Tíminn - 01.03.1941, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKN ARFLOKKRRINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFOR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 8 A.
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Simi 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA hJ.
Simar 3948 og 3730.
25. ár.
TÍMLMV, laugardaglnn 1. marz 1941
25. blað
Fárviðri veldur gifurlessu tjóni
Tíu íslenzkír bátar strandaðir eða sokkn-
ír. - Fjögur útlend skíp strönduð. -- Sjö
menn hafa farizt
í Abessiníu verSur Bretum og hinum abessinsku œttjarðarvinum, sem berj-
ast með þeim, vel ágengt. Hafa þeir þegar orðið stórt landsvœði á valdi
sínu. Haile Selassie Abessinlukeisari dvelur á þessum slóðum og stjórnar
aögerðum hinna abessinsku hersveita í samráði viö herforingja Breta. Er
hann þegar búinn að dvelja meira en mánuð i Abessinlu. Hann hefir ný-
lega lýst þeirri trú sinni í viðtali við blaðamenn, að hann muni bráðlega
ríöa sem sigurvegari á hvítum hesti inn í Addis Abeba, likt og Badoglio
gerði forðum. Hér á myndinnl sést Haile Selassie, lengst til vinstri, tala við
brezka herforingja.
Fólksílutningarnir
Hið mesta ofsaveður geis-
aði um meginhluta landsins
tvo síðustu sólarhringa og
hefir stórtjón hlotizt af.
Mun þó eigi enn kunnugt
um allan skaða, sem veðrið
hefir haft í för með sér, því
að engar fregnir hafa borizt
úr fjölmörgum byggðarlög-
um, enn sem komið er. Þeg-
ar er það kunnugt, að bátur
hefir farizt með sex manna
áhöfn, mörg skip og bátar
strandað, og sumir bátanna
brotnað í spón, margir bát-
ar sokkið, og símalínur, raf-
taugár og ýms önnur mann-
virki eyðilagzt.
Af fregnum, sem fenglzt hafa,
má ráða að einna harðast hafi
veðrið verið á Suðvesturlandi.
Voru öðru hvoru 12 vindstig í
Reykjavík og á Suðumesjum.
Hins vegar var stórhríð sums
staðar norðanlands og austan
undanfarna daga, en þar var
mjög tekið að lygna um miðj-
an dag í gær, og þá aðeins
3 vindstig á Akureyri. Þá voru
heldur ekki nema 8 vindstig í
Vestmannaeyjum og 9 vindstig
á Horni, með fannkomu. Sunn-
an lands brá til slyddubyls eða
hríðarveðurs af norðaustri. upp
úr miðjum degi í gær, en í
Reykjavík stytti þó upp undir
kvöldið. Mikið sjórok var í gær
og fyrrinótt um allan bæinn, svo
sjávarseltan settist í lögum utan
á hús og menn og muni.
Á fimmtudagsmorgun var all-
frosthart,. en er leið á daginn
dróg úr frostinu og aðfaranótt
föstudagsins og á föstudags-
morgun var orðið frostlaust um
Suðurland og suðurhluta Aust-
urlands. Var þá tekið að þykkna
í lofti og vindur að snúast til
austlægari áttar.
Skipströnd og bátstapar
í Reykjavík.
Tvö erlend vöruflutningaskip,
er lágu á ytri höfninni, tók að
reka til lands í fyrrinótt. Fengu
skipverjar eigi aðgert og strönd-
uðu bæði skipin í sandkrika í
Rauðarárvík. Var mönnum sem í
þeim voru, alls 43, bjargað í
gærmorgun. Voru margir þeirra
aðframkomnir af vosbúð, enda
illa búnir. Um lágflæðurnar í
gær láu skipin að nokkru leyti á
þurru landi. Annað þeirra,
danskt, Sonja Mærsk, snýr stefni
upp í sandinn. Hitt skipið,
portúgalskt, Ourem, frá Oporto,
liggur fast við danska skipið og
snýr þvert við áhlaðandanum.
Riðu öldurnar látlaust yfir það í
gær. í skipum þessum mun
meðal annars hafa verið kartöfl-
ur, áfengi og sement. Lágu vín-
tunnur, er borizt höfðu upp, á
við og dreif um sandinn.
Þriðja skipið var í mjög mikilli
hættu statt. Var það komið mjög
nærri landi, framan við olíu-
birgðastöð B. P.
Á innri höfninni í Reykjavík
sukku bátar, en aðrir bárust á
grunn. í krikanum við Grófar-
bryggju sukku vélbáturinn
Sjálfstæðismálið
í næsta blaði Tímans
mun birtast ítarleg grein
um sjálfstæðismálið eftir
Hermann Jónasson for-
sætisráðherra.
