Tíminn - 25.01.1941, Blaðsíða 2

38
TÍMIM, lawgardagmn 25. janiíar 1941
10. blað
Njö endnrbætnr á
Háskóla Éslsiads
^ímtrm
Laugardaf/inn 25. jan.
Aldarijórðungs-
afmælí Framsóknar-
flokksms
Þessa dagana eru liðin 25 ár
síðan Gestur Einarsson bóndi
á Hæli kvaddi saman fjöl-
mennan fund að Þjórsárbrú til
að stofna nýjan flokk. Á þess-
um fundi var ákveðið að bjóða
fram við kosningar til efri
deildar þá um sumarið lista
með nöfnum tólf manna. Efsti
maður á þessum lista var Sig-
urður Jónsson á Yztafelli.
Neðsti maður var Hallgrímur
Kristinsson.
Um þennan lista stóð þegar
frá upphafi mikill styr. Gest-
ur Einarsson og nánustu sam-
starfsmenn hans fóru ekki dult
með, að þeir ætluðu að stofna
nýjan landsmálaflokk og gerðu
ráð fyrir því, að hann yrði mjög
áhrifamikill. Þær spásagnir for-
göngumannanná hafa orðið að
veruleika. Við kosriingarnar
mitt um sumarið fékk listi Mbl.-
manna með Hannes líafstein
efstan, um 1850 atkvæði. Listi
nýja flokksins fékk 1200 at-
kvæði og kom Sigurði Jónssyni
að. Listi Alþýðuflokksins og
listi, sem Einar Arnórsson bar
fram fyrir sig sem ráðherra,
fengu hvor um sig 600 atkvæði
og komu ekki að manni. Það
var sýnilega mikil orka bak við
framboð Sigurðar Jónssonar. í
fyrsta áfanganum var náð
tveim þriðju hlutum af fylgi
sterkasta flokksins í landinu.
Við kosningar um haustið
bættust nokkrir nýir þingmenn
í hinn nýja flokk. Alþingi kom
saman fyrir jól. Þann vetur var
gengi hins nýja flokks sýnilega
mikið. Fyrsta daginn, sem Sig-
urður Jónsson sat á þingi, var
hann kosinn varaforseti í sam-
einuðu þingi, og eftir nokkra
daga var hann orðinn ráðherra
í fyrstu þjóðstjórn íslendinga.
Hann hafði yfirstjórn þýðing-
armestu málanna. Til hans
stjórnardeildar heyrði forusta í
bankamálum, landbúnaði, verzl-
un, iðnaði, samgöngum á sjó
og landi, símamálum og póst-
málum,
Síðan þessir atburðir gerð-
ust er liðinn fjórðungur aldar.
Margs er að minnast frá þessu
tímabili. Engum mun koma til
hugar að segja, að Framsókn-
arflokkurinn hafi verið alls-
ráðandi allan þennan tíma.
Slíkt á sér aldrei stað í lýðræðis
landi. En hinu verður heldur
ekki neitað, að Framsóknar-
flokkurinn hefir haft mjög
mikil og varanleg áhrif á þró-
un margháttaðra félagsmála
hér á landi. Einna mest var
uppskeran um 1930. Þá var
undir leiðsögu Framsóknar-
flokksins lokið við Landspítal-
ann. Sundhöllin fullgerð hið
ytra. Búnaðarbankinn stofn-
settur. íslandsbanki endur-
reistur sem útvegsbanki. Skipa-
útgerðin byrjuð. Landssmiðjan
er endurreist. Lagt fram frv.
um byggingu handa Háskóla
íslands, Héraðsskólarnir að
Laugarvatni og Reykholti að
mestu fullgerðir. Síldarbræðsla
ríkisins á Siglufirði fullgerð og
tók til starfa. Bifreiðasamband
hófst að sumarlagi frá Reykja-
vík til Húsavíkur og flest helztu
undirlendi landsins. Varðskip-
ið Ægir var fullbyggt bæði til
strandgæzlu og björgunar.
