Tíminn - 28.03.1940, Side 2

TÍMIM, fimmtiidagiim 28. marz 1940
134
‘gíminrt
Fimtudaginn 28. marz
ÁlÖgur
og atvinimlcysí
Víða úr heiminum berast þær
fréttir, að skattar séu hækkaðir,
ýmist til að standa straum af
auknum vígbúnaði eða til að
draga úr vaxandi atvinnuleysi,
sem er afleiðing styrjaldar-
ástandsins.
Þegnum hlutaðeigandi landa
eru yfirleitt svo ljósar þessar
tvær hættur, innrás fjandsam-
legra herja og aukning atvinnu-
leysisins, að þeir taka þessum
auknu byrðum möglunarlaust.
Jafnvel þeir, sem áður hafa
barizt gegn auknum sköttum,
hjálpa nú til að koma þeim í
framkvæmd.
Þetta er glöggur vitnisburður
um þann skilning þegnanna, að
í þessum tilfellum sé betra að
bera meiri sameiginlegar byrð-
ar en að safna í eigin sjóði eða
verja meiru í persónulega eyðslu.
íslendingar þurfa ekki að
leggja á sig auknar byrðar, sök-
um landvarnanna. Því fer betur
að við erum lausir við allar slík-
ar kvaðir.
En styrjaldarástandið skapar
kannske hlutfallslega meira at-
vinnuieysi hjá okkur en víðast
annarsstaðar.
Byggingarvinnan og saltfisk-
verkunin stöðvast að miklu leyti.
Ýmsar fleiri atvinnugreinar
hljóta að draga saman seglin.
Hættur atvinnuleysisins hljóta
að liggja öllum i augum uppi.
Trúir því nokkur, að fjárhags-
legt frelsi þjóðarinnar verði
varðveitt, ef fjöldi vinnufærra
manna verður starfslaus bón-
bjargarlýður?
Trúir því nokkur, að það muni
setja annað en glötunarmerki á
menningu og sjálfsbjargarhvöt
þjóðarinnar, ef hér myndast
fjölmenn sveit bölsýnna at-
vinnuleysingja?
Gagnleg verkefni skortir hér
ekki fyrir hinarvinnulausu hend-
ur. En það þarf fjármagn til
þess að hægt sé að beina vinnu-
aflinu að þessum framkvæmd-
um. Til þess að ná þessu fjár-
magni er tæpast um aðra leið
að ræða en þá, sem flestar aðrar
þjóðin fara um þessar mundir.
Þegnarnir, sem hafa sæmilega
getu, verða að leggj a á sig aukn-
ar byrðar til að skapa störf
handa þeim, sem ganga vinnu-
lausir og harðast hafa orðið úti
í lífsbaráttunni.
Það er áreiðanlega jafnnauð-
synlegt fyrir íslendinga að víg-
búast gegn atvinnuleysinu og
það er fyrir margar aðrar þjóðir
að hervæðast gegn hugsanlegri
innrás fjandsamlegra herja.
Þegar þetta hvorttveggja er
athugað í senn, — hinar auknu
byrðar, sem aðrar þjóðir leggja
á sig, og vaxandi atvinnuleysi
hér á landi — hlýtur þessi
spurning að vakna:
Hverj ar eru byrðarnar, sem ís-
lenzka þjóðin leggur á sig vegna
sameiginlegra þarfa hennar til
að mæta afleiðingum styrjald-
arástandsins?
Lítum á störf þingsins: í fjár-
lagafrv. fyrir 1941 er ekki gert
ráð fyrir neinum nýjum tekju-
stofnum, en lagt til að minnka
verklegar framkvæmdir um 35%,
ef hinir gömlu tekjustofnar
rýrna.
Fyrir þinginu liggur frv. um
innheimtu skatts af vaxtafé, sem
undanfarið hefir í stórum stíl
verið svikið undan skatti. Talið
er að mikill hluti þingmanna
kjósi heldur að láta draga úr
verklegum framkvæmdum rík-
issjóðs en að láta skattsvikarana
borga hin lögboðnu gjöld!
