Tíminn - 13.08.1940, Page 1

RITSTJÓRAR:
GÍSLI GUÐMUNDSSON (ábm.)
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
24. árg.
Reykjavík, þriðjudagiitn 13. ágúst 1940
„Það brestnr aðeins fc til
s k ógræktari nnar“
Frásögn Hákonar Bjarnasonar skóg-
ræktarstjóra
Hákon Bjamason skóg-
ræktarstjóri er nýkominn
heim úr langri eftirlitsferð
er hann fór í þágu skóg-
ræktarmálanna um Norður-
land og Austurland. Frétta-
maður Tímans átti tal við
Hákon í gær og birtist hér
hið helzta af frásögn hans
um málefni skógræktarinn-
ar. —
— Við höfum nægilegt af öllu,
sem þarf til að koma skógrækt-
armálum okkar íslendinga í gott
horf, nema peningum, mælti Há-
kon. Fé því, er lagt var til skóg-
ræktarinnar á þessu ári, var að
mestu varið til að dytta að og
umbæta gömlu skógargirðing-
arnar.
Ný skógargírðlng
í Fnjóskadal.
Jafnframt hefir verið haf-
inn undirbúningur að stórri
girðingu í Fnjóskadal, vestan ár-
innar, og verður þar, þegar hún
kemst upp, ein víðlendasta skþg-
lendan á öllu landinu, sem friðuð
er. Fyrirhugað er, að girðingin
verði 10 kílómetra löng, en
Fnjóskár nýtur til verndar land-
inu á 12 kílómetra svæði. Um
helmingur lands þess, sem innan
girðingarinnar verður, er vaxið
skógi og kjarri, og verður vænt-
anlega allt skógi þakið, þegar það
hefir notið friðunar í nokkur ár.
Innan girðingarinnar verða
Skuggabjargaskógur, Þverár-
skógur vestan Fnjóskár, Stór-
höfða- og ef til vill Melaskógur.
Þessari girðingu verður væntan-
lega komið upp í haust eða næsta
sumar og er til því sem næst nóg
girðingarefni.
Sömuleiðis er í ráðum að girða
og friða skóglendi meðfram
Skjálfandafljóti í landi jarðanna
Fosssels og Glaumbæjarsels.
Fleiri skógum hefi ég hug á
að hlynna að, þegar fé og tæki-
færi verður til.
Birklrætnrnar lifa
heila öld, þott skóg-
nrinn sé eyddur.
Eitt það merkilegasta, sem
komið hefir fram í skógræktar-
málunum seinustu árin, er líf-
magn það, er leynist með göml-
Frá flokksstaríínu
Skrifstofa S. U. F. í Reykjavík
og Framsóknarfélaganna
í Siglufirði.
Samband ungra Framsóknar-
manna hefir fyrir fáum dögum
opnað skrifstofu í Rey'kjavik.
Er hún í Garðastræti 11, á ann-
arri hæð. Verður hún fyrst um
sinn opin klukkan 5—7 alla
mánudaga, miðvikudaga og
föstudaga. Verður þar jafnan
einhver til viðtals úr stjórn S.
U. F.
Jafnframt því, sem S. U. F.
hefir þarna aðsetur sitt, mun
þar einnig verða fjallað um
málefni tímaritsins Dvöl og
bókaútgáfu S. U. F.
Framsóknarfélögin I Siglu-
firði hafa einnig opnað skrif-
stofu, er hefir aðsetur sitt i Að-
algötu 7. Daníel Ágústínusson
hefir dagleg störf með höndum
I skrifstofunni. Skrifstofa þessi
verður rekin í sumar meðan
mest er aðkomufólks í Siglu-
firði, og verður hún opin kl. 10
—12 og 1—7 alla virka daga.
um birkirótum, sem varðveitzt
hafa I jörðu undir sauðbeit um
marga áratugi. Þetta hefir sann-
azt í girðingunum að Eiðum,
Vöglum á Þelamörk og í Garðs-
árgili í Eyjafirði. Að Eiðum var
dálítill blettur girtur árið 1927.
