Tíminn - 29.05.1941, Blaðsíða 3

59. blað
1ÍMIM, fimmtntlagiim 29. maí 1941
235
f S Æ K (I R
Búfræðingurinn. VIII.
árg. Ársrit„Hólamanna-
félags“ og „Hvanneyr-
ings. Ritstjóri Guðlaug-
ur Björnsson. 1941.
Aðalritgerðin í þessu hefti Bú-
fræðings er eftir Pálma Einars-
son ráðunaut og fjallar um
framræslu og áveitur. Er hún
nokkuð á annað hundrað blað-
síður. Mun þetta vera hin ítar-
legasta og aðgengilegasta hug-
vekja, sem um þessi mál hefir
verið skrifuð, og er einmitt
mjög heppilegt að bændur fái
þennan leiðarvísir nú, þar sem
framræsla og áveitur eru þær
búnaðarframkvæmdir, sem nú
ber að leggja á mesta áherzlu.
Ritgerð Pálma mun verða sér-
prentuð. Ráðgert er að álíka
ritgerð um sauðfjárburð, sem
Guðmundur Jónsson, kennari,
hefir í smíðum, komi í næsta
hefti Búfræðings. •
Aðrar greinar í ritinu eru:
Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri, ' eftir Gunnlaug
Björnsson, Áburðartíminn, eft-
ir Ólaf Jónsson, Fóðrun búpen-
ings, eftir Björn Símonarson,
Fjármennska mín, eftir Kol-
bein Kristinsson, Líkamsbygg-
ing sauðfjár, eftir Runólf
Sveinsson, Fóðurtilraunir á
kálfum með undanrennu, eftir
Jónas Kristjánsson, í sumar-
leyfi, eftir Jón G. Guðnason.
Auk þessa eru svo fréttir frá
bændaskólunum.
Búfræðingurinn er að þessu
sinni 13 arkir, en hefir undan-
farið verið 10 arkir. Auk þess
hefir letrið á sumum greinun-
um verið smækkað og má því
fullyrða, að lesmál hans hafi
aukizt um 50%. Þrátt fyrir það
er verð árgangsins ekki hækkað
um nema eina krónu.
Nýjar Kveldvökur,
XXXIV. árg. Janúar
—marz 1941.
Efnisyfirlit þessa heftis er
svohljóðandi: Kennimaður,
framhaldssaga eftir Sigurð Ró-
bertsson, Synir Arabahöfðingj -
ans, framhaldssaga eftir E. M.
Hull, Saga Möðrudals á Efra-
Fj alli, f ramhaldsgrein ef tir
Halldór Stefánsson, Svarta
ekkjan, saga eftir Tex Harding,
Fyrsta bílferð yfir Sahara,
grein eftir Einar Storgaard, Tvö
kvæði eftir Jórunni Ólafsdóttir.
Auk þess eru skrítlur og smá-
greinar.
Nýjar Kveldvökur eru enn sem
fyrr mjög eigulegt tímarit, sem
hefir m. a. þá sérstöðu, að það
flytur langar og skemtilegar
framhaldssögur.
Heimilib — skólinn
(Framh. af 2. síöu.)
kenndar í skóla, ef hinar eiga.
að kennast á heimilunum.
Mér virðist bersýnilegt, að
þrátt fyrir þær tillögur mínar,
að svo og svo margar bóklegar
námsgreinar verði kenndar á
heimilunum. Þá sé þó verkefni
kennara í heimavistarskóla ær-
ið eftir.
Tillögur mínar miða að því að
gera kennaranum starfið létt-
ara og sennilega mögulegt að
rækja skyldur sínar gagnvart
nemandanum. Þes'si skipting
uppfræðslunnar mundi verða
stórt spor í þá átt að brúa bilið
milli heimilis og skóla. Skólinn
og heimilið eru samverkamenn
og með þessu fyrirkomulagi álít
ég, að samkomulag og samvinna
þeirra mundi fara batnandi.
Þó vizkan sé góð, er þó ekki
allt fengið með að vita. Sá, sem
veit, verður lika-að breyta eftir
því, sem hann veit bezt. Þessi
skylda hvílir ekki hvað sízt á
kennaranum. Börnin eru gjörn
að taka eftir, einkum það sem
þeim er nýtt. Á þann hátt geta
vel upp alin börn spillzt í skól-
anum, tekið eftir öðrum börn-
um eða starfsmönnum skólans,
ljótt orðbragð, málskrípi og
aðra ósiði, svo sem notkun tó-
baks og fleira, sem ekki heyrir
menningunni til. Því hver ætli
trúi, að kennari, sem kenna á
30—40 börnum, 9—11 náms-
greinar, geti fylgzt með fram-
ferði þeirra utan kennslu-
stundanna og fylgzt með at-
höfnum þeirra og orðum. Mál-
tækið segir, að ekki þurfi nema
einn gikk í hverja veiðistöð og
mörgu mun meir logið.
