Tíminn - 18.01.1941, Page 2

26
TÍMIIVIV, langardagiim 18. janúar 1941
7. blað
Drengskapnr
stjórnmálamanna
Daggjöld berklasjúklínga
'gíminn
Laugardaginn 18. jjan.
Bezta prestakall
á landínu
Það er haft eftir presti, sem
nýlega þjónaöi Vestmannaeyj-
um í fjarveru sóknarprestsins,
að Vestmannaeyjar væru bezta
prestakall á landinu, og líklega
í heimi.
Hvort sem þetta er rétt eða
ekki, þá hefi ég oft spurt sjálf-
an mig að því, hvort þessi stað-
ur mundi eiga marga sína líka
um náttúrugæði, þegar á allt
er litið.
Eyjarnar eru afburða fagrar.
Fuglalífið er til gagnsemdar
og ánægju, jaðvegurinn frjó-
samur, lofslagið mildara en
annarsstaðar á landinu og loks
er Eyjan með sæmileg hafnar-
skilyrði úti fyrir hafnlausri
strandlengju í miðbiki hinna
auðugustu fiskislóða.
Fyrir fjörutíu árum voru
Vestmannaeyjar fámenn byggð,
sem treysti jöfnum höndum á
landbúnað og sjávarafla. Þang-
að til voru þar einvörðungu
árabátar og frumstæðustu
veiðiaðferðir.
En síðan hefir gullinu verið
ausið upp úr hafinu í æ stærri
stíl og með vaxandi tækni,
fjölbreyttari veiðitækjum og
fullkomnari skipakosti.
Þessi óvenju glæsilegu lífs-
skilyrði hafa seitt til sín æ
fleira af hraustu og tápmiklu
fólki. Það þarf karlmennsku til
sjósóknar á opið haf, en aðal-
vertíðin ber upp á veðrasöm-
ustu vetrarmánuðina.
Það er talið, að Vestmanna-
eyjar séu þriðja mesta út-
flutningshöfn á landinu. Fram-
ar standa aðeins Reykjavík og
Siglufjörður, en á báðum þeim
stöðum má heita, að meginhluti
þjóðarinnar eigi meiri og minni
hlut að. Sýnir þetta athafna-
semi Eyjaskeggja annars veg-
ar og aflasældina hins vegar.
En hefir nú almenningi á
þessari miklu uppgripaeyju
notast að náttúrugæðunum og
dugnaði sínum eins og skyldi?
Er þetta spurning, sem ekki
aðeins gæti verið lærdómsrík
fyrir Eyjabúa, heldur einnig
allan almenning í landinu.
Sakir þess hversu Eyjarnar
eru einangraðar, mundu hag-
fræðingar eiga hér hugþekkt
rannsóknarefni, ef þeir vildu
taka sér það fyrir hendur.
Frá sjónarhóli almenns borg-
ara, virðist ósmár hlutur af
aflafeng Eyjamanna hafa
gengið þeim um greipar á und-
anförnum árum, eins og reynd-
ar flestu öðru sjávarsíðufólki,
sem ekki hefir notið úrræða
samvinnu sem skyldi.
Þetta hafa Vestmannaeying-
ar sjálfir skilið, og eru á síðari
árum teknir að snúa bökum
saman í meira og minna full-
komnum samvinnufélagsskap.
Þeir urðu fyrstir til að taka
upp að nýju hin farsælu hluta-
skipti og sníða þau við vélbáta-
útveginn. Þeir hafa komið á
samvinnu um kaup á olíu, þótt
enn standi þeir þar of fáliðaðir,
til þess að geta haft í fullu tré
við auðhring þann, sem hér
verzlar aðallega með þessa
nauðsynjavöru. Hins vegar hafa
þeir engan veginn komið á
sterkum samtökum um kaup á
lífsnauðsynjum né heldur af-
urðasöluna, þótt þátttaka í
fisksölusamlagi, lifrarsamlagi
og útvegsbændafélagsskapur sé
á staðnum. Þá eru hraðfrysti-
tæki staðarins ennfremur
einkafyrirtæki.
