Tíminn - 10.08.1939, Blaðsíða 2

TÍMEVIV, fimmtudagfmi 10. ágúst 1939
91. blað
Ssinilistml Islsin«ls
og Danmerknr
4. Ráðg|afarnefudin og konunguriiui.
RÁÐGJAFARNEFNDIN.
Samkvæmt sambandslögunum
hefir dansk-íslenzka ráðgjafar-
nefndin mjög víðtækt starfssvið,
þar sem henni er m. a. ætlað að
athuga öll lagafrumvörp um
sérmál annarshvors ríkisins, er
jafnframt snerta hitt ríkið og
stöðu og réttindi þegna þess.
Einnig skal nefndin undirbúa
samning lagafrumvarpa, er miða
að samvinnu milli ríkjanna og
auknu samræmi í löggjöf þeirra.
Ef þessum ákvæðum hefði
verið stranglega framfylgt
myndi það tvímælalaust hafa
valdið okkur miklum óþægind-
um. Samkvæmt þeim geta Dan-
ir haft afskipti af nær því
hverju einasta lagafrumvarpi,
sem kemur fyrir Alþingi íslend-
inga, því vegna jafnréttisákvæð-
isins má segja, að öll íslenzk lög
snerti daríska þegna. Ákvæðið
um aukið samræmi í löggjöf
landanna er vitanlega sett til
þess, að Danir hefðu aðstöðu til
að láta íslenzku löggjöfina mót-
ast af lagasetningu Dana. Mun
líka víst, að Danir hafa ætlazt
til, að ráðgjafarnefndin kæmi í
stað þeirrar íhlutunar, sem
þeir gátu áður haft um ís-
lenzka lagasetningu, og bætti
það tap þeirra að nokkru.
Þetta hefir þó ekki orðið í
framkvæmd og má segja, að
ráðgjafarnefndin hafi raun-
verulega aldrei orðið annað en
formsatriði. Þeir menn, sem
völdin hafa haft í Danmörku,
hafa ekki kosið að hagnýta
þessa möguleika. En meðan
þessi ákvæði sambandslaganna
haldast, hafa Danir, ef þeir óska
þess, áhrifamikinn rétt til af-
skipta af íslenzkum málum —
afskipta, sem ekki er samboðin
fullvalda þjóð og geta valdið
verulegum erfiðleikum. Það eru
kaupa vörurnar miklu dýrara
verði en nokkur þörf krefur og
þannig auka kröfurnar til at-
vinnuveganna um kaupgjald,
ef kaupmennirnir, sem eru ör-
uggasta fjárhagslega stoð
blaöanna, græða.
Það er vissulega hollt fyrir
smærri og stærri atvinnurek-
endur að gera sér vel ljósa þessa
afstöðu íhaldsblaðanna og at-
huga þá jafnframt, hvoxt þeir
eiga samleið með flokki, sem
berst gegn öllum þeim ráðstöf-
unum, sem lækka dýrtíðina og
draga þannig úr kröfunum til
atvinnuveganna.
engin rök, að þessi ákvæði sam-
bandslaganna geti ekki oxðið
okkur til skapraunar og óþæg-
inda, þótt þau hafi ekki verið
það síðastliðin tuttugu ár. Það
er ekki hin minnsta trygging
fyrir því, að afstaða Dana verði
hin sama í þessum efnum í
framtíðinni og hún hefir verið
á þessu tímabili.
Sú mótbára, að við höfum
gagnkvæman rétt, ex lítilvæg,
þax sem Danir hafa langtum
sterkari samningsaðstöðu en
við.
Frá sjónarmiði íslendinga
hlýtur það að vera kappsmál,
að þessi nefnd sé lögð niður,
jafnvel þótt til boða stæði að
breyta starfsgrundvelli hennar.
Það er engin þöxf að hafa frek-
ar þessa nefnd en t. d. nefnd til
að athuga samband íslands og
Noregs eða íslands og Svíþjóðar.
Þessi nefnd verður alltaf til að
minna okkur á gamalt ófrelsi.
