Tíminn - 04.01.1940, Blaðsíða 2

2
TÍMEVN, fimmtudagiim 4. jannar 1940
1. blað
Dýrtíðín í Reykjavík
Eltir Steláu Jónsson skrilstolustjóra
NkáldakfeðJ a
Davíðs Stefánssonar
‘gtminn
Fimnitudatjinn 4. jjun.
Starfstími Alþingis
Það má telja fullvíst, að þing-
inu verði lokið í þessari viku.
Nokkrar raddir hafa heyrzt
um það, að þetta þing hafi
staðið lengur en góðu hófi gegn-
ir. Þingmenn eigi jafnan að
leggja kapp á stutt þinghald
og ekki sízt á slíkum tímum og
þeim, sem nú eru.
Frá fjárhagslegu sjónarmiði
er það vissulega æskilegt, að
þinghaldið sé stutt, enda þótt
slíkt geti aldrei haft nein veru-
leg áhrif á fjárhagsafkomu rík-
isins. Hins vegar eru meiri likur
til, að stötf þingsins verði þá
óvandvirk og flaustursleg og
slíkt getur bæði valdið þjóðinni
fjártjóni og öðrum óþægindum.
Þegar allt kemur til alls virðist
miklu hyggilegra.að almenning-
ur leggi meiri áherzlu á vönduð
vinnubrögð þingsins en stutt
þinghald. Það er áreiðanlega í
meira samræmi við þarfir þjóð-
félagsins og virðinguna fyrir
stjórnskipulaginu. ' Þessa hlið
málsins ættu menn að athuga
vel áður en þeir gera þá kröfu,
að þinghaldið sé stutt og þing-
menn hafi því mjög nauman
tíma til að athuga og ákveða
þau mál, sem jafnan hljóta að
vera mjög örlagarík fyrir þjóð-
ina.
Það er rétt, að þetta þing hefir
tekið lengri tíma en nokkurt
annað áður. En þess ber að gæta,
að það hefir fengið óvenjuleg
og afdrifarík mál til úrlausnar.
Fyrri hluta þingsins unnu þing-
menn að því, að skapa grund-
völl fyrir raunhæft samstarf
milli þeirra helztu stjórnmála-
flokka, er áður höfðu borizt á
banaspjótum. Jafnhliða var
unnið að lausn á hinni erf-
iðu fjárhagsafkomu útvegsins.
Hvorttveggj a þetta heppnaðist
vonum framar og öllum kemur
nú saman um, að það hafi verið
til mikillar gæfu fyrir þjóðina að
búið var að sefa hinar hörðustu
flokkadeilur og skapa samstarfs-
grundvöll milli flokkanna áður
en Evrópustyrjöldin hófst og
mæta þurfti nýjum og óvenju-
legum örðugleikum. Aðrar þjóðir
hafa fetað í fótspor íslendinga
í þessum efnum og erlendis hef-
ir þetta samstarf stjórnmála-
flokkanna á íslandi þótt einn
hinn bezti vitnisburður um það,
að minnsta sjálfstæða þjóðin
hafi hinn rétta skilning og vilja
til að treysta frelsi sitt, þar
sem stjórnmálaflokkarnir kunni
meira að meta þjóðarhagsmuni
en sérhagsmuni, þegar kring-
umstæðurnar eru þannig, að
þjóðarheill krefst þess.
