi
átt í þrálátum útistöðum, með-
an flokkum þeim, sem við vor-
um i, kom tæplega saman um
nokkurt mál. Eitt sinn taldi
Ólafur Thors, að ég hefði talað
svo ógætilega um hann í út-
varpsumræðum, að hann stefndi
fyrir meiðyrði. Málið féll þó
niður, með því að orðin höfðu
farið út í ljósvakann og urðu
ekki mæld á vogarskál dómar-
ans.
Þegar áróðursmenn í and-
stæðum stjórnmálaflokkum eru
búnir að deila um málefni og
menn í tuttugu ár á Alþingi, á
mannfundum víða út um land
og í blöðum, þá hafa málsaðilar
geTt sér ljósa grein fyrir öllum
ávöntunum og ávirðingum
andstæðinganna. Hver slíkur
baráttumaður er þá, frá sjón-
armiði andstæðinga eins og
klöpp, sem skriðjökull hefir
gengið yfir og fægt um langan
tíma. Allt, sem var laust eða
hreyfanlegt, hefir verið numið
burt. Undirstaðan ein er óhreyfð
eftir.
En þegar atvikin haga því svo
til, að slíkir menn hittast síðar
á æfinni og eiga samstöðu um á-
hugamál, þá eru, þótt ótrúlegt
sé, skilyrði fyrir allgóðu sam-
starfi. Báðum málsaðilum er
kunnugt allt, sem getur skilið
þá, en allir kostir, sem koma
fram í kynningunni, koma ó-
vænt eins og góður hlutur úr
happdrætti. Þar geta vonbrigði
ekki komið til greina eins og í
skyndisamstarfi manna, sem
þekkjast lítið. Okkur Ólafi Thors
fór á þennan veg. Við höfðum
um langa stund unnið að því að
móta tvo áhrifamestu flokkana
í landinu. Við gátum í því starfi
ekki fremur látið hjá liða að
berjast, heldur en dátar í and-
stæðum heTfylkingum, sem
mætast á vígvelli. En að lokum
fór þó svo, að með okkur tókst
nokkur kynning. Og sá maður,
sem skapaði undirstöðu þeirrar
kynningar var skólabróðir Ól-
afs Thors og fornkunningi minn,
Héðinn Valdimarsson.
Meðan bardagahitinn var
mestur milli Framsóknar og
sjálfstæðismanna eins og í kosn-
ingunni eftir þingrofið, í kosn-
ingunum 1934 og oft endranær,
álitu margir af forráðamönn-
um beggja flokka, að framtíð
þjóðarinnar væri gersamlega
eyðilögð, ef andstæðingarnir
færu með stjórnarvaldið einir
sér. Margir sjálfstæðismenn
töldu Framsóknarflokkinn al-
gerlega kommúnistiskan bylt-
ingarflokk, og gerðu engan mun
á stefnu Framsóknarmanna og
Einars Olgeirssonar. Það var
búizt við að Framsóknarmenn
væru reiðubúnir „að taka allt af
öllum“, og að svífast engra
hörkubragða, ef með því væri
hægt að koma leiðtogum Mbl,-
manna á kné.
VII.
Á flokksþingi Alþýðuflokksins
haustið 1936 hafði „órólega“
deildin með Héðinn Valdimars-
son í broddi fylkingar, sent
Framsóknarmönnum hinn svo-
nefnda „þriggja mánaða víxil“,
en það var skilyrðislaus krafa
til Framsóknarmanna um að
ganga hiklaust inn í þjóðnýt-
ingar- og byltingarstefnu. Ef
ekki væri gengið að þeim kost-
um, skyldi samstarfi slitið.
