Tíminn - 15.03.1941, Blaðsíða 2

122
TÍMITVTV, laMgardagiim 15. marz 1941
31. blað
‘gíminn
Luuyurdaginn IS.tnarz
Verkamannaiélögín
Síðastliðinn miðvikudag var
afmælisfagnaður hér í bænum
í tilefni af því, að Alþýðusam-
band íslands var þá 25 ára.
Flest verkamannafélög lands-
ins munu vera í sambandinu,
en þó eru nokkur fjölmenn fé-
lög utan þess nú, t. d. verka-
mannafélagið Dagsbrún í
Reykjavík, og félagið Hlíf í
Hafnarfirði. Áður voru þessi fé-
lög í Alþýðusambandinu, en
hurfu þaðan vegna innbyrðis
ósamkomulags um félagsmál-
efnin.
Félagssamtök verkamanna
hófust fyrir alvöru hér á landi
eftir að stórútgerðin kom til
sögunnar. Um það verður tæp-
lega deilt, að þau hafa orðið til
gagns fyrir verkalýðinn, en
hins vegar hafa oft verið skipt-
ar skoðanir manna um starfs-
aðferðir félaganna í viðleitrti
þeirra til að bæta hag verka-
mannanna. Vitanlega er ekki
hægt að búast við eða krefjast
þess, að verkamannasamtökin
hafi strax á fyrstu árunum’
fundið heppilegustu starfsað-
ferðirnar að öllu leyti, en með
vaxandi reynslu og þroska ætti
að mega vænta framfara á því
sviði sem öðrum.
Á síðustu tímum hafa risið
miklar deilur innan verka-
mannasamtakanna, og hafa
þær komið við Alþýðusamband-
ið eins og einstök félög þess.
Greinast menn nú í deildir inn-
an stærstu verkalýðsfélaganna,
eftir stjórnmálaskoðunum. Við
stjórnarkosningar í Dagsbrún í
Reykjavík í vetur, var hart bar-
izt um völdin. Einn framboðs-
listi var frá Alþýðuflokknum,
annar frá kommúnistum en sá
þriðji frá samfylkingu Héðins
Valdimarssonar og Sjálfstæðis-
flokksins. Bar sú samsteypa sig-
ur úr býtum í þetta skipti.
Fyrir nokkru síðan tóku
Sjálfstæðismenn að seilast til
áhrifa í verkamannafélögun-
um. Stofnuðu þeir flokksdeildir
í félögunum, og hefir orðið
töluvert ágengt í stærstu kaup-
stöðunum. Sést það bezt af því,
að Sjálfstæðismenn stjórna nú
verkamannafélaginu i Hafnar-
firði, og eru í félagi við Héðin
Valdimarsson um stjórn Dags-
brúnar í Reykjavík.
Meðan Jón heitinn Þorláksson
var foringi Sjálfstæðismanna,
hélt flokkurinn fram þeirri
skoðun, að verkamenn ættu að
gæta þess, að stilla kaupkröf-
unum í hóf. Þeim væri hollara
að hafa stöðuga atvinnu, þó
kaupið væri ekki hátt, en að
spenna upp tímakaupið og hafa
e. t. v. stopula vinnu af þeim
sökum.