Síðari hluta þingsins hafa
þingmenn fengið til meðferðar
ýms vandamál, sem styrjaldar-
ástandið hefir skapað. Veiga-
mest þeirra mála eru tvímæla-
laust kaupgjaldsmálin. Þar hefir
verið fundin sú lausn, sem allir
mega vel una, eins og sakir
standa. Það hefir verið leitast
við, að bæta eins mikið hlut
þeirra láglaunuðu og geta þjóð-
félagsins frekast leyfir. Ýmsum,
sem hafa þröng atvinnurekstr-
arsjónarmið, kann að þykja of-
langt gengið í þeim efnum, en
þeim ber að gæta þess, að án
þessarar úrlausnar Alþingis
hefði getað skapazt sú stöðvun
atvinnulífsins og skálmöld i
landinu, er hefði getað riðið
þjóðfélaginu að fullu, þar sem
allt veltur nú á því, að ekkert
hjól atvinnulífsins, sem gengið
getur, stöðvist. Höfuðkostur
þessara aðgerða Alþingis er sá,
að tryggður er fullur vinnu-
friður í landinu á þessum við-
sjárverðu tímum og að reynt
er að veita vinnandi fólkinu þá
uppbót, er staða þess í þjóð-
félaginu verðskuldar. Hinsveg-
ar er að sjálfsögðu gert ráð
fyrir því, að allir sýni nokkra
sjálfsafneitun, sökum hins erf-
iða ástands, þar sem enginn
fær meiri uppbætur en % dýr-
tíðaraukningarinnar og þeir,
sem betur eru settir, hlutfalls-
lega minna. En því aðeins er
von til þess, að þjóðin komist
kiakklaust yfir erfiðleikana að
menn sýni slíka sjálfsafneitun
og leggi á það meginkapp, að
spara aðfluttar vörur, sem allra
mest. í Englandi, þar sem orðið
Dýrtíðin hér i Reykjavík hefir
verið mörgum áhyggjuefni und-
anfarin ár og nú hefir hún sak-
ir styrjaldarástandsins aukizt
að mun og má gera ráð fyrir
að hún aukist enn svo mikið að
til stórra vandræða horfi, bæði
fyrir launþegana og þá er vinn-
una kaupa. Fyrir nokkrum dög-
um átti ég tal við mann um
þetta efni og sagði hann eftir-
farandi sögu af sjálfum sér: „Ég
hefi“, sagði maðurinn, „fasta
atvinnu og eru laun mín kr.
400.00 á mánuði. Ég er giftur, á
tvö börn og hefi þess utan fyrir
aldraðri móður minni að sjá. Ég
hefi verið að reyna að gera mér
grein fyrir, hvort ég geti séð
fyrir heimili mínu, eins og nú
er ástatt, með sömu launum, en
ég hefi komizt að raun um að
hefir nokkur kauphækkun, er
lögð áherzla á það, að almenn-
ingur eyði ekki meiru til lífs-
viðurværis en gamla kaupinu,
en reyni að leggja kauphækk-
unina fyrir og eigi hana sem
varasjóð í þeim fjárhgaserfið-
leikum, sem líklegt er að verði
að styrjöldinni lokinni.
Auk styrjaldarmála hefir Al-
þingi fengið til úrlausnar mörg
umfangsmikil stórmál, sem
hafa munu varanleg áhrif. Það
má t. d. nefna hegningarlögin,
héraðsskólalögin, íþróttalögin,
framfærslulögin, lögreglulögin
o. s. frv.
Það verður því ekki annað
sagt en að þetta þing hafi feng-
ið mörg stór og óvenjuleg mál
til úrlausnar og tekizt vel lausn
þeirra. Þess starfsárangurs
þingsins mun áreiðanlega verða
lengi minnst og þykja til fyrir-
myndar, að því hefir á þessum
hættulegu tímum tekizt að
koma á friði milli stjórnmála-
flokkanna og tryggja vinnu-
frið í atvinnulífinu. Vonir
manna um, að þjóðin komist
heilu og höldnu úr ölduróti
styrjaldarástandsins, hljóta
ekki sízt að byggjast á þessu
tvennu. Fátt gæti verið hættu-
legra á slíkum tímum en heipt-
úðugar stjórnmáladeilur og
vinnustyrjaldir. Hvorutveggju
þessu hefir þinginu tekizt
að afstýra, en vitanlega hefir
það hlotið að taka nokkurn
tíma að ná samkomulagi um
þetta milli aðila, sem lengi hafa
átt í hörðum deílum. Til þess
munu menn líka taka fullt til-
lit og dæma þetta þing — eins
og reyndar á að dæma öll þing
— meira eftir starfsárangrin-
um en því hvort það hefir stað-
ið nokkrum dögum lengur eða
skemur.
íslendingar!
