Tíminn - 02.05.1939, Page 3

Tíminn - 02.05.1939, Page 3
50. blað B Æ K U R Hin hvítu skip. Svo nefnist Ijóðabók eftir Guðmund Böðvarsson, sem ný- lega er komin út. Svo sem kunn- ugt er, er þetta önnur kvæða- bók hans. Skipaði hann sér þegar með fyrri bók sinni í allra fremstu röð hinna beztu skálda ungu kynslóðarinnar. En áður hafði hann getað sér mikinn orðstír með ljóðum, er birzt höfðu í tímaritum eða blöðum. Kvæði hans báru þróttmikinn, sérkennilegan blæ og oftast fór hann eigin götur um form kvæð- anna og framsetningu efnisins. Hin nýja ljóðabók Guðmund- ar, Hin hvítu skip, ber mjög hinn sama svip og fyrri bók hans, en þó eru sérkennin ef til vill öllu skýrari og hafa náð að festast betur en áður. Guðmundur Böðvarsson er fæddur nokkru eftir aldamótin síðustu. Hann er Borgfirðingur að ætt og uppeldi. Hann byrjaði að yrkja þegar á mjög ungum aldri og mun hafa komið fram með fyrstu kvæði sín í ung- mennafélagi Reykdæla fyrir sem næst tuttugu árum, þá nýlega fermdur. Fyrir nokkrum árum reisti Guðmundur bú að Kirkju- bóli í Hvítársíðu, en þar bjó fað- ír hans á undan honum. Við annríki bóndans yrkir hann hin snjöllu kvæði sín. Dvöl. Útkomu Dvalar er ávallt biðið með nokkurri óþreyju af lesend- um hennar og unnendum, enda er hún mjög merkilegt og ein- stætt tímarit á vissu sviði bók- mennta. Smásögur Dvalar er hið langbezta og yfirgripsmesta þess, sem til er af slíku tagi á íslenzku. Fyrsta hefti þessa árgangs Dvalar kom út fyrir fáum dög- um, að þessu sinni mun vand- aðra að prentun og öllum ytra frágangi heldur en verið hefir. Mun ráðið, að Dvöl klæðist þeim góða búningi framvegis, enda samir henni tæpast annað en snotur klæði. í þessu hefti eru fimm þýddar sögur, þar á meðal sögur eftir Edgar Allan Poe, Sillanpáá og Llon Feuchtwanger, og ein smá- saga, frumsamin á íslenzku, eft- ir Rósu Þorsteinsdóttur, unga stúlku, er dvelur í Kaupmanna- höfn. Kvæði eru eftir Pétur Benteinsson frá Grafardal, Guð- mund Böðvarsson á Kirkjubóli, Ragnar Jóhannesson stúdent og Sverri Áskelsson málara á Ak- ureyri, auk lausavísna og staka. Loks eru nokkrar greinar eða ritgerðir um ýms efni, þ. á m. eftir Jón Magnússon skáld um íslenzka menningu og kaup- staðafólk. Andmælir Jón þar seiði fram á dal og veiða svo fyrir neðan fossa. Þar eru nokk- ur allgóð veiðifljót og hefir veiðzt þar ofurlítið af vænum sjóurriða. Frá Hvalgröfum fór ég yfir i Akureyjar og þaðan að Reyk- hólum. í Reykhólasveitinni skoðaði ég nokkrar smáár. Af þeim er Laxá langbezt. En illa hefir verið að henni búið og fiskur upp veiddur svo að ekki hefir svarað kostn- aði að veiða þar lengur. En á þeim hvíldartíma hafa nokkrir fiskar aukið kyn sitt og þegar þeir árgangar fóru að ganga í ána, hófst sama sagan, allt var veitt, sem náðist. í fyrra veidd- ust um 400 göngusilungar (mest bleikja) frá einum bæ, talsvert minna í ár og að ári verður veið- in sáralítil. Nokkur hugur er í hlutaðeig- andi bændum um stofnun félags til laxræktar í Laxá. Því miður gat ég ekki skoðað árnar í Saurbænum að þessu sinni. Um Saurbæjarárnar má þó segja það, að þær hafa góð skilyrði til að framfleyta fiski, sérstaklega Hvolsáin. Geiradals- áin var áður dágóð silungsá. 