Athyglisvert er það, að sam-
lags- og samvinnuúrræði Eyja-
manna eru öll að kalla risin
upp á krepputímabili síðasta
áratugs.
En allt verður þetta hálf-
verk, meðan öllum almenningi
verður ekki ljós hinn regin-
djúpi eðlismunur samkeppni
og samvinnu.
Og engir ættu að vera óðfús-
ari í sannvirði aflafanganna
en þeir, sem með mikilli fyrir-
höfn og lífshættu sækja þau á
hinar veiðisælu íslenzku fiski-
slóðir.
Það sem Vestmannaeyingar
I.
Fyrir nokkrum dögum sá ég
eitt blað af „ísafold“ hjá kunn-
ingja mínum hér í sýslu. í því
blaði er ég sakaður um að hafa
rægt Sjálfstæðisflokkinn og
komið ódrengilega fram í
stjórnmálaumræðum. Er því
haldið fram, að ég muni ekki
treysta mér út í stjórnmála-
baráttuna á heiðarlegan og
drengilegan hátt, heldur kjósa
hina aðferðina,
„að rægja og narta, nú,
meðan vopnahléið stend-
ur.“
Þeir, sem kveða upp dóma,
mega alltaf búast við að verða
dæmdir sjálfir. Og í tilefni af
þessari ísafoldargrein finnst
mér ástæða til að minnast lítið
eitt á drengskap Sjálfstæðis-
manna. Aðeins eítt sýnishorn
verður tekið að þessu sinni.
Síðustu árin fyrir stríðið voru
erfið íslendingum, að þvi er
snerti viðskipti við önnur lönd.
Meðalútflutningur á saltfiski
lækkaði úr 35 milj. kr. á ári
1925—1934 niður í 17 milj. kr.
1935—1938. Á móti þeirri lækk-
un fékkst að vísu allmikil
hækkun á öðrum útflutningi,
aðallega síld og síldarafurðum,
en þó varð niðurstaðan sú, að
verðmæti útflutningsins varð
að meðaltali 6,7 milj. kr. minna
árlega 1935—1938 heldur erí
næstu 10 árin á undan.
Jafnframt því, sem gerðar
voru ráðstafanir til að auka út-
flutninginn, var erfiðleikunum
mætt með því að takmarka
innflutning á útlendum vörum.
Árangurinn af þessum ráðstöf-
unum varð sá, að þrátt fyrir
lækkun útflutningsins var
verzlunarjöfnuðurinn 3—4
milj. kr. hagstæðari að meðal-
tali á ári 1935—1938 heldur en
næstu 10 árin áður. Á síðara
tímabilinu þurfti þó að flytja
inn mikið af vélum og efni til
nýrra síldarverksmiðja, hrað-
frystihúsa og annara fram-
leiðslufyrirtækja, til þess að
þegar hafa afrekað með sam-
vinnuúrræðum, þrátt fyrir
það, að hafa undanfarið valið
sér að trúnaðarmanni á þjóð-
þingum einn hinn kunnasta
einstaklingshyggju- og sam-
keppnismann, bendir allt til
þess, að Vestmannaeyjar mættu
verða eitt hið glæsilegasta
Framsóknar- og samvinnukjör-
dæmi á landinu, þegar þær fyr-
ir alvöru vöknuðu til skilnings
á mikilvægi hinna félagslegu
úrræffa. G. M.
FRAMHALD.
En þetta mikla skáld* er ekki
til í þúsundum heimila á ís-
landi. Það eru til stórar og mis-
heppnaðar útgáfur af verkum
hans, sem geýmast vel í bóka-
söfnum. Það eru til vasaútgáfur
í skinnbandi af ljóðum hans, en
þær eru leikföng manna í efna-
heimilum. En í öllum þorra
heimila í sveit og við sjó er
næstum ekkert til af Ijóðum,
nema sundurlausir molar í
kennslubókum o. s. frv. Á þenn-
an hátt þorna lindir máls og
ljóða hjá stærstu stéttum þjóð-
arinnar.
