Tíminn - 15.03.1941, Síða 3

31. blað
NIV, laMgardagiim 15. marz 1941
133
annAll
Afmæli.
Guðmundur Hannesson, bæj-
arfógeti á Siglufirði, verður
sextugur næstkomandi mánu-
dag. Hann er fæddur 17. marz
1881 að Stað í Aðalvík. Foreldr-
ar hans voru Hannes Sigurðs-
son bóndi, Iðavelli, Aðalvík, og
kona hans Jórunn Einarsdóttir.
Hann gekk inn í lærðaskólann í
Reykjavík haustið 1897 og út-
skrifaðist þaðan vorið 1903 með
1. eink. Sigldi þá um haustið
til háskólans í Kaupmannahöfn
og lagði stund á lögfræði nám.
Tók próf í forspallsvísindum við
háskólann 1904 og embættis-
próf í lögfræði 9. janúar 1909,
hvortveggja með 1. einkunn.
Fluttist sama ár til ísafjarðar,
þar sem hann stundaði mála-
færslustörf til vorsins 1918, er
hann var settur sýslumaður í
Barðastrandarsýslu, en að hálfu
ári liðnu flutti hann aftur til
ísafjarðar.
Vorið 1919 var hann skipaður
lögreglustjóri á Siglufirði, og
1. janúar 1920 varð hann bæj-
arfógeti þar. Árið 1915 kvænt-
ist hann Friðgerði Guðmunds-
dóttur úr Álftafirði vestra. Börn
þeira eru Hannes cand. jur.,
Garðar, Jórunn Ásta og Hall-
grímur.
Guðmundur Hannesson kem-
ur til Siglufjarðar á mjög merki-
legum tímamótum í sögu stað-
arins. Fram að þeim tíma hafði
Siglufjörður verið hreppur í
Eyjafjarðarsýslu, en nú var
hann að sprengja af sér hinn
þrönga skó og taka sín mál í
eigin hendur. Siglufjörður hafði
nú fengið bæjarréttindi og Guð-
mundur Hannesson verður þar
fyrstur bæjarfógeti. Hann er þá
á bezta skeiði, með talsverða
lífsreynslu, sterkan vilja, mik-
ið vinnuþrek og brennandi
áhuga. — Framundan var mik-
ið og vandasamt starf. Siglu-
fjöröur var í nýsköpun; hann
var að rísa á legg og verða einn
athafnamesti útgerðar- og
framleiðslustaður í landinu. Það
þurfti sterk tök, ótrauða for-
ustu, framsýni og gætni til að
stýra málefnum hins unga
kaupstaðar og skipuleggja
framtíð hans. — Þetta starf var
Guðmundi Hannessyni falið og
reynslan hefir sýnt, að hann
hefir ekki brugðizt því hlutverki.
í fylkingarbrjósti hefir hann
staðið um öll nauðsynja- og
framfaramál bæjarins. Hann
gleymdi engu og hvildi sig
aldrei. Hagsmuni og velgengni
bæj arfélagsins lét hann ætíð
sitja í fyrirrúmi. Þegar hann
tók við stjórn bæjiarmálanna
var í rauninni allt ógert. Bær-
inn átti engin hafnarmann-
virki, ekkert íshús, engar lóðir,
ekkert land handa búpeningi
bæjarbúa, engar varnir fyrir
ágangi sjávar, sem eyddi árlega
stórri skák af bæjarsvæðinu, og
olli oft stórtjóni á eignum fólks-
ins. Nú er úr þessu öllu bætt.
Og hver er sá, sem neitar því,
að Guðmundur bæjarfógeti hafi
verið sá krafturinn, sem mestu
orkaði um framgang þessara
nauðsynj amála ?
Hann hafði beitt sér fyrir
lagningu vegar yfir Siglufjarð-
arskarð, og er það mál nú kom-
ið vel áleiðis. Þá hefir hann og
lagt mikið starf í að búa vel í
haginn fyrir nýja rafveitu fyrir
bæinn, þótt framkvæmd þess
hafi nú stöðvast af óviðráðan-
legum orsökum.
Þótt hér sé aðeins fátt eitt
talið af viðfangsefnum Guð-
mundar bæjarfógeta, þá er hér
um ærin afköst að ræða, því
auk þess lét hann öll velferðar-
mál bæjarins til sín taka, og
þegar þróunarsaga Siglufjarð-
ar verður skrifuð, þá er hún svo
samofin starfsferli Guðmundar
Hannessonar, að hann mun
fylla þar mikið rúm, sem hinn
sívakandi, áhugamikli og dug-
legi brautryðjandi.