Það er eins og það fari
minna fyrir þessum áramótum
en öðrum áramótum. Þau eru
aðeins lítill áfangi eins og árið
sjálft, í hinum stóTfelldu fæð-
ingarhríðum nýs tíma, hildar-
leiknum milli fremstu þjóða
veraldarinnar. — En hvernig
hinn nýi tími verður eftir um-
rótið vitum við ekki. — Ef til
vill er hann aðeins draumsýn í
hugum og hjörtum mannanna,
sem þrá nýtt tímabil. Það er
barizt um skiptingu auðæf-
anna, barizt um heimsyfirráð-
in, en þær þjóðir, sem berjast,
hafa gjörólíka heimsstefnu og
menningu að baki og að tak-
marki. Það er því augljóst, að
um leið og barizt er um skipt-
ingu auðæfanna og heimsyfir-
ráð, er, svo sem styrjöldinni
nú er komið, barizt um heims-
menninguna, barizt til úrslita
um það, hvaða menning og
stjórnarhættir eigi að ríkja með
þjóðunum — við þar meðtaldir.
Þannig erum við, hlutlaus-
asta þjóðin og sú, sem leggur á
það mesta áherzlu að vera það,
aðilar í þessari styrjöld, vegna
þess, að af hinum striðandi
þjóðum er barizt um verðmæti,
sem eru, eign alls heimsins,
slíkt muni ekki auðvelt“. Síðan
bætir hann við: „Ég flutti hing-
að fyrir nokkrum árum, með
því að ég átti vísa atvinnu og
mér fannst kaupið satt að segja
mjög fýsilegt, þar eð ég var ó-
vanur að heyra slíka tölu nefnda
fyrir eins mánaðar vinnu í sveit-
inni þar sem ég bjó, en nú sit
ég hér innilokaður í dýrtíðinni,
get mig ekki hreyft og sé ekki
fram á hvernig ég á að lifa“. En,
bætir þessi maður við: „Ég held
að of lítið sé að því gert að
segja mönnum í dreifbýlinu,
raunverulega hvernig ástandið í
þessum efnum sé hér. Slíkt er
bezta aðvörunin, sem hægt er
að gefa til að forða þeim frá að
flytja hingað. Háu tölurnar villa
mönnum sýn og þeir þekkja ekki
spilin i mikilli fjarlægð. Þess
vegna þarf að leggja þau á borð-
ið“.
Þessi síðustu orð komu mér til
að hugleiða málið nokkuð nán-
ar. Er maðurinn var farinn, tók
ég nýútkomin hagtíðindi til að
sjá hvað Hagstofan áætlaði lág-
marksþarfir manns hér í Rvík,
er svipað stæði á fyrir og þeim
er ég átti viðræðurnar við, sem
endaði með áðurgreindum mjög
svo skynsamlegum orðum af
hálfu mannsins. Hagstofan á-
ætlar þennan kostnað sem hér
segir og reiknar þá með lág-
marksþörf 5 manna fjölskyldu
hér í Reykjavík. Verð hinna
einstöku nauðsynja er miðað við
verðlagið eins og það er í lok s.
1. mánaðar:
Á dag Á mán. Á ári
Kr. Kr. Kr.
1. Brauð 0.94 28.21 338.52
2. Kornvörur 0.37 11.18 134.17
3. Garðávextir, aldin 0.39 11.67 140.00
4. Sykur 0.47 14.08 169.00
5. Kaffi o. fl 0.31 9.26 111.09
6. Smjör og feiti . 0.76 22.66 271.92
7. Mjólk, ostur, egg 0.66 19.69 236.25
8. Kjöt og slátur . 0.63 18.92 227.05
9. Piskur 0.63 18.94 227.38
Matvörur alls: 5.16 154.61 1855.38
Eldsneyti og ljósmeti 0.61 18.23 218.81
1. Samtals 5.77 172.84 2074.19
Patnaður 2.25 57.40 808.70
2. Húsnæði 4.17 125.25 1503.00
3. Skattar 0.55 16.55 198.50
4. Önnur gjöld ... 1.41 42.57 510.87
Allur kostnaður: 14.15 424.61 5095.26
í skýrslunni telur Hagstofan
upp allar hinar helztu mat-
vörutegundir, sem almennt eru
notaðar, en sleppir hinum
smæstu. Hún telur útsvar og
skatt en virðist eigi telja gjöld
til sjúkrasamlags, en þau nema
um kr. 150.00 á ári fyrir þrjá
fullorðna. Hún telur heldur
verðmæti, sem ýmsir álita svo
mikils virði hvernig reiðir af,
að þeir telja það skera úr um
það, hvort j arðhnötturinn geti
haldið áfram að vera heim-
kynni manna og menningar.
