Tíminn - 02.07.1940, Page 1

GÍSLI GUÐMUNDSSON (ábm.)
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
24. árg.
Reykjavík, þriðjudagmn 2. júlí 1940
67. blað
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
DDUHÚSL Lindargðtu
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargðtu 1 D.
Slml 2323.
PRENTSMHÐJAN EDDA hJT.
Slmar 3948 og 3720.
Sambandsþíng ungmennafélaganna
90 ungmennaiélög með 4000 meðlimum
mwmi m

fHi
Sigurður Kristinsson, forstjóri Sambands íslenzkra
samvinnufélaga, er sextugur í dag. Tíminn flytur hon-
um árnaðaróskir og þakkir.
Japanir ókjrrast
Heríoríngfarnír kreljasf pess, að aukín séu
japönsk áhri! í Asíu
13. sambandsþing Ung-
mennafélags íslands var
haldið í íþróttaskólanum í
Haukadal dagana 20.—22.
júnímánaðar.
Fulltrúax þeir, er þingið sátu,
voru alls 29 frá 6 héraðssam-
böndum og nokkrum einstökum
félögum. Var þetta hið fjöl-
mennasta sambandsþing, sem
háð hefir verið, og kom þar fram
vaxandi þróttur og trú á bjartari
framtíð félagsskaparins.
Forseti U. M. F. 1, séra Ei-
ríkur Eiríksson, setti þingið og
minntist í ræðu sinni fornraT
frægðar staðarins, þar sem Ari
fróði Þorgilsson starfaði. Hann
óskaði þess, að ungmennafélögin
yrðu arftakar hans um að
vernda íslenzkt mál og íslenzkt
þjóðerni. Hann eggjaði æskuna
á að vera þjóðlega, hugsjóna-
ríka og fórnfúsa og kvað það
enda koma í ljós, að hún væri
það. Þegar mörg önnur félög
drægu saman segl og aflýstu
fundum, fjölsæktu ungmenna-
félagar sambandsþing sitt.
Starfsemi U. M. F. t.
í U. M. F. í. eru nú um 90 fé-
lög, en voru 69 á síðasta sam-
bandsþingi. Enn eru þó allmörg
ungmennafélög, sem standa ut-
an við það. Tala félagsmeðlima
er um 4000. Undanfarin ár hefir
U. M. F. í. haft í þjónustu sinni
menn, sem ferðazt hafa um
landið og flutt erindi á fundum
ungmennafélaganna og hvatt til
starfa. Slíkir sendimenn hafa
farið um Borgarfjörð, Dali,
Snæfellsnes, Vestfirði, Húna-
þing og Þingeyjarsýslur. Hafa
til þessara ferða ráðizt Halldór
Kristjánsson á Kirkjubóli, Daní-
el Ágústínusson og Einar Krist-
jánsson á Leysingjastöðum.
U. M. F. I. hefir einnig stutt
og rekið umferðarkennslu í
íþróttum og garðrækt. Haukur
Jörundsson, kennari á Hvann-
eyri, ferðaðist á vegum sam-
bandsins sumarið 1938 um Suð-
urland og 1939 um Borgarfjörð
og leíðbeindi um garðrækt.
Helgi Júlíusson, íþróttakenn-
ari á Leirá, veitti tilsögn í leik-
fimi og frjálsum íþróttum á
Snæfellsnesi og i Borgarnesi
síðastliðinn vetur.
Á síðustu misserum hefir U.
M. F. í. gefið Þjóðræknisfélagi
Vestur-íslendinga nokkur
hundruð myndir af Jóni Sig-
urðssyni forseta.
Störf
sambandsþingsiiis.
Eins og að líkum lætur, voru
samþykktar margar tillögur og
áskoranir á sambandsþinginu.
Skríðuföll og vatna-
vextír valda stór-
tjóni
Tjónið er gííurlegt í
EskiSjarðarkauptúni
Aðfaranótt laugardagsins
síðastliðins geisaði austan- og
suðaustanveður víða um Aust-
urland og Suðausturland. Fylgdi
því fádæma mikil rigning, sem
olli gífurlegu tjóni í Eskifirði,
og víðar voru brögð að skriðu-
föllum og skemmdum af völdum
úrkomunnar. Sumstaðar krókn-
aði nýrúið fé.