Guðm. Hannesson getur nú á
sextugsafmælinu litið með
ánægju til baka yfir farinn veg.
Hann er ennþá ern og ungur,
með óbilaða starfskrafta. Hann
hefir markað dýpstu sporin í
framfarasögu Siglufjarðar síð-
ustu 2 áratugina, og vafalaust á
hann enn eftir að vinna bæjar-
félaginu margt til gagns og
sóma. Hann hefir unnið sér
traust og vinsældir þeirra, er
honum hafa kynnzt og hann
hefir starfað með, og síðast en
ekki sízt, hefir hann eignazt
það, sem hverjum manni er dýr-
mætast: Hina ágætustu konu
og fyrirmyndar heimili, þar
sem hlýleiki og höfðingsbragur,
glaðværð og gestrisni mætir
hverjum þeim, er að garði ber.
Við þennan merkjastein í lífi
G. H. munu margar hlýjar
hugsanir og hamingjuóskir
hverfa til heimilis hans, frá
hinum stóra vinahópi bæði
fjær og nær. Einar Árnason.
Mlnningarorð
Sígríður Kjartansdóttir i Hagaseli
A-llir, sem fara landleiðis vest-
ur á Snæfellsnes, munu veita
athygli dalnum, sem kenndur
er við Dufgus hinn auðga.Fjalla-
fegurð er þar lokkandi og ein-
stæð. Lágafellsháls og Elliða-
tindar á aðra hönd, en Selja-
fell, Grímsfjall og Hafrafell á
hina. En fyrir botni dalsins er
Horn eitt sér, einkennilegt og
hályft. Hið efra í dalnum er
Baulárvallavatn, en úr því
rennur Straumfjarðará, er lið-
ast straumlétt eftir dalnum eft-
ir að hún hefir skilið við
þrengslin í Rjúkanda og fellur
síðan niður eftir flatneskjunni
og mynnir út við Löngufjörur.
Til suðurs úr dalnum sér svo
hinn víðáttumikla fjallaarm, er
ber yzt á Reykjanesi.
Fábýlt hefir jafnan verið i
Dufgusdal. Um eitt skeið stóö
lítið býli ofarlega í dalnum,
undir hlíðum Seljafells.
Hvammur hét það, og þar réðu
ríkjum um miðja síðustu öld
ung hjón bæði Snæfellingar í
ættir fram. Húsfreyjan ' kom
innan fjallgarðs úr landnámi
Björns austræna, en bóndinn
neðan af flatneskjunni við
Löngufjörur. Þessi hjón voru
Guðrún, dóttir Þorleifs læknis
í Bjarnarhöfn og Kristján Þor-
steinsson, sonarsonur Laxár-
bakka-Bárðar, þess, er alkunn-
ur var um allt Snæfellsnes
fyrir hagleik og fjölfimi í
höndum. — Þau eignuðust
dóttur 6. des. 1857. Hún var lát-
in heita Sigríður og ólst upp
með foreldrum sínum og syst-
er skilgetinn sonur flatta
þorsksins frá einokunaröldinni.
Gerð hans var ákveðin af
manni, sem vantar alla þætti
andlegs lífs. Hann er hér á
landi borinn fram af þeim hluta
þjóðarinnar, sem vildi fá að
lifa undir dönsku merki. Þegar
lokasennan var um fánagerð-
ina á Alþingi, var vínhneigðum
þingmanni gefið áfengi, svo að
hann gæti undir áhrifum víns-
ins óbeinlínis stutt að því að
koma sambandsmerki í íslenzka
þjóðfánann. Að lokum er þessi
fáni löggiltur af sama danska
konunginum, sem setti Alþingi
á Þingvöllum 1930 í dönskum
sj óliðsf oringj abúningi.
Þeir menn á íslandi, sem
vildu hafa þjóðfána, vildu ekki
þetta þjóðartákn og hafa ekki
notað það. Þeir líta á þrílita
fánann eins og sambandsfána,
sem þjóðin yrði að þola i allt
að þvi aldarfjórðung, og gæti
síðan lagt niður um leið og-
sambandinu við Dani væri slit-
ið. Fáni Danakonungs á íslandi
var fyrst og fremst notaður af
mönnum, sem ekki höfðu viljað
íslenzkan þjóðfána, og af mönn-
uni, sem bárust með straumn-
um. Það var erfitt að láta sér
þykja vænt um þetta tákn, sem
tekið var í fóstur frá sambands-
þjóðinni í staðinn fyrir þorsk-
merkið. Af þessum ástæðum
hefir þríliti fáninn lifað eins og
illa með farinn útigangsklár
hjá hirðulausum húsbónda.
