Tíminn - 13.03.1941, Page 2

116
T.ÍMlj\iy, fimmtMdagiim 13. marz 1941
30. blað
‘gtminn
Fimtudayinn 13. marz
Skattamálín
Almennt er búist við því, að
Alþingi það, er nú situr, geri
einhverjar breytingar á gild-
andi skattalögum. Milliþinga-
nefnd hefir undanfarið unnið
að athugun á þeim málum. Enn
eru engin frumvörp um þau
efni komin fram á þinginu, en
málin eru til athugunar og um-
ræðu í stjórnarflokkunum. Til
þess að bíeytingar fáist á lög-
gjöfinni, þarf að nást sam-
komulag um þær milli flokka,
þar sem enginn einn flokkur
getur komið fram málum á
þinginu, gegn andstöðu hinna.
Nokkur atriði koma hér til
greina. Má í því sambandi
nefna breytingar á lagafyrir-
mælum um skattgreiðslur út-
gerðarfyrirtækja, stríðsgróða-
skatt og hækkun á persónu-
frádrætti vegna hækkunar á
franifærslukostnaði. Auk þess
skal sérstaklega vikið að einni
breytingu, sem ætti að gera á
skattalöggj öfinni.
Hér á landi hefir sú regla
gilt, síðan 1923, að heimilt hefir
verið að draga frá skattskyld-
um tekjum þá skatta og útsvör,
sem skattgreiðendur hafa borg-
að. M. ö. o., sá hluti teknanna,
sem fer til að greiða skatta og
útsvör, er skattfrjáls. Við þetta
lækka skattskyldu tekjurnar,
og hefir því þurft að reikna
skatta og útsvör eftir þeim
mun hærri gjaldstigum.
Þessir háu gj aldstigar.sem hér
eru í gildi, hafa sætt aðfinnsl-
um frá mörgum. Er þess þá
ekki ávallt gætt, að allir beinir
skattar, sem menn greiða, koma
til frádráttar tekjum á næsta
ári, og lækka skattgreiðslurnar
það ár. Hafa því háu gjaldstig-
arnir villt mörgum sýn um
raunverulegar skattgreiðslur
þeirra manna, sem hafa svip-
aðar tekjur árum saman.
Til þess að skýra nánar, hver
áhrif skattafrádrátturinn hef-
ir, má taka eftirfarandi dæmi:
Samkvæmt núgildandi tekju-
skattsstiga og útsvarsstiga
Reykjavíkurbæjar, með viðauk-
um, mun láta nærri, að ein-
staklingur, sem hefir 100 þús.
kr. árstekjur nettó, þurfi að
greiða alla þá upphæð í út-
svar og skatt. Þetta kann í
fljótu bragði að virðast hart,
en hafi sami maður jafnmikl-
ar tekjur næsta ár, 100 þús. kr.,
má hann draga útsvarið og
skattinn frá þeim tekjum, hafi
hann borgað þau gjöld á réttum
tíma. Hefir hann þá engar
skattskyldar tekjur síðara árið
og greiðir þar af leiðandi engan
skatt það ár. Niðurstaðan yrði
því sú, að af 200 þús. kr. tekjum
samtals á tveim árum, þyrfti
þessi maður að greiða um 100
þús. kr., eða um það bil helm-
inginn, í útsvar og skatt.
Af þessu dæmi er ljóst, að
gjaldstigarnir gefa ranga mynd
af raunverulegri skattabyrði
þeirra manna, sem hafa svipað-
ar tekjur frá ári til árs og njóta
skattafrádráttarins í eðlilegu
hlutfalli við tekjurnar.
En þessari reglu, að leyfa frá-
drátt á greiddum sköttum og
hafa gjaldstigana þeim mun
hærri, fylgir sá galli, að þeir
menn, sem hafa ójafnar tekjur,
verða miklu harðar leiknir en
hinir, sem hafa vissar og stöð-
ugar tekjur. Séu tekjur manna
ýmist háar eða lágar, veldur
skattafrádrátturinn óeðlilega
lítilli lækkun á skattgreiðslun-
um. Ef maður t. d. hefir 100
þús. kr. tekjur annaðhvort ár,
en litlar eða engar tekjur þess
á milli, lætur nærri, að hann
þurfi að afhenda allar tekjurn-
ar í opinber gjöld, en annar,
sem hefir 50 þús. kr. á hverju
ári, sleppur með að greiða
minnahlutann af þeim til opin-
berra þarfa.