Framsóknramenn lögðu þriggja
mánaða víxilinn til hliðar,
ræddu aldrei það mál, og svör-
uðu aldrei þessari fjarstæðu
málaleitan. Þegar fram á þing
kom, afréð Héðinn Valdimarsson
að fylgja máli sínu eftir með því
að heimta á Alþingi, að Kveld-
úlfur skyldi hernuminn með al-
þingissamþykkt og jafnaður við
jörðu. Hin órólega sveit Héðins
hugðist annaðhvort að beygja
Framsóknarmenn undir slg með
fylgi við þetta mál, og hafa á
þann hátt náð takmarki sínu,
eða knýja ella fram kosningar
vorið 1937. í þeim kosnipgum
vonuðu þeir að fá sigursæla
aðstöðu með heitum æsingum í
sambandi við það, að Kveldúlf-
ur hafði ekki verið eyðilagður.
Þingflokkur Framsóknar-
manna tók þegar í stað þá á-
kvörðun að láta hótanir „óró-
legu deildarinnar" þjóta eins og
vind um eyru. En þegar hér var
komið málum, kom Framsókn-
arflokknum óvæntur styrkur,
eins og oft áður, frá einum af
leiðtogum samvinnumanna, Jóni
Árnasyni formanni í bankaráði
Landsbankans. Hann hafði
fylgzt nákvæmlega með erfið-
leikum útgerðarinnar á undan-
förnum árum, og þá ekki sízt
Kveldúlfs, sem var stærsta fyr-
irtækið. Hann skildi vel að um-
bætur Thor Jensen á Korp-
úlfsstöðum höfðu veikt félagið,
og þó öllu meira hin mikla geng-
isbreyting. Síðan kom verð-
hrunið á Suðurlöndum, og sam-
keppni Norðmanna, sem greiddu
síhækkandi ríkisstyrk í með-
gjöf með saltfiski sínum, þar
sem þeir kepptu við íslendinga.
Samhliða mörgum öðrum var-
úðarráðstöfunum viðvíkjandi
Hákon Bjarnason skógræktarstjóri:
verkamannaflokkurinn gengi
inn á braut byltinga og ofbeldis,
myndi ég, ef til þeirra sviftinga
kæmi, standa við hlið Ólafs
Thors og annarra Mbl.manna.
Mér var ljóst, að við Framsókn-
armenn áttum eðlilega samleið
með verkamannaflokknum, ef
hann vildi, eins og hann gerði
um langa stund, vinna að frið-
samlegum umbótum,en að þeirri
samvinnu yrði slitið um leið og
verkamenn eða einhver hluti af
flokki þeirra byrjaði byltingar-
starfsemi að sið kommúnista.
Framsóknarmenn og Mbl.-
menn á þingi stóðu saman um
að kveða niður byltingarlaunvíg
Héðins Valdimarssonar. Fram-
sóknarmenn studdu auk þess
Kveldúlf til að fá leyfi til að
reisa hina miklu síldarbræðslu-
stöð á Hjalteyri. Með þeiTri
framkvæmd var nokkur von um
að sjö togarar Kveldúlfs gætu
unnið fyrir sér og staðið undir
skuldbindingum félagsins.
Sjálfstæðismönnum kom mjög
á óvart þessi framkoma Fram-
sóknarmanna. Eftir öllum spá-
dómum og lýsingum á Fram-
sóknarmönnum í heitum blaða-
greinum andstæðinganna, mátti
búast við, að Jón Árnason og
þingmenn Framsóknarflokksins
myndu neyta góðs færis, taka
tilboði „órólegu deildarinnar“ og
ganga að Kveldúlfi með al-
þingisdómi, í von um að geta
jafnað þetta vígi Sjálfstæðis-
manna við jörðu og eyðilagt þá
forystumenn fyrirtækisins, sem
framarlega stóðu í pólitík.
En þegaT landsfólkið spurði
um aðferð Jóns Árnasonar í
bankaráðinu og framkomu
þingflokks Framsóknarmanna á
Alþingi, þá hafði sú frétt þýð-
ingarmikla afleiðingu. Nú varð
því ekki lengur haldið fram, að
Framsóknarmenn væru bylting-
arflokkur, og ef því væri að
skipta, undir áhrifum Einars Ol-
geirssonar. Nú kom í ljós, að
forráðamenn Framsóknarflokks-
ins tóku á vandamálum and-
stæðinganna með því hlutleysi,
sem við á í fjárhagsmálum. —
Framsóknarflokkurinn hafði
um leið og á reyndi árið 1937,
tekið á byltingaTveikleika í
Alþýðuflokknum alveg á þann
hátt, sem gert hafði verið ráð
fyrir í Tímanum haustið 1923.
