Tíminn - 18.07.1939, Blaðsíða 2

326
TÍMIM, frrigjMdagiim 18. júlá 1939
82. hlað
|SiskiinsvÍ2slan —
ftmmn ^
Þriðjudaginn 18. júlt bisli II |»Sli osn iiigin
Eftír séra Björn Stefánsson á Auðkúlu
BændaíörBúnaðarsambands
Dala- og Snæíellsnessýslu
Forráðamenn
Reykjavíkur
og fátækramálín
í blöðum Framsóknarmanna
hefir oft vexið deilt á fátækra-
framfærsluna í Reykjavík, og
sýnt með ljósum rökum, að hún
kosti bæjarfélagið miklu meira
fé en þörf krefji og sé auk þess á
góðum vegi með að skapa stór-
hættulega meinsemd í sjálf-
bjargarbaráttu þjóðarinnar.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að margt af vinnufæru
fólki, sem hefir litla ómegð, nýt-
ur fátækrastyrks. Þetta fólk
hefir ýms tækifæri til sjálfbjarg-
ar, en lætur þau ónotuð, þar sem
því finnst betra að njóta ókeypis
framfæris hér í bænum, heldur
en að þurfa að vinna annars
staðar fyrir lágu kaupi. Með því
að hafa slíkt fólk á fátækra-
framfæri, er beinlínis verið að
deyfa sjálfbjargarhvötina og
hvetja menn til iðjuleysis.
Hermann Jónasson vakti strax
athygli á þessu í bæjarstjórnar-
kosningunum 1930,. en síðan
hefir það farið stórlega í vöxt.
Hann lagði þá til, að allir vinnu-
færir þurfamenn yrðu látnir
vinna fyrir styrknum. Jónas
Jónsson hreyfði þessu máli strax
eftir að hann var kominn í bæj-
arstjórnina og lagði m. a. fram
tillögu þess efnis, að bæjar- og
sveitarfélögum yrði heimilað að
takmarka of mikinn innflutning
fólks, ef nægileg atvinnuskilyrði
væru ekki fyrir hendi og því aug-
Ijóst, aö aukinn fólksfjöldi á
staðnum myndi skapa atvinnu-
leysi og fátækraframfæri. Á
stofnfundi Samb. ungra Fram-
sóknarm. í fyrra markaði Her-
mann Jónasson þessa afstöðu
enn greinilegar. Hann sagði, að
enginn vinnufær maður ætti
kröfu til framfæris, nema hann
vildi vinna, og ef hann vildi
njóta opinbers framfæris, yrði
hann að una þv.í, að vinna þar
sem þjóðfélagið hefði mesta þörf
fyrir hann. Einstaklingar gætu
ekki haft þann einhliða rétt til
þjóðfélagsins, að geta sagt: Hér
og hvergi annars staðar vil ég
vera og hér verður þjóðfélagið
að sjá fyrir mér. — Gerðu menn
kröfur um framfærslu til þjóðfé-
lagsins, yrðu þeir að gera sér
ljóst, að þeir yrðu að vinna, og
vinna þar, sem þörfin væri mest
fyrir þá.
Öllum, sem kynna sér fram-
kvæmd fátækraframfærslunnar
í Reykjavík, hlýtur að vera ljóst,
að hægt væri að lækka kostnað-
inn mikið með bættu fyrirkomu-
lagi. Það er meira að segja játað
af aðalblaði íhaldsmeirihlutans
í bæjarstjórninni, að verulegur
sparnaður myndi nást, ef fá-
tækramálin yrðu sett undir nýj a
stjórn (Mbl. í maí 1938). Fram-
sóknarflokkurinn hefir árlega
síðan 1932, lagt fram tillögur í
bæjarstjórninni, um sameiginleg
innkaup á nauðsynjum handa
þurfamönnum, saumastofu og
almenningseldhúsi fyrir þá o. s.
frv. Með hliðstæðum dæmum,
eins og t. d. innkaupum til ríkis-
spítalanna, hefir verið sannað,
að með þessu móti yrði hægt að
spara stórfé.