Þess vegna hefir þessi fáni sést
rifinn, bættur og óhreinn. Þess
vegna hefir hann verið negldur
á stengur, hangið við hún um
nætur og verið misnotaður við
kosningar. Ósjálfrátt finnur
þjóðin, að hér var um að ræða
táknmynd fyrir þjóðasamband,
sem aldrei hafði gefizt vel, og
átti fyrir sér að rofna til fulls.
XIV.
Saga og aðstaða, Hvítbláins
er með allt öðrum hætti. Stór-
gáfaður og mikill listamaður
velur litina sem þjóðliti. Hann
finnur með skáldlegri innsýn
og yfirburða smekk, hvaða lit-
ir eru óumdeilanlega þjóðlitir
íslendinga. Síðan kemur annár
mikill listamaður. Hann skaþar
fánagerðina, og yrkir fánasöng-
inn, sem er raunar eini full-
komni þjóðsöngurinn, sem þjóð-
in hefir eignazt. En hinn mikli
meistari og mikla skáld, sem
skapa fánann og fánaljóðið, eru
ekki einir sér. Þeir eru fremstir
í fylkingu hinna þjóðræknu
manna í landinu. Bak við mál-
arann og skáldið stóðu þúsund-
ir karla og kvenna í landinu
sem áttu enga dýpri ósk en þá,
að endurreisa landið og þjóð-
ina. Þessir þjóðræknu menn
tóku bláfánanum tveim hönd-
um. í au|gum þeirra táknaði
hann landið, þjóðina og sögu
hennar. Og umfram allt tákn-
aði fáninn og fánaljóðið brenn
andi þrá eftir að gera ísland
að frjálsu og óháðu menning-
arlandi.
Um leið og dregur að ’sam-
bandsslitunum milli íslands og
Danmerkur, mun verða hávær-
ari sú krafa, að nema sam-
bandsmerkið úr íslenzka fán-
anum. Sá hluti þjóðarinnar,
sem þekkir sögu hinnar þjóð-
legu vakningar og sögu fána
breytingarinnar, mun standa
fast á þeirri kröfu. Og sá mál
staður mun verða studdur af
þeim íslendingum, sem standa
á því menningarstigi, að ekki
er hægt að hafa formælingu í
hátíðasöng, og ekki þá liti 1
þjóöfána íslands, sem særa til-
finningalíf allra þeirra manna,
sem skynja í hverju fegurð is-
lenzkrar náttúru er fólgin.
Tveir vegir standa opnir í
fánamáli íslendinga. Annar er
sá, að halda því tákni, sem
Danakonungur lögfesti í hegn-
ingarskyni við það, aö þjóð-
ræknir íslendingar höfðu feng-
ið bláhvíta fánann sem himin-
borna gjöf í sjálfstæðisbarátt-
unni. Um þennan fána hafa
leirskáldin varla reynt að gera
svo mikið sem eina ferskeytlu.
Ljóðgáfa þjóðarinnar hefir
neitað að verða til þóknunar í
þessu efni, jafnvel þótt ekki
væri beðið nema um lægstu
tóna. Menn geta líka farið sömu
götu og Frakkar. Bandarikja-
menn, Danir og Svíar, að eign-
ast fána, sem táknar þjóðlífið
og dýpstu þætti í sálarlífi ein-
staklinganna í landinu. Vel
gerður þjóðfáni lifir margar
aldir, jafn lengi og þjóðin nýt-
ur frelsis. Hann pi'ýðir hvert
heimili þroskaðra manna í
landinu, bæði úti og inni. Hann
blaktir yfir æskunni i uppeld-
isstofnunum, og borgurum
landsins á samkomum þeirra.
Hann einkennir skip þjóðar-
innar um hin órólegu höf, og
fylgir dætrum hennar og son-
um til fjarlægra landa. Þar sem
fáninn er með gerð sinni bund-
inn við land og þjóð, þar sem
hann er helgaður með ljóði og
lagi, sem vekja hrifning og
lotning í sálum mannanna, þar
er um að ræða fána, sem er ó-
metanleg eign hverrar þjóðar.
Því minni sem þjóðin er, því
dýrmætara er henni að eiga
fullkomið og stílhreint þjóð-
ernistákn.
Enn eru margir menn á ís-
landi, sem eiga bágt með að
skilja helgi og tign þjóðfánans.