Tillögu fyrv. fjármálaráðherra
um að hækka skatt á einhleyp-
ingum, sem hagnast verulega á
dýrtíðaruppbótinni, hefir enginn
gaumur verið gefinn af þinginu.
Hinsvegar virðist sú tillaga
ætla að fara hraðbyri gegnum
þingið, að dýrtíðaruppbót há-
launamanna verði litlu lægri en
þeirra, sem eru láglaunaðir.
Þegar styrjöldin hófst, var
mikið um það rætt, að menn
ættu að sýna aukna sjálfsaf-
neitun. Það var sagt, að menn
yrðu að spara erlendan óþarfa-
Rafmagnsmálín á Alþingí
Alþýðuflokks- og Sjálfstæðismenn á þingi, að
undanskildum Pétri Ottesen, hindra framgang
frumvarpsins um rafveitulánasjóð.
34. blað
Bætur íyrír tjón af völdum
mæðiveikinnar
Áður hefir Tíminn skýrt frá
frumvarpi Framsóknarmanna
um rafveitulánasjóð, sem lagt
var fyrir yfirstandandi Alþingi.
Frumvarpið var borið fram í
neðri deild þingsins, og var því
vísað til fjárhagsnefndar til at-
hugunar. Nefndarmenn urðu
eigi á eitt sáttir um afgreiðslu
málsins. Meiri hluti nefndarinn-
ar,' þeir ' Sveinbjörn Högnason,
Steingrímur Steinþórsson og
Stefán Stefánsson, lögðu til að
frumvarpið yrði samþykkt. Telja
þeir í nefndarálitinu
„að ekki verði hjá því komizt,
varning. Því miður virðist þetta
— enn sem komið er — ekki
hafa orðið, nema orðin tóm.
Þannig hefir t. d. „luxus“bílun-
um verið sleppt lausum aftur.
Það er því augljóst, að stefn-
an hjá okkur er önnur í þessum
málum en hjá öðrum þjóðum.
í stað þess að leggja á sig
meiri byrðar vegna sameigin-
iegra þarfa þjóðarinnar, — því
að það er vissulega sameiginleg
þörf þjóðarinnar, að vinna gegn
atvinnuleysinu, — þá virðist
stefnan sú, að hver og einn eigi
nú að reyna að skara sem mest-
um eldi að sinni eigin köku.
Ef þróunin í atvinnumálun-
um og fjármálastefnan verður
hin sama áfram, hlýtur niður-
staðan að verða þessi: Fjöldi
manna lendir í neyð og hugar-
víli atvinnuleysisins, en marg-
ir þeirra, sem betur eru settir,
sleppa að mestu undan afleið-
ingum styrjaldarástandsins, og
sumir munu stórgræða á því, án
þess að þurfa að bera meiri op-
inberar byrðar.
Þetta eru framtíðarhorfur,
sem hljóta að valda hugsandi
mönnum áhyggjum.
Er ríkjandi meiri sjálfshyggja
hjá efnaðri borgurum hér á
landi en annarsstaðar, þar sem
slíkir þegnar taka nú á sig aukn-
ar sameiginlegar byrðar?
Það er kannske þægilegt, að
vera svo kaldrifjaður, að geta
stungið höfðinu í sandinn og
látast ekki sjá, þegar holskeflur
styrjaldarástandsinsvalda mörg-
um stórfelldu böli — ef hlutað-
eigandi aðeins kemst sjálfur
undan boðaföllunum. En það er
hvorki réttlátt né mannúðlegt.
Þessvegna ber að treysta því, ef
til þess kemur, að menn skorizt
ekki undan auknum byrðum, ef
neyð annarra kallar á þá til
hjálpar. Þ. Þ.
að láta þá, sem fyrstir hafa
fengið aðstoð hins opinbera til
að fá rafveitur hjá sér, og
höfðu til þess bezta aðstöð-
una, hjálpa eitthvað til að
veita þessum þægindum til
annarra, sem eftir eru og eiga
mun erfiðari aðstöðu."