En allar þessar umbótatillögur
Framsóknarmanna hafa til
skamms tíma ekki verið að neinu
hafðar af forráðamönnum bæj-
arins. Þeir hafa sagt, að það væri
óhæfilegt haft á frelsi manna,
að lofa þeim ekki að komast ó-
hindrað í atvinnuleysið á möl-
inni. Þeir hafa talið það óviðeig-
andi takmörkun á frjálsræði
þurfamanna, ef þeir fengju ekki
að ráða því sjálfir, hvar þeir
keyptu nauðsynjar sínar, og það
væri raunverulega verið að
brennimerkja þá, eins og einhver
úrhrök, ef þeir ættu að ganga úr
fötum frá einhverri ákveðinni
saumastofu! Það hefir naumast
verið neitt það til, sem þessum
tillögum Framsóknarflokksins
hefir ekki verið fundið til for-
áttu, bæði af forráðamönnum
bæjarins og sósíalistisku flokk-
unum.
Þótt þessi afstaða bæjarflokk-
anna hafi komið hart við
pyngju skattgreiðendanna í
bænum og skapað hættulega
Við biskupsvígslu þá, sem
fram fór í dómkirkjunni sunnu-
daginn 25. júní s. 1. munu fleiri
prestvígðir menn hafa verið
samankomnir en nokkru sinni
áður í minni núlifandi manna
og sennilega þó lengra sé litið
um öxl.
Athöfnin fór að allra dómi vel
meinsemd i þjóðfélaginu, má
segja, að hún hafi að vissu leyti
verið mannleg. Sannleikurinn er
sá, að þurfamennirnir hafa stöð-
ugt verið vaxandi hluti af kjós-
endum bæjarins og hafa í und-
anförnum kosningum alveg get-
að ráðið úrslitum í þeim. Bæjar-
flokkarnir hafa því viljað
tryggja sér fylgi þeirra og ekki
þorað að gera neitt, sem styggði
þá í burtu. Má segja að jafnað-
armenn og kommúnistar hafi
upphaflega haft forystuna í
þessari keppni, en Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir fylgt þeim
dyggilega eftir á síðari árum. í
tveimur seinustu bæjarstjórn-
arkosningum má telja víst, að
sigur Sjálfstæðisflokksins hafi
byggzt á fylgi þurfamanna og
er því í aðra röndina skiljan-
legt hversvegna flokkurinn hefir
staðið gegn öllum nauðsynlegum
breytingum í þessum efnum.
Gamalt máltæki segir, að
neyðin kenni naktri konu að
spinna. Hin sívaxandi útsvör og
fátækraþungi virðist vera smátt
og smátt að sannfæra forráða-
menn Sjálfstæðisflokksins um
nauðsyn þeirra ráðstafana, sem
Framsóknarflokkurinn hefir
barizt fyrir. Bæjarstjórnar-
meirihlutinn hefir nýlega óskað
eftir bráðabirgðalögum, sem
veittu kaupstöðum og sveitum
heimild til að takmarka of mik-
inn innflutning fólks þangað,
sem atvinnuskilyrði eru ekki
fyrir hendi. Jafnframt hefir
annað dagblað bæjarstjórnar-
meirihlutans, Vísir, nýlega birt
harðorða grein um hina „nýju
launastétt", en svo kallar blað-
ið hina vinnuíæru þurfamenn,
sem bærinn hefir tekið á fram-
færi sitt á síðari árum.
Vonandi má skilja þessi um-
mæli og beiðnina um bráða-
birgðalögin á þá leið, að Sjálf-
stæðisflokkurinn muni nú orð-
inn fús til samvinnu um umbæt-
ur og endurskipulagningu þess-
ara mála. Það er ekki síðar
vænna, ef sú spilling, sem átt
hefir sér stað í fátækramálum
Reykjavíkur síðari árin, á ekki
að valda verulegu tjóni.
JÓNAS JÓNSSON:
i.