Vinsamleg sambúð og viðskipti
íslands og Danmerkur verður
að byggjast á öðrum grundvelli
en þeim, sem heyrix foxtíðinni
til.
KONUNGURINN.
Samkvæmt fyrstu grein sam-
bandslaganna er ákveðið að ís-
land og Danmörk skuli hafa
einn og sama konung. Að vísu
mun ekki litið á þetta ákvæði,
sem eitt atriði sambandslaga-
samningsins, heldur annað
grundvallaratriðið, sem samn-
ingarnir byggðust á, en hitt at-
riðið er það, að bæði löndin séu
frjáls og fullvalda ríki. En það
þýðir vitanlega, að það væri
sama og að brjóta sambandslög-
in, að velja hér annan þjóð-
höfðingja en Danakonung, því
með því væri grundvölluxinn,
sem lögin byggjast á, riftað.
Þeirrar skoðunar gætir stund-
um, vegna þessa ákvæðis sam-
bandslaganna, að stjórn Dana-
konungs sé lokið á íslandi sam-
tímis og lögin eru felld úr gildi.
Þetta er misskilningur. Dana-
konungur heldur áfram að vera
konungur íslands, þótt sam-
bandslögin falli úr gildi, nema
jafnhliða sé gerð sú breyting á
stjórnskipulagi landsins, er
nemur konungsvaldið úr gildi,
eða konungur afsali sér og ætt
sinni tilkalli til konungsdóms á
íslandi.
Konungsvaldið er ákveðið í
stjórnarskrá landsins og bygg-
ist auk þess á gömlum samning-
um milli íslendinga og Dana-
konunga. í raun og veru hafa
þessir samningar — eins og t.
d. Kópavogssáttmáli — ekki
neitt siðferðilegt gildi í augum
nútíðarmanna, enda munu ís-
lendingax ekki telja sig bundna
af þeim. Það, sem gert verður í
þessum efnum, fer þess vegna
alveg eftir því, sem meixihluti
þings og þjóðar álítur hag-
kvæmast. Fari svo, að einhverjar
breytingar verði gerðar, er al-
gerlega óréttmætt að kalla þær
stjórnarbyltingu eða öðrum á-
líka tortryggilegum nöfnum, ef
þær eru gerðax á fullkomlegá
þingræðislegan og lýðræðisleg-
an hátt. Það væri álíka mikil
firra að kalla slíkt stjórnar-
byltingu og ef það hefði verið
kölluð stjórnarbylting, þegar
ráðuneyti Jóns Þorlákssonar
fór frá völdum 1927, sökum þess
að það hafi misst fylgi meira-
hluta þings og þjóðar. í þessu
sambandi má geta þess, að fyrir
nokkrum árum sögðu írar skilið
við Bretakonung og kusu sér
foxseta. Þessi atburður var nær
undantekningarlaust e k k i
nefndur stjórnarbylting. Hins-
vegar myndi að réttu lagi hafa
mátt tala um stjórnarbylting,
ef enski konungurinn hefði látið
beita íra kúgun til að búa við
annað stjórnarfyrirkomulag en
þeir voru búnir að samþykkja
á þingræðislegan og lýðræðis-
legan hátt.
Þvi er stundum haldið fram,
að ekki væri hægt að afnema
konungsvaldið á lagalegan hátt,
ef konungur neitaði að staðfesta
slík lög frá þinginu. En með
slíkri synjun bxyti konungur al-
gerlega gegn anda stjórnskipu-
lagsins, þótt hann hefði til þessa
formlegan rétt, og tæki sér
raunverulega einræðisvald. Slíkt
athæfi konungs mætti nefna
stjórnarbyltingu.
í fimmtu grein stjórnarskrár-
innar segir: „Konungur getur
ekki verið þjóðhöfðingi í öðru
landi, án samþykkis Alþingis.“
Meðan sambandslögin haldast
getux Alþingi ekki beitt þessu á-
kvæði stjórnarskráxinnar á þann
veg, að neita t. d. konungi um
samþykki til að vera þjóðhöfð-
ingi í Danmörku, nema með því
að brjóta í bág við þau.