Lögreglumálum Reykjavíkur var
þá í fyrsta sinn komið í við-
unandi horf. Og til að leggja
sérstaka áherzlu á hina öru og
margþættu þróun þjóðfélagsins
var haldin hin mikla Alþingis-
. hátíð á Þingvöllum vorið 1930.
í félagsmálum vinna ótal
hendur að hverju verki. Öll
þjóðin á meira eða minna þátt
í stórframkvæmdum þeim, sem
hér er getið. En Framsóknar-
menn lögðu til forustuna við
lausn allra þessara mála. í
tuttugu og fimm ár hefir styrk-
ur þessa flokks verið fólginn í
því, að styrkja stærstu hug-
sjónamenn um stærstu verk-
efni, sem um var barizt á hverj-
um tíma.
Stærsta mál þessara tíma er
í ritgerðinni „Stofnun Jóns
Sigurðssonar“, sem birt er í
seinasta bindi ritgerðarsafns
Jónasar Jónssonar, víkur
höfundurinn að nokkrum
endurbótum, sem gera þurfi
á Háskóla íslands. f niður-
lagi greinarinnar, .sem hér
fer á eftir, telur hann upp
þær endurbætur, er mestu
máli skipta.
Forráðamenn háskólans hafa
ekki sýnt framsýni eða áhuga
um hin sameiginlegu mál stofn-
unarinnar. Aðstaða háskólans
var mörkuð með úrræðaleysi
og deyfð, þegar Framsóknar-
menn tóku byggingarmál hans
til meðferðar, sem þátt í al-
mennri viðreisnarstarfsemi.
Forstöðumenn háskólans hafa
fyrir sitt leyti lítið skilið og enn
síður kunnað að meta þessa
starfsemi, og mun engin breyt-
ing verða í því efni fyrst um
sinn.
Við háskólann eru allmargir
starfsmenn, sem gera skyldu-
verk sín með talsverðum mynd-
arskap, og ekkert bendir til, að
þjóðin muni hafa betra að
bjóða í því efni fyrst um sinn.
En enginn þessara manna var
fær um að skapa þá nýjung,
sem hér hefir verið gerð. Ekki
er heldur sýnilegt, að háskólinn
sé líklegur til að geta ummynd-
frelsismál þjóðarinnar. Nábúa-
flokkarnir hafa lofað miklu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
sett skilnaðarmálið efst á
stefnuskrá sína. Alþýðuflokkur-
inn hefir bundizt heitum um
að vinna að stofnun lýðveldis.
Framsóknarmenn hafa ekki
lofað miklu, en eftir fregnum
að dæma hvaðanæfa utan úr
hinum dreifðu byggðum er svo
að sjá, sem Framsóknarmenn
séu einráðnir í að fylgja
stærstu hugsj óninni með
dirfsku og gætni.
Á flokksþingi Framsóknar-
manna, sem kemur saman inn-
an skamms hér í bænum, mun
væntanlega verða gefið yfirlit
um megindrætti í sögu flokks-
ins. Þar er margs að minnast
og er það efni of stórt til að
verða tæmt í einum fyrirlestri.
En vel mætti vera, að flokks-
mönnum þætti svo miklu máli
skipta aldarfjórðungsreynsla,
ekki síður vegna starfs á kom-
andi árum, að það þætti við
eiga að gefa út með haustinu
nokkra þætti um flokksstarfið,
'sem hafið var með miklum
stórhug á fundinum við Þjórs-
árbrú fyrir fjórðungi aldar.
Einn af okkar merkari skóla-
mönnum hefir sent fræðslu-
málastjórninni skýrslu um ut-
anför sína 1939. Útdráttur úr
skýrslunni birtist almenningi í
einu dagblaðanna í Reykjavík.
Eitt atriði í skýrslu þessari
vakti sérstaklega athygli mína.
Ég hefi orðið þess var, að
ýmsir utan skólastarfseminnar
í landinu hafa höggvið eftir
þessu sama atriði og notað það
til hnýfilyrða á skólana okkar
í heild og kennaraliðið.