Benedikt Quttormsson, banka-
útibússtjóri í Eskifjarðarkaup-
túni, skýrði blaðinu svo írá
tjóni þvi, er þar varð:
— Stórrigning, meiri en dæmi
eru til hér, var á laugardags-
(Framh. á 4. slOu)
Ákveðið var að láta fram fara
almenna atkvæðagreiðslu inn-
an ungmennafélaganna um það,
hvort taka skuli upp að nýju í
sambandslögin ákvæði um
drengskaparheit allra meðlima
um að neyta ekki áfengis.
Samþykkt var að leita eftir
samvinnu við skógrækt ríkisins
um útvegun skógplantna handa
ungmennafélögunum. Ennfrem-
ur að héraðssamböndin þreifuðu
fyrir sér um möguleika til að
koma upp og reka uppeldis-
stöðvar fyrir trjáplöntur, sé
ekki unnt að fullnægja eftir-
spurninni á annan hátt. Jafn-
framt var skorað á stjórnar-
völdin að láta ágóðann af happ-
drættinu renna til skógræktar,
að minnsta kosti í þrjú ár, þeg-
ar háskólabyggingin er greidd.
Sambandsþingið lýsti yfir því,
sem eindreginni stefnu ung-
mennafélaganna, að endurheimt
yrði fullt og óskorað frelsi og
sjálfstæði íslenzku þjóðarinnar.
Ræktunarmál voru allmikið
rædd á þinginu og ákveðið að
leggja aukna áherzlu á umferða-
kennslu í garðrækt og því beint
til héraðssambandanna að at-
huga, hvort þau gætu ekki haft
leiðbeinendur í ræktunarmálum
á sínum vegum.
Sambandsþingið skoraði á í-
þróttasamband íslands, að
breyta svo lögum sínum, að ung-
mennasamböndin gætu gengið í
það sem heild og sent keppend-
ur á íþróttamót þess. Jafnframt
hét það á í. S. í. að taka upp
glímukeppni á allsherjarmótinu.
Skorað var á ungmenhafélög-
in að selja ekki tóbak á opinber-
um samkomum sínum.
Stjórn U. M. F. í. var heimil-
að að ráða fastan starfsmann og
opna skrifstofu í Reykjavík jafn
fljótt og fjárhagur leyfði, en þar
til svo skipaðist skyldi hún hafa
menn i þjónustu sinni á svipað-
an hátt og verið hefir, og halda
áfram umferðakennslu í íþrótt-
um, söng og leiklist, svo sem
föng væru á.
Vigfús Guðmundsson, gest-
(Framh. á 4. siSu)
Skógræktarfélag íslands hélt aðal-
fund sinn að Laugarvatni s. 1. laugar-
dag. Var fundurinn einn hinn fjöl-
mennasti, sem félagið hefir haldið, en
fundarmenn voru flestir úr Reykjavik
og Ámessýslu. Skógræktarfélagið heflr
starfað í 10 ár. Á fundinum var veitt
yfirlit um starfsemina þennan fyrsta
áratug. Eru þar merkustu atriðin starf-
ræksla skógræktarstöðvarinnar í Foss-
vogi, friðun Bæjarstaðaskógar, útveg-
un og úthlutun trjáplantna til gróður-
setningar, útgáfa tímarits, fræðslu-
fundir og útvarpskvöld, sem miðað
hafa að þvi að vekja áhuga fyrir skóg-
ræktarmálum. Þá hefir félagið fengið
umráðarétt yíir gróðrarstöðinni ,við
Rauðavatn og vinnur að frlðim skógar.
kjarrs í Elliðavatnslandi, með það fyrir
augum, að þar verði komið á fót eins-
konar þjóðgarði fyrir höfin-staðinn.