Úrval úr ljóðum, sögum og
æfintýrum Jónasar Hallgríms-
sonar á að verða, fyrsta bókin
af bókmenntaúrvali þjóðarút-
gáfunnar með mynd skáldsins
og stuttri æfisögu. Hver bók
verður á stærð við. Hafblik
Einars Benediktssonar. Síðan
fylgir hver úrvalsbókin ann-
arri, alltaf af sömu stærð.
Sumstaðar verða tvö, þrjú,
fjögur eða fimm skáld í sömu
bók. Tilgangurinn er sá, að gefa
út eftir hvert skáld ekki aðeins
það bezta, heldur líka þau ljóð,
sem mestar líkur eru til að
þjóðin verði hrifin af og festi
sér í minni. Miklir bókamenn
og efnamenn myndu vilja eiga
*) Jónas Hallgrímsson.
unnt væri að auka útflutning á
öðrum vörum í staðinn fyrir
saltfiskinn.
Nú hefði mátt vænta þess, að
þeim ráðstöfunum, sem óhjá-
kvæmilegt var að gera til að
mæta erfiðleikunum, yrði vel
tekið af öllum þjóðhollum og
drenglyndum mönnum. En
hvernig var framkoma Sjálf-
stæðismanna í þeim efnum?
Það er öllum kunnugt, að með-
an þeir voru í stjórnarandstöðu,
beittu þeir sér ákaft gegn þeim
ráðstöfunum, sem gerðar voru
til að ná hagstæðum verzlun-
arjöfnuði. En jafnframt á-
sökuðu þeir fyrrverandi stjórn
fyrir að ná ekki enn hagstæð-
ari jöfnuði í viðskiptunum við
útlönd og fyrir gjaldeyriserfið-
leikana!
Slíkur var þeirra drengskap-
ur.
Þess hefir ekki orðið vart, að
breyting hafi orðið á málflutn-
ingi Sjálfstæðismanna eftir að
þjóðsfjórnin var mynduð. Þrátt
fyrir þær staðreyndir, sem hér
hgfir verið bent á, að verzlun-
arjöfnuðurinn var stórum hag-
stæðari en í meðallagi, og að
rekstrarhagnaður ríkissjóðs var
að meðaltali um 800 þús. kr. á
ári á stjórnarárum fyrrverandi
stjórnar, halda leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins því fram enn í
dag, að stuðningsflokkar þeirr-
ar stjórnar hafi með óstjórn
verið búnir að koma fjármál-
um þjóðarinnar í fullkomið
öngþveiti og hafi af þeim sök-
um neyðst til að kveðja Sjálf-
stæðismenn til hjálpar.
Þannig er sannleiksást og
drengskapur Sjálfstæðismanna.
En hvernig er það „vopna-
hlé“, sem þeir telja að nú sé?
Lesendur Sjálfstæðisblaðanna
geta dæmt um það. Árásir
Sjálfstæðismanna á formann
Framsóknarflokksins, ráðherra
hans og flokkinn í heild, halda
stöðugt áfram, þrátt' fyrir
stj órnarsamvinnuna.
II.
Hvað veldur reiði þeirra ísa-
foldarmanna? Hvað hefi ég
skrifað, sem hægt er að telja
róg um Sjálfstæðisflokkinn?
Er það rógur um Sjálfstæðis-
flokkinn að skýra frá því, sem
leiðtogar hans hafa sagt um
fjármál á undanförnum árum
og þeim sparnaðarfyrirheitum,
sem þeir hafa gefið kjósendun-
um?
Er ódrengskapur að krefjast
skýringa á því, við hvað Sjálf-
stæðismenn hafa átt, þegar þeir
skrifuðu og töluðu um bitlinga,
heildarútgáfu af verkum skáld-
anna samhliða þessu úrvali. En
þessi útgáfa myndi flytja neista
af hinum helga loga skáldskap-
arins inn í þúsund heimili, sem
eiga nú engar ljóðabælcur og
myndu ekki eignazt slíkar
bækur, ef þessi útgáfa mis-
heppnast.