Hér skal ekki um það rætt,
hvort íslendingum muni hollara
að hafa konung eða forseta.
Það atriði skiptir ekki máli í
sambandi við sambandslögin.
Það, sem við þurfum að gera
í þessum efnum í sambandi við
þau, er að tryggja okkur ský-
lausan rétt til að ráða því einir,
hvort hér skuli vera konungs-
stjórn eða lýðveldi. Meðan sá
réttur takmarkast af sambands-
lögunum getum við ekki talið
okkur fullkomlega sjálfráða,
þar sem þetta undirstöðuatriði
stjórnskipulagsins er háð fyrir-
mælum þeixra.
Niðurl. næst.
Þ. Þ.
Agústmánuður 1914
363
^Jímmn
Fitntudaginn 10. ágúst
Árásirnar á Kaup
Sélag Reykja-
víkur
Blöð íhaldsmanna hafa sein-
ustu dagana haldið uppi illvíg-
um árásum á Framsóknarflokk-
inn fyxir stuðning hans við
Kaupfélag Reykjavíkur, sem
þau nefna „vopnasmiðju kom-
múnista" og öðrum þvílíkum
nöfnum.
Þessi skrif blaðanna eru at-
hyglisverð á tvennan hátt. Þau
sýna vel hinn óskammfeilna
málflutning þeirra og afstöðu
þeirra til dýrtíðarinnar í bæn-
um.
Blöðunum er fullkunnugt um
það, að Kaupfélag Reykjavíkur
er ópólitískt félag — félag, sem
stendur öllum opið, veitir öllum
félagsmönnum sínum jöfn rétt-
indi, og hefir pólitískt hlutleysi
á stefnuskrá sinni. í þeim efn-
um hvílir það á sama grund-
velli og önnur kaupfélög lands-
ins — grundvelli, sem er viður-
kenndur af kaupfélögum í öllum
löndum, þar sem þau hafa ekki
verið svipt sjálfsforræði af rík-
isvaldinu.
Það ex hinsvegar rétt, að
nokkuð hefir borið á því, að viss-
ir kommúnistaforingjar hafa
reynt að ná félaginu undir á-
hrifavald sitt og gera það að
pólitísku tæki fyrir flokk sinn.
En þessar tilraunir hafa sætt
sameinaðri mótstöðu félags-
stjórnar, kaupfélagsstjóra og
áreiðanlega mikils meira hluta
félagsmanna og hafa því engan
árangur borið og ekki í neinu
haggað framangreindum starfs-
grundvelli félagsins. Telja má þó
víst, að þetta brölt kommúnista
hafi talsvert spillt fyrir félag-
inu, þar sem íhaldsblöðin hafa
reynt að nota það sem sönnun
þess, að félagið væri kommúnist-
iskt.
íhaldsblöðin geta því verið
þess fullviss, að Framsóknar-
menn verða ekki neitt skelfdir
með því, að þeir séu að styðja
„vopnasmiðju kommúnista“ með
því að hafa stutt og eflt Kaup-
félag Reykjavíkur. Þeir áttu
frumkvæðið að stofnun eldra
félagsins, sem var önnur rót
Kron hér i bænum. Þeir unnu
eftir megni að sameiningu fé-
laganna til þess að kaupfélags-
starfsemin yrði áhrifameiri í
bænum, og þeir hafa síðan reynt
að tryggja félaginu heilbrigð
starfsskilyrði. Þeim hefix líka
orðið að trú sinni, því að Kron
hefir tekizt að lækka verðlag
margra nauðsynj avara hér í
bænum og væri félagið ekki
starfandi nú, myndi dýrtiðin
vera hér miklu meiri. Framsókn-
armenn telja það beina skyldu
sina, þar sem baráttan gegn
dýrtíðinni er eitt helzta stefnu-
mál þeirra, að styðja kaupfélag-
ið eftir megni í þessari starf-
semi og hjálpa því til að ná til-
ætluðum árangri. Þeir munu því
áreiðanlega gera sitt tíl, að
verja það jafnt árásum kaup-
mannanna, sem vilja það feigt,
brölti kommúnista, sem vilja
gera það að flokkstæki sínu og
þar með þýðingarlaust í barátt-
unni gegn dýrtíðinni, og öðrum
þeim torfærum, sem geta orðið
þvl að falll.