„Órólega deildin“ í Alþýðu-
flokknum hafði gert ráð fyrir
með ofsafengnu brölti sínu að
skapa sér góðan kosninga-
grundvöll vorið 1937 og að
Framsóknarmenn hefðu hina
mestu skömm og skaða af sinni
framgöngu. En hér fór á annan
veg. Framsóknarmenn höfðu
ekki óskað kosninga þetta vor.
Þeir höfðu heldur ekki lagt
neinar veiðigildrur í þessu skyni.
En þegar vandann bar að hönd-
um höfðu Framsóknarmenn
gengið með ró og festu að lausn-
inni. Þegar Jón Árnason fékk
tryggingar hjá aðstandendum
Kveldúlfs bankanum til handa,
var hann enganveginn að hugsa
um kosningar, heldur að gera
skyldu sína í vandasömu máli.
Þegar þingflokkur Framsóknar-
manna kúgaði „órólegu deild-
ina“ svo að byggð varð verk-
smiðja á Hjalteyri, var heldur
ekki verið að hugsa um kosn-
ingar, heldur að styðja fram-
leiðsluna í landinu. En það
traust, sem Framsóknarmenn
hlutu af þessari framkomu,
leiddi af sér hinn mikla og ó-
vænta sigur í síðustu kosning-
um. Og síðan þá hafa Fram-
sóknarmenn og Sjálfstæðis-
menn átt auðveldara með sam-
starf en fyrr. „Órólega deildin"
hafði skapað þetta breytta við-
horf.
X.
Nú hafði samstarf tekizt með
tveim aðalandstöðuflokkum
þingsins, án þess að það væri
fyrirfram undirbúið, og báðir
aðilar haft sæmd af en ekki
tjón. Á fyrsta þingi eftir kosn-
ingar 1937, bættist við nýtt
samstarf með okkur Ólafi Thors
um síldarverksmiðjumar á
Siglufirði. í stjórn þess fyrir-
tækis höfðu frá byrjun geisað
hinir mestu fellibyljir í sam-
bandi við átök flokkanna.
Höfðu þær deilur mjög staðið
verksmiðjunni fyrir þrifum. En
þó hafði fyrst keyrt um þver-
bak, er „órólega deildin" i Al-
þýðuflokknum hafði hafið þar
meiriháttar ófrið á alla sóma-
samlega menn, sem stóðu að
fyrirtækinu. Hugmynd Héðins
og félaga hans var sú, að ná
verksmiðjunum á vald sitt og
gera þær að pólitísku vígi. Efla
liðskost sinn, fella Framsóknar-
menn, sem þingmenn Eyfirðinga
og lama þannig flokk þeirra.
Héðinn og félagar hans
flæmdu burtu duglegan og ráð-
settan mann frá forstöðu verk-
smiðjunnar, en settu snúninga-
lipran viðvaning í staðinn.
Eyddi maður sá á svipstundu i
fáránlegar „tilraunir" á Siglu-
firði og Sólbakka um 400 þús. kr.
og tókst að hafa jafnmikinn
tekjuhalla á rekstrinum bezta
síldarárið sem lengi hefir kom-
ið. Jafnframt þessu auglýsti
þessi verkstjóri „órólegu deild-
arinnar" stöðugt í útvarpinu
„met“ í framleiðslu á Siglufirði;
var allt hans athæfi því líkast
sem tilætlunin væri að gera
síldarverksmiðjurnar óþarfa
eign fyrir landsmenn.
Fyrir Framsóknarmenn, sem
höfðu stofnsett þetta fyrirtæki
sem almennt bjagráð var þetta
ástand óviðunandi. Auk þess
gátu þeir ekki þolað mönnum í
samstarfsflokknum þann sið-
lausa yfirgang sem beitt var við
Framsóknarflokkinn með brölti
Gísla Halldórssonar. Fyrir Sjálf-
(Framh. á 4. síðu)
‘gtmtnrt
Þriðjudaginn 25. apr.