í stað þess að halda fram
sömu kenningum og áður í
þessum málum, og reyna að fá
verkamenn til fylgis við þá
stefnu, hefir Sjálfstæðisflokk-
urinn nú tekið upp siði hinna
verkalýðsflokkanna. Þess hefir
ekki orðið vart, að hann hafi
beitt sér fyrir nýjum starfsað-
ferðum í verkamannafélögun-
um, þar sem hann hefir komizt
til valda. Vitanlega kemur þeim
Sjálfstæðismönnum ekki í hug
að vinna á móti togstreitunni
milli vinnuveitenda og verka-
manna með því að hvetja
verkamennina til framtaks og
sjálfstæðra athafna í atvinnu-
málum. Flokkurinn er mótfall-
inn því, að verkamennirnir
taki atvinnureksturinn í eigin
hendur. Hann virðist innilega
sammála Alþýðuflokknum um
það, að verkamennirnir eigi
alltaf að vera annarra þjónar,
en ekki eigin húsbændur. Aldrei
heyrist rödd frá Sjálfstæðis-
mönnum um það, að sjómenn
og verkamenn eigi að stofna
útgerðarfélög eða önnur fyrir-
tæki og skapa sér þannig sjálf-
ir atvinnuna, í stað þess að
halda áfram nöldri við einstaka
atvinnurekendur um kaup og
kjör. Sjálfstæðisflokkurinn er á
móti öllu slíku og þess vegna er
hann á nákvæmlega sömu leið-
um og hinir verkamannaflokk-
arnir. Hann er kominn í kapp-
hlaup við jafnaðarmenn og
Eitir Hermann Jónasson forsætísráðherra
I. Ástæður til svars.
Um sjálfstæðismál íslendinga
er nú' margt ritað, og þó líklega
fleira talað. Menn virðast þar
sammála um markið en deila
um leiðir.
Síðastl. þriðjudag hefir Jónas
Jónsson, alþingismaður, ritað
mjöjj langa grein í Tímann um
þetta mál, til viðbótar því, sem
hann hefir áður um það sagt.
Ég get ekki komizt hjá því, að
gera þessa grein J. J. að um-
ræöuefni, því að verulegur hluti
hennar er beinlínis stílaður sem
svar til mín, — reynt að
hnekkja þeim rökum, sem ég
hafi borið fram, og jafnvel
dregið í efa, að ég hafi í ein-
stökum atriðum skýrt rétt frá
staðreyndum. Meðferð sumra
málsatriða er, að öðru leyti á
þann veg, að ég tel alþjóð
manna eiga rétt á, að nánar sé
frá skýrt og þá jafnframt bent
á staöhæfingar, sem ekki eru' í
fullu samræmi innbyrðis. Auk
þess hefir mér af sumum verið
legið á hálsi fyrir, að ég hafi of
lítið rætt og ritað um þessi mál.
Efnisniðurröðun er hins veg-
ar þannig í grein J. J., að ég
kommúnista um kauphækkun-
arkröfur fyrir verkamennina.
En þótt Sjálfstæðisflokkur-
inn leggi allt kapp á að ná
fylgi verkamanna, þarf hann
jafnframt að líta í fleiri áttir.
Margir atvinnurekendur eru í
flokknum. En „allra stétta
flokkurinn“ er ekki í vandræð-
um. Hann heldur því fram við
atvinnurekendurna, eins og
ekkert hafi í skorizt, að hann
sé allra flokka líklegastur til
að vinna að þeirra hagsmuna-
málum, þ. á m. því, að standa
á móti kauphækkunarkröfum!
Á næsta vori mun Sjálfstæðis-
flokkurinn senda frambjóðend-
ur til útgerðarmanna við sjó-
inn og til bændanna í sveitun-
um. Þessir sendihoðar segja við
framleiðendurna: Þið eigið að
styðja Sjálfstæðisflokkinn, m.a.
vegna þess, að hann vill að þið
fáið ódýran vinnukraft. En á
sömu stundu ganga striðsmenn
sama flokksins fyrir verkamenn
í kaupstöðunum, og segja við
þá: Þið eigið að fylgja Sjálf-
stæðisflokknum. Hann er allra
flokka líklegastur til að bæta
kjör ykkar, m. a. með því að
hlutast til um að þið fáið hækk-
aö kaup!
Margt er skrítið í henni ver-
öld. Sk. G.
sé ekki ástæðu til að fylgja
henni í svari mínu, enda mun
ég reyna að komast af með
nokkru styttra mál en J. J. Er
og margt annað, sem full þörf
væri að ræða í blöðum lands-
ins um þessar mundir.
II. Eiga leiðirnar í sjálfstæðis-
málinu að ráða flokkaskipun?