Það er einnig annað atriði
þessa hildarleiks — og enda-
loka hans, er kemur okkur ekki
minna við. Réttur smáþjóð-
anna er ekki mikils virði sem
stendur. Hver verður réttur
okkar og annarra smáþjóða í
leikslokin? Svo mjög snertir
þessi styrjöld okkar eigin þjóð
— þótt við hugleiðum það
sjaldan, og teljum okkur
standa utan við.
Þau áhrif, sem styrjöldin
hefir á þjóðlíf okkar meðan
hún varir, eru mikil. Við höf-
um þegar orðið varir við áhrif
hennar. Verðlag hefir hækkað
— og er það tilfinnanlegt eink-
um fyrir láglaunafólk, og þá,
sem hafa lítið handa á milli. Og
hermenn þjóðarinnar, sjó-
mennirnir okkar, verða nú að
heyja baráttuna, baráttu við
nýjar og stórfelldar hættur,
sem búnar hafa verið einnig
sjófarendum hinna hlutlausu
þjóða. — Fram til þessa hefir
þó allt gengið líkt og við gátum
vænst — og þó betur. Afkoma
eigi sérstaklega hreinlætisvör-
ur, áhöld til heimilisþaTfa, að-
stoð á heimili, veikindakostnað,
sem sjúkrasamlag greiðir ekki,
og margt fleira. En til að mæta
þessu og öllu þvi, sem er ótal-
ið, áætlar hún eina upphæð,
sem er um 10% af heildar-
kostnaðinum og mun slíkt sizt
ríflegar áætlað en annað, sem
upp er talið sérstaklega.
Nú myndi einhver hafa til-
hneigingu til að segja, sem
ekki áttar sig á hinum háu
tölum, að Hagstofan sé rausn-
ar-móðiT og skammti ríflega,
en þeim má segja þetta: Hag-
stofan er nákvæm í sinni
skömmtun, enda ber henni
samkvæmt sínu hlutverki að
vera það, hvort sem um þetta
eða annað er að ræða, og hún
skammtar því eigi stærra en
hún telur rétt vera. Þessu
til sönnunar má benda á ein-
stök atriði. Hún ætlar 5
manna fjölskyldu samkvæmt
skýrslunni góða tveggja her-
bergja ibúð eða þrjú herbergi í
kjallara. Minna getur hún tæp-
ast reiknað með. Hún áætlar
mjólkurnotkun einn líter á dag,
minna getur það tæplega verið
fyrir 5 manns. Og hún ætlar
eldsneytis- og hitanotkun kr.
18,23 á mánuði að meðaltali yf-
ir árið, sem þýðir rafmagn til
Ijósa og eldunar, með núver-
andi verði á þvi, en engin kol.
Hún skammtar sem sagt ekki
ríflegar en það, að hún ætlar
barnaheimili að búa í jafnvel
alveg köldu húsi hörðustu mán-
uði ársins.
Ég hygg varla, að nokkur muni
freistast til að telja niðurstöðu-
tölur skýrslunnar of háar, þótt
ef til vill megi deila eitthvað um
skiptinguna innbyrðis milli
hinna einstöku kostnaðarliða.
En hvað segja þá þessar tölur.
Þær upplýsa að kvongaður mað-
ur í Reykjavík, sem hefir fyrir
að sjá þremur börnum, eða
tveimur börnum og einu gam-
almenni, þarf, ef hann hefir
mánaðarlaun, minnst kr. 425.00
á mánuði, eða kr. 5.100.00 á
ári, ef hann á að geta lifað
hjálparlaust og eigi að þurfa að
líða tilfinnanlega vöntun á
hinum brýnustu nauðsynjum.