Tæplega verður um það deilt,
að eins og atvinnulífi okkar er
háttað, er óeðlilegt að búa við
skattalöggjöf, sem krefst
þyngstra fórna af þeim gjald-
þegnum, sem hafa áhættusam-
an atvinnurekstur og óvissar
tekjur. Engin rök virðast liggja
til þess, að menn með óvissar
og ójafnar tekjur eigi að bera
Sverðin Iijhis Árna
r
Aramótagreín skáldsíns
Eilir Hannes Pálsson á Undirfelli
Það er ekki fátítt, að blöð
Sjálfstæðisflokksins haldi því
að almenningi, að Framsóknar-
flokkurinn hafi annan og meiri
„rétt“ við kosningar til Alþingis,
en aðrir stjórnmálaflokkar hér
á landi. —
Árni frá Múla skrifar um
þetta hjartnæmla hugvekju í
Vísi 3. þ. m., þar sem hann ým-
ist skirskotar til drengskapar
Framsóknar, að 1 nota ekki
„lengra sverð“ en Sjálfstæðis-
flokkurinn, við næstu kosning-
ar, eða hótar því, að „sverð“
Framsóknarflokksins verði stytt
með valdi. Grunnfærni Árna og
annarra, sem um þessi mál
skrifa, er með öllu óskiljanleg.
Þeir blanda saman tveimur al-
veg óskyldum málum, þegar þeir
ræða þessi mál, og eru búnir að
blinda svo sjálfa sig og ýmsa
aðra, að þeir greina ekki aðal-
kj arna málsins.
Með núverandi kjördæma-
skipun hafa þeir, sem i dreif-
býli búa, nokkru ríkari atkvæð-
isrétt heldur en þeir, sem búa
í sumum kaupstöðum landsins.
Þó er þessi „meiri' réttur víða
nokkuð vafasamur, þar sem
fjöldi alþingismanna er búsett-
ur i Reykjavík, þó þeir séu full-
trúar sveitakjördæmanna.
Sá hluti þj óðarinnar, sem
býr í strjálbýli, hefir vegna
kjördæmaskipunar í landinu
nokkru ríkari rétt en aðrir, eins
og áður er sagt. Liggja að því
mörg og sterk rök, að þetta sé
réttlátt. Lífsbarátta þessa fólks
er margfalt erfiðari, og öll lífs-
þægindi miklu minni en í bæj-
unum. Þó er alviðurkennt, að
það sé lifsnauðsyn fyrir þjóð-
ina í heild, að fólkið haldi á-
fram að búa í hinum strjál-
byggðu sveitum landsins, þrátt
hlutfallslega miklu þyngri
skatta en hinir, sem hafa jafn-
ar og stöðugar tekjur.
Þennan galla á skattalögun-
um er auðvelt að laga, með því
að taka upp þá reglu, að hætta
að draga tekjuskatt og tekjuút-
svar frá skattskyldum tekjum,
en lækka skattstigana að sama
skapi. Þessari reglu var upp-
haflega fylgt hér á landi og hún
hefir gilt í Noregi.Útkoman ætti
að verða svipuð hjá þeim, sem
hafa stöðugar tekjur, en hinir,
sem búa við óvissar og ójafnar
tekjur, yrðu þá ekki látnir
gjalda hlutfallslega hærri
skatta, eins og nú á sér stað.
Væntanlega næst samkomulag
um slíka lagfæringu á löggjöf-
inni þegar á þessu þingi.
Sk. G.
fyrir miklu lakari lífskjör en
bæirnir bjóða sínum íbúum.