Snemma á þessu vori tók garð-
yrkjuskólinn á Reykjum í Ölfusi
til starfa. Við það tækifæri voru
nokkrar útvarpsræður fluttar úr
skólahúsinu. Rakti ég þar í
stuttum dráttum sögu ríkis-
eignanna í Ölfusinu, síðan kaup
voru gerð fyrir tíu árum. Rit-
stjóri Tímans hefir óskað eftir
að ég endursegði þá sögu hér
í blaðinu.
Skömmu eftir að Framsókn-
arflokkurinn hafði tekið við
völdum sumarið 1927 byrjaði ég
að undirbúa kaup á hinni svo-
nefndu Reykjatorfu í Ölfusi.
Það voru fimm jarðir, allar í
eign Gísla Björnssonar, fyrrum
bónda á Reykjum. Tvær af þess-
um jörðum, og það þær, sem
stærstar eru og verðmætastar
til venjulegs búrekstrar, eru
neðan við þjóðveginn og alger-
lega jarðhitalausar, en bæði þá
og nú, er þar stundaður um-
fangsmikill og álitlegur búrekst-
ur. En þrjár af jörðunum:
Reykir, Reykjahjáleiga og
Reykjakot liggja í boga austan
Varmár, milli Ingólfsfjalls og
Hengilsins. í landi þessara
þriggja jarða hafa verið talin
um eitt hundrað jarðhitaop.
Auk þess er land þessara jarða
mjög álitlegt, hallar móti sól og
sumri, en í vari af lágum fjöll-
um móti kuldaáttinni. Mér
og virðulega fram. Fráfaranda
biskupi, sem framkvæmdi vígsl-
una, mæltist vel og sköruglega.
Fjöldi fólks varð frá að hverfa.
Litla dómkirkjan fylltist óðar
af fólki.
Þrátt fyrir það, þó margir líti
nú smáum augum á prestsleg
og kirkjuleg störf og kirkjur
landsins séu lítið sóttar, eimir
þó enn eftir af fornri virðingu
fyrir biskupsembættinu í hug-
um íslendinga.
Biskupsembættið er jafn
gamalt menningarsögu landsins.
Biskuparnir stofnuðu fyrstu
skólana og stjórnuðu. Um 800
ár voru skólarnir á Hólum og í
Skálholti einu skóiar landsins,
enda þó menntasetur væru víð-
ar um skeið, svo sem í Odda og
Haukadal. Um aldaraðir voru
biskuparnir áhrifamestu og
valdamestu menn landsins og
saga sumra þeirra er saga lands-
ins, þó ekki séu nefndir nema
fyrstu biskupa.rnir. ísleifur,
Gissur og Jón Ögmundsson og
síðar þeir Ögmundur Pálsson og
Jón Arason. Eftir að kirkjan með
siðbótinni var svift sjálfsforræði
og að nokkru fjármuniim sínum
og gerð að ambátt erlends rík-
isvalds, minnkuðu mjög áhrif
hennar og virðing, enda varð þá
hagur lands og þjóðar hinn bág-
bornasti. Þó mun sagan geyma
nöfn margra biskupa eftir sið-
bót og þeirra minnst meðal
beztu landsins sona. Mætti þar
nefna Guðbrand Þorláksson o. fl.
Smátt og smátt hefir vald
biskupanna og kirkjunnar verið
brotið niður, sem kunnugt er,
og er nú aðeins svipur hjá sjón.
Samt sem áður geta biskuparnir
sem forgöngumenn kirkjulegra
mála, haft mikil áhrif. Ætti því
þjóðin að láta sig miklu skipta
biskupskjör. Enda kom það í
Ijós við síðustu biskupskosningu,
að henni var fylgt af alþjóð
manna með mikilli athygli.
Kosning fór sem kunnugt er svo,
að enginn hlaut lögmæta kosn-
ingu. Virtist svo sem hending
réði að kosning fór sem fór. Eng-
inn prestvígður maður taldist
hafa þá yfirburði að um sjálf-
kjör væri að ræða. En margir
gátu komið til greina og var því
eðlilegt að atkvæði dreifðust
nokkuð.