Á fundinum var kosin nefnd manna
til þess að undirbúa stofnun skóg-
ræktarfélags fyrir Ámeshsýslu, sem
starfi eins og önnur þegar stofnuð
sýsluskógræktarfélög í samvinnu við
Skógræktarfélag íslands. Voru kosnir
í nefndina: Einar Pálsson bankaúti-
bússtjóri að Selfossi, Jón Ingvarsson
verkstjóri, Helgl Kjartansson, Hvammi,
Vemharður Jónsson, Selfossi, og Guð-
mundúr Ólafsson kennari að Laugar-
vatni. Kom það fram á fundinum, að
stofna þyrfti skógræktarfélög i hverri
sýslu og jafnvel í hverri sveit, þegar
stundir líða. Formaður félagsins, Ámi
G. Eylands, baðst undan endurkosn-
ISigurður
Sigurðsson
fyrrverandi búnaðarmálastjóri,
andaðist í gær eftir langa legu
og þunga.
Síldarverksmiðjan
nýja á Raufarhöin
fullger
Frásögn Péturs Sig-
geírssonar
Byggingu hinnar nýju síldar-
verksmiðju á Raufarhöfn er nú
lokið og verður byrjað að taka
þar á móti síld til vinnslu inn-
an fárra daga, ef afli fæst. Er
þar með náð nýjum áfanga í
sögu síldariðnaðarins.
Tíðindamaður Tímans hefir
átt símtal við Pétur Siggeirsson,
sveitarstjórnaroddvita á Odds-
stöðum, sem verður verksmiðju-
stjóri á Raufarhöfn, og spurt
hann um hina nýju verksmiðju.
— Sjálft vélahús verksmiðj-
unnar var byggt í fyrrasumar,
mælti Pétur. í vetur hófst vinna
við verksmiðjubygginguna í
marzmánmði og var unnið í marz
óg apríl eftir því sem veðrátta
leyfði. Maímánuð allan og júní-
mánuð unnu 150—160 manns
látlaust að verksmiðjusmíðinu.
Er nú svo komið’, að verksmiðju-
byggingunni og smíði þeirra
mannvirkja, er henni fylgja, er
að mestu leyti lokið og vantar
nú aðeins nokkra hluti, sem
væntanlegir eru með næstu
skipsferð, til verksmiðjunnar.
Tvær miklar síldarþrær hafa
verið byggðar og taka þær báð-
ar til samans 27 þúsund síldar.
Lýsisgeymár eiga að vera tveir,
og taki hvor 2 þúsund smálestir.
Er annar þeirra fullger. Lönd-
unarbryggja hefir einnig verið
(Framh. á 4. síðu)
ingu, og var Valtýr Stefánsson ritstjóri
kosinn í stjórnina í hans stað. Aðrir
stjómarnefndarmenn eru Guðmundur
Marteinsson forstjóri (endurkosinn á
fundinum), Maggi Júl. Magnús læknir,
H. J. Hólmjárn loðdýraræktarráðu-
nautur, Hákon Bjarnason skógræktar-
stjóri og Guðbrandur Magnússon for-
stjóri. Árið 1930 voru félagsmenn 220,
en nú eru þeir 500. Eign félagsins er
bókfærð 16 þúsund krónur. Fundurinn
sendi Sigurði Sigurðssyni kveðju. og
þakkarskeyti sem aðalstofnanda fé-
lagsins. Skógræktarfélagið má nú telj-
ast að vera komið yfir byrjunarörðug-
leika. Með vaxandi skilningi almenn-
ings á gildi skóga og trjágróðurs má
vænta sívaxandi árangurs af starf-
semi Skógræktarfélags íslands.
t t r
Mjólkurverðlagsnefnd ákvað á laug-
ardaginn að hækka útsöluverð mjólkur
um 6 aura hvern lítra. Verð mjólkur-
innar er þvi nú 54 aurar fyrir hvern
lítra hér í Reykjavík.
r r r
Rauði kross íslands og barnavernd-
arráð hafa undanfamar vikur haft
með höndum umfangsmikinn undir-
búning að því, að koma börnum úr
Reykjavíkurbæ til sumardvalar i sveit.
Lagði stór hópur barna, alls um 150,
af stað i morgun norður að Laugum í
Þingeyjarsýslu, þar sem þau dvelja í
sumar. Annar hópur bama fór í morg.
un austur að Brautarholti á Skeiðum,
Japanir gera sig með degi
hverjum líklegri til að nota sér
tækifæri það, sem þeim veitist
nú, til að auka völd sín og áhrif
í austanverðri Asíu á kostnað
vesturveldanna, þegar þau eiga
fullt í fangi annars staðar.