Vestri frá ísafirði, 12—15 smá-
lestir að stærð, og Kristín, smá-
bátur úr Reykjavík, 4—5 smá-
lestir.
Þrjú skip, sem lágu við Ægis-
garðinn, losnuðu og rak á grunn.
Voru það varðbáturinn Óðinn,
línuveiðaskipið Rúna og norskt
hvalveiðiskip.
Vélbátur ferst.
Vissa fékkst um það í gær, að
vélbáturinn Hjörtur Pétursson
frá Siglufirði, 20 smálestir að
stærð, er gerður skyldi út frá
Hafnarfirði á vetrarvertíðinni,
hefði farizt undan Garði á
fimmtudaginn. Voru á honum
sex menn. Báturinn fór í fiski-
róður frá Hafnarfirði á miðviku-
dagskvöldið.
í gærmorgun var rekald úr
bátnum tekið að berast að landi
þar syðra.
Bátverjar voru:
Eiríkur ÞorValdsson frá Helga-
dal við Kringlumýrarveg, for-
maður, kvæntur og þriggja barna
faðir, allra ungra.
Unnar Hávarðsson, stýrimað-
ur, austfirzkur að ætt, ókvæntur.
Helgi Oddsson frá Siglufirði,
vélamaður, ókvæntur.
Jón Stefánsson frá Siglufirði,
háseti, kvæntur og átti eitt bam.
Andrés Ágústsson frá Siglu-
firði, háseti, kvæntur og átti eitt
barn.
Viktor Knudsson, Laugavegi
70 B, ókvæntur.
Bátatöp í Keflavík og
Njarffvíkum.
í Keflavík og Njarðvikum hef-
ir gífurlegt tjón orðið á vélbáta-
flotanum. Skýrði Ásgeir Daníels-
son, hafnarvörður í Keflavík, svo
frá þeim atburðum, er þar hafa
gerzt:
— Þegar á fimmtudag slitn-
uðu upp tveir bátar á Keflavík-
urhöfn. Rak þá báða í land, þar
sem þeir brotnuðu í spón. Voru
það Sæþór frá Seyðisfirði og
Öðlingur, heimabátur. f fyrri-
nótt slitnaði vélbáturinn Trausti
upp. Rak hann brátt á grunn,
þar sem hann brotnaði og ger-
ónýttist. Eru þessir þrír bátar
nú ekki annað en sprekahrúga.
í Njarðvíkum rak vélbátinn
Gylfa í fyrrinótt upp í fjöru, þar
sem önnur hliðin brotnaði úr
honum. í gær hvolfdi vélbátnum
Önnu á bátalegunni í Njarðvík-
um. Þá var og mjög tekið að ótt-
ast um vélbátinn Ársæl, og þótti
ekki annað sýnna en að hann
myndi þá og þegar reka til lands.
því sjór versnaði æ er leið á dag-
inn. í Keflavíkurhöfn voru 15—
16 vélbátar og tvær færeyskar
skútur í hinni mestu hættu,
einkum sökum vaxandi brims.
Sprengdu bátarnir í sífellu af sér
öll bönd, svo að varla hafðist við
að festa þeim. Mátti búast
við því á hverri stundu að allur
þessi skipafloti væri í voða. Ljós-
laust var á bryggjunum í gær-
kvöldi.
Það varð bátunum til bjargar,
að veður tók að sljákka í gær-
kvöldi og brim að lægja í nótt.
Voru þó sumir bátarnir talsvert
laskaðir eftir ofviðrið.
Hafskipabryggjan varð fyrir
miklum skemmdum. Sviptust
plankarnir ofan af meginhluta
bryggjunnar.
Svo erfitt var um landtöku
I Keflavík, að síðasti báturinn
komst ekki upp að bryggju fyrr
en síðdegis í gær. Hafði hann
þá beðið færis í‘nær tvo sólar-
hringa. Margir bátar leituðu burt
frá Keflavík til Hafnarf jarðar og
jafnvel Reykjavíkur.
Frá skipum á sjó úti.
Eins og að líkum lætur voru
mörg skip á sjó úti á versta
stormasvæðinu við strendur
landsins, veiðiskip, bæði togar-
ar og útilegubátar, og strand-
ferðaskip og skip, er voru að
koma úr millilandasiglingu eða
leggja af stað. Meðal annars
lagði Katla af stað frá Hafnar-
firði til útlanda í fyrradag,
og Dettifoss mun væntanlega
hafa verið kominn í grennd við
landið. Reyndir sjómenn hafa þó
látið uppi, að engin ástæða sé
til þess að bera kvíðboga fyrir
afdrifum stórra skipa á sjó úti.