Ef hann væri daglaunamaður,
þarf hann rúmar 14 kr. á dag
alla daga ársins, eða kr. 17.00
hvern virkan dag og má engan
dag tapa vinnu. Þess utan er
þessi maður þannig settur, að
hann hefir raunverulega aldrei
aur milli handa, eignast aldrei
neitt og verður hjálparþurfi ef
heilsan bilar, þótt ekki sé nema
mjög skamman tíma. Hvernig
mun þá aðstaða allra hinna í
hinni dýru Reykjavík, sem hafa
mun lægri tekjur en þær, sem
hér eru teknar sem dæmi og
sem eru svo lágar að jafnvel
Hagstofan myndi neita að
skammta. Mér finnst þetta eiga
ársins virðist og þolanleg. Af
þessum ástæðum er tæpast til
meðal þjóðarinnar almennt,
vakandi tilfinning eða skiln-
ingur á því, hve tímarnir
eru alvarlegir og sérstaklega ó-
vissir. En það er engin bölsýni
og þarf ekki að vekja neinum
vonleysi þótt sagt sé, að við
höfum engan rétt til að vera svo
bjartsýnir að vona, að vegur
okkar verði framvegis nærri
eins sléttur og greiður hér eft-
ir sem hingað til í þessari styrj-
öld. Ýmislegt óvanalegt og ó-
vænt ber hér sjálfsagt að garði
sem annarsstaðar og því ber að
taka með festu og jafnvægi. Við
sjáum ýmislegt í vændum, svo
sem vaxandi atvinnuleysi í sum-
um starfsgreinum, er erlent efni
þarf til. Ýmsar framfarir við
sjó og í sveitum landsins, er
verulegt erlent efni þarf til,
verða að stöðvast um skeið.
Það er skylda þjóðarinnar,
þegar verðlag á erlendum
vörum og flutningsgjöld og
vátryggingargjöld margfaldast
á öllu því, sem þaðan er
flutt, að spara allt erlent
bæði til daglegra þarfa og
framkvæmda. Ég beini þeirri á-
skorun eindregið til þjóðarinn-
ar, að verða við þessari skyldu
— búa nú að sínu, og hagnýta
í öllu gæði landsins sjálfs. Menn
mega ekki gleyma því, að fram-
kvæmdir, gerðar nú úr dýru, er-
lendu efni, eru líklegar, ef ekki
vissar tii að verða myllusteinn
um háls, þegar verðlag breytist
aftur og greiða á hina háu
skuld með vörum, sem seldar
eru með venjulegu verðlagi. Við
Á gamlaárskvöld fluttu full-
trúar norrænna skálda ávörp í
gegn um útvarpsstöðvar Norð-
urlanda. Fulltrúi íslendinga var
Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi. Hin norrænu skáldin voru
Gunnar Reiss-Andersen af
hálfu Norðmanna, Gunnar Mas-
cott Silverstolpe af Svía hálfu,
Jarl Hemmer fyrir Finna og
Axel Juel af Dana hálfu. Ávarp
Davíðs fer hér á eftir:
ísland er ekki lengur einangr-
að. Áður gat það dregizt ár-
langt, að landar okkar hefðu
fréttir frá útlöndum. Nú fregn-
um vér atburðina samstundis.