Framantaldar ástæður, og
margar fleiri, liggja til grund-
vallar fyrir núverandi kjör-
dæmaskipun. Sjálfstæðisflokk-
urinn, með hetjuna frá Múla
í fararbroddi, fer nú íram á
þaö, að sveitafólkið leggi niður
vopn sín, breyti kjördæmaskip-
aninni baráttulaust, til þess að
Sjálfstæðismenn geti meðal
annars óáreittir komið þeirri
háleitu hugsjón sinni í fram-
kvæmd, að láta bændur þræla
fyrir sig endurgjaldslítið, sbr.
skrif Vísis og Mbl. um kjötverð-
ið og mjólkurverðið í haust.
Það er alger hugsanavilla hjá
Árna frá Múla, að Framsóknar-
flokkurinn hafi nokkuð meiri
rétt en aðrir flokkar landsins.
Allir flokkar hafa jafnan rétt
til þess að afla sér kjörfylgis í
sveitum landsins, og þá njóta
þeir þessa „meiri“ réttar, eða
„lengra sverðs“, sem þeim
Sjálfstæðisflokksmönnum verð-
ur svo tíðrætt um. En ástæðan
til þess að Sjálfstæðisflokkur-
inn vill svifta sveitafólkið þeim
kosningarétti, sem það nú hef-
ir, er alveg auðsæ. Flokkurinn
er búinn að missa alla von um
nokkur ítök í sveitum landsins,
enda lætur það að líkum, þar
sem hann hefir ekki nema einn
bónda á þingi, sem kosinn er í
bændakjördæmi. Og þeir vita
það líka Sjálfstæðismenn, að
brátt missa þeir þennan eina
bónda, og hafa engar líkur fyrir
því að koma nokkurntíma
framar bónda á þing í sveita-
kjördæmi.
Ef nokkurntima væri hægt
að henda reiður á stefnu Sjálf-
stæðisflokksins í einstökum
málum, lítur helzt út fyrir, að
hann vilji, í kjördæmamálinu,
koma því á, sem blöð flokksins
hafa nefnt „fullkomið jafn-
rétti“, en það er að allt landið
verði gert að einu kjördæmi og
kosið sé hlutbundnum kosning-
um til Alþingis. Á þennan hátt
fengjum vér múgstjórn, sem er
í rauninni ekkert annað en al-
gert flokkaeinræði, sem alls-
staðar hefir endað með því, að
sterkasti flokkurinn hefir tekið
sér algert einræðisvald. Með
slíku stjórnarfyrirkomulagi geta
menn, á borð við Árna frá
Múla, gert sér nokkrar vonir um
að komast til vegs og valda,
sem er með öllu útilokað í fá-
mennum kjördæmum, þar sem
kjósendurnir eigá þess kost, að
meta frambjóðendur eftir
verðleikum, en þurfa ekki að
hlíta forsjá flokksstjórnanna
um val frambjóðenda. X.
Vikapiltur „yfirskoðunar-
manns Alþingis", skáld úr
Húnaþingi, hefir skrifað annál
ársins 1940 í 8. tbl. ísafoldar,
undir fyrirsögninni „Margs þarf
búið við“.
Venja mun það að líta á þá
annála, þar sem höfundarnir
vilja eigi láta nafns síns getið,
sem nokkuð vafasöm heimild-
arrit. Svo mun og verða um
ritsmíð þessa. Nokkur atriði
annálsins skulu athuguð.
Janúar: í þeim mánuði er það
talið, að fyrir tilstuðlan Fram-
sóknarflokksins í héraðinu hafi
P. Th. framkvæmdastjóra verið
sagt upp starfi sínu.
Frásögn þessi er á tvennan
hátt röng. í fyrsta lagi var um-
ræddum framkvæmdastjóra
aldrei.sagt upp starfi. Stjórnin
ákvað aðeins að leggja það
íyrir næsta aðalfund. í öðru
lagi er það alrangt, að það,
sem annálsritarinn kallar upp-
sögn, hafi verið „einkafyrir-
tæki“ Framsóknarmanna. Hitt
væri sönnu nær, ef tala á um
flokk i því sambandi, að þá
hafi það verið einkafyrirtæki
Sjálfstæðisflokksins, að halda í
manninn.