Þá telja þeir einnig óhjá-
kvæmilegt, að ríkið leggi fram fé
til að greiða fyrir útbreiðslu raf-
orkunnar eins og gert var ráð
fyrir í frumvarpinu, og að nokk-
ur fjárhæð verði tekin á fjárlög
í því skyni.
Minni hluti nefndarinnar, Jón
Pálmason og Ásgeir Ásgeirsson,
lögðu hinsvegar til að frum-
varpið yrði fellt.
Pétur Ottesen, þingmaður
Borgfirðinga, flutti nokkrar
breytingartillögur við frum-
varpið. Aðalatriðin í tillögum
hans voru, að framlag úr ríkis-
sjóði til rafveitulánasjóðsins
skyldi fastákveðið, 50 þúsund
krónur á ári, og að í stað þess
að miða gjaldið frá rafveitun-
um við upphæð ríkisábyrgðar,
skyldi það miðað við vélaafl
stöðvanna. Lagði hann til, að
gjaldið yrði 1 króna á ári fyrir
hvert kilowatt fyrstu 5 árin,
hækkandi á 5 ára fresti, og yrði
hæst 8 krónur á kw. á ári. Gjald-
ið skyldi greitt af öllum vatns-
aflstöðvum, sem hafa 100 kilo-
wött eða þar yfir.
Við umræður um frumvarpið
lýstu flutningsmenn þess yfir,
að þeir myndu samþykkja
breytingartillögu Péturs Otte-
sen, þar sem þeir litu svo á, að
ekki skipti miklu máli hvort
gjaldið frá rafstöðvunum yrði
reiknað af vélaorku þeirra eða
upphæð ríkisábyrgðar. En með
tillögum P. O. var viðurkennd
sú stefna frumvarpsins, að taka
gjald af þeim rafstöðvum, sem
fyrir eru, sem hafa verið reist-
ar með aðstoð ríkisins, þar sem
skilyrði eru bezt til rafvirkjun-
ar, og verj a þvi til þess að greiða
fyrir útbreiðslu rafmagnsins.
Er þetta í fullu samræmi við
stefnu og framkvæmdir Norð-
manna í þessum málum.
EA breytingartillögur Péturs
Ottesen komu ekki til atkvæða
í þinginu, því að áður var borin
upp frávísunartillaga þeirra
Jóns á Akri og Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, og var hún samþykkt með
atkvæðum allra viðstaddra
Sjálfstæðismanna, annarra en
P. O., allra Alþýðuflokksmanna
og kommúnista. Á móti frávís-
unartillögunni greiddu atkvæði
Framsóknarmenn, Pétur Otte-
sen, Jón ívarsson og þingmenn
Bændaflokksins.
Þeir, sem harðast hafa staðið
gegn þessu frumvarpi, eru full-
trúar þess fólks, sem ríkið er bú-
ið að veita aðstoð til að fá raf-
magnið. Árið 1933 samþykkti Al-
þingi ríkisábyrgð fyrir Reykja-
víkurbæ fyrir láni til Sogsvirkj-
unar, Sama árið var veitt ríkis-
ábyrgð fyrir láni til rafveitu á
Blönduósi, en fyrir ári síðan
fengu ísfirðingar samskonar að-
stoð. Árið 1937 er svo veitt á-
byrgðin fyrir Akureyri. Fleira
mætti telja. Alltaf þegar slíkar
ábyrgðir hafa verið veittar, hafa
flutningsmenn þeirra mála á Al-
þingi lýst með mörgum orðum
þeirri stórkostlegu þýðingu, sem
raf virkj unarf ramkvæmdirnar
myndu hafa fyrir viðkomandi
staði, og keppzt um að auglýsa
sem rækilegast fyrir þingheimi,
að framkvæmdirnar væru reist-
ar á fjárhagslega traustum
grundvelli, svo að fyrirtækin
gætu hæglega borið sig og á-
hætta ríkisins af ábyxgðunum
væri engin. En svo þegar farið
er fram á, að þær rafstöðvar,
sem hafa fengið þessa mikils-
verðu aðstoð ríkisins, launi þá
hjálp þjóðarheildarinnar með
því að greiða lítilsháttar gjald i
sjóð, til þess að hægt verði að
veita lán til áframhaldandi raf-
virkjunarframkvæmda, þá rísa
þessir sömu menn, þingmenn
Reykjavíkur, Jón á Akri, Finnur
Jónsson og Sigurður Hlíðar, upp
til mótmæla og gerast forvígis-
menn í þeirri „samfylkingu“,
sem hindrar framgang þessa
réttlætismáls.
