Tíminn - 01.03.1941, Blaðsíða 3

99
25. Jílað
A N N Á L L
Dánardægur.
Guðjón Guðnason, fyrr bóndi
í Sölvaholti og Bitru í Hraun-
gerðishreppi, andaðist að Odd-
geirshólum eftir stutta legu, 84
ára gamall.
Vorið 1939 hætti hann bú-
skap í Bitru og hafði þá verið
bóndi í 50 ár. Fram að þeim
tíma var hann ern og enn kvik-
ur á fæti, en eftir það fóru
kraftar hans smásaman að bila;
þó hélt hann sjón og heyrn til
dauðadags og öllum sálarkröft-
um óskertum.
Guðjón sál. eignaðist 6 börn.
Einn son sinn, Guðna að nafni,
missti hann uppkominn Hin
börnin, sem öll eru hin mann-
vænlegustu, eru: Guðrún hús-
freyja í Köldukinn í Rangár-
vallasýslu, Halldór skólastjóri í
Vestmannaeyjum, Sigríður bú-
stýra á Reynivöllum í Kjós, og
Bryngeir og Guðmundur, báðir
iausamenn. Guðjón sál. var
mesti fjör- og dugnaðarmaður,
bæði til sjós og lands. Bújarðir
sínar bætti hann mikið, slétt-
aði og stækkaði túnin og girti
lönd sín o. fl. Hann var jafnan
góður meðalbóndi í sinni sveit.
Átti góðan og fallegan fénað,
var sérstakur skepnumaður og
fór vel með fénað sinn.
Veturinn 1939 komu fram
bændarímur í Hraungerðis-
hreppi, um alla búendur
hreppsins, og er þar eftirfar-
andi vísa um Guðjón sál., sem
kunnugum þykir sannmæli:
„Fjárglöggur og fénað á
til fyrirmyndar,
glímir nú við gömlu elli
Guðjón í Bitru og heldur velli“.
Guðjón sál. fylgdi jafnan
framsæknustu bændum í sveit
sinni að öllum nytsömum fé-
lagsmálum. Hann var mjög á-
reiðanlegur í viðskiptum, gest-
risinn og góður heim að sækja
og hafði meðal annars mikið
yndi af að tala um kindur, tún-
rækt o. fl. Hann var sannur
vinur vina sinna, en hjálpsam-
ur við alla. Hann var sérstak-
lega veðurglöggur maður og yf-
irleitt eftirtökusamur og minn-
ugur. Til marks um það er það
sem nú skal greina:
Lengi framan af búskaparár-
um Guðjóns sál. var vani í
þessu héraði, að bændur stund-
uðu sjóróðra á vetrarvertíð, og
var Guðjón sál. einn þeirra.
Síðustu 15 vetrarvertíðirnar, er
hann stundaði sjó, reri hann á
Stokkseyri hjá hinum fengsæla
sjósóknara, Sigurði sál. Árna-
syni frá Hafliðakoti.
Var Guðjón sál trúnaðar-
maður formanns, að hafa gát á
veðri og sjó nógu snemma á
um lagði hann grundvöllinn að
berklanýlendunni Papworth,
skammt frá Cambridge í Suð-
ur-Englandi. Þar er fyrst og
fremst venjulegt |heilsuhæli.
En fyrir þá, sem þaðan mega
fara og nokkurn bata hafa
fengið, hefir verið komið upp
þorpi með smáhúsum og rúm-
góðum görðum og vinnustofum,
þar sem íbúar þorpsins fá
vinnu við einfaldan iðnað.
Hvorttveggja, íbúðahverfið og
vinnustofurnar, vex smátt og
smátt. Þeir, sem þess virðast
umkomnir, fá að taka til sín
íjölskyldur sínar, og það er
einmitt ein aðalundirstaða þess,
að stofnunin geti náð tilgangi
sínum. Allir íbúar þorpsins eru
undir reglubundnu lækniseftir-
liti, og fara eftir settum var-
úðarreglum. Niðurstaðan er sú,
að heilsufarið í Papworth hefir
verið mjög gott, bæði hjá þeim,
sem af hælinu koma, og að-
standendum þeirra. Vænn hóp-
ur af börnum er fæddur á
þessum merkilega stað og hefir
ekki kennt sér óvenjulegra
meina. Heimili, sem að öðrum
kosti hefðu sundrazt, halda
þarna áfram tilveru sinni á
eðlilegan hátt. Lífshamingju
foreldra og barna, sem ella hefði
verið lögð í rústir, hefir verið
borgið á þennan hátt.