VII.
Bók Skúla Þórðarsonar á að
byrja á byltingu Lenins í Rúss-
landi 1917, skýra síðan Versala-
friðinn, og að því búnu, hvern
stórviðburðinn af öðrum, upp-
haf og veldi fasismans á Ítalíu
og nazismans í Þýzkalandi, við-
reisnarstarf Roosevelts í Banda-
ríkjunum og þróun þingstjórn-
ar og aukins samstarfs í Breta-
veldi. Þessi bók verður ekki
nema um 10 arkir að stærð, en
væntanlega með allmörgum
myndum af þeim mönnum, er
mest koma við sögu. Tilgangur-
inn með þessari bók er að ryfja
upp fyrir þjóðinni megin-
strauma í lífi nútímaþjóða, frá
því að veldi Rússakeisara
hrundi, og þar til heimsstríðið
skall á. Slík bók á að geta ver-
ið góður leiðarvísir í málum yf-
irstandandi tíma.
Mér þætti fara vel á, að sögu-
bókin að ári yrði einar 10 sjálf-
stæðar ritgerðir um upphaf
hinna merkustu andlegu hreyf-
inga frá því um 1500 og fram
Ekki veit ég dagsetningu
þeirra laga, sem ákveða stöðu
íslenzkra berklasjúklinga gagn-
vart þjóðfélaginu. En víst er
það, að á þeim degi hefir lög-
gjafanum verið annað hjarta
nær en kjör þeirra, sem einna
verst eru leiknir af dutlungum
tilverunnar. Þegar berklasjúk-
lingum eða sveitarfélögum
þeirra er gert að skyldu að
borga fimmta hluta dvalar-
kostnaðar á sjúkrahúsi, er
sannarlega höggvið nærri fjár-
hag þeirra og sjálfsvirðingu,
jafnframt því, sem almennum
„eyðsluna og súkkið“, sem
þyrfti að skera niður?
Er ódrengskapur að benda á
það, að Sj álfstæðisflokkurinn
hefir engar tillögur gert um
niðurskurð á slíkum útgjöld-
um, þrátt fyrir stóru orðin?
Er ódrengskapur að vekja at-
hygli á því, að reynt hefir ver-
ið að villa landsmönnum sýn
og afla kjósendafylgis með
blekkingum í þýðingarmiklum
málum?
III.
Það mun álit flestra, að víð-
tækt samstarf um stjórn lands-
ins sé nauðsynlegt á styrjald-
artímum, og að þjóðstjórnin
hafi verið mynduð á heppileg-
um tíma. En ekkert bendir til
þess, að stjórnarflokkarnir líti
svo á, að flokksstarf og umræð-
ur um landsmálin eiga að falla
niður meðan stjórnarsamvinn-
an helzt. Flokksblöðin eru gefin
út, flokksfundir og stjórnmála-
skeið haldin eins og áður. Er
Sjálfstæðisflokkurinn engin
undantekning í þeim efnum.-
Næsta vor verða kosningar til
Alþingis. Þá eiga kjósendur að
kveða upp sinn dóm. Það er
skylda þeirra að kynna sér sem
vandlegast stefnur og störf
stjórnmálaflokkanna. Alveg
sérstaklega er það skylda þeirra
að kynna sér, hvað bezt hefir
staðizt dóm reynslunnar af
því, sem flokkarnir hafa sagt
og gert á liðnum árum. Alvar-
leg og gaumgæfileg athugun á
þessum málum er nauðsynleg,
til þess að kjósendurnir geti
ályktað rétt og viturlega. Kom-
ist þeir að þeirri niðurstöðu, að
upplýsingar um þýðingarmikil
landsmál, sem hafa verið veitt-
ar og þeir hafa farið eftir, séu
í ósamræmi við veruleikann, er
það tvímælalaus skylda þeirra
að breyta afstöðu sinni. Það er
sú lágmarkskrafa, sem verður
að gera t'il þjóðar, er setti þing
fyrir þúsund árum og vill halda
áfram að vera menningarþjóð.