Nokkrir Sjálfstæðismenn á
þingi hafa nú borið fram frum-
varp til laga um raforkuveitu-
sjóð. Ætlast þeir til að ríkissjóð-
ur greiði í sjóðinn 30 þúsund
krónur á ári í 10 ár, en gera ekki
ráð fyrir frekari fjáröflun. Er
þetta því mjög lítið, samanbor-
ið við fjárþörfina til rafveitu-
framlcvæmda, og eigi er heldur
fulltryggt, að framlagið yrði öll
árin greitt úr ríkissjóði, þó
að nú yrði ákveðið í lögum.
Kaupstaðirnir, sem hafa byggt
rafstöðvar á undanförnum ár-
um, hafa tekið lán erlendis til
greiðslu á stofnkostnaðinum.
Þeim hefir ekki nægt að fá lán
í öðrum löndum til greiðslu á
útlendu efni til stöðvanna, held-
ur hafa þeir líka fengið þar lán
til að greiða með vinnulaun við
byggingu þeirra, að mestu eða
öllu leyti. Þetta verður að teljast
mjög óheppileg leið fyrir þjóð,
sem vill vera fjárhagslega sjálf-
stæð, og alls ekki fær leið öllum
þeim, sem vilja koma upp raf-
stöðvum hér á landi í framtið-
inni og hafa til þess skilyrði frá
náttúrunnar hendi. Er því óhjá-
kvæmilegt að safna fé innan-
lands í þessu skyni. Hér hefir
verið bent á þá aðferð til fjár-
öflunar, að ríkissjóður leggi fram
Fjárveitingavald hins íslenzka
ríkis hefir veitt oss bændum á
fjárpestarsvæðunum allmikla
hjálp. Hjálp sú hefir bjargað
ýmsum frá algerðu fjárhagslegu
hruni, og forðað því að fólkið
flytti burtu.
Nokkrir fjáreigendur á pest-
arsvæðunum hafa þó orðið af-
skiptir allri hjálp. Búlausir
menn í sveitum, og heimilisfeð-
ur í smáþorpum, sem í mörgum
tilfellum lifa að miklu leyti á
sauðfjárframleiðslu, hafa engr-
ar aðstoðar notið. Þessir menn
þurfa að njóta sama stuðnings
og bændurnir sjálfir, t. d með
því að styrkja lambaeldi hjá
þeim á sama hátt og bændum.
Það er hin mesta nauðsyn, að
ungu mennirnir flytji ekki á
mölina, og eldri mennirnir, sem
búnir eru að eyða 10—20 starfs-
árum í sveit, og átt hafa sér til
framfæris og ánægju 30—60
kindur, eiga vitanlega alveg eins
skilið einhverja hjálp og bænd-
urnir sjálfir Allt eru þetta menn,
sem eru að reyna að koma
fyrir sig eignum, svo að þeir geti
reist bú. Þá viðleitni verður frek-
ar að styðja en uppræta. Nægur
er atvinnuleysingjahópurinn í
landinu.
Ýmsir þorpsbúar lifa að all-
miklu leyti á sauðfé. Þessir menn
hafa mist sauðfé sitt, ekki síð-
ur en bændur, og þeim er ómögu-
legt fyrir fátæktarsakir, að koma
fyrir sig fjáreign að nýju, ef
þeim er engin aðstoð veitt. Fyr-
ir sumum þessara manna blasir
við sveitarframfæri, ef þeir geta
ekki aftur eignazt kindur.