Á þessum slóðum hafði enginn
skógur verið í nálægt 90 ár. En
bráðlega tóku birkiplöntur að
vaxa upp af gömlum og jarð-
huldum rótum, og nú er svæðið
vaxið álitlegu kjarri og hæsta
tréð 2,80 m. að hæð, beinvaxið
og fallegt. Fyrir hálfu öðru ári
var Eiðagirðingin stækkuð, svo
að hún er nú 8 kílómetra löng
og nýtur Lagarfljóts til friðunar
á eina hlið, Allur norðurhluti
þessa friðaða lands er nú að
þekjast kjarri. Fyrir tveim árum
fundust við allnákvæma leit að-
eins örfáar nýgræðingsplöntur á
þessu svæði. Ég hefi aldrei áður
séð slíka umbreytingu á gróður-
fari á svo skömmum tíma.
Svipað hefir gerzt í Þelamerk-
urgirðingu og í skógargirðingu
Eyfirðinga í Garðsárgili.
Birkiplöntur í skóg-
lausu héruðunum.
Síðan hljóðbært varð um þessa
atburði, hafa ýmsir menn farið
að gefa því gætur, hvort þeir
yrðu ekki varir skógarplantna á
ýmsum stöðum, þar sem hingað
til hefir verið talið, að slíkur
gróður væri ekki til. í þessari
ferð minni hitti ég meðal annars
Bjarna Jónasson kennara og
bónda í Blöndudalshólum í
Blöndudal. Hann benti mér á,
að í sjö stöðum í Austur-Húna-
vatnssýslu hefðu fundizt litlir
birkikvistir. Einnig hafa menn
fundið slika birkianga á einum
stað í Miðfirði í Vestur-Húna-
vatnssýslu. Þessi héruð hafa um
langan aldur verið talin skóg-
laus með öllu, en af þessu er
sýnt, að hér eru birkirætur á lífi
í jörðu niðri, þótt nýgræðingur-
inn nái ekki að vaxa úr grasi
meðan landið á við búfjárágang
og beit að búa. Slíkan nýgræðing
er og að finna í Vaðlaheiði, í
Fnjóskadal, á Úthéraði og norð-
an Lagarfljóts og sjálfsagt miklu
víðar. Þessar plöntur finnast
oft í mýrlendi eða hálfdeigj-
um, enda myndast slíkt jarðlag
mjög víða, þar sem skógur geng-
ur til þurröar, þótt- áður haf i ver-
ið þurrlent, meðan skógargróð-
urinn dróg til sín vatnið úr jarð-
veginum.
Vaxa tvær birkiteg*
uudir hér á landi?
Það eru líkur til, að gott fræ-
ár verði að þessu sinni, og á það
rót sína að rekja til hins góða
árferðis í fyrra. Þó sleit ofviðri
í vor mikið af reyniberjum af
trjám, svo að vera kann að
hörgull verði á reyniviðarfræi.
í haust verður birkifræi safnað
í skógum víðsvegar um landið,
og því sáð í tilraunareiti, í því
skyni að komast að raun um,
hvort hér á landi er um að ræða
aðeins eina tegund birkis, eins
og talið hefir verið, eða fleiri.
Mér þykir grunsamlegt, hversu
skógar á Vestfjörðum eru miklu
kræklóttari en skógar norðan
lands, austan og suðaustan. Ég
þykist og sjá þess merki, að Bæj-
arstaðaskógur sé annarrar teg-
undar en aðrir íslenzkir skógar
og hið sama gildir um einstök tré
á Þórsmörk. Mér virðast einkenni
benda til þess, að þar séu bast-
arðar milli hinnar norrænu
birkitegundar og Mið-Evrópu-
birkis, en í öðrum skógum vaxi
aðallega birki af norræna kyn-
inu. Úr þessu vil ég fá skorið
með samanbvrðartilraununum,
sem efnt verður til í haust.