30. ágúst fór ég frá Kinnar- stöðum hg skoðaði Þorskafjarð- ará, Djúpadal-sá, Gufudalsá, Múlaá og Skálmardalsá. Af þessum ám er Gufudalsáin bezt vegna vatnanna, sem hún renn- ur í gegnum. í þeim öllum er dá- lítil göngusilungsveiði, bæði bleikja og urriði. Byrjar bleikjan að ganga í maí og júní, en ur- riðinn I ágúst. í sumum þessum ám var mjög A N N Á I L Afmæli. Stefán Kristjánsson verkstjóri i Ólafsvík varð 55 ára 24. apríl. Stefán er Snæfellingur að ætt, bróðir Guðbjarts í Hj arðarfelli, kvæntur Svanborgu Jónsdóttur. Eiga þau sex vel gefin og efni- leg börn. Stefán hefir verið sjó- maður mestan hluta æfi sinnar og haft á hendi hafnsögu í Ól- afsvík. Nokkur undanfarin ár hefir hann verið verkstjóri við vegavinnu ríkisins þar vestra. Hann er mikill dugnaðarmaður og greindur vel, og þótti hið mesta glæsimenni í. æskuárum sínum. Guðni Diðriksson, bóndi á Gýgj arhóli í Biskupstungum, varð 75 ára 11. marz síðastlið- inn. Hann ólst upp í Auðsholti hjá Kristjáni bónda Snorrasyni, en fluttist ungur að Þjórsár- holti í Gnúpverjahreppi og gerð- ist ráðsmaður þar hjá ekkjunni Helgu Gísladóttur, er hann gekk að eiga skömmu síðac. Þaðan fluttist hann að Gýgjarhóli nokkru fyrir aldamótin og hefir búið þar síðan. Guðni getur nú litið yfir langt og farsælt æfi- starf. Framan af búskaparár- unum var hann fátækur með fjölda barna. Þrálátir sjúkdóm- ar voru tíðir á heimili þeirra hjóna, og hjuggu stór skörð í hinn mannvænlega fjölskyldu- hóp. Alla þá erfiðleika stóð Guðni af sér með æðrulausri bjartsýnni karlmennsku, og vann sig áfram með áræði og dugnaði, svo að hann hefir nú um áratugi setið á bekk með stórbændum þessa lands, enda mesti athafnamaður. Hef- ir hann húsað jörð sína í bezta lagi og brotið mikið land til ný- ræktar. — Þrátt fyrir hinn háa aldur, er athafnahugur hans og hin bjartsýna trú á framtíð ís- lenzks landbúnaðar, óbilandi, heit og lifandi, svo að margir hinna yngri bænda mættu öf- unda hann af. ýmsu því, er séra Páll Þorleifs- son á Skinnastað setti fram í næstsíðasta hefti Dvalar í rit- gerð um svipað efni. Koma í þessum tveim greinum, þeirra séra Páls og Jóns, fram nokkuð andstæð viðhorf gagnvart þvi umróti, sem verið hefir í íslenzku þjóðlífi hina síð- ustu áratugi. Eiga skoðanir þær, sem þessir tveir menn túlka, sjálfsagt báðar mikinn rétt á sér. Vigfús Guðmundsson, rit- stjóri Dvalar, skrifar þjóðmála- þætti. Drepux hann þar á ýms þjóðmálaatriði, er úrlausnar bíða og ekki verður á langinn dregið að leysa úr, ef ekki á illa (Framh. á 4. slðuj mikil veiði fyrir 30—40 árum. Var þá venjan að fara til dráttar á hverju laugardagskvöldi, síðari hluta sláttar og sópa öllu úr ánni, sem náðist. Var veiðin jafnan talin í hestburðum, í hvert sinn 2—4 hestburðir og stundum meira. Bóndinn í Skálmárdal sagði mér, að þegar hann var ung- lingur þar fyrir 25 árum, hefði það verið venjulegt seinni hluta sumars að fara í ádrátt á laugar- dögum og veiðin verið 200—500 silungar i hvert sinn. Nú er þar sama sem engin veiði. Eftir að komið er vestur yfir Þingmannaheiði, þá sem Þor- steinn Erlingsson kvað verst um, tekur við Vatnsfjörður. í hann renna Þingmannaá, Vatnsdalsá og Penná. í Vatnsdalsá eru hin ágætustu skilyrði, enda mikill silungur í vatninu. Hér var það, sem veiðin glapti Hrafna-Flóka, svo að hann gætti ekki heyjanna forðum. Einn foss er í Vatnsdalsá, sem þyrfti lítið eitt að laga. Rækta þar svo lax og á þann hátt nota hin ágætu skilyrði. Á þessu ferðalagi sá ég engan stað, sem væri eins kjörinn til að lifa þar útilífi, eins og I hinum fögru og miklu skógum í Vatnsdal og umhverfis vatnið, og stunda þar lax og silungs- veiði. Eiðisskógur, milli Vatns- dalsár og Þingmannaár, er einna stórvaxnastur og fegurstur. Þar skildi ég vísuorðið