Ég ætla mér ekki að fara hér
að rita um það mál.
Framkvæmdastjóri K. H. er
um margt það mætur maður,
að ég tel hann of góðan til að
verða fótknött slíkra manna,
sem skáldsins, og mun því ekki
ræða kosti hans og galla, nema
á réttum vettvangi. Hitt vita
allir Húnvetningar, að það voru
ekki síður Sjálfstæðismenn en
Framsóknarmenn, sem töldu, að
okkar verzlunarforysta mætti
betri vera.
En þegar „yfirskoðunarmað-
ur Alþingis“ kom, og sagði liðs-
mönnum sínum í Húnaþingi, að
með breytingu á framkvæmda-
stjórn K. H. væru dagar sínir,
sem þingmanns, taldir, þá brá
svo við, að margir þeir, sem
mest höfðu talað um, að fram-
kvæmdastjóri K. H. væri í þeirri
stöðu miður heppilegur, stein-
þögnuðu eða snerust jafnvel svo
hratt, að sá, sem í þeirra huga
var áður ónotandi, varð nú allt
i einu ómissandi. Gagnstætt
þessu var með Framsóknar- og
Bændaflokksmenn; þar mun
hver og einn hafa haldið sinni
fyrri skoðun, og ekki látið póli-
tík hafa áhrif á afstöðu sína, a.
m. k. get ég nefnt allmarga
Framsóknarmenn í héraðinu,
sem óhikað létu í Ijós, að þeir
kysu ekki að breyta um mann,
en hvaða Sjálfstæðismenn ætli
skáldið geti nefnt.semekkihéldu
því fram á síðastliðnu vori, að
öll heill héraðsins væri undir
því komin, að engin breyting
yrði á um framkvæmdastjórn
K. H.? Og til þess að sporna
gegn því, voru fundnar upp
hinar fáránlegustu sögur og
með öllu ósannar, til svívirð-
ingar okkur Runólfi á Kornsá,
sem báðir vorum taldir í liði
þeirra manna, er breytingu
töldu heppilega. Fyrir okkur
áttu aðeins að vaka hinir au-
virðilegustu einkahagsmunir.
Með slíkum sögum voru ýms-
ir mætir menn æstir upp.
Marz—apríl: Skáldið segir, að
hörð sókn hafi verið hafin af
Framsóknarflokknum í því
skyni, að koma sem flestum
fulltrúum úr sínu liði á aðal-
fund K. H. Athugum sannleik-
ann.
Á ári því, er annálsritarinn
talar um, gekk þetta til á þann
hátt: Kosningar á öllum deild-
arfundum virtust óflokks-
bundnar, þar til að deildar-
fundur Sveinsstaðahrepps er
haldinn. Þá gerast þau undur,
að 2 Framsóknarmenn — og
annar þeirra stjórnarnefndar-
maður K. H. — og svo þriðji
maðurinn, ágætur bóndi í sveit-
inni, sem allir höfðu um nokk-
urt skeið farið með umboð
sveitarbúa á aðalfundi K. H.,
voru felldir frá kosningu, en í
stað þeirra settir snúningalipr-
ustu vikapiltar „yfirskoðunar-
manns Alþingis". Deildarfund-
ur Áshrepps var haldinn nokkru
síðar,.og var þar svarað á verð-
ugan hátt. Annálsritarinn snýr
því öllum sannleika við, segir
svart hvítt, o. s. frv.
Júní: Þá átti Framsóknarlið-
ið að hafa hafið harða sókn til
að láta smiðshöggið falla á
brottrekstur framkvæmda-
stjóra.
Allir, sem sátu síðasta aðal-
fund K. H., vita, að beztu menn
þess fundar, bæði Framsóknar-
og Bændaflokksmenn, áttu
frumkvæði að bráðabirgðasætt,
sem á komst milli stjórnar K.
H. og framkvæmdastjóra. Sátta-
umleitun sú var hafin, sam-
kvæmt þeirri lífsskoðun, „að sá
yrði að vægja, sem vitið hefði
meira“.