Tíminn hefir haft þær fregnir
af Súðinni, sem var í strandsigl-
ingu, að hún hafi legið á
Hvammsfirði. Laxfoss fór héðan
úr Reykjavík til Vestmannaeyja
á miðvikudagskvöld. Komst hann
undir Landeyjasand og lá þar
meðan harðasta norðanveðrið
geisaði og náði til hafnar í Vest-
mannaeyjum í gær, nokkru fyrir
hádegi.
Slysavarnafélagið fékk í gær-
kvöldi og í morgun nokkrar
fréttir af bátum og skipum, sem
á sjó voru við Suðvesturlandið.
Hefir ekkert slys orðið á þeim
skipum, sem frétzt hefir til. Þó
hafa tveir bátar orðið fyrir véla-
bilunum, en njóta báðir aðstoðar
togara. Að sjálfsögðu eru þó
mörg skip og .bátar, sem ekkert
hefir enn heyrzt af.
Sigfús Johnsen, bæjarfógeti í
Vestmannaeyjum, skýrði Tím-
anum svo frá í morgun, að vél-
skipið Stella frá Neskaupstað
hefði komið þar til hafnar, mjög
laskað. Stella var 'á leið frá
Réykjavik til Fleetwood með
fisk. Á fimmtudagsnóttina reið
brotsjór yfir skipið og braut það
mjög, svo að ráðlegast þótti að
freista þess að ná höfn í Eyjum.
Þá var Stella 70 sjómílur suður
af Eyjum.
Strand á Mýrdalssandi.
Um hádegi í gær barst hing-
að neyðarskeyti frá stóru belg-
isku flutningaskipi, Persier,
sem þá var strandað við Kötlu-
tanga á Mýrdalssandi, suðaust-
ur af Hjörleifshöfða.
Enn hafa litlar fréttir borizt
af skipsstrandi þessu. Þó tjáði
Pálmi Loftsson, forstjóri Skipa-
útgerðar ríkisins, blaðinu í
morgun, að björgunarsveit í
landi hefði tekizt að koma línu
um borð í hið strandaða skip,
og um ellefuleytið voru 21 af
44 skipverjum komnir í land.
Varðskipið Ægir er úti fyrir
strandstaðnum, og hafa fregnir,
sem komið hafa, borizt frá því,
þar eð símasambandslaust er
með öllu austur í Skaftafells-
sýslur.
Símabilanir.
Á símalínum urðu hinar mestu
skemmdir víða um land, staurar
brotnuðu og þræðir slitnuðu eða
flæktust saman. Var talsíma-
samband mjög lélegt í gær, og
aðeins fáir staðir, sem hægt var
að ná til. Valda þessar simabil-
anir því, að enn eru eigi fréttir
komnar af veðrinu og því tjóni,
sem af því kann að hafa orðið,
nema úr fáum byggðalögum.
Mjög miklar skemmdir urðu á
línunni meðfram Esjunni og ollu
þær því, að eigi var hægt að tala
til Vesturlandsins eða Norður-
landsins. Suðurlandslínan var
rofin í Landeyjum. Hins vegar
var ótruflað talsímasamband við
Suðurnes og Vestmannaeyjar. í
gær var tilraun gerð til þess að
gera við símaskemmdimar á
Kjalarnesi, en viðgerðamennirn-
ir urðu að snúa við, sökum veð-
urofsans, er upp í Mosfellssveit
kom.
Ritsimasamband var í gær-
morgun til Akureyrar, en í gær-
dag tókst að bæta svo um, að
Því er stundum haldið fram,
að engin fordæmi séu fyrír
þeim ráðstöfunum Þjóðverja,
að flytja Pólverja í stórum stíl
úr héruðunum við austurlanda-
mæri Þýzkalands, þar sem þeir
hafa búið öldum saman, og láta
þýzka innf lytj endur koma í
stað þeirra. Þetta er misskiln-
ingur. Þýzku nazistarnir hafa
sótt fordæmið fyrir þessum
vinnubrögðum til rússnesku
kommúnistanna, eins og um
margt annað. Þeir hafa aðeins
reynzt miklu stórvirkari, enda
standa Þjóðverjar Rússum
langtum framar í skipulags-
hæfni og dugnaði.