í Gunnars- hólma Jónasar Hallgrímssonar: „Skógar glymja, skreyttir reyni- trjám,“ því Eiðisskógur e r mjög skreyttur reynitrjám. T] h II VIV, þrigjndaglnn 2. maí 1939 199 í Hagavaðalinn falla þrjár ár, Móra, Arnarbýlisá og Hagaá. Er nokkur silungur í þeim öllum, einkum Móru. Meginhlutinn er urriði, sem byrjar að ganga 1 júni. Þá renna tvær ár í Hauka- bergsvaðalinn, Holtsá og Hauka- bergsá. Er Holtsáin allálitleg silungsá. Allar þessar ár voru fyrir 30—50 árum góðar silungs- veiðiár, en eru nú mjög að þrot- um komnar, eins og svo viða annars staðar, mest fyrir van- þekkingu hlutaðeigenda á lífs- skilyrðum og lifnaðarháttum fiskitegunda þeirra, sem lifðu í þessum ám. En þetta er sama sagan um allt land. Örast hefir gengið á veiðina síðustu fimm- tán árin. Fyrsta september fór ég yfr Sandsheiði að Bæ á Rauðasandi. Þar er Suðurfossá með nokkurri veiði af góðum gönguurriða, en uppvaxtarskilyrði eru mjög tak- mörkuð. Það, sem gera ætti fyrir þessa á, er fyrst og fremst að hlífa riðsilungnum og sjá, hvort veiðin færi ekki vaxandi. Af Rauðasandinum fór ég yfir að Sauðlauksdal. Sauðlauksdals- áin og vatnið er mjög álitlegt til fiskiræktar, enda er góð veiði í vatninu af göngubleikju og ofur- lítið er þar af vatnaurriða. Eng- inn efi er á að þarna ætti að gera tilraun með laxrækt hið bráðasta. Því miður gat ég ekki komið við í Vatnsdal við Patreksfjörð, en þar munu vera allgóð skilyrði til að reyna ræktun á laxi. í Mikladalsá, rétt við kaup- túnið á Patreksfirði, er allgóð silungsveiði. Hefir eigandinn hug á að auka hana eða jafnvel freista að koma þar til laxveiði. Tel ég slíkt í alla staði vel til fallið, þó skilyrði séu ekki þau beztu, því að laxveiði við svona kauptún eru mikils virði og holl dægradvöl, ekki sízt kyrrsetu- mönnum kauptúnanna. Eg hefði kosið að halda lengra norðureftir og skoða fleiri ár. En ég þurfti að hraða mér norð- ur að ríkisklakstöðinni við Laxá, þar sem gera þurfti nokkrar endurbætur á vatnsleiðslum og símaútbúnaði og því að vera lokið áður en klaktími byrjaði. Eg tók mér því far með Súðinni til Reykjavíkur og fór þaðan norður að Laxá. Þegar litið er yfir svæðið frá Geiradalnum og vestur að Pat- reksfirði, sést að þar eru milli 20 og 30 stærri og smærri sil- ungsár, sem í tíð núlifandi manna gáfu sumar að sér veiði, sem talin var í hestburðum eða hundruðum silunga í hverri veiðiferð. Fyrsta lágmarkskrafan hlýtur að verða sú, að koma þeim sem fyrst upp í það, sem þær voru fyrir 30—50 árum. En takmarkið verður að koma fiskimagninu upp í það, sem það var fyrir 2—3 öldum, en það tel ég víst að verið hafi langtum meira. Þessu er hægt að koma í fram- kvæmd með skynsamlegri friðun og klaki. Það kalla ég skynsamlega frlð- un, ef bóndi eða bændur, sem eiga eina slíka silungsá, gera sér ljóst, að nokkurn hluta af ánni ofanverðri, verður að friða fyrir netum. Það er sá hluti, sem á að halda veiðinni við. Til gam- ans og til þess að gera þetta enn ljósara, vil ég segja frá því, hvernig Englendingar hafa það við sínar smáár, og meira að segja við eina laxá, sem þeir leigja hér á landi. Þeir ganga með ánni að haustinu, þegar vatn er lítið og tært, og kasta tölu á og gizka á, hve margir fiskar muni vera í hverjum hyl. Á þennan hátt komast þeir nærri um, hve margir klakfiskar muni vera í ánni. Samhliða góðu skýrsluhaldi yfir veiðina, má gera sér grein fyrir, hvort meira þurfi að skilja eftir, eða hvort meira megi veiða að skaðlausu fyrir komandi ár. Þetta