Hvammstanga, 13. jan. 1941.
Skúli Guffmundsson.
til þessa dags. Væri þar hafin
sagan með siðabótinni annars
vegar og hreyfingu Kristmunka
hins vegar. Síðan tæki við hver
ritgerðin af annarri og eftir
ýmsa höfunda. Með þessum
hætti væri sjóngleri sögunnar
brugðið yfir þýðingarmestu at-
burði hins nýja tíma. Að þessu
loknu mætti vel koma í jafn-
stórum bindum megindrættir
mannkynssögunnar. Er full
þörf slíkra bóka, því að við próf
nú á dögum kemur í ljós, að
mikill hluti æskumanna í
landinu ber varla nokkur kensl
á frægustu menn mannkyns-
sögunnar og má kalla að þeim
sé vorkunn, því að engar bæk-
ur eru til um þessi efni, sem
lesnar eru í heimilum. Dr.
Guðm. Finnbogason hefir nú
þegar búið til prentunar 8 arka
bók, sem hann kallar Um
mannfélagsfræffi. Lítið er ritað
um slík efni á íslenzku og jafn-
vel á hinum Norðurlandamál-
unum. Þessi bók á að verða upp-
haf að útgáfu um slíkt efni.
Yrðu þá á næstu árúm gefnir út
valdir kaflar af úrvalsefni í
rríannfélagsfræði af málum
stórþjóðanna. Mér lék mikill
hugur á að Dr. Guðm Finn-
bogason þýddi hina fyrstu bók
um þetta efni á íslenzku til að
leggja grundvöll að sérfræði-
legju orðaSafni ujn hugtök
mannfélagsfræðinnar. Getur
þess orðið langt að bíða að
þjóðin eigi völ á öðrum manni
jafnhæfum til þess starfs,
þannig að hann sé bæði heim-
spekilega menntaður og með
ótrúlega miklu valdi yfir ís-
berklavörnum var stefnt í aug-
ljósa hættu.
Það er viðkvæmnismál hverj-
um andlega heilbrigðum manni
að þiggja styrk af almanna-
framfæri. Því nær gengur þetta
virðingu hans, sem hópur sá,
sem byrðar hans tekur á sig, er
minni og þá að jafnaði nokkur
persónuleg kynning við hvern
einstakling. í fjölmennu bæjar-
félagi verður hinn þurfandi
einstaklingur því ekki fyrir
jafnmiklum óþægindum af
þessum sökum, sem í fámennu
bæjar- eða sveitarfélagi. Þetta
sýnist augljóst mál og þarfnast
ekki skýringa, til þess að verða
skilið af þeim, sem einhverri
sanngirni vilja beita. Þetta
leiðir til hins, að margir kjósa
fremur að láta sinn síðasta eyri
til að forðast slíka niðurlæg-
ingu. Fái sjúklingur bata, svo
að hann losni við sjúkravist,
getur engum dulizt hvílíkum
kjörum hann á að sæta, þar
sem hann stendur uppi snauður
að fjármunum og tíðast lítt fær
til starfs, a. m. k. fyrst um
sinn. Á meðan hann, oft á tíð-
um nauðugur, fórnar dvöl með-
al sinna nánustu til þess eins
að fría þá og aðra við smit-
hættu, verður hann, tekjulaus
og ófrjáls, að bera þann kostn-
að, sem af þessu leiðir. Hvílík
mannúð, sem þarna lýsir sér.