Hinsvegar er það alxangt, að
Framsóknarflokkuxinn hafi á
nokkurn hátt misbeitt valdaað-
stöðu sinni til að efla kaupfé-
lagíð ranglega á kostnað ann-
arra verzlunarfyrirtækja. Það er
hinn gamli rakalausi xógur í-
haldsblaðanna um misbeitingu
innflutningshaftanna kaupfé-
lögunum i vil, sem birtist hér í
nýrri mynd.
Annars sýna þessi skrif í-
haldsblaðanna mjög glöggt af-
stöðu íhaldsblaðanna til dýr-
tíðarinnar í bænum. Ofsóknin
gegn Kaupfélagi Reykj avíkur
stafar fyrst og fremst af því,
sem félaginu hefir oxðið á-
gengt til að lækka dýrtíðina í
bænum. Það dregur úr gróða
þeirra vildarvina og stuðnings-
manna blaðanna, sem græða á
dýrtíðinni. Þess vegna vilja í-
haldsblöðin félagið feigt. Þeim
finnst það ekki skipta neinu
máli, þótt almenningur verði að
Ágústmánuður 1914 hefir
stundum verið nefndur atburða-
ríkasti mánuðurinn í sögu Evr-
ópu. Þar sem 25 ár eru nú liðin
síðan að þeir gerðust og miklar
ófriðarblikur hvíla nú yfir Evr-
ópu og benda til þess að ekki sé
ósennilegt, að hliðstæðir atburð-
ir séu aftur í vændum, er að
ýmsu leyti fróðlegt að rifja þá
upp í aðaldxáttum.
Morðþx í Sera-
Aðdragandi jevo hafa jafn-
styrjaldarinnar. an verið talin
orsök heims-
styrjaldarinnar 1914, en í raun
veru átti hún miklu dýpri ræt-
ur og þau voru aðeins til þess að
koma skriðunni af stað.
Undanfarna áratugi hafði ver-
ið stöðugt kapphlaup milli stór-
veldanna í Evrópu um að ná
löndum i öðrum heimsálfum
undir vald sitt til að tryggja sér
hráefni þeixra og markað fyrir
heimaframleiðsluna. Fram til
1880 höfðu Bretar og Frakkar
verið helztu keppinautarnir og
oft verið grunnt á því góða milli
þeirra út af þessum málum. Um
1880 byrjuðu Þjóðvexjar fyrir al-
vöru að koma til skjalanna.
Bretar og Frakkar voru þá orðnir
nokkurnveginn mettir og óttinn
við hinn nýja keppinaut þjapp-
aði þeim smátt og smátt saman.
Um aldamótin hófu Þjóðverjar
að koma sér upp miklum her-
skipaflota og héldu því áfram
fram til 1914. Þetta gerði Breta
enn tortryggnari í garð Þjóð-
verja. Þeir leituðu þvi hófanna
um samvinnu við Frakka. Sér-
staklega var Edvard Bretakon-
ungux henni meðmæltur og er
för hans til Parísar 1907 talin
mjög þýðingarmikil. Frakkar,
sem óttuðust vaxandi herveldi
Þjóðverja á meginlandinu, voru
fúsir til samvinnunnar. Margir
brezkir stjórnmálamenn voru þó
tregir til að hverfa alveg frá
gömlu einangrunarstefnunni og
formlegt bandalag hafði því ekki
veriö gert milli Breta og Frakka
áður en heimsstyrjöldin hófst.
Milli Þjóðvexja og Frakka
hafði rikt fullur fjandskapur
síðan í stríðinu 1871, þótt allt
væri rólegt á yfirborðinu. Ótt-
inn við nýjan yfirgang Þjóðverja
hafði neytt Frakka til að gera
hernaðarbandalag við Rússa,
enda þótt lýðveldissinnarnir,
sem völdin höfðu í Frakklandi,
hefðu megnustu andúð á harð-
ræði og kúgun rússnesku keis-
arastjórnarinnar.