60—80 þúsund skógar*
plöntur úr uppeldis-
stöðvunum.
Uppeldisstöðvar fyrir íslenzkar
skógarplöntur eru nú þrjár: Að
Múlakoti, Vöglum og Hallorms-
stað. Fengust þaðan 30—40 þú$-
(Framh. á 4. síðu)
Bíndur hungursneyð enda á
styrjöldina í vetur?
Þjóðverjar herða nú óðum
loftárásirnar á hendur Eng-
lendingum. Ýmsir telja það
merki þess, að innrásin sé í
vændum og vilji Þjóðverjar áð-
ur kynnast loftvöxnum Breta
til hlítar. Aðrir telja þessar
loftárásir merki þess, að Þjóð-
verjar séu hættir við innrásar-
fyrirætlanir sínar — a. m. k. á
þessu sumri — og hugsi sér að
þreyta Englendinga með sí-
felldum loftárásum á borgir og
bæi, jafnframt því sem þeir láta
ekkert ógert til að hindra að-
flutninga til Englands.
Styrjöldin breytist þá aftur
í það, að verða einskonar hafn-
bannsstríð, eins og á síðastliðn-
um vetri. Sá ber sigur úr být-
um, sem fyrr getur svelt and-
stæðinginn inni.
í slíkri styrjöld hefir Þýzka-
land nú miklu verri aðstöðu en
síðastliðinn vetur. Bretar leyfðu
þá flutninga til Noregs, Dan-
merkur, Hollands, Belgíu og
Frakklands, en hafa nú stöðv
að þá alveg, sökum hernáms
Þjóðverja. Þjóðverjar verða því
einnig að sjá fyrir þessum þjóð-
um að því leyti, sem þær geta
það ekki sjálfar.
Frá þessum löndum berast
stöðugt eindregnari fregnir um,
að stórfelldur skortur sé þar
yfirvofandi. Hoover fyrv.
Bandaríkjaforseti hefir látið
svo um mælt, að fullkomin
hungursneyð vofi yfir 18 millj.
manna í þessum löndum inn
an jítijs tíma.
Það er líka auðheyrt á þýzka
útvarpinu, að Þjóðverjar óttast
hungúrsneyð á meginlandinu.
Það ræðst harðlega á Breta
fyrir þá grimmd, að ætla að
svelta konur og börn og reyna
að neyða Þjóðverja þannig til
uppgjafar.
Þeirra skoðana gætir nokkuð,
að hungursneyðin, sem verði á
meginlandinu í vetur, muni
ráða úrslitum styrjaldarinnar
og tryggja Bandamönnum sig
ur á komandi vori.
Þessar skoðanir eru byggðar
á eftirfarandi:
A.
Síldveiðamar. — Úr Arnarfirði. — Heimkoma 7 íslendinga. — Togari bjargar
skipbrotsmönnum. — Tveir bæjarbrunar í Eyjafirði.
Hinn 10. ágúst voru, samkvæmt veiði-
skýrslum, komnir til vinnslu 1590 þús.
hektólítrar bræðslusíldar og 10216 tunn-
ur saltsíldar. Um svipað leyti í fyrra-
sumar nam bræðslusildin 814 þúsund
hektólítrum og saltsíldin 50 þúsund tn.
1938 var mjög mikill síldarafli og veiði-
fengur um þetta leyti orðinn 1093 þús-
und hektólítrar bræðslusíldar og 140
þús. tunnur saltsíldar. Aflahæstu veiði-
skipin eru Tryggvi gamli með 15250 mál
síldar, Ólafur Bjarnason, 14980 mál og
vélbátarnir Gunnvör, 12328 mál, og
Dagný með 12314 mál. Svo mikill land-
burður síldar hefir verið síðustu dægur,
að um 50 skip bíða losunar á Siglufirði,
og hefir stjórn síldarverksmiðjanna að
nýju gripið til þess ráðs að fyrirskipa
veiðiskipum að bíða í höfn eftir að afli
þeirra hefir verið settur á land. Er þetta
eins og áður gert til þess að koma í veg
fyrir, að síldin liggi i skipunum og
skemmist áður en hún er tekin til
vinnslu. í Raufarhöfn bíða milli 10—20
veiðiskip. Það má til einsdæma teljast,
að í 40 daga samfleytt hefir síld aflazt
fyrir Norðurlandi á hverjum einasta
degi. Enn er ógrynni síldar á miðunum,
eins og bezt má marka af aflabrögðun-
um seinustu dægrin.