Atvinnuháttum í þorpunum á
pestarsvæðunum er þannig hátt-
nokkurt fé, en auk þess yrði lagt
gjald á þær rafveitur, sem kom-
ið hefir verið upp að undan-
förnu, og sem hafa bezt skil-
yrði til að bera sig. Einmitt nú
er heppilegur tími til að hefja
slíka fjársöfnun. Þeir, sem hafa
rafstöðvar, græða stórfé á því
að hafa fengið rafmagnið áður
en verðhækkunin af völdum
stríðsins skall yfir, þar sem þeir
sleppa við að greiða verðhækk-
un á útlendu ljósmeti og elds-
neyti, sem aðrir verða að borga.
Er sanngjarnt að þeir leggi fram
nokkuð af þeim beina hagnaði
til þess að stuðla að því, að fleiri
geti fengið þessi dýrmætu þæg-
indi áður en mjög langt líður.
Málstaður þeirra, sem mest
heimta af öðrum enminnstuvilja
fórna, hefir sigrað á Alþingi í
bili. Þrátt fyrir það mun verða
haldið áfram að vinna fyrir mál-
ið, í von um betri árangur1 síðar.
Skúli Guðmundsson.
að, að hafi verkamennirnir ekki
nokkra landbúnaðarframleiðslu,
þá hafa þeir mjög lítið til að
lifa á. Atvinnan við daglauna-
vinnu er ekki það mikil. Þorp
eins og Blönduós má t. d. telja
hreint landbúnaðarþorp.
Það verður að breyta fram-
kvæmd mæðiveikihjálparinnar
í þá átt, að allir sauðfjár-
eigendur á pestarsvæðunum fái
stuðning til lambaeldis.
Kostnaðarauki við þetta yrði
ekki stórmikill. Sauðfjáreign
þessara manna var ekki það
mikil, áður en pestin fór að
geysa.
Hannes Pálsson,
Undirfelli.
VIGSLUKVÆÐI
Flutt við vígslu „Keflvíkings“,
báts samvinnuútgerðarfélags
Keflavíkur.
Hvar sem hönd styður hönd
knýtast bróðurleg bönd
eins og bragur við örfandi lag. —
Ef vér leggjumst á eitt
er oss lánið það veitt
að vér lifum þann hamingjudag,
þegar samvinna sönn
gegn um sigrandi önn
veitir sundruðum mátt til að
efla sinn hag.
Úti um sveitir vors lands
kenndi brátt þessa bands,
þar var brýnust vor samvinnu
þörf.
Andinn framsóknar frjáls
hvatti menn þar til máls,
og þeir mættust við skyldunnar
störf.
Æskan vaknaði við,
heyrði vatnanna nið,
hlýddi á vorboðans hvatningu,
hugprúð og djörf.
Nú varð stormur og stríð
háð af stórhuga Iýð
um vort strjálbyggða .hrjóstruga
land.
Lokasigrinum senn
fagna samvinnumenn.
Fram í söguna tengja þeir band
tvinnað ættjarðarást,
sem að aldregi brást,
svo að ekkert í heimi fær búið
því grand.
Því skal kátt hér í kvöld,
— fagni „Keflvíking“ öld,
er hann kemur, vor traustbyggði
knör.
Auðnan fylgi ’honum æ
yfir sólroðinn sæ
og á svarrandi úthafa för.
— Heill þér samvinna sönn!
Gegn um sigrandi önn,
vertu sómi vors föðurlands,
skjöldur og hjör.
Hallgr. Th. Björnsson
Víðhorí sveítastúlkunnar
Jónína S. Líndal:
Það ber oft við, að sjá má
greinar, bæði í blöðum og tíma-
ritum, sem ræða um brottflutn-
ing sveitafólksins til kaupstað-
anna og þá einkum til Reykja-
víkur. Ber þá oft að þeim brunni,
að mikið af þessum flutningi sé
kvenfólkinu að kenna, og sér-
staklega ungu stúlkunum. Sum-
ar þessar greinar eru vinsam-
lega skrifaðar, í því skyni að
leita hinna réttu orsaka, en þó
bregður út af því. Hefi ég orðið
þess vör, að mörgum ungum
stúlkum mun finnast við lestur
þessara greina, að þær séu sak-
aðar um léttúð, kæruleysi eða í-
stöðuleysi.