Milli Rússlands og Austurrík-
is—Ungverjalands ríkti einnig
mikill fjandskapur. Bæði lönd-
in reyndu eftir megni að auka
yfirráð sín á Balkanskaganum.
Rússar studdu áróður slafnesku
þjóðanna, sem lágu undir aust-
urríska keisaradæmið, fyrir
sjálfstæðiskröfum þeirra. Þessi
áróður var á góðum vegi með
að lima austurríska keisara-
dæmið í sundur og forystu-
mönnum þess var ljóst, að ekk-
ert nema róttækar ráðstafanir
gætu bjargað því frá hruni.
Þessi mikla hagsmunastreita
milli stórveldanna hafði um all-
langt skeið valdið mönnum
miklum áhyggjum og þótt benda
til þess, að styrjöld yrði ekki
umflúin. í mörg ár höfðu stór-
veldin á meginlan'dinu vígbú
ist af kappi og menn töluðu um
fátt meira en hið yfirvofandi
stríð. Ástandið var á margan
hátt mjög keimlikt því, sem
ríkjandi er um þessax mundir.
Seinustu á r i n
Samtök f y r i r heims-
stórveldanna. styrjöldina urðu
til hernaðarsam-
tök milli stórveldanna í Evrópu,
er á ýmsan hátt minna á sam-
tök þeixra nú.
Annarsvegar var Triple-
bandalagið svonefnda. í því
voru Þýzkaland, Austurríki—
Ungverjaland og Ítalía. Þýzka-
land náði þá yfir nokkurn hluta
Póllands, Elsass—Lothringen og
Suður Jótland, auk þess lands,
sem það hélt eftir styrjöldina.
Austurxíki—Ungverjaland náði
yfir núverandi Austurríki, Ung-
verjaland, Tékkóslóvakíu og
talsverðan hluta af Júgóslav-
íu og Rúmeníu. Landamæri ít-
alíu voru næstum hin sömu og
nú, þegar Suður-Tyrol er undan-
skilið. Það sýndi sig strax, að
ítalir ætluðu ekki að halda
skuldbindingar sínar og nokkr-
um mápuðum eftir að heims-
styrjöldin hófst, gengu þeir í lið
með Bretum og Frökkum. Á-
stæðan til þess að ítalir gengu
upphaflega í Triplebandalagið,
var sú, að Frakkar hertóku Tu-
Um ínnheimtu
Tímans
Síðastliðið ár var fyrsta árið,
sem unnið var skipulega að inn-
heimtu Tímans um allt land. í
nær öllum hreppum og öllum
kaupstöðum landsins hefir blað-
ið haft einn trúnaðarmann og
snúið sér til hans með allt, sem
innheimtu og útbreiðslu snerti.
Árangurinn af þessu starfi varð
góður á síðasta ári, en þó mis-
jafn. Bæði hafa menn misjafna
aðstöðu til þess að gegna inn-
heimtustörfum og svo er aðstað-
an mjög ólík eftir því hvar á
landinu er.
Nær allir þeir menn, sem leit-
að hefir verið til í þessu efni,
hafa unnið að innheimtu og út-
breiðslu blaðsins af áhuga og
dugnaði og eytt í það miklum
tíma, þrátt fyrir margháttaðar
annir við hin daglegu störf. í
sumum sýslum landsins boxguðu
aðeins 5—20% kaupenda, en nú
hefir þetta batnað svo, að í
fyrra greiddu 20—80% af kaup-
endum blaðsins. Þessi breyting
til hins betra er að þakka hinni
skipulögðu starfsemi inn-
heimtu’manna blaðsins.
í sumar er enn unnið af full-
um krafti að því, að nálgast enn
meir það mark, sem keppt er að,
sem er, að allir kaupendur blaðs-
ins — 100% — greiði það skil-
víslega ár hvert. Það er ekki við
því að búast að slíkur árangur
náist í öllum hreppum landsins,
en sem víðast þyrfti hann að
nást.