Vér höfum að þessu leyti færzt
nær heiminum. Jafnvel fólkið,
sem býr hér út við ströndina,
hefir í vetur séð eldblossa í hafi
og heyrt skotdrunur bryndrek-
anna, tákn þeirrar siðmenning-
ar, sem nú drottnar í stór-
veldum Evi’ópu. Engin erlend
frétt hefir á síðari öldum gagn-
tekið hug vorn eins og vitneskj-
an um hörmungar hinna
finnsku bræðra vorra. Við höf-
um fyllst hryllingi og andstyggð
gegn því ofbeldi, sem þeir eru
beittir, en jafnframt dáum vér
hreysti Finna, og ekkert skilj-
um vér betur en eðli þeirra
þjóða, sem elska frelsi sitt og
sjálfstæði jafnt lífi sínu. Þótt
íslendingar til forna væru eng-
ir eftirbátar annarra í hernaði
og víking, þá ber þó þjóðin gæfu
erindi til þeirra um hinar
dreifðu byggðir, sem eru svo
lánsamir að framleiða megnið
af sínum lífsnauðsynjum sjálf-
ir, en misskilja hinar háu kaup-
gjaldstölur, eða sjá þær jafn-
vel í þeim hillingum, að þá lang-
ar til að ná í þær. Ef ég væri
maður kominn á þann aldur, að
mér færist að gefa öðrum góð
ráð, þá myndi ég segja við þá,
sem horfa nú vonaraugum til
Reykjavíkur: Lítið við og horfið
heim aftur. — Mér finnst þessi
saga líka eiga erindi til manna
utan Reykjavíkur af annari á-
stæðu og það einmitt nú. Á ég
þar við, ef að því yrði horfið af
brýnni nauðsyn að hækka nú
laun í bæjunum, þá mega hinir,
sem ekki eru eins tilfinnanlega
háðir dýrtíðarbölinu, ekki mis-
skilja þá ráðstöfun. Slíkt verður
ekki gert að gamni sínu og allra
sízt ef það opinbera tekur að
sér að hafa afskipti af þeim
málum, enda mun því bezt
kunnugt um hvað atvinnuveg-
irnir við sjóinn þola takmarkað
í þeim efnum.
Reykjavík, 18. des. 1939.
Stefán Jónsson.
eigum að halda okkur frá stór-
um framkvæmdum nú og reyna,
ef við getum, að safna kröftum
til nýrra átaka þegar um hæg-
ist og tímarnir verða hentugri
fyrir framkvæmdir. Allt annað
væri glapræði. Við munum því
nú aðeins gera framkvæmdir, er
fylla i sárustu eyðurnar í at-
vinnulífi okkar, og eru mjög að-
kallandi, eða gefa skjótan arð.
í sambandi við þessa kyrstöðu,
sem nú er nauðsynleg um skeið,
getum við þó glaðst yfir því,
hve miklar og margvíslegar
framkvæmdirnar hafa verið á
undanförnum árum. Fer hér
saman það tvennt, að við get-
um frekar af þessum ástæðum
staldrað við um tíma og að þær
hinar nýju og margvíslegu
framkvæmdir undanfarinna
ára hafa gert framleiðsluna
margvlslegri og afkastameiri en
áður, og skapað á sumum svið-
um verulega aukna atvinnu. —
Það, sem okkur ríður allra mest
á nú, er: Að við getum framleitt
handa okkur sjálfum, og fram-
leitt og selt öðrum fyrir sæmi-
legt verð og haldið uppi sigl-
ingum við aðalviðskiptaþjóðir
okkar.
Hvernig þetta tekst getum við
ekki spáð neinu um nú, — en
við getum þó í allri óvissunni
glaðst yfir því, áð í þeirri bar-
áttu, sem þjóðin nú heyir fyrir
hlutleysi sínu, tilveru sinni og
frelsi, er hún samhentari en
áður. Það var okkur mikið lán,
sem enginn íslendingur véfeng-
ir lengur, að andstöðuflokkarn-
ir hófu samstarf og höfðu í
nokkra mánuði áður en stríðið
til þess að varpa frá sér vopn-
um sínum. Að þessu leyti er
hún séTstæð meðal allra þjóða
Evrópu. Og ennþá er það bjarg-
föst trú hennar, að enginn sé
sá níðingur fæddur eða óbor-
inn, sem vegur að vopnlausri
þjóð. Og enga nýársósk eigum
vér hjartfólgnari í garð annarra
þjóða, en að þeim mætti auðn-
ast að fara að dæmi voru og
magnast þeirri friðarhugsjón,
sem vér eigum mesta og feg-
ursta. Því þrátt fyrir allt svlf-
ur andi mannúðar og réttlætis
yfir blóðvöllum Evrópu. Mann-
kynið þráir frið, hinn vopn-
lausa frið.