Þessi skólamaður lýsir morg-
unstund í unglingaskóla í
London. Honum segist svo frá:
„Skólastjórinn stóð við púlt
fyrir miðjum vegg, gegnt aðal-
dyrum salarins, og kennaralið-
ið þar út frá til beggja handa.
Á töflu voru skrifuð tvö vers,
sem syngja átti, og lék einn
kennarinn á hljóðfæri. Allir
sungu versin. En að þeim lokn-
um lutu allir höfði meðan skóla-
stjórinn flutti í hálfum hljóð-
um örstutta bæn.
Eg stóð undrandi yfir þeim
alvöru- og hátíðleikablæ, sem
yfir þessari stund hvíldi. Og er
hann hafði lokið bæninni, sem
varla hafði staðið lengur en
eina mínútu, lyftu allir höfði
í þögulli alvöru, en hann mælti:
„Góðan daginn og til hamingju
með starfið í dag.“ — Sigu þá
sundur fylkingarnar, hægt og
að sitt andlega skipulag, nema
með aðstoð frá öðrum stofnun-
um, og þá að likindum fyrst og
fremst frá þeirri stofnun, sem
hefir gert kleift að leysa bygg-
ingarmálið, en það er Alþingi.
Sumir kennarar háskólans
hafa búið yfir sviplíkri and-
legri meinsemd eins og kom
hinum öldruðu dóiriurum í
hæstarétti til að álíta, að þeir
ættu að vera ríki í ríkinu. Al-
þingi braut á bak aftur þessa
óvenjulegu rökvillu. Sama verð-
ur raunin með háskólann. Hann
hefir allar sínar tekjur frá rík-
issjóði, peninga frá skattþegn-
um landsins, samkvæmt ráð-
stöfun Alþingis. Háskólinn á að
kalla má engar eignir og fær
nálega engar tekjur nema fyrir
atbeina rkisvaldsins. Það er
ekkert í aðstöðu háskólans,
sem gefur honum rétt til að
vera ríki í ríkinu. Starf kennar-
anna við þessa stofnun hefir
heldur ekki gefið háskólanum
sögulegan rétt til að ríkja ofar
valdi og hagsmunum þjóðfé-
lagsins. Svo mikið er víst, að
Jón Sigurðsson ætlaði ekki
þjóðskólanum að vera bundinn
stakki stéttarhagsmuna.
Fyrsta og sjálfsagðasta af-
leiðing hinnar nýju húsbygg-
ingar er, að allt það húsrúm,
sem þar er til, verði fullnotað.
Kennaradeildin og viðskipta-
háskólinn eiga að sjálfsögðu að
flytja þangað, og halda því á-
kveðna formi, hvor fyrir sig,
sem löggjafarvaldið velur þeim.
Til mála kemur, að stýri-
manna- og vélstjóraskólinn
verði deildir í þjóðskólanum, og
vel myndi Jóni Sigurðssyni
hafa líkað það.
Næsta meginverkefnið er að
takmarka aðgang nemenda í
núverandi deildir háskólans,
eftir því, sem þörf þjóðarinnar
krefur. Það er háskaleg fjar-
stæða, að ríkinu beri skylda til
að ala upp með ærnum kostn-
aði miklu fleiri, lækna og lög-
fræðinga heldur en þörf er fyrir
í landinu. Þjóðskóli er miðaður
við þjóðarhagsmuni, en ekki
við sérkröfur einstaklinga. Þess
vegna á ekki að taka fleiri nem-
endur í nokkra deild í þjóð-
skóla, heldur en ríkisstjórn og
Alþingi telja, að landið hafi
þörf fyrir á hverjum tíma. Tak-
mörkun nemenda hlýtur jafn-
an að gerast með samkeppnis-
prófi.
Þriðja nýjungin, sem þarf að
gera í Háskóla íslands, er að
koma á ársprófum í hverri
deild, og tekið verði lokapróf í
hverri grein. Með þeim hætti er
hljóðlega, og hélt hver til sinn-
ar stofu.
Eg stóð eftir hissa og hrifinn.