Merkilegt ný-
mælí í skatta-
málum
Eysteinn Jónsson ráðherra
hefir látið leggja fyrir Alþingi
merkilegt nýmæli í skattamál-
um. En það er frumv^rp um
„innheimtu tekjuskatts og
eignarskatts af vaxtafé". Hafði
ráðherrann falið milliþinga-
nefndinni í tolla- og skattamál-
um að taka til athugunar, hvaða
leiðir væri hægt að fara til þess
að tryggja betur en nú er gert,
framtal til tekju- og eignar-
skatts af vaxtafé, eða koma á
einhvern hátt í veg fyrir það, að
verulegur hluti vaxtafjáreigna
og vaxtatekna sleppi undan
skattgreiðslu til ríkissjóðs.
Við samanburð á framtölum
og öðrum skýrslum, sem fyrir
liggja, hefir það komið í ljós, að
til eru tugir miljóna af inn-
stæðufé í lánsstofnunum, sem
ekki er talið fram, hvorki inn-
stæðan til eignarskatts né vext-
irnir til tekjuskatts. Hefir ver-
ið talið, að hér væri um að ræða
eigi minna en 40 milj. kr. í
eignum og tilsvarandi í vaxta-
tekjum, sem komið væri undan
skatti á þennan hátt. Auk þess
er í eigu manna svo að tugum
miljóna skiptir af opinberum
verðbréfum og skuldabréfum,
sem tryggð eru með fasteigna-
veði, og er meira og minna af
þessu verðmæti aldrei talið
fram til skatts. Það hefir verið
ákaflega miklum örðugleikum
bundið — og mjög oft algerlega
ókleift — fyrir skattayfirvöld-
in, að fá vitneskju um eigendur
þessara verðmæta, hvort sem
um innistæður eða verðbréf var
að ræða. T. d. má nefna það að
fjöldi af bankainnstæðum er í
nafnlausum sparisj óðsbókum,
og að allur þorri verðbréfanna
er gefinn út á handhafa — en
eigi nafn — svo að ekki er gott
að vita, hvar þau eru niður
komin í það og það skiptið
(kreppulánabréf, veðdeildar-
bréf o. s. frv.). Niðurstaðan er
því sú, að hinir ráðvöndu og
hirðusömu greiða skatt af
vaxtafé sínu, en hinir ekki.
Á þessu er ráðin bót með hinu
nýja frumvarpi. Samkvæmt því
ber hverjum þeim, er vexti á að
greiða af innstæðu, verðbréfi
eða skuldabréfi, að halda eftir
einum fjórða hluta vaxtaupp-
hæðarinnar og greiða þá upp-
hæð til ríkissjóðs. Upphæð
þessi nefnist vaxtaskattur.
Sá, sem réttilega hefir til-
greint vaxtafé i skattafram-
tali sínu, fær vaxtaskattinn
endurgreiddan. Hér er því ekki
um nýjan skatt að ræða, held-
ur ráðstöfun gegn því, að nú-
gildandi skattalög séu brotin.
Og allir þeir, sem samvizku-
samlega hafa talið fram vaxta-
fé sitt, mega fagna þessari end-
urbót.
Eins og margir munu minnast,
hefir Páll Zophóníasson beitt
sér fyrir því á Alþingi undan-
farin ár, að vaxtaskattur yrði
lögfestur. Voru tillögur hans
að vísu nokkuð með öðrum
hætti, enda vaxtaskatturinn
þar hugsaður sem algerlega
nýr skattur.
Gera má ráð fyrir, að frum-
varp þetta verði samþykkt á
Alþingi. Móti því sýnast ekki
vera nein frambærileg rök. Eitt
af dagblöðum Reykjavíkur
(Vísir) hefir raunar gert eina
vesala tilraun til að verja hags-
muni þeirra, sem lögin brjóta í
þessu efni. En á því verður,
vonandi, ekkert mark tekið.