t t t
Jens Hermannsson skólastjóri í
Bíldudal við Arnarfjörð ritar Tímanum
eftirfarandi tíðindi úr Amarfirði: —
Vorveðrátta var hér köld, óstöðug og
úrkomusöm og óhagstæð til landg og
sjávar. Fiskafli var rýr, nema á drag-
nótabáta. Báturinn, sem tilbúinn var
til dragnótaveiða strax og hún var
leyfileg, fékk mikinn afla fyrstu dag-
ana, að sögn 900 kr. í hlut fyrstu vik-
una. Eftir það fór afli dvínandi, enda
hamlaði ótíð og aflaleysi er leið á sum-
arið. Búizt er við góðum haustafla, enda
líkur til að kolkrabbi taki að ganga á
næstunni, en honum fylgir venjulega
góður fiskafli. Tveir vélbátar hafa
bætzt í bátaflota þorpsins, annar 20
smálestir, hinn 12. Frystihúsið er að
færa út kvíamar með nýjum viðbygg-
ingum og auknum vélakosti. — Gras-
spretta er tæplega i meðallagi og
spretta í görðum rýr. — Sundnámskeið
með 20—30 nemendum stóð yfir í
Reykjarfirði í Suðurfjörðum um mán-
aðamótin síðustu. Sundlaugamefnd,
síðustu leyfar af ungmennafélagi, hefir
haft forgöngu um sundmálin í nokkur
ár. Réðist hún s. 1. vor í það, að kaupa
járnvarinn skúr og flytja til Reykj-
arfjarðar og gera úr honum íbúðar-
skála fyrir sundnemana, með viðbyggðu
eldhúsi. Er þar með tryggt húsnæði
fyrir þá, sem vilja nota sér laugina að
sumrinu, fyrst og fremst börn, en einn-
ig aðra. Sundkennari er Jens Magnús-
son íþróttakennari.
Lítill vélbátur, 32 smálestir að stærð,
sem þeir Gunnar Guðjónsson skipa-
miðlaði og Gísli Jónsson vélstjóri festu
kaup á í Danmörku i sumar, kom í
fyrri nótt til hafnar 1 Reykjavík. Voru
á honum fimm menn, auk þeirra Gisla
og Gunnars. Voru það Láras Blöndal
skipstjóri, Konráð Jónsson verzlunar-
maður hjá S. í. S., Björgvin Frederik-
sen vélfræðingur, og læknarnir Úlfar
Þórðarson og Theodór Skúlason. —
Báturinn lagði af stað frá Frede-
rikshavn í Danmörku 21. júlímánað-
ar og var því þrjár vikur á leiðinni
hingað. Urðu þeir félagar fyrir nær
vikutöf í Kristianssandi í Noregi. Þeir
komu víðar við í Noregi og sömuleiðis
í Færeyjum.og urðu þar og fyrir nokkr-
um töfum. En að öllu leyti gekk ferðin
vel og slysalaust. Bátur þeirra félaga
ber nafnið Frekjan.
t t r
Togarinn Skutull frá ísafirði bjarg-
aði nýlega 27 sænskum skipbrotsmönn-
um. Hafði skip þeirra, Atos, verið skot-
ið í kaf af kafbáti undan vesturströnd
Skotlands. Skipbrotsmennimir voru í
tveimur björgunarbátum. Skutull flutti
mennina til Fleetwood í Englandi.
r t r
Nýlega hafa tveir bæjarbrunar orðið
í Eyjafirði. Að Neðri-Vindheimum
brunnu bæjarhús á sunnudaginn var
og varð litlu bjargað af húsmunum.