Eg gat ekki annað en hugsað
heim, og einnig öfundað kenn-
arana, sem gengu til starfa með
þessum ungmennum, er þannig
hófu dagsverkið."
Þannig er þessi frásögn
barnaskólastjórans á Akureyri.
Og hann kemst að þeirri niður-
stöðu í skýrslu sinni, að okkur
skorti kristindóm í skólana.
Nokkru eftir að frásögn þessi
birtist í einu dagblaðanna, kom
kunningi minn til mín, og við
ræddum þessi mál.
„Eftir því sem ég kemst
næst,“ sagði hann, „eru flestir
skólar á landi hér heiðnir skól-
ar. Þar skortir gersamlega all-
an kristindóm. Ekki eru undur,
þótt æskunni okkar verði hált
á svellinu, þegar hættur steðja
að, eins og sannast nú á ungu
stúlkunum víðsvegar um land-
ið, og þá sérstaklega í Reykja-
vík.“
Á þessa Teið fórust kunningja
mínum orð. Mér er kunnugt um
það, að svipað viðhorf til skól-
anna hefir komið í ljós á op-
inberum foreldrafundi, síðan
umrædd grein birtist í blaðinu.
Af sérstökum ástæðum finn
ég hvöt hjá mér til þess að gefa
skýrslu, þegar ég les þessa frá-
sögn um hina helgu morgun-
auðséð hvaða nemendur stunda
námið á viðunandi hátt. Þeir,
sem ekki gera það, ættu ekki að
fá rétt til að halda áfram námi
næsta vetur. Með því væri girt
fyrir þá ólánsvenju, að nem-
endur séu árum saman iðju-
litlir eða iðjulausir á vegum
ríkisins við svokallað nám.
Fjórða umbótin, sem þarf að
gera í háskólanum, er að láta
drykkjuskap og slark varða
brottrekstri úr skóla. Drykkju-
skapur er nú ekki minna þjóð-
armein heldur en berklaveikin.
Og það er óhætt að fullyrða, að
mikið af áfengisbölinu er að
kenna vesaldómi þeirra manna,
sem hafa staðið fyrir uppeldi
ungra manna í embættaskól-
um landsins. Vínnautn hefir
þótt þar svo sjálfsögð, að fram
á síðustu missiri hefir þótt eðli-
legt að stúdentar yrðu ölvaðir
á eftir lokaprófi í menntaskóla
og við inngöngu í háskóla. Það
er naumast hægt að hugsa sér
meiri óvirðingu gerða nafni
Jóns Sigurðssonar en að kenna
við hann stofnun, sem telur það
afsakanlegt, að kennarar og
nemendur haldi drykkjugildi
saman, og þykist menn að meiri
fyrir félagsskap um víndrykkju.
Fimmta stórbreytingin, sem
þarf að verða í lífi háskóla-
nemenda snertir íþróttir og lík-
amsmenntun. í amerískum há-
skólum er lögð jafn mikil rækt
við líkamsmenntun eins og bók-
leg fræði, en hér er öll sú hlið
málsins vanrækt nokkurn veg-
inn eins mikið og hægt er. Hefi
ég áður vikið að því, að kenn-
arar við háskólann hafa, í sam-
bandi við hina virðulegu bygg-
ingu, enga forsjón haft í því
skyni, að stuðla að bættri lík-
amsmenntun. En úr því má
bæta síðar. Nóg er landrými á
háskólalóðinni fyrir íþróttahús,
þegar skilningur vex á málinu.
Sjötta atriðið, sem mér þykir
hlýða að benda á, er sú nauð-
syn, að enginn nemandi út-
skrifist úr Háskóla íslands svo,
að hann hafi ekki að minnsta
kosti stundað einn vetur nám
í sinni sérgrein við erlendan
háskóla. Væri hægra að fram-
kvæma þá nýjung, ef háskóla-
nemendur væru aldrei fleiri
heldur en þjóðin hefir þörf
fyrir.
Sjöundi og síðasti liðurinn,
sem hér verður drepið á, er hin
nýja forstaða, kanslarastarfið.