Skrlfstofa
Framsóknarflokkslng
í Reykjavík
er á Lindargötu 1D
Framsóknarmenn! Munið að
koma á flokksskrifstofuna á
Líndargötu 1 D.
Hugleíðingar
Fátt hefir glatt mig meira í
vetur heldur en greinar þær,
sem birzt hafa í Tímanum um
skóggræðslu og skógrækt. —
Fyrstur skrifaði Eysteinn Jóns-
son fjármálaráðherra um nyt-
semi skóga á Norðurlöndum og
væntanlegar framtíðarnytjar af
skógrækt hér á landi. Þá reit
Jóhann Skaptason sýslumaður
um nauðsynina á því að auka
og efla skógrækt, og benti hann
jafnframt á leið til þess að afla
fjár til framkvæmdanna. Síðar
kom grein eftir Jón Sigurðsson
frá Yztafelli með ýmsum bend-
ingum um framtíðarstörf á sviði
skógræktar. Og loks skrifaði
Sigurbjörn Snjólfsson frá Gils-
árteigi um skógræktarfélags-
skap þann, sem nú er að hefjast
á Austurlandi.
Af þvi að ég finn hjá mér
löngun til þess að þakka mönn-
um þessum fyrir hinar góðu
greinar, og af því að mig langar
jafnframt til þess að bæta
ýmsu við, vil ég biðja Tímann
að koma því, sem hér fer á eft-
ir, fyrir almenningssjónir.
Vík ég fyrst að grein Sigur-
bjarnar. Stofnun Skógræktar-
félags Austurlands er gleðileg-
ur vottur hins almenna áhuga,
sem nú er sem óðast að rísa
hvarvetna um landið. Þegar eru
til nokkur félög, er vinna að
sama marki og Skógræktarfé-
um skógrækt
lag Austurlands. Fyrst þessara
félaga ber að nefna Skógrækt-
arfélag íslands, sem stofnað var
á Þingvöllum árið 1930. Þótt fé-
lag þetta kæmi fullburða í
heiminn, var ærið hljótt um það
hin tvö fyrstu ár á lífsferli þess.
í raun og veru tók félagið ekki
til starfa fyr en vorið 1933, og
hefir það verið að smávaxa og
dafna síðan. Félagið er nú kom-
ið svo vel á legg, að engin líkindi
eru til að það sálist héðan af.
Aðalafrek félags þessa er friðun
Bæjarstaðarskógar í Öræfum og
rekstur trjáræktarstöðvar í
Fossvogi við Rvík. FriðunBæjar-
staðarskógar komst á fyrir ötula
framgöngu núverandi formanns
félagsins, Árna G. Eylands. Síð-
an 1933 hefir félagið gefið út
ársrit, og í því eru eingöngu
rædd skógræktar- og trjárækt-
armál. Fyrsta ritið var aðeins
tvær arkir að stærð og á engan
hátt merkilegt, en hið síðasta
var sjö arkir og hið vandaðasta
að öllum frágangi. í því riti er
reyndar heil bók, þýðing á Skóg-
urinn og æskulýðurinn í Noregi,
eftir hinn kunna norska rithöf-
und Chr. Gjerlöff. Sú bók á er-
indi á hvert einasta heimili á
landinu.
Stefna Skógræktarfélagsins
hefir tæpast verið nógu skýr til
þessa, en i framtíðinni mun
stefnt að því að gera það að
útlánum bankans, gerði Jón
Árnason yfirlit um ástæður
Kveldúlfs, og komst að þeirri
niðurstöðu, að taprekstur und-
anfarandi ára hefði meir en eytt
allri eign félagsins. Hann sagði
forráðamönnum Kveldúlfs, að
hann sæi sér ekki fært að mæla
með að bankinn lánaði félaginu
fé til útgerðar, nema ef unnt
væri að auka tryggingar félags-
ins, sem naumast væri hægt með
öðru en þvi, ef Thor Jensen og
synir hans vildu leggja fram
séreign sina, sem viðbótarveð.
Þær eignir voru metnar allt að
einni miljón króna.
vm.