Innheimtumenn Tímans þurfa
að nota hvert tækifæri, sem
gefst, til þess að vinna fyrir
blaðið. Séxstaklega ex haustið
hentugur tími til þess að hitta
menn að máli, í réttum, á sam-
komum og öðrum mannfundum.
Innheimtumenn Tímans eru
ekki aðeins, með starfi sínu, að
vinna blaðinu og flokknum í
heild fjárhagslegt gagn, heldur
eru þeir jafnframt framherjar
í þeirri baxáttu, sem hafin hefir
verið gegn gjafablöðum og land-
lægri óskilvísi blaðakaupenda,
og sem hægt er að uppræta með
áframhaldandi starfi Tíma-
manna við innheimtu blaðsins.
Þegar búið er að ganga frá því
í hverjum hreppi hverjir vilja
vexa skilvísir kaupendur og
hverjir ekki, á að taka fyrir út-
sendingu á blaðinu til annarra
en þeirra, sem árlega greiða
blaðið skilvíslega. Þetta þarf að
gera um nýár í vetur og þess
vegna er það mjög áríðandi, að
trúnaðarmenn blaðsins gangi
hreint frá öllum málum varð-
andi greiðslur til blaðsins, nú í
haust.
Tíminn nýtur almennra vin-
sælda í hinum nýja búningi
sínum. Hann er lika fjölbreytt-
ari og stærri en nokkurt annað
(Framh. á 4. síðu)
nis, en ítalir töldu sig hafa til-
kall til þess. Tyrkir og Búlgarax
stóðu i mjög nánu sambandi við
Triplebandalagið, enda gengu
þeir siðar í lið með Þjóðverjum.
Hinsvegar voru svo Frakkland
og Rússland, sem voru í opin-
beru hernaðarbandalagi. Rúss-
land náði yfir Finnland, Eystra-
saltslöndin þrjú og mestan hluta
Póllands, auk þess lands, sem
það hélt að stríðinu loknu. Eng-
land fylgdi þessum ríkjum að
málum, sérstaklega Frakklandi,
en lítil vinátta var milli þess og
Rússlands, þvi sambúðin var þá
mjög góð milli Breta og Jap-
ana, sem nýlega höfðu sigrað
Rússa á eftirminnilegan hátt.
England hafði þó ekkert opin-
bert bandalag við FraÉkland og
varð það þess valdandi, að Þjóð-
verjar gerðu sér fram á sein-
ustu stundu vonir um hlutleysi
Breta. Serbía fylgdi Rússum að
málum, enda átti hún þaðan
helzt trausts að vænta, og
Rúmenía og Grikkir kusu að
lokum að vera í þessu bandalagi
eftir að fullkunnugt var um af-
stöðu Englands. Vegna vinátt-
unnar við England gengu Jap-
anir líka fljótlega í lið með
þessum þjóðum.
Þjóðverjar, Rússar og Frakk-
ar höfðu mjög aukið landher
sinn siðustu árin. Þýzki herinn
var tvímælalaust langbezt
skipulagður og vopnum búinn
og þýzku liðsforingjarnir ein-
valalið. Sigurvissa hersins var
einnig mjög mikil. — Austurríski
herinn var hinsvegar illa búinn
vopnum, í honum voru menn af
Svííflugnámskeíð
á Sandskeíðínu
Svifflugfélag íslands hefir
undanfarið gengizt fyrir nám-
skeiði í svifflugi. Námskeiðinu
veitti forstöðu þýzkur flugkenn-
ari, Fritz Schauerte. Hitti tíð-
indamaður blaðsins Schau-
erte að máli og fara hér á eftir
helztu atriði þess, er hann
skýrði frá.
Námskeiðið stóð yfir í 17 daga.
Þátttakendur voru 25, þax af
þríx piltar- frá Svifflugfélagi
Akureyrar.
Hinn áþreifanlegi árangur að
því leyti, sem hann lýsir sér í
prófraunum, var sá, að 7 nem-
endur náðu A-prófi, hinn elzti
31 árs, en hinn yngsti 15 ára.