Ein af höfuðmeinsemdum há-
skólans er sú, að þeir menn,
sem mótað hafa skipulag hans,
hafa reynt að líkja eftir stór-
um háskólum á meginlandinu,
og haldið, að hér væri aðstaða
til að miða uppeldið við vís-
indanám. Þessir menn hafa
ekki gætt þess, að vaxtarbrodd-
ur vísindanna er nú hjá ríkis-
stofnunum meðal ríkra og fjöl-
mennra þjóða. Sjálfstæðar,
stund í enska skólanum og
heyri, hvaða hljómgrunn þau
orð fá í hjörtum ýmissa, sem
hafa hneigðir til að skútyrða
skólana og saka kennarana um
allt misheppnað uppeldi æsku-
manna.
Eg hefi liíað sams konar
morgunstund hrifningarinnar í
enskum unglingaskóla. Það var
i Leeds fyrir 10 árum síðan.
Mín lýsing á þessari helgu
morgunstund verður mjög svip-
uð þeirri lýsingu, sem að ofan
er rituð. En ég hugsaði ekki
heim, eins og okkar ágæti
skólamaður, og engin öfund
gerði vart við sig hjá mér. —
Kannske stafaði það af skorti
á kristindómsáhuga og þjóð-
rækni?
Eg dvaldi lengur í skólanum
og umhverfi hans en þessa
morgunstund, og sannfærðist
um það áður en lauk, að slíkar
kristindómsstundir í skóla eða
skólum eru engin sönnun fyrir
ágæti skólaandans og skóla-
uppeldisins.
Ef við heimsækjum skóla til
þess að kynna okkur t. d. bekki,
borð og stóla, þá er ekki nægi-
legt að líta á þessi áhöld og
dást að fegurð þeirra og styrk-
leika, og óska þess síðan, að við
hefðum svona borð og stóla í
skólanum heima.
Við verðum a. m. k. fyrst að
leita eftir réttu svari við þessum
spurningum: Hvernig fara þessi
áhöld með líkama nemendanna?
Eru þeir óskemmdir af því að
sitja við þessi borð og á þess-
um stólum eftir 3—4 vetra nám
eða lengur.
vísindalegar rannsóknir geta
tæpast orðið framkvæmdar hér
á landi nema í sambandi við
náttúru landsins, móðurmálið
og sögu landsins. Og eftir ná-
lega 30 ára starf Háskóla ís-
lands, er í þessum greinum svo
ástatt, að þjóðin á enga sögu
um dvöl hennar í landinu, að
frátöldum barnabókum, enga
bókmenntasögu nema ágrip um
fornbókmenntirnar, og í nátt-
úruvísindum sézt ástandið af
uppgötvun Dungals um snigla
þá, er valda mæðiveikinni og
fullyrðingu um hrygningu síld-
arinnar í nánd við Vestmanna-
eyjar. Með bættri aðstöðu get-
ur orðið hér takmörkuð vís-
indastarfsemi viðvíkjandi nátt-
úru landsins og lífi þjóðarinn-
ar. En í öðrum efnum má telja,
að fátæktin og fámennið loki
leiðunum. Meginhluti allra ís-
lendinga, sem stunda háskóla-
nám, hafa enga aðstöðu til að
kynnast vísindum eða vísinda-
legum rannsóknum, heldur
brotum af niðurstöðum sumra
vísindagreina til nota fyrir
starfsmenn þjóðfélagsins.
Það er þess vegna fullkom-
lega sama og að reyna að kom-
ast undir endann á regnbogan-
um, að telja fólki á íslandi trú
um, að Háskóli íslands geri
nemendur_ sína að vísinda-.
mönnum. í því liggur ekki van-
met á hæfileikum námsmanna
og kennara, heldur sú stað-
reynd, að vísindalíf nútímans
þarf önnur vaxtarskilyrði held-
ur en unnt er að skapa í fá-
tæku og fámennu landi.