hlýtir sama lögmáli og kvikfénaðurinn. Þvl fleira, sem sett er á, því meiri verður við- koman, sé fóður nægilegt. Eg vil taka Þorskafjarðará sem dæmi. Þar var stunduð veiði fyrir 30—40 árum á þann hátt, að áin var gjörsópuð hvern laug ardag seinnihluta sumars, og úr henni teknir nokkrir hestburðir af silungi í hvert sinn. Þetta var gert ár eftir ár, þar til áin var gjörsamlega tæmd af silungi, svo að engum datt í hug að reyna að veiða silung í henni um marga ára skeið. í sumar fór bifreiðarstjóri sá, er hélt uppi ferðum milli Kinnarstaða og Borgarness, að reyna með stöng í Þorskafjarð- ará og dró hana sjötíu silunga á stöngina á stund úr degi. Þetta kemur af því að undan hafa komizt nokkrir silungar, sem smámsaman hefir vaxið út af nokkur stofn, en ekki stærri en það, að ekki var tekið eftir því, enda allir fyrir fram sannfærðir um að áin væri silungslaus. f sumar kemur svo silungs- hópurinn, sem bílstjórinn upp- götvar. Og fólkið segir: „Það er farinn að ganga silungur í ána“. Og gamla sagan endurtekur sig. Það er mín skoðun, að sú góða veiði, sem var í Þorskafjarðará og fjöldamörgum öðrum ám þessa lands, gæti haldizt þar enn, ef einungis hefði verið það mikið eftir,að nægði til viðhalds. Það er þetta, sem veiðieigendur á þessu landi verða að vita, og þeir verða einnig að vita, að ein- ungis sá lax og silungur, sem er uppalinn í þeirra ám, kemur þangað aftur. Hér er ekki um neitt að ræða, sem kalla mætti nokkurskonar hvalreka eða höpp utan úr hinu dularfulla hafi. Þetta er fyrra atriðið, sem framkvæma þarf til veiðiaukn- ingar. Hitt er klakið, sú þekkta og reynda aðferð til hjálpar náttúrunni, svo að fjölgun þeirra fiskitegunda, sem í ám og vötn- um lifa, verði að miklum mun örari en ella. Ég hefi áður ferðazt um milc- inn hluta Vestfjarða. Skilyrði til fiskiræktar eru þar víða góð og sumstaðar ágæt eins og t. d. í Önundarfirði, Bolungarvík og Laugardal. Hafa Vestfirðingar reynzt hinir ötulustu í tilraun- um, um flutning laxaseiða í tals- vert margar ár hjá sér. Er ég þess fullviss, að árangurinn kemur í ljós, þegar árin líða. Hellulandi í desember 1938. Ólafur Sigurðsson. Hvað er kommúnismi ? (Framh. af 2. síðu) á friðsamlegan hátt. Þess vegna verður að leiða verkalýðinn fram í daglegri byltingasinnaðri baráttu og forðast að láta hin- ar sefandi raddir stéttafriðar- ins blekkja hann með þing- meirahlutaskrafi, því hinu ríkj- andi stjórnskipulagi vexður „að- eins steypt með valdi verka- lýðsins". Á rústum hins fallna stjórnskipulags ætla kommún- istar síðan að byggja upp ríkis- vald verkalýðsins og munu ekki gefa hinum gömlu andstæðing- um sínum neinn þátt í því. Þessi túlkun hinna íslenzku kommúnista er í fullu samræmi við kenningar hinna erlendu höfunda kommúnismans. í næsta kafla verður brugðið upp mynd af því, hvernig Bryn- jólfur Bjarnason og Einar Ol- geirsson hugsa sér líklegasta möguleikann fyrir valdatöku kommúnista á íslandi. Framh. Þ. Þ. I tbrriðiS XI M A \ \ Tón skáld m Islands Sjómannadagsráðið hefir ákveðið að efna til sam- keppni meðal tónskálda um sérstök göngulög (March) við kvæði Magnúsar Stefánssonar (íslands Hrafnistu- menn), sem hlaut 1. verðlaun í samkeppni meðal ljóð- skálda og birtist á öðrum stað hér í blaðinu. Fyrir bezta lagið verða veitt verðlaun kr. 300.00. í dómnefnd verða: Jón Halldórsson, Árni Krlstjánsson og Halldór Jónasson. Þau tónskáld, sem vilja sinna þessu, sendi verk sín til Sjómannadagsráðsins, Box 425, Ingólfshvoli, Reykja- vík, fyrir 