J. J. segir í upphafi greinar
sinnar, að af deilunum um
leiðirnar í sjálfstæðismálinu
„hafi sumir dregið þá ályktun,
að landsmálaflokkarnir muni
klofna um sjálfstæðismálið og
nýmyndun flokka koma fram í
flokkaskipun landsins“. „Þetta
er beinlínis fjarstæða,“ segir J.
J. Ég er alveg sammála um, að
slíkt er fjarstæða — eða ætti að
vera það.
En ég hygg sannast að segja,
að það sé fyrst og fremst J. J.
sjálfur, sem gefið hefir mönnum
ástæðu til að álykta á þessa leið.
í VI. kafla bæklings, sem hann
hefir gefið út og nefnist „Verður
þjóðveldið endurreist”, segir m.
a. svo:
„Allir, sem þekkja til verulegra
muna sókn íslendinga í sjálf-
stæðismálinu síðan um 1830,
vænta þess, að Alþingi það, sem
kemur saman í vetur lýsi yfir
fullkomnum skilnaði íslands og
Danmerkur og undirbúi þjóð-
fund næsta sumar. Færi vel á að
allir þingmenn fylgdust þar að
máli, eins og 10. apríl síðastlið-
inn. En ef svo ólíklega tækist til,
að ekki yrði horfið að þessu ráði,
þá eiga borgarar landsins eftir
sinn Ieik. Kosningar til Alþing-
is eiga fram að fara í vor. Ef
það þing, sem kosið var 1937
telur það ekki verkefni sitt að
endurreisa þjóðveldið, þá er
hægur leikur fyrir kjósendur að
gera það að skilyrði fyrir þing-
fylgi sínu við frambjóðendur
nú í vor, að þeir fylgi óhikað
fram, þegar á þessu ári, yfir-
lýstu frelsi landsins og þjóð-
veldismyndun."*).
Þessi orð þurfa ekki langra
skýringa: Þingmaður hefir greitt
atkvæði gegn því að afgreiða
sjálfstæðismálið að fullu á þessu
þingi. Hann kemur í hérað til
framboðs. Ef hann ekki játast
undir það opinberlega að breyta
um skoðun á næsta þingi eftir
kosningar — og fáum myndi
þykja sá kostur góður — þá eiga
kjósendur að greiða þeim fram-
bjóðanda atkvæði, hvaða flokki,
sem hann annars tilheyrir, sem
*) Leturbreyting mín. — H. J.
lofar að endurreisa lýðveldið
1941. — Þetta felst í ummælum
J. J. Kjósendum er því hér ráðið
til að leysa upp stjórnmálaflokk-
ana í kosningunum í vor. Um
það verður ekki villzt. — Menn
hafa, sem ekki er kynlegt, undr-
azt mjög þennan boðskap og
eölilega dregið af honum sínar
ályktanir.
Ég býst ekki við að kjósendur
muni fara að þessum ráðum J. J.
Enda kemur það nú í ljþs, að
hann hefir áttað sig að ein-
hverju leyti á því að hér hafi
ekki verið hyggilega að orði
komizt, þar sem hann nú lætur
aðra skoðun í ljós og deilir á
hina fyrri. En því miður reynist
hann þó ekki alveg stöðugur í
hinu nýja viðhorfi, sem fram
kemur í upphafi greinarinnar,
því að í VI. kafla hennar kemur
aftur fram sama hugsun og í
bæklingnum. Þar segir: „Hins
vegar eru kosningar fyrir dyrum.
Borgarar landsins hafa þá sér-
staklega góða aðstöðú til að láta
frambjóðendur heyra vilja sinn.“
Mér finnst því, að J. J. þurfi að
gefa nýja og afdráttarlausa yf-
irlýsingu um, að orð hans í bækl-
ingnum eigi ekki að skiljast á
þann veg, sem þau gefa tilefni
til. —
III. Saga sjálfstæðismálsins
og Stauning.
Nokkuð á 6. dálk af greininni
er um málstað Jóh. alþm. Jósefs-
sonar, en aðallega skýrir J. J.
þar frá ýmsu, sem hann sjálfur
hafi látið til sín taka í þessum
málum. Ég sé ekki ástæðu til.að
ræða þau atriði greinarinnar, en
alllangur, kafli er þar um ferð
Th. Staunings til íslands 1939.