Eigendur Kveldúlfs stóðu nú
á vegamótum. Þeir gátu neitað
þessu boði, látið ganga að
Kveldúlfi, en átt sjálfir eftir
eignir Thor Jensens og byrjað
atvinnulíf að nýju á þeim
grundvelli. Ef þeir hefðu kosið
þessa leið, var sókn „órólegu
deildarinnar" í Alþýðuflokknum
eins og himinsend hjálp. Ef
gengið var að einu stærsta at-
vinnufyrirtæki í landinu með
byltingaraðferð á Alþingi, mátti
segja, að þeim Kveldúlfsfrænd-
um væri vorkunn, þó að þeir
kæmu ekki með sveitáeignir
sínar eins og rósablómvönd til
að leggja í skaut þeirra óróa-
seggja, sem sóttu þá utan lands-
laga og réttaT, með svo fáheyrð-
um tiltektum.
Eigendum Kveldúlfs virðist
ekki hafa komið til hugar að
fara þessa leið. Þeim þótti vænt
um skip sín og fyrirtæki. Þeir
höfðu metnað af útgerðarstarf-
inu. Þeir fundu, að Jón Árnason
hafði fullkomlega réttmæta að-
stöðu vegna bankans, og þeir
vissu, að hjá honum gætti
hvorki illvilja eða góðvildar í
aðgerðum hans. Hann tók málið
á öfgalausum og hellbrigðum
fjármálagrundvelli. Eigendur
Kveldúlfs mættu honum á miðri
leið. Thor Jensen og kona hans
lögðu umyrðalaust alla séreign
sína í áhættu Kveldúlfs við tap-
útgerð á íslandi. Síðan liðu tvö
ár. Þá var taprekstur stórút-
gerðarinnar búinn að gleypa
allar jarðir, veiðiár og stór-
byggingar Thor Jensens.
IX.
Klofningur Alþýðuflokksins
varð ekki nema á yfirborðinu,
þegar Héðni Valdimarssyni var
vikið úr flokknum, og hann gekk
í lið kommúnista. Hinn raun-
verulegi klofningur varð þegar
„órólega deildin“ sendi þriggja
mánaða víxilinn, og hóf á Al-
þingi baráttu um líf einstakra
atvinnufyrirtækja.Héðinn og fé-
lagar hans voru þá í verki orðn-
ir byltingarmenn og gátu ekki
átt samleið með Framsóknar-
flokknum. Þá var komið að
þeirri þróun, er ég hafði sagt um
í Tímanum haustið 1923, að ef
sambandsfélagi allra héraðs-
skógræktarfélaga til þess að efla
starfsemi þeirra á alla lund.
Ársrit félagsins mun þá jafn-
framt verða málgagn þeirra. Að
sjálfsögðu mun félagið halda á-
fram að reka stöð slna í Foss-
vogi og beita sér fyrir öllum
skógræktarmálum.
Eins og nú standa sakir hafa
þrjú skógræktarfélög starfað
undanfarin nokkur ár hvert I
sínu héraði. Þau eru skógrækt-
arfélag Eyfirðinga, Skagfirðinga
og Vestmannaeyinga. Af þeim
er félag Eyfirðinga elzt og at-
hafnamest. Það er hreint ekki
lítið starf, sem Eyfirðingar hafa
innt af höndum undanfarin 8
ár. Það hefir girt skóglaust land
á Vöglum á Þelamörk, þar sem
aðeins hattaði fyrir gömlum og
þrautnöguðum bj arkarkvistum
á stöku stað. Árangurinn af
friðuninni er alveg undraverður.
Víðsvegar innan girðingarinnar
hefir þróttmiklum bjarkartein-
ungum skotið úr jörðu, og víð-
ast hvar um girðinguna eru
teinungarnir svo þéttir, að víst
er, að þarna mun vaxa upp fag-
ur lundur er tímar líða. Þess
ber að geta, að land þetta hefir
verið talið skóglaust undanfar-
in 100 ár. En þrátt fyrir mikla
beit hafa rætur bjarkarinnar
sofið „Þyrnirósarsvefni" í mjúkri
moldinni og aðeins skotið nægi-
lega miklu laufi og limi á ári
hverju til þess að lífið treindist.