Þessu fjárhagslega máli
fylgir svo líkt og draugur hætta
sú, að fólk skirrist við að leita
sjúkrahússvistar, þó að grun-
ur sé á, að slíks væri þörf. Ég
veit, að margur sveitamaðurinn
telur sér engan sparnað gerðan
með .dvöl á sjúkrahúsi, þrátt
fyrir það, að gjaldið, sem hann
greiðir, er aðeins fimmti hluti
þess, er dvöl hans reiknast að
kosta. Þessir menn eru tíðum
svo frískir, að nokkrum störf-
um gætu sinnt, auk þess að
húsbændur gætu stjórnað
heimili sínu, sem að öðrum
kosti bíður upplausnar. Ein-
stakling eða heimili með litlar
eignir dregur ekki svo lítið
gjald, sem nemur 400—500 kr.
á ári. Verður það í mörgum til-
fellum nóg til að steypa fjár-
hag þeirra. Þá er það og til, að
sjúklingum er dæmt að borga
fulla meðgjöf á sjúkrahúsinu,
séu þeir taldir svo efnum búnir
að geta staðizt það. Má geta
því nærri, hvort ekki muni sætt
hinu fyrsta tækifæri til heim-
ferðar, þegar svo er um hnút-
ana búið. Dæmi þess eru til, og
sennilega mörg, að slíkt hefir
átt sér stað, og leynir sér ekki
hver hætta fylgir þeirri ráða-
breytni, • þar sem sjúklingurinn
stendur ef til vill við takmörk
smithættu. Frh. á 3. s.
lenzku máli. Siðar munu aðrir
koma og byggja ofan á þann
grunn, sem vel er gerður. —
Margir menn hafa litla unun
af bókum um mannfélagsmál,
og mun það mála sannast, að
fáar slíkar bækur nái vinsæld-
um hjá öllum landsmönnum.
En hver frjáls þjóð verður að
geta haft útsýn um mannfé-
lagsmál. Ef íslendingar ætla
að varðveita frelsi sitt og fé-
lagsmálamenningu, þýðir ekki
fyrir borgara landsins að
hyggja sig mega loka augum
fyrir þeirri merkilegu fræði-
grein. Mér hefir komið til hug-
ar að bjóða forstöðumönnum
við æskumannaskóla landsins
að fá þessa bók í bandi fyrir
kostnaðarverð. Væri nóg fyrir
hvern skóla að fá 25 eða mest
50 bækur, og lána þær síðan
heilum bekkjum til lesturs og
undir próf í félagsfræði. Ann-
ars verða bækur þjóðarútgáf-
unnar ekki prentaðar nema
handa föstum kaupendum.
VIII.
Stjörnufræðin á að verða hin
fyrsta af mörgum hliðstæðum
bókum í náttúrufræði. Næst
ætti að koma jarðfræði með
jarðsögu íslands. Síðan efna-
fræði, eðlisfræði, líffræði og
sálarfræði. Hver af þessum bók-
um á að vera um tíu arkir að
stærð, og allar með myndum.
Bækur um slík efni geta vel
verið svo óheppilega gerðar, að
nálega enginn af öllum hinum
mörgu kaupendum þjóðarút-
gáfunnar vildi skera upp úr
þeim. En þær geta líka verið svo
Fcrð Oðins til Eyja
Menn eru almennt undrandi
yfir skrifum Morgunblaðsins í
sambandi við ferð varðbátsins
Óðins til Vestmannaeyja. Stað-
reyndir málsins eru þessar:
1. Laxfoss átti að fara fyrr
til Eyja, en tafðist vegna verk-
falls.
2. Óðinn átti að fara suður
fyrir land til eftirlits.
3. Allmargir menn þurftu að
komast til Eyja, — 26 fóru með
skipinu, þar af 3 Framsóknar-
menn — og viðkoman hefir
áreiðanlega borgað sig fjár-
hagslega fyrir skipið.
4. Það er sannað, að Jóhann
Þ. Jósefsson, alþingismaður,
hafði pantað far með Óðni, en
hætti á síðustu stundu við för-
ina, — sennilega til þess að
geta látið skrifa árásargreinar.