Brann timburbaðstofa til grunna og
innviðir úr steinhúsi. Að Uppsölum
brann torfbær á fimmtudaginn. Eyði-
lagðist matur og fatnaður, sem þar var
geymdur, en ekki var búið í bænum.
Skemmdir urðu á íbúðarhúsi, sem á-
fast var torfbænum.
Alan Brooke,
yfirhershöfðingi breska landhersins í
Bretlandi.
1. Uppskera er óvenjulega
lítil á meginlandi Evrópu.
2. Samgöngukerfi megin-
landsins getur ekki annazt
dreifingu varanna, jafnvel þótt
þær væru fyrir hendi, eins og
því er háttað nú. Járntarautir
og bílar geta ekki bætt á sig,
nema litlum hluta þeirra flutn-
inga, sem áður hafa farið sjó-
leiðina.
Takist meginlandinu, segja
þessir menn, að þola hafnbann
Breta í vetur, mun það þola það
enn betur framvegis. Næsta
sumar verður hægt að koma
samgöngukerfi meginlandsins í
lag, meðal annars með tilliti til
flutninganna frá Rússlandi, og
það er ekki ástæða til að ætla,
að uppskeran verði eins léleg
næstu árin og hún er nú.
í þessu sambandi má minna
á það, að Bretar sögðu síðast-
liðinn vetur, að Rússar gætu
ekki hjálpað Þjóðverjum veru
lega 1—2 næstu árin, sökum
samgönguvandkvæða. Það er nú
unnið að því að bæta úr þeim
og verður gert ennþá meira, ef
styrjöldin heldur áfram. Það
virðist því ekki fjarri lagi, að
reikna með því, að meginlandið
þoli hafnbann Breta framvegis,
ef það stenzt það í vetur.
Þetta er nú eitt helzta um
ræðuefni heimsblaðanna. Sum-
ir blaðamennirnir segja: Vegna
þeirrar hættu, sem Þjóðverjum
stafar af hungursneyð á megin
landinu í vetur, verða þeir að
reyna að sigra Breta í haust.
Aðrir segja: Ef innrás þýzka
hersins í Bretland misheppnast,
mun hann biða þann álits-
hnekki, er mun ásamt hung-
ursneyðinni, brjóta niður þrótt
þýzk'u þjóðarinnar.
Þannig hlj.óða spárnar nú
Eftir fáa daga kunna þær að
verða breyttar og úrslitabar
áttan milli tveggja helztu stór
velda Evrópu um garð gengin.
4ðrar fréttir.
79. Iilað
Þjóðverjar gerðu í gær og
fyrradag stórfelldar loftárásir á
ýmsa bæi á suðurströnd Eng-
lands. Meðal annars gerðu þeir
árás í gær á Portsmouth, þar
sem er hið mikla herskipalægi
Breta, og unnu þar nokkurt
tjón. Bretar segjast hafa skotið
niður 66 þýzkar flugvélar í
fyrradag og 39 í gær. Sjálfir
segjast þeir hafa misst 35 flug-
vélar báða dagana.
ítalir hafa orðið mikinn liðs-
safnað við landamæri Egipta-
lands. Er búizt við þvi, að þeir
muni hefja innrás í landið þá
og þegar.
Flugvélaframleiðslan i Banda-
ríkjunum eykst stöðugt. Fjöldi
nýrra flugvélaverksmiðj a er í
smíðum. Gert er ráð fyrir, að
um næstu áramót verði fram-
leiddar í Bandaríkjunum um
5000 hernaðarflugvélar á mán-
A víðavangi
STRÍÐSTRYGGING
FASTEIGNA.
Undanfarið hafa verið gerðar
hér ýmsar varúðarráðstafanir
vegna loftárásarhættunnar.