Sá, er þetta ritar, var einn í
þeirri nefnd, er fyrir þessu
beitti sér, og voru vikadrengir
„yfirskoðunarmanns Alþingis“
að vonum fegnir að sleppa með
,,skrekkinn“.
Ágúst: Þá á forsætisráðherra
að hafa mætt á flokksfundi í
Vatnsdal. Forsætisráðherra
hefir því miður aldrei mætt þar
á fundi.
Desember: Þá á sá, er þetta
ritar, að hafa boðað til flokks-
fundar á Skagaströnd og boðað
þangað U. M. F. staðarins. Þetta
allt er tilhæfulaust. Enginn
flokksfundur var boðaður af
mér. Framsóknarfélag Skaga-
strandar hélt fund í desember
og mætti ég þar.
Á einhvern slíkan hátt er aö
framangreinir hagræðir ann-
álsritarinn sannleikanum, svo
að ekkert atriði er rétt hermt.
Til samanburðar þessu telur
svo skáldið og annálsritarinn
það, að Sjálfstæðismenn hafi
aðeins stofnað félag ungra
Sjálfstæðismanna, er hafi hald-
ið einn fund.
Eigi veit ég um fundarhöld
Sjálfstæðismanna í Húnaþingi,
en hitt veit ég, að „yfirskoðun-
armaður Alþingis" hefir varið
allmiklu fé í ferðakostnað
handa piltum þeim, er teljast í
stjórn F. U. S., þótt óvíst sé,
að áróður sá, er piltunum var
ætlað að hefja, svari kostnaði.
Skáldið telur þingmanninn
hafa haldið fjóra almenna
stjórnmálafundi, en lítt hafi
þeir verið sóttir af Framsókn-
armönnum, og telur annálsrit-
arinn það muni sprottið af ljós-
fælni Framsóknarmanna.
Dirfsku má það kalla af
manni, sem ekki þorir að skrifa
undir nafni, — en úlfseyrun
þekkjast,— að tala um ljós-
fælni annarra manna. En þessu
er þar til að svara, að mjög
hefir alþingismaðurinn hyllzt
til þess að halda fundi sína sem
fyrirvaraminnst, og suma
þeirra þannig, a. m. k. 2 af 4,
að -mér, sem formanni F. F. A.
H., var ómögulegt að mæta. Þó
mun alþingismaðurinn varla
hafa ástæðu til að kvarta und-
an því, að hann hafi ekki á
flestum þessara funda haft nóg
að gera að verja málstað sinn.
Hitt er sannleikur, að flestum
Framsóknarmönnum mun vera
farið að leiðast munn- og rit-
ræpa þingmannsins.
Tilgangur með skrifum eins
og umræddum annál er auðsær.
Það á að reyna að telja fólkinu
í þeim kjördæmum, sem ennþá
hafa Sjálfstæðismann fyrir
þingmann, trú um það, að ekki
megi gagnrýna gerðir einstakra
flokka, eða einstakra ráðherra,
þegar þjóðstjórn sé í landinu.
Öll flokksstarfsemi andstæð-
inga þingmannsins sé næstum
því dauðasök, samanber niður-
lag annálsins.
Samhliða þessum vinnubrögð-
um, lætur Sjálfstæðisflokkurinn
erindreka sína læðast um kjör-
(Framh. á 4. síðu.J
Um Kennaraskólann
Svar til Gísla Gudmundssonar
Hallgrímur Jónasson:
í Tímanum 22. febrúar s. 1.
er grein eftir Gisla Guðmunds-
son, alþm., er hann nefnir Um
skólamál.
Er hún að mestu um Kennara-
skólann, álit hans á honum
og breytingar þær, er hann telur
þar heppilegastar til runbóta.
Um þessa stofnun hefir tölu-
vert verið rætt og ritað undan-
farin ár, og eins og oft vill verða
af harla misjafnri þekkingu,
nokkuð glompóttum skilningi og
stundum dálítið vafasamri vel-
vild. Og tillögumar um breyting-
ar á skólanum hafa að sínu leyti
verið ’álíka sundurleitar. Þær
hafa m. a. gengið í þá átt að
reisa barnakennaramenntunina
á m. k. 10 ára föstu námi og
niður í það að verða 10 mánaða
föst skólaganga, eins og höfund-
ur nefndrar greinar leggur til.