J. J. hefir nokkuð oft áður ritað
um þessa ferð Th. Staunings, og
þau ummæli, er hann lét síðan
falla um sjálfstæðisvilja íslend-
inga. Ég hygg þó, að í fyrstu
frásögnum um þessa ferð Stau-
nings hafi J. J. oftar en einu
sinni haldið því fram, að Stau-
ning hafi í ummælum sinum
farið með rangt mál. Enginn
málsmetandi íslendingur, sem
hann hafi rætt við, muni hafa
gefið honum tilefni til að álíta,
að íslendingar vildu ekki fullt
frelsi, og „vildu lítið eða ekkert
breyta- sáttmálanum frá 1918.“
í þessu hygg ég, að J. J. hafi þá
haft alveg rétt fyrir sér. Enda
höfðu þá þingmenn allir tvívegis
lýst yfir því opinberlega á al-
þingi, að þeir vildu, að ísland
fengi full umráð sinna mála, er
sáttmálinn frá 1918 væri út-
runninn.
Það er því mjög einkennilegt,
hvernig sagan um ummæli Stau-
nings hljóðar í síðustu grein J. J.
Þar segir svo:
„Mér var fullljóst, er ég frétti
um orðræðu Staunings, að
hann hefði hitt að máli menn,
sem vildu lítið eða ekki breyta
JÓMS JÓIVSSOTV:
Tíndarnír og ilatneskjan
XII.
Með sambandslögunum frá
1918 var ísland og Danmörk
fjötruð saman eins og bezt var
við komið. Þríliti fáninn, sem
Benedikt Sveinsson yngri hafði
nefnt glundroðann, var nú lög-
festur sem siglingafáni fslands.
Baráttulið hins íslenzka fána
lét þar við sitja. Þeim mönnum
fannst táknrænt að hafa sam-
bandsmerki í fána landsins
meðan þjóðin væri hlekkjuð við
Dani og æðstú stjórn Dan-
mez’kur. En þeim mönnum
þótti jafn sjálfsagt að sam-
bandsmerkið væri tekið úr fán-
anum um leið og íslenzka þjóð-
in yrði algerlega frjáls. Þess
vegna er það, að baráttan fyrir
hreinum íslenzkum fána er að
nýju hafin um leið og starfað
er að því að þjóðin nái fullu
stjórnfrelsi. Sú barátta, sem nú
er fyrir höndum, er eðlilegt á-
framhald af baráttu landvarn-
armanna frá byrjunarárum
þessarar aldar.
Baráttan um að halda rauða
litnum í merki íslands á sér
meira en þriggja alda sögu. Yf-
irþjóðin velur íslandi fyrst hinn
flatta þorsk. Síðan fána með
sambandsmerki til að tákna,
að hinn gamli fjötur sé enn um
sál íslendingsins. Nokkur hluti
íslendinga hefir um sinn gengið
hugsunarlaust inn á að vera
merktur með einkenni er-
lendrar þjóðar á táknrænan
hátt. En við meiri umræður
mun málið skýrast. Eftir því
sem hugsunarháttur flatneskj -
unnar dvínar í sál þjóðarinnar
fyrir sól vaxandi manndóms og
metnaðar, munu fleiri og fleiri
fylkja sér um liti landsins sjálfs.
Glundroðanum var þrýst inn í
íslenzkt þjóðlíf með fullkominni
kúgun á skoðunum þess hluta
þjóðarinnar, sem var orðinn
fánahæfur. Hann var engum
kær, en mjög lítt þokkaður af
þeim, sem höfðu barizt fyrir ís-
lenzkum fána. Það var farið
hirðuleysislega með hann. Oft
gat að líta hinn nýja fána með
sambandslitnum bættan og rif-
inn á stöngum. Stundum var
hann látinn blakta á stöngum
dag og nótt. Fánamenningin
var eins og þegar svertingjarnir
á Haiti fóru í kjól og hvítt í bíti
á morgana.