Fjölbreytni framleiðslunnar
í Papworth hefir vaxið hægt
og algerlega eftir ástæðum.
Venjulega hefir hver ný starfs-
grein orðið til utan um ein-
staka menn, sem settust að í
nýlendunni. Sjúklingur, sem
hafði verið töskugerðarmaður,
TÍMIM, langardaglim 1. marz 1941
Bók handa ungum stúlkum
TVÍBURASYSTURNAR. ísak Jónsson kennari þýddi. Bókin er þýdd
úr sænsku. Þegar hún kom fyrst út, vakti hún svo mikla athygli, að hún
var talin bezta bókin handa ungum stúlkum, sem út kom á því ári.
Jeanne Osterdahl skrifar um hana: „Litlu smábæjarstúlkurnar tvær,
sem með snarræði og dugnaði bjarga sér úr öllum kröggum sem að þeim
steðja i höfuðstaðnum, ijóma af heilbrigði og lífsgleði."
Gurli Linder segir: „Djarfar og snarráðar, glaðar og kvikar, gæddar
meðfæddum yndisþokka og aðlaðandi framkomu, eru þessar stúlkur
ljómandi fyrirmynd ungra nútíðarstúlkna."
Bókaverzliui tsafoldarprentsmiðju h. f.
morgnana, þegar í róðrum stóð,
en hann hafði vel vit á sjó og
veðri, og lét Guðjón sál. ekki á
sér standa, og ætíð var hann
fyrstur manna á fótum í
Stokkseyrarveiðistöð á þeim ár-
um. Kom þetta sér mjög vel
fyrir félaga hans, höfðu þeir
fyrir þetta betra næði, en Guð-
jón sál. vakti þá í tæka tið með
kaffinu. Alla tíð var Guðjón sál.
mjög árrisull.
Guðjón sál. var jarðsunginn
að Hraungerði 10. jan. þ. á. að
viðstöddu 100 manna.
Kunningi.
Gnllhrúðkanp.
Þau hjónin Jón Þorsteinsson
skáld á Arnarvatni og Halldóra
Methúsalemsdóttir eiga gull-
brúðkaup í dag. Jón er af hinni
alkunnu Reykjahliðarætt, son-
ur Þorsteins prests Jónssonar 1
Reykjahlíð og Guðbjargar Ara-
dóttur, Helgasonar prests á
Skútustöðum. Halldóra var
dóttir Methúsalems Magnús-
sonar, er lengi bjó á Arnar-
vatni, og Karólínu Helgadótt-
ur frá Skútustöðum, og eru þau
hjónin þannig náskyld. Jón
og Halldóra hafa búið allan
sinn búskap á Arnarvatni. Þau
eignuðust tvær dætur, Þor-
björgu, er var fyrri kona Jónas-
ar Þorbergssonar útvarps-
stjóra, og Karólínu, sem hefir
ávallt dvalizt í föðurhúsum.
Jón Þorsteinsson er einn af
kunnustu hagyrðingum Þing-
eyinga, og fyrir nokkru síðan
byrjar á sínu gamla starfi og
kennir það öðrum. Næsta ár
bætist skósmiður í hópinn. Þá
er byrjað að vinna að skósmiði
í smáum stíl, en það eykst hægt
og hægt. Prentari, sem útskrif-
aðist af hælinu, varð undir-
staða prentsmiðju, sem nú sel-
ur ósköpin öll af handsettum
eyðublöðum til ýmsra meiri-
háttar verzlunarfyrirtækj a.
Papworth hefir sín eigin vöru-
merki, sem hafa áunnið sér
álit á brezkum markaði. Þarna
er líka rekið hænsnabú. En
læknarnir í Papworth telja
handiðnað heppilegri. fyrir þá,
sem brjóstveikir hafa verið, en
venjuleg landbúnaðarstörf. Eitt
af því, sem þeir þola verst, er
að vera úti í misjöfnum veör-
um, og er það skiljanlegt.