Aðrir 7 B-prófi, en 4 piltar fengu
fullkomna æfingu í því að
stjórna svifflugu, sem dregin er
á loft af vélflugu.
Sérstök áherzla var lögð á
kennslu fyxir væntanlega kenn-
ara Svifflugfélagsins og fengu
þeir fleiri æfingaflug en aðrir
nemendanna. Og loks var lögð
áherzla á endurbætur og við-
gerðir allra tækja. Loks fengu
allir nemendurnir flug með
kennaranum í TF. Sux, vélflug-
unni, sem Flugmálafélagið lán-
aði til afnota lengst af meðan
á námskeiðinu stóð.
Hafði kennarinn orð á því,
hve áhugasamir nemendurnir
hefðu verið, ósérhlífnir og sam-
heldni þeirra góð. Spáir hann
þessari gagnlegu iþrótt góðrar
framtíðar hér á landi sakir
landshátta og þess áhuga, sem
hann taldi sig hafa orðið var-
an við, ekki aðeins hjá nem-
endunum, heldur einnig hjá al-
ménningi fyrir flugíþróttinni
almennt, svo sem glöggt mætti
marka af þátttökunni í flugdeg-
inum.
Til þess að íslendingar gætu
orðið einfærir um að sjá fxam-
tíð svifflugsins borgið, taldi
Schauerte hyggilegt að Svif-
flugfélagið sendi tvo hinna efni-
legu ungu félaga sinna til
Þýzkalands, annan á þriggja
vikna námskeið fyrir verkstjóra
við smíði svifflugvéla, og hinn
á ámóta . námskeið til þess að
læra meðferð á fallhlífum og
fallhlífastökk. Fallhlífar væru
jafn sjálfsagðax í hverju flug-
tæki eins og bjarghringar á
skipi, einhverntíma kæmi að því
að til þeirra þyrfti að taka, og
þá þyrfti að vera til maður eða
menn, sem kynnu að fara með
þetta hjálpartæki, m. a. að
brjóta það saman, svo notað
yrði að nýju. Loks taldi hann
æskilegt, ef annar þessaxa pilta
væri einn af kennaraefnum fé-
lagsins, að hann þá yrði jafn-
(Framh. á 4. síðu)
mörgum þjóðílokkum og varð
hann því sundurleitari en ella.
— Rússneski herinn var lang-
samlega fjölmennastux og hafði
tekið miklum fxamförum síð-
ustu árin, en foringjaliðið var
langtum lélegra en hjá Þjóð-
verjum og Austurríkismönnum.
— Franski herinn var orðinn
mjög öflugur og vel búinn vopn-
um, hermennirnir orðlagðir
fyrir þrautseigju og góða greind
og yfirforingjarnir höfðu notið
góðs undirbúnings og þjálfunar
fyrir atbeina Fochs hershöfð-
ingja, sem verið hafði forstöðu-
maður herforingjaskólans. Með-
al hersins ríkti sterk föðurlands-
ást, og ósk um að bæta-fyrir ó-
sigurinn 1871. — Af herjum
smáríkjanna var serbneski hex-
inn beztux eins og líka kom síð-
ax á daginn. — Enski landher-
inn var mjög lítill og hafði ver-
ið frekar vanræktur.
Um áramótin 1914
Styrjöldin var forráðamönnum
hefst. austurríska keisara-
dæmisins orðið ljóst,
að vaxandi sjálfstæðishreyfing-
ar slafnesku þjóðanna myndi
fyrr en síðar sprengja hina
veiku ríkisheild, ef þær yrðu
ekki stöðvaðar í tíma. Sérstak-
lega þótti þá nauðsynlegt að
takmarka sjálfræði Serbíu, en
þar höfðu þessar sjálfstæðis-
hreyfingar aðalrætur sínar. For-
ráðamönnum Austurríkis var
það því í aðra röndina kærkom-
ið tilefni, þegar austurríski rík-
iserfinginn, Ferdinand erkiher-
togi, og kona hans voru myrt á
götu í Serajevo 24. júní. Morð-