Ég flutti á þingi í fyrra á-
skorun til ríkisstjórnarinnar
um að afla frá þjóðum, sem
þykir vænt um fána sína, regl-
um um meðferð þjóðfána í þeim
löndum. Mér þótti minnkun
að hirðuleysinu um meðferð
þess fána, sem hér er lögboðinn,
þó að ég vilji fá íslenzkan fána
í hans stað.
Mesta yfirsjón þeirra, sem
líta smáum augum á fánamálið,
er sú, að þeir halda, að þjóö-
fáni sé einhverskonar mark-
laus dula, með litablöndu, sem
einhverir hafi fyrirskipað. Þeg-
ar Danir völdu okkur þorskinn,
sem þjóöartákn, gerðu þeir ráð
fyrir þessum hugsunarhætti hjá
þjóðinni. Og meðan þjóðin var
beygð og hungri þjökuð, lét
hún sér lynda þessa meðferð.
Sá einn fáni er nokkurs virði
fyrir þjóð, sem er listræn, sam-
anofin við náttúru landsins,
sögu þjóðarinnar og tilfinn-
ingalíf hennar. Bandaríkja-
menn eru ung, en þróttmikil
þjóð. í fána þeirra eru jafn-
margar stjörnur og ríki eru í
landinu. Þegar nýtt ríki er
tekið í sambandið, er stjörnu
bætt við í fánann. Og þjóðin
veit, að fáni hennar er þegn-
unum helgitákn. Bandaríkja-
menn fara með fána sinn eins
og helgan dóm. Víða má sjá
þjóðfánann í kirkjum landsins
og meiriháttar samkomuhús-
um. Hann er dreginn við hún í
hverjum skóla í landinu meðan
stendur á kennslu. Glögg fyrir-
mæli og venjur gilda um rétta
meðferð þessarar helgu tákn-
myndar. Engum manni í Banda-
ríkjunum yrði þolað að negla
þjóðfánann á stengur við inn-
gang að sýningu og láta hann
hanga þar krossfestan dag og
nótt, vikum saman. Engum yrði
þolað að hafa þjóðfánann rif-
inn eða bættan, eða að láta
hann blakta um nætur eins og
týndan hlut, sem öllum væri
sama um. Og ef einhver flokk-
ur tæki upp í Bandaríkj unum
þann óheilla sið, að misnota
sáttmálanum frá 1918. Hitt var
mér fullkunnugt, að hann hafði
ekki kynnzt samvinnubændum
eða verkamönnum, en frá þeim
stéttum má jafnan vænta góðs,
þegar frelsismál þjóðarinnar
eiga í hlut. Alveg sérstaklega
var ég þess fullviss, að í Fram-
sóknarflokknum myndu vera
fáir menn,*) sem sættu sig við
minna en „fullt frelsi“.“
Um þessi ummæli vil ég fara
sem fæstum orðum, en aðeins
segja þetta: J. J. virðist nú
hafa áttað sig á því, að hann
hefir notað vafasöm ummæli,
er hann gerðí ráð fyrir því í
VI. kafla formála bæklingsins,
að flokkarnir yrðu leystir upp
í baráttunni um leiðirnar í
sjálfstæðismálinu. En gæti ekki
einnig hugsast, að hann áttaði
sig á því við nánari yfirvegun,
að hér sé heldur langt gengið í
vafasömum tilgátum?
IV. Álit Bjarna Benedikts-
sonar.
J. J. byggir skoðun sína að
miklu leyti á því áliti Bjarna
Benediktssonar, borgarstjóra,
að sáttmálinn sé fallinn úr
gildi og konungdómurinn einn-
ig vegna vanefnda. J. J. segir
ennfremur um grein mína um
þessi mál:
„Má gera ráð fyrir, að í þess-
ari grein séu borin fram flest
þau rök, sem fram er hægt að
færa gegn skoðun Bjarna pró-
fessors Benediktssonar, en á
skoðun hans er byggð sú rök-
leiðsla, að sambandssáttmálinn
og sameiginlegúr konungdómur
yfir íslandi og Danmörku sé
úr gildi fallinn.“*)
Með þessu slær J. J. því föstu,
að í grein minni sé reynt að
færa fram rök gegn þessari
fyrrnefndu skoðun B. B. Þetta
er vitanlega hreinn misskiln-
ingur. Ég hefi í grein minni lýst
skýrt yfir því, að lögfræðinga
greini á um þetta atriði, en
segi síðan:
„Aðrir lögfræðingar draga
þetta mjög í efa (þ. e. að samn-
ingurinn sé úr gildi fallinn).