Eins og kunnugt er, settu þeir
fyrir nokkru Frökkum ýmsa
kosti um stjórnarathafnir í
Indo-Kína, sem þeir voru til-
neyddir að ganga að.
Nú hafa hinir helztu menn
japanska hersins áréttað þessa
nýju stefnu Japana í Asíumál-
þar sem dvalarheimili er starfandi á
vegum Vorboðans.
r t r
Undanfarin ár hefir verið gerður
allmikill undirbúningur að því, að
reisa Hallgrímsldrkju að Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd. í fyrra vor var
byrjað að steypa grunn og kjallara
byggingarinnar, en timi vannst ekki
til að ljúka við eins mikið og fyrir-
hugað var. Þessa dagana stendur til
að byrja vinnu að nýju við kirkju-
bygginguna og á nú að steypa kjall-
araloftið og ganga þann veg frá því,
sem gert hefir verið, að ekki sé hætt
við skemmdum, þótt hlé kunni að
verða á byggingunni hin næstu árin,
vegna hinna óviðráðanlegu erfið-
leika, er hvarvetna steðja að. Til þess
hluta verksins, sem nú er verið að
byrja á, verður notað sement, sem til
er frá síðastliðnu ári. Auk bygging-
arframkvæmdanna er í ráði að laga
til í kringum kirkjuna.
r r t
Eftir ýmsum fregnum að dæma, er
Tíminn hefir fengið úr þeim sveitum,
þar sem vætusamast hefir verið í sum-
ar, og sólarminnst, er allt útlit fyrir
að gras verði rýrt í fallinu og hey
sætist illa upp, þótt sæmilega sýnist
sprottið. Veldur þessu, að grasið er i
gisnara lagi og fíngresið hefir sprott-
ið lakar venju, þegar hlýviðrasamara
er og sólfar meira.
um og afhent stjórnarvöldum
landsins ávarp eða yfirlýsingu,
þar sem þess er kröftuglega
krafizt, að tækifæri það, sem nú
bjóðist, er Evrópuþj óðirnar ber-
ast á banaspjótum og sumar eru
máttvana og flakandi í sárum,
verði ekki látið Japönum úr
greipum ganga, án þess að hag-
nýta það betur en orðið er.
Blöðin í Japan láta það hik-
laust uppi, að engin ástæða sé
til þess fyrir japanska flotann,
að vægja fyrir flota Breta né
Bandaríkjamanna austur þar
eða forðast árekstra við þá. Þau
benda einnig á það, að ýmsar
Evrópuþjóðir, sem eiga nýlendur
austur þar, séu þess allsendis
ekki umkomnir framar að
stjórna þeim, og tengsl öll séu
slitin milli þessara nýlendna og
yf irráðaþj óðanna.
Jafnframt þessum ógnunum,
er Japanir hafa í frammi, gætir
sívaxandi óróa víða þar eystra.
Er það bæði vegna undirróðurs
af hálfu þeirra, sem vænta sér
(Framh. á 4. síðu)
Fyrsti síldarafl-
inn lagður á land
Gott veiðiveður nyrðra
Fyrstu síldveiðiskipin, sem sild
hafa aflað á þessu sumri, komu
til Siglufjarðar í gær, þrjú í gær-
morgun, en eitt síðdegis. Voru
það Rúna, Geir, Liv og Nanna.
Öll höfðu þau fengið dágóðan
afla og eitt fullfermi. Alls höfðu
þau meðferðis nær 2000 mál
síldar, en þennan afla fengu
þau í Grímseyjarsundi.
Andey kom í gær, fyrst skipa,
með síld til Dagverðareyrar-
verksmiðjunnar.
Mörg skip voru að veiðum á
þessum slóðum í gær, því að
veiðiveður var gott, og má því
gera ráð fyrir, að fleiri veiðiskip
komi til hafnar í dag með afla
sinn.
Fitumagn síldarinnar, sem
barst í gærmorgun, var talið
nema 15,1 af hundraði. Þykir
það allfeit síld, um þetta leyti
síldveiðitímans.
A víðavangi
SÍLDIN.