Slíkt er skiljanlegt, svo lítið
sem valdamenn hér á landi og
í Danmörku hafa gert til að
lyfta þjóðinni á hærra stig í
þessu efni. Þó er ekki ástæða til
að örvænta í þessu efni. Tind-
ar landsins eru margir, háir og
fagrir. í þúsund ár hafa þeir
horft ofan til æsku landsins í
dölum og á bökkum hafsins. í
þúsund ár hefir tign og orku
þessara fögru fjalla hrifið hugi
dætra og sona landsins, og gefið
þjóðinni orku og dug til að
standast miklar raunir. Þess
má vænta, að svo muni og
verða á ókomnum árum. Við
þau áhrif mun þjóðin fá þann
(Framh. á 4. siSu.)
kinum í Hvamminum undir
Seljafelli — í kyrrð og svipblæ
Dufgusdals. Þegar hún flutti
þaðan, tók hún dalinn og
hvamminn með sér, þar átti
hinn hljóðláti hugur rætur sín-
ar og þeim var aldrei kippt
burtu.
Vorið 1881 giftist hún Kjart-
ani Þorkelssyni frá Staðarstað,
en þau byrjuðu þá búskap í
Arnartungu. Lengst af bjuggu
þau síðan á Búðum, en hin
síðari ár í Hagaseli í Staðar-
sveit og þar andaðist Sigríður
1. marz síðastliðinn. Þeim hjón-
um varð 9 barna auðið og dóu
5 þeirra á unga aldri. Börn
þeirra, sem upp komust, eru:
Bjarni, kvæntur Þórunni Þor-
steinsdóttur, Matthildur, kona
Guðbrands Magnússonar for-
stjóra, Ragnheiður, gift Hall-
steini Karlssyni. Öll eru þessi
systkini búsett í Reykjavík. En
Kristjana dóttir þeirra, er
heima í föðurgarði og hefir alla
tíð verið það. Þau tóku og til
fósturs Elísabetu, dóttur
Kristófers í Skjaldartröð, og
hefir hún reynzt þeim hjónum
sem !hin 'umhyggjusamasta
dóttir og í engu af sér dregið í
því að gera hlut þeirra sem
beztan.
Sigriður var ein af hinum
mörgu dætrum þessa lands, er
vann árla og síðla, gætti skyldu
sinnar i hvívetna og bar ávallt
á sér hinn kyrrláta svip dalsins
og hvammsins. Um hana stóð
aldrei neinn gustur, hin hljóð-
láta önn dagsins markaði henn-
ar hring. Bónda sínum og börn-
um var hún ástsæl og um-
hyggjusöm, . vinum sínum
trygglynd og raungóð og við-
mótsheil öllum er kynntust
henni. Stæði í fang hennar, gat
hún verið þungstíg og ófús á
að láta hlut sinn. Búkona var
hún í beztu merkingu þess orðs
og ósmá þeim, er 'að garði bar
og hirti þá eigi um, hvort lágir
voru eða háir. Það varð hlutur
Sigríþar að vera með Kjartani
bónda sínum blindum hin síð-
ari ár. Duldist engum, er heim-
sótti þau hjón, hve annt henni
var um að bæta honum það, er
hann hafði misst. Ljós dagsins
var honum horfið, en hið innx-a
skyggni hans vildi hún auka að
sama skaþi og þar mun hún
ekki hafa farið gagnsleysu.
Hjónin í Hagaseli, Elísabet og
Jónas, hafa af mikilli prýði og
aufúsu létt stundir þeirra
Kjartans og Sigríðar í ellinni
og munu aldrei hafa verið fast-
hent á meitt það, er til þess
mátti verða.
Sigríður er nú horfin, dóttir
dalsins og hvammsins komin
heim, en eftir situr makinn
særður og ljósvana hið ytra. En
hann veit, að sporunum fækkar,
og dóttirin úr dalnum bíður,
— bíður þess að leiða, hann yf-
ir dagskilin.
Lúðvík Kristjánsson.
Sjaínar tannkrem gerir
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteini og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennurnar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn. Hefir þægilegt
og hressandi bragð.
NOTIÐ SJAFMK TMNKREM
KVÖLDS OG MORGUNS.
Sápuverksmiðjan Sjöfn,
Akureyrí

Flutníngur til íslands
Reglulegar hálfsmánaðar ferðir frá vesturströnd Bretlands til
Reykjavíkur. 3—4 skip í förum. Sérstaklega hagkvæm flutnings-
gjöld, ef um stærri vörusendingar er að ræða.
Tilkynningar um vörur sendist
CULLIFORD & CLARK Ltd.
Bradleys Chambers,
London Street, Fleetwood,
eða
GFIR H. ZOFGA
Símar 1964 og 4017,
er gefur frekari upplýsingar.