Eðlilega hafa þá orðið allskipt-
ar skoðanir um úrslit kosning-
anna og um þau verður vitan-
lega ekkert hægt að fullyrða fyr
en reynslan hefir skorið úr. Ým-
islegt er vitanlega af andstæð-
þótti sýnilegt, að með vaxandi
notkun jarðhitans myndi rík-
inu koma vel að eiga þessar
jarðir.
II.
íslendingum hafði gengið
nokkuð treglega að átta sig á
þýðingu jarðhitans fyrir dag-
lega lífsbaráttu þjóðarinnar. Á
þingi 1923 hélt ég fyrstu ræðu
mína i þeirri virðulegu samkomu
um að byggja sundhöll í Reykja-
vík og nota í því skyni vatnið
úr laugunum. Síðar á sama
þingi bar ég fram tillögu um að
Landspítalinn yrði hitaður með
hveravatni og benti á, að of-
urefli mætti telja að reisa
sjúkrahús, þar sem kolahitunin
ein yrði um 70 þús. kr. útgjalda-
liður árlega, með þeirri stærð,
sem í fyrstu var ráðgert um þá
stofnun. Báðum þessum tillögum
var í það sinn tekið kuldalega.
Ráðamenn þjóðarinnar sáu ekki
fyrr en síðar gildj þessarar
auðsuppsprettu. Á þessu sama
þingi var fé veitt til byggingar
héraðsskóla í Þingeyjarsýslu.
Skólastjórinn, Arnór Sigurjóns-
son, vildi reisa húsið á köldum
stað, en við Jónas Þorbergsson
mæltum með hverahitanum á
Laugum, þar sem við báðir
höfðum numið undirstöðuat-
riði sundlistarinnar mörgum
árum fyrr. Fyrir alveg sérstaka
ingum fundið hinum nýkjörna
biskupi til foráttu. T. d. hefi ég
heyrt suma tala um að hann sé
ekki nógu mikill lærdómsmaður.
Það má að vísu teljast gott, að
biskupinn standi öðrum framar
í lærdómi sem öðru, en aðalat-
riði er það ekki.
Við prestarnir lítum yfirleitt
svo á, að það sé gott að biskup-
inn sé kjörinn úr okkar hópi og
standi okkur ekki það mikið of-
ar, að við þurfum að nálgast
hann með knéfalli. Við kjósum
helzt að geta talað við hann og
umgengizt hann sem vin og
bróður. Við óskum eftir að hann
þekki og skilji þarfir okkar og
sé fús að koma okkur til hjálpar
eftir megni.
Yfirbiskup hinnar kaþólsku
kirkju kallar sig servus servor-
um, þ. e. þjónn þjónanna. Sam-
kvæmt orðum Jesú er líka sá
mestur, er mesta þjónustu veitir
öðrum. Þetta hygg ég að hinum
nýkjörna biskupi sé ljóst.
Séra Sigurgeir hefir sjálfur
fengið mikla æfingu í prests-
legu starfi um meir en 20 ára
skeið og getið sér góðan orðstír.
Sem prófastur í ísafjarðar pró-
fastsdæmi og formaður í presta-
félagi Vestfjarða hefir hann
fengið góða æfingu sem foringi
í kirkjumálum. Hefir hann sýnt
þar mikinn áhuga og ósér-
plægni.
Meðal æskumanna á ísafirði
hefir sr. Sigurgeir unnið þýðing-
armikið starf og telur slík störf
eitt af höfuðverkefnum kirkj-
unnar í framtíðinni.
Sr. Sigurgeir er barnslega trú-
aður maður og sameinar trú
sinni óvenjulega bjartsýni og
mildi.
Trú hans á sigurmátt hins
góða er traust. Hann er bænar-
innar maður og trúir einlæglega
að fyrir kraft heitrar bænar
gerist kraftaverk samkv. fyrir-
heiti Jesú. Sr. Sigurgeir er full-
ur fjörs og áhuga og hugur
hans er opinn fyrir innstreymi.