En ég vil taka það fram strax,
að mér kemur ekki til hugar að
væna Gísla Guðmundsson um
neina óvild í garð þessa skóla né
starfsmanna hans.
Hitt dylst mér ekki, að hann
ræðir um Kennaraskólann af
stórum meiri ókunnugleik, en
æskilegt væri.
Á það langar mig nú að drepa
nokkru nánar.
„í mínum augum hefir Kenn-
araskólinn í Reykjavík ávallt
verið nokkuð vafásöm stofnun",
segir greinarhöfundur m. a. í
öndverðu máli sínu um skólann.
Og á því, sem á eftir kemur,
skilst mér, að hinn „vafasami"
tilveruréttur skólans byggist
fremur á því, að í honum hafi
verið og sé enn kennd almenn
gagnfræðafög, ásamt sérnámi
þvi, er einkum er ætlað barna-
kennurum, heldur en hitt sé, að
höfundi þyki skóli fyrir kennara
yfirleitt óþörf stofnun.
„Gagnfræðamenntunina geta
nemendurnir alveg eins fengið
annarsstaðar, og því tæpast þörf
á sérstökum skóla til þess náms“,
segir hann ennfremur.
Ég hygg nú, að flestir, sem
verulega þekkja til þessara mála,
séu nokkuð á annari skoðun um
þetta atriði.
Auk þess tilgangs, er hver al-
mennur skóli hefir með kennslu
gagnfræða, hefir kennaraskóli og
annan tilgang með slíku námi.
Sá tilgangur er að veita hverjum
nemanda, sem beztar leiðbein-
ingar og mesta leikni í því að
kennasjálfur, einmittþessisömu
fræði. Hver kennslustund á og
að vera leiðarvísir um það,
hvernig kennaraefni á sjálfur
síðar að kenna öðrum nemenþ-
um og yngri. Ég vil í þessu efni
taka dæmi til skýringar úr minni
eigin kennslu (og vona að mér
verði ekki virt það til fordildar).
Ég kenni kennaraefnum ís-
landssögu. í svo að segja sér-
hverri kennsustund þessa gagn-
fræðafags er m. a. um það rætt,
hvernig heppilegast sé að kenna
börnum þennan eða hinn þátt
eða kafla sögunnar. Hvað rétt
sé að leggja áherzlu á, þegar um
ræðir börn á ýmsum aldri og
ýmsu þroskastigi, hvaða atriði
líklegast muni til þess að efla
skilning barnsins, áhuga þess og
þroska. Þetta sérstaka tillit er
ekki tekið til náms og nemenda í
gagnfræða- né menntaskólum,
svo nauðsynlegt sem það þó er
þar sem kennaraefni eiga í hlut.
Sama máli gegnir vitanlega um
önnur gagnfræðafög.
En auk þessa venjast nemend-
ur þegar í 1. bekk á að umgang-
ast böm, hlusta á kennslu í æf-
ingabekkjunum, hlýða erindum
um kennslu og taka beinan þátt
í æfingakennslunni, eins og þeir
eru nú að byrja, í stuttu máli,
stunda allt sitt nám frá byrjun
með fullu tilliti til þess lífsstarfs,
sem þeír eru að búa sig undir.
Það eru ekki við einir, starfs-
menn Kennaraskólans, sem höf-
um þetta álit á gildi gagnfræða-
faganna fyrir sérmenntun kenn-
ara. Um Norðurlönd hnígur álit
kennaraskólanna í þessum efn-
um á sömu sveif. Það er síður
en svo talið heppilegt, að kippa
gagnfræðalögunum á burt úr
kennaraskólunum,, og mætti
leiða að því mörg fleiri rök, ef
rúm leyfði.
Þá leggur G. G. til, að núver-
andi kennaraskóla sé breytt 1 10
mánaða skóla, en inntökupróf í
hann annist fræðslumálastjóri.
Væri þar t. d. gilt gagnfræðapróf
úr Menntaskóla Akureyrar.