Þeir benda á, að Danir htfi ekki
vanefnt samninginn, heldur séu
þeir hindraðir í þvi með valdi,
að halda hann, — það áð þeir
hafi ekki staðið við sáttmál-
ann, sé þeim ósjálfrátt og veiti
þvi ekki íslendingum rétt til að
slíta samningnum til fulls.Svip-
að segja þeir um konungsvald-
ið.“ — Og ennfremur:
„Ég mun ekki að þessu sinni
reyna að færa nein rök að því,
hvorir réttara hafi fyrir sér.“
Af þessu er auðsætt, að sá
kafli greinar J. J., sem byggður
er á því, sem ég á að hafa sagt
í grein minni um þetta efni,
fellur um sjálfan sig. í grein
minni hefi ég aldrei neitað því,
*) Leturbreyting mín. — H. J.
fánann við kosningar með því
að láta hann hanga á kosn-
ingabílum, þá myndi slíkt til-
tæki fá réttláta hegningu í
minnkandi tiltrú kjósenda. Mér
duldist ekki, er ég var á ferð í
Bandaríkjunum, að þjóðin unni
fána sínum og virti hann. Fán-
inn var hið sýnilega tákn um
Sjálfsvirðingu hennar. f hinu
merkilega þjóðaruppeldi Banda-
ríkjamanna er fáninn virðu-
legur þáttur. í skólum og kirkj-
um minnir hann æskuna og
borgarana á skyldurnar við
ættjörðina og þá þjóð, sem
byggir landið.
XIII.
Menn segja, að engu skipti
þó að rauða litnum hafi verið
bætt inn í íslenzka fánann.
Rauði liturinn sé ekki aðeins í
fána Dana, heldur í fánum
mjög margra annarra þjóða. En
þessir menn gleyma tvennu. Að
rauði liturinn var settur inn í
íslenzka fánann sem sambands-
merki, og til að storka þeim
hluta íslenzku þjóðarinnar, sem
var komin á það menningarstig,
að kunna að meta og virða
þjóðfána. Þeir gleyma líka því,
að litir eiga misjafnt við stað-
hætti. í Danmörku fer rauði
liturinn í Dannebrog afar vel
við húsin, sem vafin eru græn-
um skógi, og þar sem hitamóða
mildra og þéttbyggðra landa
deyfir skyggnið. Undir þeim
kringumstæðum verður rauði
liturinn ekki of sterkur, heldur
samlagast litrofi umhverfisins
og mistri þéttbyggðarinnar. Á
íslandi er allt öðru máli að
að samningurinn kynni að vera
úr gildi fallinn. Ég hefi aðeins
sagt, að samkvæmt áliti lög-
fræðinga hljóti það að vera
vafasamt.
En J. J. hefir láðst að gera
grein fyrir öðru áliti, sem
Bjarni Benediktsson hefir látið
í ljós, og er í fullu samræmi
við skoðun hinna þriggja lög-
fræðinga, sem auk hans voru
kvaddir til ráðagerða um sjálf-
stæðismálið.
En Bjarni Benediktsson hef-
ir, í framhaldi af því, sem áð-
ur er sagt, lýst yfir því, að enda
þótt ísland hafi að hans dómi
rétt til að lýsa yfir sambands-
slitum og lýðveldi nú þegar, þá
telji hann hættulegt að gera
það nema fyrirfram sé aflað á-
lits og viðurkenningar Bret-
lands, Þýzkalands og Banda-
ríkjanna á þessum aðgerðum.