Hann miklast ekki af því að
hafa höndlað allan sannleik-
ann. Hann trúir því að opinber-
un guðs sé ekki lokið. Nýja
heima, ný undralönd, sér hann
framundan. Sr. Sigurgeir er
giaður í starfi sínu. Hann er al-
úðlegur og þýður í viömóti, á-
gætur félagsbróðir, en jafn-
framt alvörumaður og fastur
fyrir, þegar þvi er að skipta. En
framar öllu öðru er séra Sigur-
geir góður maður, en góður mað-
ur miðlar góðu einu úr góðum
sjóði hjarta síns.
Fjöldi af prestum landsins og
kristnu safnaðarfólki hugsar
með nokkurri tilhlökkun og
einskonar vorhug til forystu
hins nýja biskups og væntir að
með vígslu hans renni upp nýtt
tímabil í kirkju- og kristnilífi
lands vors.
Allir alvarlega hugsandi menn
heppni fékk Arnór Sigurjónsson
ekki þann skólastað, sem hann
vildi helzt, og var hin fyrsta al-
mannabygging á íslandi, sem
hituð var með jarðhita, reist á
Laugum í Suður-Þingeyjar-
sýslu sumarið 1924. Skömmu
síðar reistu Eyfirðingar Krist-
neshæli við hverahita, en ekki
var það fullgert fyrr en haust-
ið 1927.
Þrátt fyrir þessa reynslu var
þjóðin enn svo lítið undirbúin að
meðtaka gæði jarðhitans, að
þegar ég flutti, skömmu eftir
að Kristneshæli var vígt, tillögu
um að kaupa Reykjaeignina af
Gísla Björnssyni, urðu um það
hinar hatrömmustu deilur bæði
á Alþingi, í blöðunum, á mann-
fundum og í daglegu viðtali.
Málið var notað í sérstöku áróð-
ursskyni af andstæðingunum
gegn Framsóknarflokknum og
stjórninni. En einmitt þetta
sýnir hve erfitt var fyrir allan
þorra manna að átta sig á, að
hér var um að ræða ein hin
dýrmætustu náttúrugæði á
landinu.
Þessi tregða, að skilja auðvelt
mál, varð örlagarík fyrir
Reykjavíkurbæ. Ef jarðhita-
notkunin hefði ekki verið gerð
að baráttumáli, persónulegu við
mig og flokkslegu við Fram-
sóknarflokkinn, þá hefði hita-
veita Reykjavíkur getað verið
komin í framkvæmd fyrir 1930,
og með stórum betri aðstöðu um
útvegun fjármagns heldur en
raun er á nú, svo sem öllum
landslýð er kunnugt. En þrátt
fyrir alla mótstöðu samþykkti
meiri hluti Alþingis heimild
FRAMHALD
4. dagur. — Farið var frá
Laugarvatni snemmdegis og ek-
ið allt austur að Sámsstöðum.
Var sú ákvörðun tekin að
skipta hópnum, láta annan hlut-
ann fara að Múlakoti og eta þar
dagverð í boði Búnaðarfélags
íslands, en hinn hlutann skoða
Sámstaði á meðan, og skipta svo
um. Ég var í þeim hópnum, er
á undan fór. Að snæðingi lokn-
um var svo ekið lengra inn í
Hlíðina og skoðað mannvirki
það, er Fljótshlíðingar eru ný-
byrjaðir á, en það er varnar-
finna það, að oft hefir verið
þörf, en nú nauðsyn þess, að öll
góð öfl í landinu sameinist að
því verki að lýsa æskunni í því
moldviðri nýrra kenninga og að-
keyptra isma, sem nú flæða yf-
ir landið, þar sem dregið er dár
að guðs trú, skyldurækni og
hófsemi, en reynt í þess stað að
æsa til hnefahögga og gera há-
ar kröfur um lífsþægindi og
litla vinnu.
Einskis þarfnast þjóð vor meir
en að slíkar afturgöngur og álf-
ar séu kveðnir niður áður en
þeir villa og trylla æskuna út á
glapstipu.