ÞtSVMDIR VITA
að gæfan fylgir trúlofunar-
hringunum frá
SIGURÞÓR
Sent gegn póstkröfu. — Sendiö
mál.
Ég undirritaður annast kaup og
sölu fasteigna, innheimti skuld-
ir, geri allskonar skjöl, svo sem
afsöl, kaupsamninga, veð-
skuldabréf, tryggingarbréf,
makaskiptasamninga, gjafa-
samninga, legusamninga, bygg-
ingarbréf, kaupmála, arfleiðslu-
skrár, verksamninga, vistar- og
námssamninga, félagssamn-
inga, hlutafélagssamninga o. s.
frv. ,
Pétur Jakulissou,
löggiltur fasteignasali
Kárastíg 12, Reykjavík.
Sími 4492. Viðtalstími kl. 11—12
og 6—7 alla virka daga.
1
i -i i 'fu-rm
m.s. Esja
fer frá Reykjavik í hraðferð til
Akureyrar n. k. mánudagskvöld
17. þ. m. Viðkomustaðir: Pat-
reksfjörður, ísafjörður og Siglu-
fjörður í báðum leiðum. Vöru-
móttaka í dag og fram til há-
degis á morgun, ef rúm leyfir.
Smíða trúlofunarhringa
o. fl. Jón Dalmannsson
Grettisgötu 6. Rvík.
292
Robert C. Olíver:
Æfintýri blaðamannsins
289
einnig hrædd hans vegna. Hafði eitt-
hvað komið fyrir hann. Hún þrýsti á
hjartastað og hvislaði: Fæ ég aldrei
framar að sjá hann. Er öll hamingja á
þessari jörð horfin — fyrir mig — fyrir
hann?
Skyndilega stóð Emir frammi fyrir
henni. Fyrst kom hún auga á fætur
hans — leit svo upp og mætti ógnandi
augnatilliti hans.
— Og þú, sagði hann, þú ert senni-
lega sú, sem mér var sagt frá — litla
heimska gæsin, sem hélzt að þú gætir
barizt við og sigrað „Keðjuna“. Þú ætl-
aðir að eyðileggja okkur — fyrirtæki
okkar. Nei — litla heimska gæs — nú
skalt þú gera þér grein fyrir hvaða ör-
lög þér eru ætluð.------Annars ætti að
senda þig aftur til London, til þess að
sannfæra þá, sem halda, að þeir geti
rofið „Keðjuna“. En falleg ertu — allt
of falleg til þess að vera svona heimsk.
En hefurðu skilið, að ég hefi keypt
þig, borgað þig — og ég get selt þig hve-
nær sem mér sýnist.
— Ég veit allt, svai'aöi Lucy. Og ég
veit líka, að ég hefi aðeins eitt líf — og
meira getið þér ekki tekið.
— Ég ætla ekki að svipta þig lífinu —
þvert á móti. Ég vil einmitt halda lífinu
í þér — þannig ert þú verðmætust.
Nú var Lucy nóg boðið. Hún reis á
sama stað og þeir lögðu af stað frá —
þeir voi'u hafðir að fíflum.
Þetta allt vissi Emir og hann ók þvl
hinn ánægðasti í vagni sínum í sömu
átt og leitarmennirnir höfðu farið.
Hann vildi nú líta á „vöruna“, sem
hann hafði keypt af Grabenhorst.
Þessi þrælastórkaupmaður kom ætíð
og alls staðar fram með virðulegri
austurlenzkri ró. Hann gekk nú inn í
„sveitabústað" sinn, klæddur dýrri,
þykkri kápu og horfði með athugulu
augnaráði á allt og alla.
Umsjónarmaður hans þarna á staðn-
um, tók á móti honum með djúpri virð-
ingu og vísaði honum þangað, sem ljós-
hærðu dansmeyjarnar voru geymdar.
Þótt engin þeirra hefði gert sér vonir
um náð eða miskunn frá Cabera eða
Grabenhoi-sts hlið, þá misstu þær alla
von þegar þær stóðu frammi fyrir
þessum ókunna, útlenda manni. Hann
stóð hreyfingarlaus, kuldalegur og
steingervingslegur, eins og hann væri
án allra mannlegra tilfinninga. í hans
augum voru þær aðeins verzlunarvara
og ekkert annað.
En Emir var ánægður. Hann sá, að
Grabenhorst hafði ekki logið. Þær voru
peninganna virði — og meira en það.
Hann hlakkaði til markaðsdagsins,
þegar æstir kaupendurnir færu að