En verkefni íslenzks þjóð-
skóla er allt annað. Hann á að
geta alið upp og mótað dugandi
embættismenn og starfsmenn
fyrir hið íslenzka þjóðfélag. Þar
kemur aðallega til greina, að
veita slíkum mönnum viöun-
andi fræðslu um þær niður-
stöður vísindanna, sem falla
eins og molar af borðum hinna
ríku og fjölmennu mennta-
þjóða. En hlutverk okkar sjálfra
er að ala upp hrausta áhuga-
menn, reglusama og hneigða til
að vilja sinna þjóðnýtum vinnu-
brögðum. Starf kanslarans í
þjóðskóla íslands væri ekki að
taka í sínar hendur vald eða
vinnu kennaranna í. sérfræði-
náminu, heldur að standa fyrir
málum stofnunarinnar út á
við og sinna uppeldi nemenda,
sem fram að þessu hefir verið
talið að mestu óviðkomandi há-
skól.anáminu.
Ég býst við, að sumum var-
færnum mönnum sýnist hér
vera erfitt verk fyrir höndum,
að gera þjóðskóla í anda Jóns
Sigurðsson úr fátæklegum og
vanræktum lauriamannaskóla.
En reynslan sannar, að dropinn
holar steininn. Það er heil öld
síðan Jón Sigurðsson hóf bar-
áttu fyrir þessu máli. Það var
Svo er því einnig varið um
kristindómsstundír í skóla. Hve
djúp og varanleg eru áhrif
þeirra á barns- og unglingssál-
ina?- Eru ungmenni, sem notið
hafa þeirra stunda, siðfágaðri
og betri menn yfirleitt en hin-
ir, sem farið hafa á mis við þær
í skólunum? Hafa þessar krist-
indómsstundir nokkur áhrif á
það, að með ungmenninu nái
að þróast kostir hinnar ákjós-
anlegustu skapgerðar? Eru
þessar stundir ensku kennar-
anna, eða efni þeirra, þeim
hjartans mál, eða arfbundin
hefð, eins og svo margt í ensk-
um þjóðháttum, siðum og venj-
um? — Sjálfsagt hvort tveggja.
Já, ég hreifst með eins og
skólastjórinn á Akureyri þessa
helgu morgunstund fyrir 10 ár-
um. Eg dvaldi síðan í þessum
sama unglingaskóla þennan
dag allan, hlustaði á kennslu,
skoðaöi áhöld o. s. frv.
Eftir hádegið fylgir skóla-
stjórinn mér í náttúrugripa-
safn skólans. Við göngum eftir
löngum gangi. Út um opnar dyr
til vinstri kemur í skyndi 14—15
ára piltur og snertir öxl skóla-
stjórans um leið og hann snar-
ast framhjá; „No!“ hreytir
skólastj órinn út úr sér. Um leið
snýr hann sér snöggt við gegn
piltinum. Hann stillir sér upp
eins og herforingi með viðeig-
andi valdsmannssvip og atyrð-
ir piltinn. Mér er kannske hug-
stæðast, hversu pilturinn skalf
af ótta. Hann virtist við það
leka ofan í skóna sína, ef
þannig mætti orða það. Eg varð
í rauninni skelfingu lostinn.
„Var nokkuð minnst
á mig“?
Sigurður Jónasson, forstjóri,
ritar í Tímann s. 1. þriðjudag
(þ. 21. jan.) alllangt mál. Mest
er það um hann sjálfán, en
nokkuð er þó mér ætlað.
Tilefni þessarar greinar Sig-
urðar Jónassonar á að vera út-
varpserindi, er ég flutti fimmtu-
dagskvöldið, 16. þ. m.: „Um
hagnýt jarðefni og rannsókn
landsins“. Fjallaði þetta erindi
mitt einkum um kalksand Vest-
fjarða, hagnýtt gildi hans t’il
sementsvinnslu, og þær rann-
sóknir, er gerðar hafa verið í
þvi sambandi. Þeir, sem á
hlýddu, munu hafa tekið eftir
því, að erindi mitt var ekki um
menn þá, sem hvött höfðu til
rannsóknanna, heldur um þær
sjálfar, framkvæmd þeirra og
árangur.