É hefi áður minnzt á það í
lítilli blaðagrein, að ég teldi
brottflutning ungu stúlknanna
úr sveitinni oft vera fyrir þá sök,
að þær vöntuðu atvinnu, eink-
um yfir veturinn, þar sem allur
iðnrekstur væri þaðan horfinn,
— horfinn til Reykjavikur og
stærri bæjanna. Smábæir og
kauptún eru ekkert betur sett í
þessu efni. Allar ungar stúlkur
leita þaðan burtu, og jafnan til
Reykjavíkur. Það bjóðast nógar
vistir hjá frúnum í Reykjavík,
við gólfþvott og ýmsa vinnu. Það
er oft kaup í boði, sem lætur vel
í eyrum þeirra stúlkna, sem að-
eins hafa unnið foreldrum sín-
um, fengið hjá þeim fæði og
klæði, en lítið af peningum í
lófann. Útþráin og æfintýraþrá-
in býr í brjóstum þeirra, og þær
fara til að afla sér fjár og frama
í vistum í Reykjavík.
En fjáröflunin verður ekki
eins drjúg í skiptunum og
þær væntu eftir. Kaupið þeirra
hrekkur ekki meir en fyrir sokk-
um og skóm, og stundum fer
megnið af því í húsaleigu. Þær
verða því að eyða kaupinu sínu
frá næsta sumri á undan til þess
að geta klætt sig, og jafnvel líka
þeim peningum, sem þær kunna
að hafa átt í sparisjóðsbók. Nú
verða þær þess oft varar, að
það er ekki litið á þær sem jafn-
ingja, eins og þær höfðu áður
vanizt heima í sveitinni. Þær
eru nú aðeins verkfæri, sem not-
að er til nauðsynlegra starfa.
Þær, sem áður höfðu vanizt
kyrlátu, hlýju heimilislífi heima
hjá foreldrum og systkinum,
finna nú að þær þurfa að afla
sér samúðar og skemmtunar ut-
an heimilisins, — skemmtunar,
sem stundum reynist miður
heppileg fyrir óreyndar sveita-
stúlkur, og gæti máske eitthvað
af þeim æfintýrum, sem þær
leiðast út í fyrir heimilisleysi,
orðið að inngangi að pólska æf-
intýrinu og öðru slíku.
Oftast koma stúlkurnar heim
aftur a. m. k. yfir sumartímann.
Myndu þá margar þeirra vilja
staðnæmast heima, ef þær
fengju starf, sem þær vildu una
viö. Einkum er það þá vetrar-
vinnan, sem þær vanta, síðan
iðnaðurinn hvarf burtu úr sveit-
unum. Nokkrar stúlkur í hverri
sveit hafa atvinnu við heyskap
á sumrum. Þó fækkar þeim óð-
um, eftir því sem ræktunin fer
vaxandi, og meira verður af vél-
tæku landi. Allt miðar að þvi að
fækka stúlkunum við sveitavinn-
una, flytja þær í síldina á sumr-
in og til Reykjavíkur á vetrum.
Ég tek eitt lítið dæmi þessu til
sönnunar.
Heimili, sem ég þekkti, veit ég
að fyrir 50—60 árum hafði sex
vinnukonur, sem flestar unnu
að tóskap á vetrum og heyskap
á sumrum. Þá var tætt og
spunnið, ofið, prjónað, þæft, lit-
að og saumað allt, sem þurfti
til klæðnaðar á heimilisfólkið,
auk þess skinnsokkar og skó-
fatnaður allur, og stundum voru
unnin vaðmál, sem seld voru til
Reykjavíkur. Á þessu sama
heimili eru nú 1—2 kaupakonur
á sumrum og oftast 1 vetrar-
stúlka. Þarna er þá atvinna fyr-
ir eina stúlku yfir árið, þar sem
áður voru 6. Tóskapurinn, sem
áður var handunnin, er nú unn-
inn með vélum, og þó ekki unn-
ið nema lítið á við það, sem áður
var. Vaðmálin eru að mestu
horfin, en saumaskapur, að
minnsta kosti öll ytri föt karl-
manna, fer fram á verkstæðum,
oftast í Reykjavík, og verka-
mannafatnaður allur er keyptur
saumaður frá verkstæðum þar.