Þessi dægur eru hinar fyrstu
síldarfregnir að berast út um
landið. í öllum útgerðarstöðvum
landsins og víða annars staðar
hefir fólk biðið þess hina sein-
ustu daga með mikilli óþreyju,
að storminn lægði fyrir Norður-
landi, svo að veiðiskipin, sem
komin voru þangað, gætu siglt
á síldarmiðin og reynt fyrir sér
um síldargöngur og veiðihorfur.
Og nú hefir lygnt og sjóinn lægt,
og skipin geta athafnað. Þau,
sem happadrýgst voru í fyrsta
leik, hafa komið til Siglufjarðar,
hlaðin hinum glitrandi smáfiski.
Vonandi er það aðeins lítið upp-
haf annasamrar og gjafmildrar
síldarvertíðar. Og sízt er það að
furða, þótt síldin sé nefnd með
áfergju og eftirvæntingu, sem
svipar til gullæðis, slík auðs-
uppspretta sem þessi fiskur er
orðinn þjóðinni. Síðustu ár tvö
hafa verið fluttar út síldaraf-
urðir fyrir 18—23 millj. króna,
bræðslusíldin hefir numið 1200
—1530 þúsundum hektolítra og
saltsíldin 260—350 þúsund tunn-
um. í fyrra sumar var hæsti há-
setahlutur á síldarvertíðinni við
1900 krónur. Og spurningin, sem
nú vakir fyrir öllum, er þessi:
Hvernig mun farnast í ár?
Þrír menn drukkna
Á miðvikudaginn síðastliðinn
drukknuðu þrír menn af árabát
rétt við Ólafsfjarðarkauptún.
Voru sjö menn á ferð á bát, en
brotsjór reið yfir þá og skolaði
sex útbyrðis. Var þrem bjargað,
þeim, er syndir voru, og svo og
manninum, er eigi skolaði út-
byrðis.
Þeir, sem drukknuðu, heita
Númi Ingimarsson, 27 ára, lætur
eftir sig konu og tvö börn, og
Guðmundur Jóhannsson og
Björn Þór Sigurbjörnsson, báðir
um tvítugt og einhleypir. Þeir
áttu allir heima í Ólafsfjarðar-
kauptúni.
Frá starfsemi
templara
Stórstúkuping og píng
unglingareglunnar háö
pessa dagana
40. þing stórstúku íslands
!hófst hér í Reykjavík á laugar-
daginn að aflokinni guðsþjón-
ustu í dómkirkjunni. Var það
sett klukkan 3 í Góðtemplara-
húsinu af Helga Helgasyni stór-
templar. Fulltrúar, sem komnir
voru við þingsetningu, voru alls
,101, víðsvegar að af landinu, frá
3 umdæmisstúkum, 5 þingstúk-
úm, 39 undirstúkum, 1 ung-
mennastúku og 16 barnastúk-
um.
Nú eru starfandi í landinu 68
úndirstúkur, með 5500 félögum,
og 48 barnastúkur með 4540 fé-
lögum. Alls eru því nú 10090
meðlimir innan templarasam-
takanna.
Híutfallslega eru stúkurnar
fjölmennastar 1 Norður-ísa-
fjarðarsýslu, þar sem i þeim eru
18,4 af hundraði ibúanna, í ísa-
fj arðarkaupstað og Seyðisfirði
eru 17,8 af hundraði íbúanna í
stúkunum og á Akureyri, í Siglu-
fjarðarkaupstað og Neskaupstað
eru 16,1 af hundraði. í Reykja-
vík eru templarar 8,1 af hundr-
aði íbúatölunnar.
Á sunnudaginn fóru allir full-
trúarnir á stórstúkuþinginu að
Jaðri í Elliðavatnslandi í boði
templara þeirra, sem standa að
landnáminu þar.
í gær samþykkti stórstúku-
þingið að gangast fyrir almennri
fjársöfnun í því skyni, að reist
yrði hressingarhæli fyriT
drykkjumenn. Frh. á 4. s.
Á KROSSGÖTUM
Aðalfundur Skógræktarfélags íslands. — Mjólkurverðið. — Sumardvöl bama
í sveit. — Hallgrímskirkja. — Grasspretta.
X