Án fyrirframsamþykkis þess-
ara stórvelda kvaðst B. B. ekki
vilja ráða til að áðurgreindar
aðgerðir verði framkvædar.
Menn geta sennilega farið
nærri um það, hversu gartga
myndi að fá viðurkenningu
Þýzkalands eins og nú stendur
á. Um álit Bretlands er þegar
vitað, svo sem ég mun síðar
skýra frá, og um Bandaríkin
liggja fyrir líkur. Það er því
auðsætt, að hvað sem áliti B. B.
líður um rétt íslands til sam-
bandsslita, leiðir skoðun hans
til sömu niðurstöðu og þeirra,
sem ekki vilja fara áhættuleið-
ina, heldur hina áhættulausu
leið.
V. Skilnaður — sambandsslit
nú.
J. J. gerir sér þá fyrirhöfn, að
skipta meginmáli greinar minn-
ar í 46 atriði — segir að ég komi
fram með 46 mótmæli gegn því,
að sambandinu sé slitið nú. Mér
þykir þessari upptalningu hans
talsvert ábótavant, og tæplega
til glöggvunar fyrir lesendur.
Sumum aðalrökum minum er
sleppt í upptalningunni, önnur
tekin tvisvar eða oftar, sumt til
baga slitið úr samhengi, og því
miður, ekki alls staðar rétt með
farið. Hefir höfundur sennilega
ekki haft nægilegan tíma til að
gera þetta eins vandlega og hann
vildi.
J. J. fullyrðir m. a., að ég hafi
sagt, „aö krafan um skilnað fs-
lands og Danmerkur sé borin
fram af Héðni Valdimarssyni og
kommúnistum". Síðan er þessi
staðhæfing mín hrakin,og upp-
lýst, að þetta sé rangt hjá mér,
því að krafan um „skilnað“ hafi
fyrst verið borin fram af Guð-
mundi Hannessyni, Gísla Sveins-
syni o. fl. Við þetta er það
að athuga, að ég hefi aldrei sagt,
að H. V. og kommúnistar hafi
fyrstir borið fram kröfu um
„skilnað“. Þaö sem ég sagði, var
þetta: Framhald á 4. síðu.
gegna. Landiö er skóglaust.
Gróðurleysið og hin strjála
byggð valda nokkru um aö
loftið er óvenjulega tært og
gegnsætt. Menn úr Mið-Evrópu
og Bandaríkjunum gátu í fyrstu
alls ekki dæmt um fjarlægðir á
íslandi, Þeir hafa aldrei þekkt
svo undursamlegt skyggni eða
svo mikinn tærleik í loftinu. í
slíku landslagi og loftslagi verð-
ur rauði liturinn á húsum, þök-
um, eða fána hin sorglegasta
hefndargjöf. í slíku umhverfi
er rauði liturinn jafn háska-
legur og óviðeigandi eins og
formæling í hátíðaljóði. Reyk-
víkingar sjá þrásinnis Akra-
fjall, Skarðsheiðina og Esjuna
í dularfullum bláma með hvíta
kórónu á tindunum. Þessi feg-
urð er öllum ógleymanleg, sem
séð hafa. Samræmi litanna er
svo hátíðlegt og dularfullt, að
enginn getur gleymt því. En ef
hægt væri að setja hárautt
band eftir miðjum hlíðum þess-
ara fjalla, þá myndu allir höf-
uðstaðarbúar vakna við vond-
an draum og skilja, að lög-
festing Danakonungs á rauða
litnum í fána handa íslending-
um var álíka brot móti lögum
smekks og fegurðar, eins og
þegar hinn konungborni flatti
þorskur var settur sem tákn-
mynd íslenzku þjóðarinnar fyr-
ir hundruöum ára.
Það skiptir mjög í tvö horn
um uppruna og giftu þeirra
tveggja fána, se'm þjóðin á um
að velja. Sá fáni, sem nú er
löggiltur, brýtur með litagerð
sinni stöðulög íslenzkrar nátt-
úru og íslenzks skyggnis. Hann