í Vaðlaheiði, andspænis Akur-
eyri, hefir þetta sama félag sett
upp 1000 metra langa girðingu
(um h. u. b. 10 ha. lands) og
ætlar að gróðursetja þar skóg á
næstu árum. Nú þegar hefir
töluverðu af plöntum verið kom-
ið þar fyrir. En það var eftir-
tektarvert, að innan þessarar
girðingar hafa fundizt nokkrar
birkiplöntur, sem annaðhvort
eru sjálfsánar eða vaxnar upp
af gömlum rótum eins og bjarg-
irnar á Þelamörk. Yzt í Garðsár-
dal í Eyjafirði hefir félagið og
girt ofurlítið land umhverfis
nokkrar bjarkir, sem lifað hafa
á gilbrún um langan aldur og
bjargast þannig frá tortímingu.
Eftir friðunina hefir birki teygt
sig upp víðsvegar innan girðing-
arinnar. Síðasta afrek og mesta
þrekvirki Eyfirðinganna var að
girða síðustu skógarleifarnar í
Leyningshólum. Óhætt mun að
fullyrða, að friðun hafi komizt
þar á á elleftu stundu. í Leyn-
ingi eru víða mjög fagrir lund-
ar með óvenju beinvöxnum
trjám, en milli lundanna eru
grasigrónar grundir eða örfoka
melar. Þó ber meira á melunum,
sem ekki er að furða, því að
sjálfsagt hefir skógur þessi sízt
hlotið betri meðferð á undan-
förnum öldum heldur en flestir
skógar landsins. Enda eru þess-
ar skógarleifar hinar síðustu í
fjölbyggðu og frjósömu héraði,
og má þá nærri geta, hvernig
gengið hefir verið þar að verki í
þann mund, er síðast var gert til
kola hér á landi.
Skógræktarfélag Skagfirðinga
hefir hvergi nærri verið eins af-
kastamikið og félagið í Eyjafirði.
Framkvæmdaleysið stafar fyrst
og fremst af vanefnum og lítilli
þátttöku héraðsbúa í félags-
skapnum. í þessu fjölmenna
héraði eru ekki nema um 60
skráðir félagar, og talar það sinu
máli. Þetta félag á dálítinn reit
við Vörmuhlíð í Skagafirði, og
hefir þegar verið gróðursett þar
töluvert af trjám. Ekki er nokk-
ur minnsti vafi á, að félag þetta
gæti unnið margt þarfaverk 1
Skagafirði mun enginn draga I
hver árangur verði af þvi starfi,
þarf meir en 60 félaga. Að víða
séu góð skógræktarskilyrði í
Skagafirði mun enginn darga í
efa, og hinn laglegi trjáreitur
á Víðivöllum sýnir bezt hvað
flestir bændur í því héraði gætu
gert, ef viljinn væri nægur.
Ég sé ekki ástæðu til þess að
fjölyrða um félagið í Vest-
mannaeyjum að sinni. Það hefir
frá upphafi vega verið bæði fá-
tækt og fámennt, en þó góð-
mennt eins og gengur.
Auk þessara félaga hafa nú
risið upp tvö ný félög, Skóg-
ræktarfélag Austurlands og
Skógræktarfélag Borgfirðinga.
Félagið í Borgarfirði hefir farið
mjög vel á stað, og geri ég mér
miklar vonir um starfsemi þess
í framtíðinni. Sigurbjörn
Snjólfsson hefir lýst tildrögum
að stofnun Skógræktarfélags
Austurlands, en hvernig því fé-
lagi reiðir af í framtíðinni velt-
ur eðlilega mest á því, hversu
forystumenn þess verða giftu-
ríkir í starfi sínu. Ég treysti
þeim hið bezta og vona að þeir
„láti verkin tala“.
Áður en langt um líður munu
fleiri skógræktarfélög rísa upp
í sýslum landsins. Stofnun slíkra
félaga er bæði réttmæt og sjálf-
sögð. Það er á engan hátt nægi-