Samkvæmt gildandi reglugerð,
geta gagnfræðingar úr þeim
skóla, er hlotið hafá 1. einkun,
gengið próflaust að mestu upp í
2. bekk Kennaraskólans. Þá eiga
þeir eftir fjórtán mánaða nám.
En eftir tillögum G. G. 10
mánuði. Yrði hér' um að ræða
einskonar kennaranámskeið, líkt
þeim, er látin voru duga við
Flensborg fyrir rúmum 30 árum.
En af þessum 10 mánuðum ætti
svo að taka tíma haust og vor
til þess að kenna nemendum að
taka upp kartöflur og sá og ým-
islegt því um líkt.
Það er næsta furðulegt, hvern-
ig greindir og gegnir menn, sem
alist hafa upp í sveit, en búið
síðan langdvölum í Reykjavík,
geta slitnað úr tengslum við lífs-
störf, kunnáttu og hætti ungs
sveitafólks.
Langsamlega flestir þeirra, er
stundað hafa nám í Kennara-,
skólanum, hafa verið utan af
landi, fólk, sem vant er allskon-
ar vinnu, fólk, sem sótt hefir og
leitað hverskonar atvinnu, er
kostur var á yfir sumarmánuð-
ina, fó’lk, sem hefir alla jafna
sýnt mikinn dugnað, bæði um
nám sitt og eins líkamlega
vinnu.
Vil ég í þessu sambandi segja
frá því, að nær jafnskjótt og hið
nýsetta samkomu- og skólabann
var tilkynnt, voru allmargir
nemendur skólans komnir í
grjótvinnu í nágrenni bæjarins,
og unnu þar, unz kennsla hófst
að nýju.
Með fullum skilningi á þýð-
ingu þess, að kunna að taka upp
og sá jarðarávöxtum, vil ég full-
ýrða, að námsfólk Kennaraskól-
ans kann þessi störf mun betur
en flestir þeir, sem virðast hafa
þyngstar áhyggjur um van-
kunnáttu þess í þeim efnum.
Eitt er meginatriði í grein G.
G. Kennaraskóljnn „á að vera
í sveit“.
Til þess eru tveir staðir nefnd-
ir. Haukadalur í Biskupstungum
og Varmahlíð í Skagafirði. Ýmis-
legt mælir með því, eins og G. G.
drepur á. að hafa skóla hins op-
inbera á hentugum stöðum úti
á landi. En hér er þó vissulega
fleira að athuga en það, að jarð-
hiti sé fyrir hendi eða að stað-
urinn sé fagur eða sögulega
merkur.
Einn meginþáttur í starfi
Kennaraskólans er æfinga-
kennslan. í reglugerð er svo fyrir
mælt, að 11 kennsluæfingar skuli
vera á viku. En svo ófullnægjandi
hefir þessi stundafjöldi reynzt í
framkvæmd, að nú eru um 20
kennslustundir í þessum æfing-
um á viku hverri. Nemendur
þurfa að kynnast kennslu barna
á öllum skólaaldri. Er slíkt ekki
hægt, nema að við stofnunina sé
æfingaskóli, sem hafi flesta eða
alla aldursflokka barna, eða
bekkjaskipun sem í hinum fjöl-
mennari kaupstöðum. Lengi vel
var einungis ein slík æfingadeild
við skólann. Var það vitanlega
algerlega ófullnægjandi. Jafnvel
meðan skólaskyldan var við 10
ára aldur, hvað þá eftir að hún
var færð niður í 7 ár. Nú fara
fram kennsluæfingar í 5 deild-
um, er reknar eru í sambandi
við skólann, með 6 og upp í 14
ára gömul börn. Og þyrfti þó
betur að vera. En smábarna-
kennslan er nú orðin þýðingar-
mikill þáttur í kennsluæfingum
skólans.
Hvernig halda menn svo að
slík skilyrði yrðu, t. d. uppi i
Haukadal, efst uppi við mörk
byggða og öræfa? Vissulega yrði
þar ekki um neinn slíkan æf-
ingaskóla að ræða, sökum fá-
mennis og þess, að fólk lætur