Fjármagn landsins hefir í
seinni tíð dregizt óðfluga til
Reykjavíkur. Þangað hafa flutt
efnamenn landsins, og lagt fé
sitt í ýmsan atvinnurekstur.
Allur sá atvinnurekstur þarf
fjölda af starfsfólki. Vegna þess
hafa heilar fjölskyldur flutt sig
úr sveitum landsins til þess að
vinna við ýmsan iðnað, sem þar
hefir verið stofnsettur á síðari
árum. Mætti nefna fjölda af
dæmum því til sönnunar, ef þörf
gerist.
Nokkuð hefir verið gert af því
opinbera til þess að viðhalda og
efla heimilisiðnað í sveitum
landsins. Má þá fyrst og fremst
nefna styrkveitingar til kaupa
á spunavélum og prjónavélum,
sem víða hefir komið að góðu
gagni, en þó víðast aðeins á iðn-
aði til heimilisþarfa. Heimilis-
iðnaður, sem gefur beinlínis
nokkrar tekjur, er fremur sjald-
gæfur, en þó má finna þess
nokkur dæmi.
Ef fólksstraumurinn úr sveit-
unum á ekki stöðugt að halda
áfram, og skapa bæði sveitum
og bæjum meiri og meiri vand-
ræði, verðum við að fá at-
vinnurekstur heim í sveitirnar,
sem skapi ungu fólki vetrar-
vinnu, starf, sem það getur unn-
ið að yfir veturinn, og haft
framfærslu af, að minnsta kosti
á við það, sem því býðst í bæj-
unum. Þó að fólkið hafi atvinnu
við heyskap yfir sumartímann,
er það ekki nóg. Sú framleiðsla
getur ekki greitt svo hátt kaup,
að hægt sé að lifa á því allt árið.
Það er heldur ekki hollt fyrir
ungt fólk að vinna aðeins nokkr-
ar vikur á ári, eins og í síld á
Siglufirði, og ekkert annan tíma
ársins. Slíkt fyrirkomulag skap-
ar iðjuleysi og allt það böl, sem
því fylgir, ógæfu einstaklinga
og þjóða.
Helzta hráefnið, sem íslenzkt
sveitafólk hefir, er ullin. Hún er
seld óunnin út af heimilinu og
út úr landinu. Er það ekki stór
smán fyrir okkur, að selja ullina
burt úr sveitunum, án þess að
vinna hana, og láta unga fólkið
flýja burtu í leit eftir atvinnu?
Og verða að sætta sig við at-
vinnu á þeim stöðum, sem ýms
lífsskilyrði eru miklu örðugri og
óheilnæmari en þau, sem okkar
ágætu sveitir hafa að bjóða. Við
megum ekki staðar nema fyrr
en við höfum komið okkur svo
fyrir, að við getum unnið alla
okkar ull sjálf, sem næst þar
sem hún er framleidd, og kom-
ið henni í arðbæra iðnvöru.
Þarna er geisimikið verkefni
fyrir hendi. Ætti það að vera
okkur sveitafólkinu stórt metn-
aðarmál, að skapa okkur nýjan
þrótt og nýjar og bjartar vonir
um framtíð sveitanna.
Fyrsta skilyrðið til þess að
nokkuð verulegt geti áunnizt í
þessu efni er það, að kembivél-
ar séu settar upp víða um land-
ið, og sumstaðar spunavélar.
Handspunavélar eru líka nú orð-
ið víða til, og mætti spinna á
þær margfalt meira en gert er,
væru þær knúnar með rafmagni.
Fjöldinn allur er líka til af
prjónavélum, og mætti vinna
margfalt meira á þær en gert er
víðast hvar.
Samhliða kembivélunum og
spunavélunum þyrfti að rísa upp
öflugar vinnustofur, prjónastof-
ur, vefstofur, saumastofur, og