Fyrstu árin eftir að Finnar
og Estlendingar heimtu sjálf-
stæði sitt bar mjög á sjálfstæð-
ishreyfingu meðal Austur-Kar-
ela, sem bjuggu i héruðunum
við finnsku landamærin milli
Ladogavatns og Hvítahafsins,
og Ingermanlendinga, sem
bjuggu við héruðin við est-
lenzku landamærin og finnska
flóann. Rússar gripu þá til þess
ráðs að flytja mikinn hluta af
íbúum þessara héraða í burtu
til fjarlægra landshluta, eink-
um til Síbei’íu. Rússneskir kom-
múnistar voru síðan látnir taka
sér bólfestu í þessum héruðum.
Kommúnistastjórnin taldi sig
slá tvær flugur i einu höggi
með þessum ráðstöfunum. Hún
unnt var að ná sambandi við
Seyðisfjörð.
Skemmdir á raftaugum.
Margvíslegt annað tjón, en
annað, sem hér hefir verið greint
frá, hefir hlotizt af veðrinu,
járnplötur losnuðu af húsþökum,
raftaugar og loftnet eyðilagzt og
rúður brotnað.
Viða á Seltjarnarnesi var raf-
magnslaust með öllu í gær, og
allt símasamband rofið sums-
staðar.
Þá eru og komnar þær fregnir
frá Akureyri og Húsavík, að þar
hafi verið rafmagnslaust með
öllu. Féll snjóskriða í Ljósa-
vatnsskarði og sleit niður raf-
taugarnar, er liggja frá Laxár-
stöðinni til Akureyrar.
Samkvæmt símtali við lög-
reglustjórann á Akranesi, sem
þó var mjög slitrótt vegna sim-
bilana, urðu engar skemmdir á
bátum þar, enda aflandsvindur.
Brezkur hermaffur drukknar.
Brezkur hermaður skolaðist í
gærmorgun út af hafnargarðin-
um í Reykjavík, er sjór reið yfir
hann. Menn, er nærstaddir voru
gerðu tilraun til bjargar og
svarflaðist einn íslenzkur maður
í sjóinn við þær tilraunir.
Heppnaðist að bjarga honum, en
hermaðurinn drukknaði.
bældi niður til fullnustu sjálf-
stæðishreyfingu Austur-Karela
og Ingermanlendinga, og hún
fékk íbúa í landamærahéruðin,
sem hún taldi sig fullkomlega
geta treyst.
Rússneska kommúnistastjórn-
in beitir sömu vinnubrögðum í
þeim héruðum Póllands, sem
hún hefir umráð yfir. Var ný-
lega sagt frá því hér í blaðinu.
í enska blaðinu „The Times“
var nýlega skýrt frá því, að
samkvæmt þýzkum heimildum
hefðu á síðastliðnu ári verið
fluttir um 450 þús. Þjóðverjar
heim til Stór-Þýzkalands frá
öðrum löndum, þar sem Þjóð-
verjar voru búnir að vera bú-
settir í aldaraðir.
Eftir löndum skiptist þetta
þannig:
Frá Estlandi 12 þús., frá Lett-
landi 63 þús., frá Lithauen 43
þús., frá Austur-Póllandi 160
þús., frá Bessarabíu 90 þús., frá
Norður-Bukovina 75 þús. og frá
Dobruja 15 þús. Auk þess hefir
allmargt fólk verið flutt til
hinna forn-pólsku héraða frá
Suður-Þýzkalandi, þar sem
þéttbýli er mest.
(Framh. á 4. síðu.)
Erlendar fréttir
Búlgaría gerðist í morgun að-
ili að þriveldasáttmála Þjóð-
verja, ítala og Japana.Undirrit-
aði Philoff forsætisráðherra yf-
irlýsingu þessa efnis í Vínar-
borg, að viðstöddum þeim Hit-
ler, Ribbentrop, Ciano greifa og
sendih. Japan í Berlín. Með því
að viðurkenna þríveldasáttmál-
ann er talið, að Búlgarar hafi
fallizt á, að þýzkt herlið megi
fara yfir Búlgaríu til Grikk-
lands og Tyrklands. Sambúð
Búlgara og Breta fer stöðugt
versnandi og voru nokkrir
menn teknir fastir í gær og
þeim gefin að sök of mikil vin-
átta við Breta. Meðal þeirra
voru brezkir og amerískir
blaðamenn. Þremur brezkum
blaðamönnum var sleppt aft-
ur, eftir að sendiherra Breta
hafði mótmælt handtökunni.
Bretar hafa tilkynnt stjórn
Búlgaríu, a ð þeir muni slíta
stjórnmálasambandinu, ef þýzkt
herlið fái að koma til landsins,
og beri búlgarska stjórnin á-
byrgð á þeim gagnráðstöfunum,
sem Bretar kunni að gera.