Við þetta má svo bæta því, að
öllum mannvirkjum í Papworth
hefir verið komið upp fyrir
frjáls framlög einstakra manna.
En framleiðslan ber sig vel,
þegar ekki þarf að reikna stofn-
kostnaðinn, og greiðir starfs-
mönnunum laun eftir því, sem
við er að búast, miðað við
starfsgetu þeirra.
Vera má, að vinnuheimili út-
skrifaðra berklasjúklinga hér á
landi verði öðruvígi en Pap-
worth*), þegar til kemur. En
sjálfsagt er að læra af því, sem
þar er að sjá. Þeir, sem fjárráð
*) Upplýsingar þær, sem ég
hefi fengið um Papworth, hefi
ég frá Óskari Einarssyni
berklalækni, sem skoðað hefir
staðinn, og úr prentuðum ár-
bókum, sem Sir Pendril Warr-
ier-Jones gefur út.
Skrlfstofa
Framsóknarflokksins
í Reykjavík
er á Lindargötu 9 A
Framsóknarmenn utan af
landi, sem koma til Reykja-
víkur, ættu alltaf að koma
á skrifstofuna, þegar þeir
geta komið þvi við. Það er
nauðsynlegt fyrir flokks-
starfsemina, og skrlfstof-
unni er mjög mikils virðl
að hafa samband við sem
flesta flokksmenn utan aí
landi.
Framsóknarmenn! Munið að
koma á flokksskrifstofuna á
Lindargötu 9 A.
var gefið út úrval af kveðskap
hans.
Halldóra Methúsalemsdóttir
var Ijósmóðir í sveit sinni um
margra ára skeið, og er það enn
í manna minnum og á orði haft,
hversu hún rækti það starf sitt
af miklum skörungsskap og
skyldurækni. — Hvorki hörð-
ustu norðlenzk veður né illfærð
hömluðu því nokkru sinni, að
hún kæmi þangað, sem þörf var
hjálpar hennar og fágætrar
hjúkrunar.
hafa hér á landi, ekki sízt í
hintf hagstæða viðskiptaárferði,
nú sem stendur, verða 'sjálf-
sagt ekki tregari en brezkir
menn til að leggja hér hönd að
verki, miðað við getu. Yfirleitt
má það segja, að vandamál
berklaveikra hafi mætt velvild
og skilningi allra manna og
stjórnarvalda hér á landi, sem
þar um hafa fjallað eða kvadd-
ir verið til fulltingis.Það er eng-
in ástæða til að ætla, að það
verði á annan veg í þessu máli.
Samband berklasjúklinga hefir
ekki ástæðu til að reka neina'
ádeilu í sambandi við starfsemi
sína. Ég hygg, að heilbrigðis-
stjórn landsins sé velviljuð
nýjum aðgerðum í þessum mál-
um og hefir hún raunar sýnt
það í verki. Þannig hygg ég, að
hugur manna sé yfirleitt, þótt
þeir hafi mörgu öðru að sinna.
Á Vífilsstöðum hefir nú í
haust verið unnið að því að
koma upp lítilsháttar vinnu-
aðstöðu fyrir sjúklinga, sem
heilsu hafa til að nota sér
hana. Gömlum leguskála, sem
hætt var að nota, hefir verið
breytt og hann innréttaður við
hæfi. Þar verður ein lítil
saumastofa fyrir konur og tvær
smíðastofur fyrir karlmenn.
Sjúklingar hafa sjálfir unnið
mikið af þessu verki, og fá nú
aðstöðu, sem þeim getur orðið
nokkurs virði. Þetta er góð
byrjun, en auðvitað er hún ekki
stærri en svo, að hún kemur
aðeins að gagni þeim, sem á
hælinu dvelja og þar hafa skil-
yrði til að nota sér hana.
En ég hefi þá trú, að við-
leitni Sambands ísl. berklasjúk-
linga verði áfram vel tekið. Hér
er um að ræða mál allrar þjóð-
arinnar, utan og ofan við dæg-
urdeilur. Enginn veit, hvár
„hvíta“ vofan drepur næst á
dyr. Enginn veit, hvers móðir
eða dóttir, faðjr eða sonur næst
kemur frá landamærunum
með illa gróin sár.