í þeim hluta forstjóra-grein-
arinnar, er að mér veit, vill S.
J. láta svo út líta, að ég hafi á
einhvern hátt hallað réttu máli
í frásögn. Hann nefnir þó ekki
eitt einasta dæmi upp á slíkt.
(Framh. á 3. síðu)
lengi vel kæft í værðarvoðum
danskjar og íslenzkrar þröng-
sýni. Að lokum tókst að koma
á fót stofnun, sem bjó presta
undir embættisstarf á fslandi.
Alllöngu síðar kom læknadeild-
in. Þá liðu mörg ár, þar til laga-
kennsla hófst, og síðan nokk-
urt árabil, þar til þessar deildir
voru sameinaðar með löggjöf
og bætt við kennslu í íslenzk-
um fræðum. Undirbúningur
löggjafar um stað handa þjóð-
skólanum og löggjöf viðvíkjandi
byggingunni stóð frá 1928 til
1930. Þá tók það fjögur ár, frá
1930 til 1933, að koma gegn um
Alþingi löggjöf um landgjöf
Reykj avíkur, byggingarmálinu
og happdrættislögunum. Síðan
þá hefir verið unnið meira og
minna að undirbúningi há-
skólahússins og byggingarstarf-
inu. Þegar litið er á, hve íöng
þessi þróun hefir verið og hve
mjög þröngsýni og hleypi-
dómar hafa tafið framkvæmdir,
þá þarf engan að undra, þó að
það verði ekki auðsótt verk, að
framkvæma þjóðskólahugsjón
Jóns Sigurðssonar, að því er
snertir hina andlegu og upp-
eldislegu hlið málsins. Eitt er
nú þegar hægt að fullyrða. Sá
flokkur, sem hefir hrundið í
framkvæmd hinu prýðilega
byggingarmáli háskólans, mun
ekki hika við að halda áfram
að vinna á þann hátt að þjóð-
skólamálinu, sem bezt sæmir
minningu þess manns, sem
stofnunin er kennd við og
jafnan á að vera hennar vernd-
arandi. J. J.
Hvernig átti ég að skilja þetta?
Hér var á feröum sami maður-
inn, sem staðið hafði fyrir hinni
helgu morgunstund. Hvað átti
ég að hugsa? Hér var einhverju
meir en lítið ábótavant. Nú
hugsaði ég heim og gladdist við
þá hugsun, að ekki ríkti upp-
blásinn eða innblásinn heragi í
neinum íslenzkum skóla.
Hvað vantaði i þennan skóla?
Ekki vantaði kristindóm. Ekki
vantaði helgar stundir.
Nei, — en það vantaði hið
sama, sem líklega vantar í
flesta ensku skólana eins og
skólana okkar — og heimilin
okkar. — Það vantar Krist í
skó’lana. Það vantar . anida
meistarans frá Nasaret í skól-
ana. — Æskulýðinn, — en okk-
ur hina fullorðnu fyrst og
fremst, — skortir 'siðgæðisþrek
hans'og viljastyrk, fórnarlund
hans og samúðarkennd, þol-
gæði hans og þrótt. Okkur
skortir hann allan. Það er nóg
til að hismi í heiminum, en
minna um kjarna. Þannig er
það, og þess vegna er heimurinn
eins og hann er.
Eg heimsótti fjölmarga skóla
í Leeds og nágrenni borgarinn-
ar og hlustaði á margar helgar
morgunstundir. Eg legg engan
dóm á þær frekar. Eg dvaldi á
þessum stað um átta vikna
skeið, því að fræðslumálastjórn
Leeds-borgar þykir hafa gengið
á undan um margt, sem lýtur
að bættum skólabrag og skóla-
kerfi, fræðsluháttum og bygg-
ingum ungmennafræðslunnar í
Englandi. Þess vegna heim-
sækja skólana í Leeds margir
J. J.
Þorsteimi Þ. Víglimdssoni
Krístíndómsstundír í skólum