Ennfremur er það staðreynd,
að vegna fárra skipaferða, hafa
varðskipin verið notuð meira
nú en áður til fólks- og farm-
flutninga, enda minni hætta á
því nú en fyrr, að veiðiþjófar
fái með aðstoð loftskeyta og
talstöðva fregnir úr landi
um ferðir varðskipanna. Ferð-
irnar eru ekki auglýstar í sam-
keppni við aðra, og verða því
ýmsir af þeim, — en hinsvegar
hafa þeir verið fluttir, er færa
sönnur. á, eða gera líklegt, að
þeir eigi brýnt erindi til ákveð-
inna staða. í samræmi við þessa
reglu er flutningur á prestin-
um vestur á Breiðafjörð, flutn-
ingur fjögurra manna til Vest-
mannaeyja, samkvæmt beiðni
Jóhanns Jósefssonar, — skipið
var sent gagngert með þá, —
og loks flutningur á fulltrúum
á aðalfund Sölusambands ís-
lenzkra fiskframleiðenda. Margt
fleira hliðstætt mætti nefna.
Þannig eru staðreyndirnar.
Hvað segja menn svo um árás-
argreinar Morgunblaðsins, þar
sem hrúgað er saman klúryrð-
um og skömmum um ráðherra
Framsóknarflokksins og hótað
samvinnuslitum, af því að í 26
manna hópi, sem Óðinn flutti
til Eyja, voru 3 Framsóknar-
menn?! Þó er þessi herferð
blaðsins hafin rétt eftir að Óð-
inn hefir verið sendur gagngert
til Vestmannaeyja með fjóra
„sjálfstæðis“-menn samkvæmt
beiðni Jóhanns Þ. Jósefssonar,
alþingismanns!
Fyrirgreiðsla sem þessi hefir
verið talin svo sjálfsögð, að
forstjóri skipaútgerðarinnar
hefir ákveðið ferðirnar, án þess
að leita samþykkis dómsmála-
ráðherra. Svo var um förina
eftir fulltrúum á fund sölu-
sambandsins, ferð fjórmenning-
anna til Eyja eftir beiðni Jó-
hanns Jósefssonar, og nú þessa
síðustu för Óðins. c. _
vel gerðar, að þær verði lesnar
með eftirtekt af hverjum
hugsandi manni í landinu og
geta opnað augu þúsunda af
æskumönnum landsins fyrir
fegurð og dýrð náttúrunnar.
Þeir, sem semja slíkar bækur
verða að hugsa sér að lesendur
þeirra viti sama sem ekkert um
efnið, og að bókin þurfi að vera
einskonar sjálffræðari. Höf-
undurinn þarf að finna til eins
og maður, sem stendur uppi á
háu fjalli og lýsir megindrátt-
um, en ekki smáatburðum í yf-
irborði víðlends héraðs, sem
blasir við sjónum hans. Ég
hygg að mér sé auðveldast að
lýsa fyrirkomulagi þessara
náttúrufræðibóka með því að
segja frá umtali, sem orðið hef-
ir í menntamálaráði um jarð-
fræði, sem Pálmi Hannesson
væri allra manna færastur að
semja. Bókin byrjaði með sögu-
legum inngangi. Þar væri' rakin
æfiatriði og uppgötvanir nokk-
urra þýðingarmestu jarðfræð-
inga stóru landanna. Síðan
væri á sama hátt sagt frá
helztu íslenzku j arðfræðing-
unum, Eggert Ólafssyni, Sveini
Pálssyni, Jónasi Hallgrímssyni,
Þorvaldi Thoroddsen, dr. Helga
Péturs og Guðmundi Bárðar-
syni. Síðan tæki við hver rit-
gerðin af annarri, hin fyrsta
um gerð sólkerfisins, önnur um
dauðabergið og hið lífvana
tímabil jarðsögunnar. Þá kæmi
hver kaflinn af öðrum úr sögu
jarðarinnar og íslands. Loka-
þátturinn yrði um sköpunar-
sögu landsins eins og hún ger-
ist nú á dögum. Því lík bók er
IÓNAS JÚIVSSON:
Þjóðarútgáfan