20. maí n. k. Verkið og nafn tónskáldsins verður að vera sitt í hvoru umslagi, auðkenndu með sama nafni. STJÓRN SJÓMNXADAGSEVS. Gula bandið er bezta og ódýrasta smjörlíkið. f heildsöln hjá Samband ísl.samvínnufélaga sími inno. . Atvinnulevsisskýrslur Samkvæmt lögum um atviunuleysisskýrslur fcr fram skrániug atviimulausra sjómanna, verkamanna, verkakvenna, iðnaðarmanna og kvenna í Goodtcmplarahúsinu við Templara- siuid 2., 3. og 4. maí n. k., kl. 10-8 að kvöldi. Þeir, sem láta skrásetja sig, eru beðnir að vera viðbiinir að gefa nákvæmar upplýsingar um heimilisástæður sínar, eignir og skuldir, atvinnudaga og tekjur á síðasta ársf jórðungi, hve marga daga þeir hafi verið atvinnulausir á síðasta ársfjórðungi vegna sjúkdóms, hvar þeir hafi haft viimu, hvenær þeir hafi hætt vinnu og af hvaða ástæðum, hvenær þeir hafi flutt til bæjarins og hvaðan. Ennfremur vérður spurt um aldur, hjúskap- arstétt, ómagafjölda, styrki, opinber gjöld, húsaleigu og um það í hvaða verklýðsfélagi nieim séu. Loks verður spurt um tekjur manna af eignum mánaðarlega og tekjur konu og barna. Borgarstjórinn í Reykjavík, 29. apríl 1939. Pétur Halldórsson. 16 William McLeod Raine: um sár hans með ræmum úr nærfötum sínum. Hann horfði íhugull á hana meðan hún vann. Hún var ung og f jörug. Hreyf- ingar hennar báru vott um að vöðvarnir væru vanir að hlýða skjótum huga. Hann sá í henni imynd heilbrigðisins. Hár hennar var mjkið og liðað^ nokkru dekkra en eirlitt. Augun voru blá sem heiðavötn. Léttar freknur sáust á vei löguðu nefinu. Þrátt fyrir samfestinginn, háu leðurstigvélin og karlmannsskyrt- una, sást vel, í hálfrökkri kofans, að hún var ákaflega kvenleg. — Þetta verður að nægja, sagði hún og gretti sig, um leið og hún leit yfir þessa bráðabirgðaaðgerð. Hún dró skyrtuna varlega yíir umbúö- irnar, hneppti henni og hjálpaði honum síðan i vestið og jakkann. Hann braut það, sem eftir var af rúm- fjölunum, og kastaði þeim á eldinn. Vindurinn skók kofann, og það hvein i reykháfnum. Hann leit út um tveggja rúðna gluggann, út í iðulausa hríðina. — Ég vildi ekki vita af versta óvini mínum úti í þessu veðri, sagði hann$ blátt áfram. Þetta er aftakaveður. — Vildir þú ekki einu sinni vita af Prescott úti í því, spurði hún biturt. Hann sneri sér að henni og leit á hana. Dimmt var I kofanum nema þar, Flóttamaðurinn frá Texas 13 — Það er hlið hérna, nú skal ég ráða ferðinni, ég veit hvar kofinn er. Skömmu síðar stöðvaði hún hestinn og fór af baki. — Hér er hann. Við verðum að spretta af hestunum og sleppa þeim, því að hér er ekkert hesthús. Kofinn var langur og með leirgólfi. Sá, er síðast hafði dvalið þarna, hafði skiliö eftir sig borð, tvo stóla og rúm- stæði úr óhefluðum borðum, áfast við vegginn. — Við frjósum þó ekki í hel strax, úr þvi að við erum komin hingað, sagði hann. Hann neri saman höndunum, unz dof- inn fór úr fingrunum, kveikti síðan eld og notaði rúmfjalirnar sem eldsneyti. Þegar logarnir frá hlóðunum lýstu and- lit hans, tók Molly að horfa undrandi á hann. Skeggjað andlitið bar það með sér, að hann væri harðger maður, sem ætti við mikla örðugleika að striða. Hann virtist örmagna af þreytu. Sollin augun voru að vísu mjög hörkuleg, en þau voru ekki dýrsleg. Hún hafði ekki ímyndað sér að Clem Oakland liti þannig út, hon- um hafði verið lýst sem hégómagjörnum, óskammfeilnum hrokagikki. Óskamm- feilni þessa manns, sem hafði nefnt sig

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.