Menn treysta því að vísu í
lengstu lög, að sú hætta sé
hverfandi lítil, en bezt er þó að
vera undir allt búinn. Ein ráð-
stöfun, sem annars staðar er
talin nauðsynleg í þessu sam-
bandi, er stríðstrygging fast-
eigna. Ef verulegt tjón yrði á
eignum af völdum loftárásar
eða annarra hliðstæðra styrj-
aldaraðgerða myndi það opin-
bera áreiðanlega þurfa að gera
einhverjar sérstakar skaðabóta-
ráðstafanir. Það virðist í alla
staði heppilegast, að þessar ráð-
stafanir verði gerðar í tæka tíð.
Mun ríkisstjórnin líka hafa
þessi mál til sérstakrar athug-
unar og ætti að mega vænta á-
kvarðana hennar sem fyrst.
Virðist það eðlilegast, að kom-
ið verði á sértryggingu fast-
eigna vegna þessarar hættu og
mætti endurgreiða tryggingar-
féð, þegar hættan er liðin hjá.
Vátrygging þessi ætti sennilega
að ná til skipa, sem ekki eru í
millilandaferðum.
VÁTRYGGING SKIPA.
Undanfarna mánuði hefir
farið stórfé úr landinu vegna
stríðstrygginga íslenzkra skipa,
sem eru í millilandaferðum.
Hefir þetta aukið hinar „duldu
greiðslur“ svo milljónum kr.
skiptir. Er það mál, sem er vert
nákvæmrar athugunar, hvort
ekki sé hægt að gera vátrygg-
ingar skipa algerlega innlend-
ar og hindra þannig, að stórfé
flytjist árlega úr landinu, án
þess — og það er að vissu leyti
æskilegt — að nema lítill hluti
þeirrar fjárhæðar endur-
heimtist. Ætti ríkisstjórnin
að taka þetta mál til ítar-
legrar íhugunar í sambandi við
þá stríðstryggingu fasteigna,
sem minnst er á hér á undan.
MANNGREINARÁLIT.
Sú ráðstöfun lögreglustjóra
að láta taka ölæðinga „úr um-
ferð“ nýtur vaxandi viðurkenn-
ingar bæjarbúa. Alþýðublaðið
og Morgunblaðið halda þó
áfram nöldri sínu út af þessu
máli og gera þá kröfu, að það
sama sé ekki látið ganga yfir
alla. Það eigi aðeins að taka þá,
sem valdi óskunda! Nánara
skýrt þýðir þetta það, að lög-
reglan eigi ekki að skipta sér af
hinum svonefndu „heldri“
mönnum, ef hún sér þá ölóða,
en eigi hinsvegar að taka þá,
sem lægra eru settir í mann-
félagsstiganum. Slíkar undan-
þágur myndu óðar gera um-
ræddar ráðstafanir lögreglu-
stjóra að hreinum skrípaleik.
Lögreglustjóri lætur því von-
andi árásir þessara blaða engin
áhrif hafa á framkvæmdir sín-
ar. Og meðal almennings ættu
þau að hljóta verðskuldaöa
andúð fyrir þá viðleitni að
reyna að fá lögregluna til að
fara í manngreinarálit við störf
sín.
uði, og eiga Bretar að fá 3000
af þeim, en Bandarikjaherinn
2000. Bretar eru búnir að
tryggja sér 3000 flugvélar frá
B'andaríkjunum á hverjum
mánuði árin 1941 og 1942.
í Albaníu helir verið mjög
róstusamt undanfarið og hefir
iðulega komið til blóðugra á-
taka milli Albaníumanna og ít-
alskra yfirvalda. Um 400 manns
hafa fallið í þessum óeirðum.
Sextán blaffamenn hafa verið
handteknir í Noregi fyrir að
óhlýðnast fyrirmælum Þjóð-
verja.
Kommúnistar i Helsingfors
reyna nú daglega að stofna til
óeirða, en eru mjög fáliðaðir.
Rússnesk blöð taka málstað
þeirra mjög eindregið og
(Framh. á 4. síðu)