Ennþá býr kirkja Krists yfir
miklu skipulagsbundnu og skap-
andi afli til slíkrar björgunar-
og hjálparstarfsemi og hún mun
fúslega rétta kennarastéttinni
hönd sína til samstarfs og öll-
um öðrum æskulýðsvinum. Þetta
skilur hinn nývígði biskup vor
mæta vel. Og prestum landsins
og öðrum, er sjá hættuna, dylst
ekki að nú duga engin vettlinga-
tök, heldur er nú þörf fastra á-
taka, en þó í kærleika.
Fræðagrúsk og fordæmingar-
sónn hins svartsýna pietisma
eða erlendrar innrimissionar,
svo og útþynntur trúmálalestur,
eru ekki þau bjargráð sem ís-
lenzk kristni þarfnast fyrir nú á
tímum gegn hættum þeim er
steðja að úr öllum áttum, held-
ur bróðurlegt samstarf fórnfúsra
handa undir öruggri en mildri
forystu.
Söfnuðir landsins þrá nýjan
söng, þeir þrá hið himinháa
ríki guðs ótakmarkaða kærleika,
þar sem mannlegri þröngsýni
verður ókleift að setja nokkur
takmörk. Og þeir vænta þess að
hinn nýi biskup sé af guði kjör-
inn til forsöngvara og forystu-
starfsemi. Sjálfur trúir hann því,
að hann sé verkfæri í hendi guðs
til slíkra starfa.
Heill og hamingja fylgi hon-
um í starfi hans.
Björn Stefánsson.
handa ríkisstjórninni að kaupa
Reykjaeignina. Ég notaði þessa
heimild og baráttan um þessi
kaup varð lokasennan í mál-
inu. Eftir þá sennu byrjaði í
landinu almenn viðurkenning á
gildi jarðhitans fyrir búskap
þjóðarinnar. Og nú er svo kom-
ið, að hveranotkunin á íslandi
er langsamlega þýðingarm'esta
atriðið við að sýna öðrum þjóð-
um, að íslendingar séu nútíma-
menningarþjóð.
III.
Sú notkun á jarðhitanum á
Reykjum, sem var efst í huga
mínum, var fyrst og fremst í
sambandi við heilbrigðismálin.
Ég vildi koma upp á Reykjum
framhaldsdeild frá Vífilsstöð-
um fyrir brjóstveikt fólk. Sú
deild átti að vera brú frá sjúkra-
húsinu yfir í starfslífið. Ég
heimsótti í því skyni sjálfur og
fékk tvo lækna til að fara
sömu slóð, afar merkilegt
berklahæli nærri Cambridge á
Englandi, þar sem sjúklingarn-
ir stunda margháttaða og
fjölbreytta iðju eftir því, sem
heilsa þeirra leyfir. í þessu
skyni var byggt mjög ódýrt og
einfalt sjúkrahús á Reykjum,
þar sem oft mun hafa verið
um 40—50 sjúklingar. Var hæl-
ið vinsælt, þó að ýmsum út-
búnaði væri ábótavant. En
eftirmenn mínir og Guðmundar
Björnsonar í stjórn heilbrigð-
ismálanna höfðu um annað að
hugsa en þessa tilraun og sýndu
henni litla ræktarsemi. Að lok-
um var hún lögð niður fyrir
nokkrum mánuðum og sjúkling-
garð yfir sandana til að veita
Þver^ frá Hlíðinni. Vonandi
tekst þeim Fljótshlíðingum að
bægja þessari óhemju frá sér,
er nú er að eta upp allt undir-
lendi Hlíðarinnar.
Varla verður með orðum lýst
hve hrifinn ferðahópurinn var,
er hann skoðaði garðinn í Múla-
koti. Það er dásamleg sjón í
jafn fögru veðri og var þenna
dag.
Síðan fór fyrri hópurinn að
Sámsstöðum, en hinn að Múla-
koti og áfram. Klemens á Sáms-
stöðum gekk með okkur um allt
sitt ræktaða ríki, og lýsti ítar-
lega öllu, er þar var að sjá. Það
vakti undrun okkar hve vel
hann kunni þá stóru lexíu.