Anthony Eden og John Dill
eru farnir' frá Ankara. í til-
kynningum um viðræður þeirra
við tyrkneska stjórnmálamenn
og herforingja, segir, að fullt
samkomulag sé ríkjandi um öll
atriði, sem máli skipti. Tyrk-
nesk blöð láta mikið af komu
hinna brezku valdamanna og
(F, .imh. á 4. siðu.)
w
A víðavangi
LOFTÁRÁSIRNAR OG
UMFERÐASLYSIN.
í enskum blöðum var nýlega
| vakin athygli á því, að einn
j mánuðinn í vetur hefðu næst-
| um eins margir óbreyttir borg-
arar farizt af völdum umferðar-
slysa og hinna margumræddu
loftárása. Almenningur veitti
þvi fyrra allt of lítinn gaum, en
þar væri þó um sj álfskaparvíti
þjóðarinnar að ræða, en hið
síðara stafaði af óviðráðanleg-
um orsökum. Hvöttu blöðin ein-
dregið til þess, að bæði stjórn-
arvöld og almenningur léti sig
umferðaslysin meira máli
skipta, því að með samtökum
Dessara aðila mætti að miklu
leyti afstýra þeirri hættu. Því til
sönnunar var bent á, að þegar
Hoare-Belisha var samgöngu-
málaráðherra tókst honum á
skömmum tíma að lækka tölu
umferðarslysanna til -stórra
muna. Var það hvort tveggja
að þakka ýmsum opinberum
ráðstöfunum og áróðursstarf-
semí meðal almennings. Nú
hafa þessi mál þokað fyrir öðr-
um málum, sem hafa náð meiri
tökum á hugum manna, og auk
aess hefir umferðin stórum
aukizt, sökum styrjaldarinnar.
Afleiðingarnar eru hin stórum
auknu umferðaslys.
AUKNING UMFERÐASLYSA í
REYKJAVfK OG NÁGRENNI.
Það eru fleiri en Bretar, sem
hafa sorglega sögu að segja í
þessum efnum. Hér á landi, að-
allega þó í Reykjavík og ná-
grenni hennar, hafa umferða-
slysin færst stórum í vöxt. Ein-
hvefjir kunna að vilja réttlæta
þetta með aukinni umferð, en
þess ber að gæta, að aukin um-
ferð gerir kröfu til bifreiðar-
stjóra um aukna, aðgæzlu og
varúð. Á mjög skömmum tíma,
eða siðan um hátíðar, hafa
fjórir íslenzkir menn farizt af
völdum umferðaslysa, en
margir hafa meiðst meira og
minna. Þetta er hryggileg stað-
reynd. Á seinasta ári urðu um-
ferðaslys í Reykjavík og grennd
talsvert á áttunda hundrað, en
flest hafa þau áður verið um
420 á ári. Fyrstu tvo mánuði
þessa árs hafa þau orðið um
150 og er það mikil hlutfallsleg
fjölgun frá fyrra ári. Þetta er
mál, sem stjórnarvöldin áttu að
athuga og hlutast til um. Ber að
athuga það vandlega, hvaða
auknar varúðarreglur er hægt
að setja, og ætti það að vera
eitt af málum þess þings, sem er
nýlega komið saman til fundar.
Það er vitað mál, að mörg um-
ferðaslys stafa af ógætni og
kæruleysi þeirra manna, sem
með ökutæki fara, og almenn-
ingur gætir sín heldur ekki eins
vel og skyldi. Nokkur brögð
munu einnig vera að því, að
menn, sem ekki hafa ökuleyfi,
sé látnir fá bifreiðar til afnota.
Allt þetta þarf að athuga vand-
lega og byggja hinar nýju ráð-
stafanir á þeirri niðurstöðu.
RÍKISVERKSMIÐJURNAR OG
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN.
Sjálfstæðismenn hafa oft
haldið því fram, að þeir væru
á móti ríkisrekstri. Það hefði því
einhvern tíma þótt saga til næsta
bæjar, að Morgunblaðið leggur
nú mikla áherzlu á að telja les-
endum sinum trú um, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi átt frum-
kvæði að þvi að síldarverksmiðj -
ur ríkisins voru byggðar og að
flestar þeirra hafi verið reistar
meðan ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins fóru með atvinnumálin.
Verst fyrir Morgunblaðið að
hvorugt er satt. Morgunblaðið
segir, að Magnús Guðmundsson
hafi verið atvinnumálaráðherra
árin 1932—1934. Hvað segir Þor-
steinn Briem um það? Alþingis-
tíðindin nefna M. G. dómsmála-
ráðherra á þeim árum. Að vísu
(Framh. á 4. siðu.)