Skinnaverksmiðjan IÐUNN
framlciðir fjölmargar tcgimdir af skóm á karla,
konur og börn. — Vinnur ennfrcmur ór liuðum, skinn-
uin og gærum margskonar lcðurvörur, s. s. lcður til
skógerðar, fataskinn, hanzkaskinn, töskuskinn, loð-
sútaðar gærur o. m. fl.
Skinnaverksmiðjan Iðunn, er búin nýjustn og full-
komnustu tækjum, og hcfir á að skipa lióp af fag-
lærðum mönnum, sem þegar hafa sýnt, að þeir eru
færir um að keppa við útlenda farmleiðslu á þessu
sviði.
IÐUNNARVORUR fást hjá kaupfélögum um allt
land og mörgum kaupmönnum.
Iðunnarvörur cru smekklegar, haldgóðar, ódýrar
Notið IÐUNNAR vörur
• VINNIÐ ÖTULLEGA AÐ ÚTBREIÐSLU TÍMANS •
272 Robert C. Oliver:
Hann hraðaði sér fram að land-
göngubrúnni og sagði verðinum, að
hann þyrfti að ná tali af skipstjóran-
um svo fljótt, sem unnt væri.
Jafnvel þótt föt Bobs væru orðin
óhrein og þvæld, og hann sjálfur þreytt-
ur og órakaður, sá vörðurinn strax, að
hann var ekki venjulegur flækingur.
Vörðurinn kallaði á háseta og bað hann
að fylgja Bob til skipstjórans.
Skipstjórinn stóð uppi á stjórnpalli,
klæddur hvítum einkennisbúningi, þeg-
ar Bob kom og var kynntur fyrir hon-
um.
— Robert Hollman? endurtók skip-
stjórinn og horfði með athygli á unga
manninn. En það voruð þó---------voruð
það ekki þér, sem-------
— Jú, skipstjóri, svaraði Bob. Eg
hvarf viljandi í því skyni að komast að
leyndardómum „Keðjunnar" og það
hefir mér tekizt. Ef það er þá ekki um
seinan. Flugvélin, sem rétt í þessu var
að setjast, var að koma með foringjann.
Þeir vita um flótta minn — ef við
eigum að koma í tæka tíð, verðum við
að hafa hraðan á.
— Hvað — hvað? sagði skipstjórinn.
Hvað viljið þér að við gerum, sem lög-
reglan getur ekki gert?
— Umkringja húsið — taka glæpa-
mennina höndum — frelsa fangana.
Æfintýri blaöamannsins 269
heppnaðist voru eins og einn á móti
hundrað. Nú eru þær í bezta lagi einn
á móti þúsund, hugsaði Bob meðan
lögregluþjónarnir drösluðu honum á-
fram. En því reynir þú ekki. Þegar hlið-
in á múrgarði Mustapha hafa lokast að
baki þér, þá fyrst er allt vonlaust —
þú verður — þú skalt reyna — vegna
þeirra, sem treysta á þig — vegna
Lucy.
Bob gekk enn nokkur skref. Svo and-
aði hann djúpt til þess að verða ró-
legri. Svo herti hann og spennti hverja
einustu taug og hvern einasta vöðva í
líkamanum og kastaði sér aftur á bak
af öllu afli. Hann reif sig lausan —
hann heyrði bölv og fótatak á eftir sér
— en hann hljóp — nei — hann flaug
áfram eins og hann væri borinn uppi
af ósýnilegum vængjum.
Hann þaut út í myrkrið í blindni —
áfram — áfram----------
Hvað var þessi gata löng? Fór hann
ekki að nálgast hornið? Skyldu þeir ná
honum. Þarna kom hornið — fljótur
nú — fyrir það og áfram — ekki að
detta------
Þegar Bob hugsaði síðar um þennan
örlagaríka flótta fannst honum það
næstum óskiljanlegt kraftaverk, að
hann skyldi sleppa undan. Vafalaust
var það myrkrið — þetta kolsvarta af-