Hvað eina skýrt og greint upp á
ár og dag. Það dylst engum, að
þar er óvenjulegur starfs- og
hugkvæmdamaður á ferð.
Enda þótt nýi framfaratíminn
setji nú mikinn svip á Fljóts-
hlíðina, dylst manni ekki, að
fögur er Hlíðin, og nú skildi ég
bezt hve Gunnar átti erfitt með
að flýja fx-á slíkri dýrð, og kaus
heldur að falla þar með sæmd.
Hreppstjóri Fljótshlíðinga, er
bauð okkur velkomna til þeirra,
gat þess, að þá hefði langað til
að taka betur á móti okkur, en
Búnaðarfél. íslands hefði orðið
fyrr til með veitingar, svo að þeir
gætu ekki sýnt okkur þá gest-
risni, er þeir gjarna hefðu ósk-
að, en kvaðst þess í stað óska og
vona, ásamt fleirum, að við yrð-
um svo heppin, að sól skini í
heiði meðan við værum þar og
framvegis. Á þeim tíma var ekki
vel bjart yfir, en síðar glaðn-
aði vel til og var hið dýrðlegasta
veður. Vegna þess hve vel óskir
hans og Fljótshlíðinga rættust
okkur til handa, afhenti ég hon-
um þessa vísu:
Meira virði en brauð á borð
I
borið Vestlendingum,
að verið hefir áhiúns orð
ósk frá Fljótshlíðingum.
Var svo skilið við hina fögru
og frjósömu Fljótshlíð. Mun í
hugum okkar lengi lifa minn-
ingin um hina hugljúfu Hlíð og
hinn fagra og friðsæla skógar-
lund í Múlakoti.
Nokkrir Rangæingar fylgdu
okkur að Þjórsártúni. Þar var
drukkiö kaffi. Þar er mjög lag-
legur trjágarður. Er við ókum
yfir Rangárvellina bar svo til, að
við Jón sýslumaður Hallvarðs-
son vorum saman í bili.
Hann var fram i, en ég aftur
í. Allt í einu kallar hann til
(Framh. á 4. síðu)
arn&r fluttir að Kópavogi og
Vífilsstöðum. En eftir standa
hús þau, sem reist höfðu verið
fyrir sjúklinga á batavegi, og
hin miklu gróðurhús; sem ég
hafði ætlazt til að framleiddu
grænmeti handa sjúkrahúsum
ríkisins. En í þess stað urðu þau
urn nokkur ár fyrirmyndar-
iðjnver við að framleiða lit-
fögur blóm á líkkistur höfuð-
staðarbúa.
IV.
Um leið og ég nam land fyrir
hönd ríkisins í hlíðinni austan
Varmár, kom annar landnáms-
maður litlu síðar að hinu mikla
hveralandi vestan árinnar. Það
var raunar gamall nábúi minn
norðan úr Þingeyjarsýslu. Þar
var ég einum dal austar en
hann. Ljósavatnsskarðið eitt
skyldi mína ættbyggð frá
Fixjóskadalnum. Þessi maður
var Sigurður Sigurðsson búnað-
armálastjóri. Hann réð mestu
um að bændur í Ölfusi reistu
með stuðningi ríkisins mjólkur-
bú mitt í hveralandinu. Skömmu
síðar reisti Sigurður með börn-
um sínum nýbýli skammt frá
mjólkui’búinu og mörg gróðurT-
hús. í kjölfar Sigurðar Sig-
urðssonar fylgdu svo margir
aðrir landnámsmenn. Sveitin
reisti í Hveragerði mikinn
barnaskóla og samkomuhús.
Síðar kom þar símstöð, kvenna-
skóli og að lokum fjölmennt
þorp, sem fer hraðvaxandi með
hverju ári. Eitt er sameiginlegt
fyrir alla, sem byggja á þessum
stað. Þeir byggja í Hveragerði
vegna jarðhitans.
Ríkisjarðirnar í Dlíusinu