íslendingar hafa aldrei unnað
landi sínu heitara en í dag og í
vitund þeirra er gróandi og
vöxtur. Þó að ógnir stríðsins
teygi klær sínar upp undir land-
steinana, þá má þó fullyrða, að
dag er ísland friðsælasti blett-
urinn í allri Evrópu. í svartasta
vetrarskammdeginu hefir bless-
un friðarins yljað þjóðinni eins
og sólgeislar innst inn í hjarta-
rætur. Af heilum hug óskum vér
bræðraþjóðum vorum sama
hlutskiptis. Það er ekki aðeins
hið norræna ætterni, sem teng-
ir hug vorn órjúfandi tengsl-
um, ekki heldur lega landanna,
heldur umfram allt hugsjónir
vorar, sameiginlegt mat vort á
hinum andlegu verðmætum,
sem gefa lífi voru kjarna og
festu. Hlutverk Norðurlanda-
búa er mikið og voldugt, en vilji
þeirra einn og hinn sami til
varnar og frelsandi átaka. Þess
vegna treystum vér giftu vorri
og heilsum komandi ári bjart-
sýnir og fagnandi.
Nú hæklcar sól á lofti og dag-
inn lengir. Ég ber nýárskveðju
öllum, sem mál mitt heyra,
löndum mínum heima og er-
lendis og öllum norrænum
mönnum.
Fréttabréf tll Tímans.
Tíminn biður Tímamenn víðs-
vegar um land að senda blaðinu
öðru hverju fréttabréf úr byggð-
arlögum sínum. Einkum er það
vel þegið, að í slíkum bréfum
sé greint frá athafnalífinu,
framkvæmdum ýmsum og nýj-
ungum. Öll fréttabréf þurfa
að vera glögg og greinagóð og
skilmerkilega sagt frá öllu því,
er þau fjalla um, svo að ókunn-
ugir menn geti gert sér um það
skýra hugmynd.
Er Tíminn hinn þakklátasti
öllum þeim mörgu, sem við þess-
um tilmælum verða. Jafnframt
er þeim, sem hingað til hafa
staðið í bréfasambandi við blað-
ið, þakkað fyrir þá hugulsemi.
hófst, vanizt í samstarfi, sem
tekur sinn tima eftir harðar
deilur. Það er vissulega ekki
hægt að ná settum markmiðum
á erfiðum tímum, ef þau nást
ekki með sameiginlegu átaki.
Um margt hefir í þessu sam-
starfi tekizt að ná samkomlagi,
sem áður var um deilt; — en
samstarfið kostar oft mikla
vinnu. — Það kostar að sýna
sanngirni og víkja öfgum á bug.
Það er vissulega list út af fyrir
sig að deila. En það er fegri og
vandameiri list að semja kring-
um hið kringlótta borð. Og ég
held, að við höfum gott af að
temja okkur þá list um skeið dá-
lítið meir en við höfum gert:
Vonandi verður það einmitt
þessi list — samningar, orð-
heldni og tillitssemi, sem sigrar
að leikslokum ófriðarins, hvern-
ig, sem honum annars lýkur, án
þess er næsta erfitt að sjá og
skilja, hvernig hinn nýi tími þar
sem lífinu sé lifandi, á að skap-
ast og vara. Já, samstarf er okk-
ur nauðsynlegt. Það er t. d.
næsta erfitt að hugsa sér nú,
þegar skyndibreytingaT verða á
öllu verðlagi, hvernig ætti, ef
harðvítuglega væri. deilt milli
flokkanna og með fjórklofna
verkalýðshreyfinguna eins og
kommúnistar gengu frá henni,
að koma í veg fyrir vinnustöðv-
anir, víðtækar og hættulegar
þjóðinni allri. Eina ráðið til þess
að afstýra þjóðarvoða, er að fyr-
ir milligöngu samstjórnar hinna
þriggja flokka takist að leysa
málið — og þar verði þá öllum
aðilum sýnd sæmileg sanngirni.
Að þessari lausn hefir verið unn-
Áramétaræða
forsætisráélirrra
llutt t útvarpið 1. janúar 1940