Kennarinn má umfram allt
ekki breyta gegn betri vitund,
hann veit, og kennir börnunum,
að alkohol og nikotin er skað-
legt þeim er þess neyta. En eru
ekki nokkrir kennarar, sem
neyta hvorttveggja? Þeir vita
líka mikið um hvernig með-
höndla á börn; — en er vissa
fyrir, að þeir allir breyti til fulls
eftir þeirri vizku. Ég held ekki.
Kennaraskólinn útskrifar eins
og aðrir skólar eftir fræðilegri
þekkingu í námsgreinunum, en
ekki eftir þvi, hve vel nemand-
inn muni nota þekkingu sína í
lífinu. En þetta, ásamt með-
fæddum hæfileikum, orsakar
það, að einn kennarinn hænir
börnin að sér og þau vilja ekki
hryggja hann með neinu, en
annar hefir allan hópinn upp á
móti sér, en slíkra uppeldisá-
hrifa frá kennaranum óska fáir
foreldrar börnum sínum til
handa.
í heimavistarskóla þarí bæði
að matreiða handa börnunum,
þjóna þeim, þrífa skólann og
hita upp o. s. frv. Nú eru ekki
allir kennarar kvæntir menn og
firðinga, sem undanfarið hefir
eflst mjög undir forustu hins
ötula kaupfélagsstjóra, Ketils
Guðmundssonar.
Bæði þetta, svo og öll önnur
aukin félags- og menningar-
starfsemi, sem jafnan siglir í
kjölfar bættra samgangna,
byggist fyrst og fremst á starf-
semi djúpbátsins. En það verö
ég að segja, enda þótt ég hafi
yfir engu að kvarta í viðskipt-
um mínum við djúpbátinn, þá
gæti ég vel unnað hinum mfög
svo mennilegu viðskiptamönn-
um hans, svo og hinum ötula og
þó gætna skipstjóra hans, sem
ég kynntist nokkuð á ferðum
mínum, meiri og betri farkosts
en hingað til hefir verið völ á.
En það er efni, sem biður úr-
lausnar og vafalaust verður leyst
úr á næstu árum.
Dag þann, er hér segir frá,
var ferð bátsins heitið norður
á Jökulfirði, eins og fyrr er sagt,
með viðkomustað í Bolungavík.
Bolungavík liggur eins og flest-
um mun kunnugt við ísafjarð-
ardjúp, allt langt fyrir norðan
ísafjarðarkaupstað og liggur þó
þorpið Hnífsdalur á milli.
Beggj.a vegna Bolungavíkur
ganga brattir hamrar í sjó og
kallast þeir eystri Ófærur, en
hinir vestri Stigahlfð. Virtist
mér hvorutveggja heitið rétt-
nefni. Þó er meðfram Ófærum
talin fær leið á milli Hnífsdals
og Bolungavíkur og aðal land-
leiðin þar á milli, en skriðu -og
snjóflóðahætta er þar mikil.
Sjórinn er aðal samgönguleið,
en ótrygg þó, því að víkin ligg-
ur fyrir opnu hafi og verður
sjór því oft ófær í norðanveðr-
um. . Kvað.mikill áhugi vakn-
aður meðal þorpsbúa um að fá
trygga samgönguleið á landi og
hefir tvennt komið til greina,
annaðhvort um fjöll frá ísafirði
eða með sjónum undir Ófærum.
En fyrir leikmansaugum virðist
sú leið bæði óárennileg og gapa-
leg og má hamingjan vita
hvernig þetta vandamál verður
leyst.
Bolungavík er fyrst og fremst
sjávarþorp og hefir löngum ver-
ið ein aflasælasta verstöð á
Vesturlandi. En allmikil rækt-
un er þó í þorpinu og umhverf-
is það og ræktunarland mikið
og nokkur bændabýli í dalkvísl-
um tveim, sem upp af því liggja.
Sandfok hefir þó lagt þar i auðn
æði mikið landsvæði, en nú fyr-
ir nokkru er hafin þar myndar-
leg sandgræðsla með góðum
árangri. Virðast því sæmileg
skilyrði til ræktunar í víkinni
við hliðina á sjávarútveginum,
þorpsbúum til stuðnings og
sálubóta.
Viðstaðan var stutt í Bolunga-
vík. Auðnaðist okkur félögum
þó að svipast þar nokkuð um og
afla okkur ýmsra upplýsinga
um staðinn. Þarna er mannvirki
eitt miljið, sem nú er orðið
landskunnugt, en það er hinn
mikli brimbrjótur, sem byrjað
var að byggja fyrir 30—40 ár-
um. Þegar ég sat á Alþingi í
fyrsta skipti fyrir 12 árum, var
sett á fjárlög upphæð nokkur
til þessa mannvirkis, sem nefnd-
ist „lokastyrkur til brimbrjóts-
ins í Bolungavík." Með henni
átti að vera svo frá honum
Auglýilng
Reglugerð £rá 3. maí 1941 og auglýsing s. d.,
viðvíkjisiHÍi breytlngu á sköinmtunarregln-
gerðinni o gennfremur auglýsing frá 17. maí
um sama efni falla ár gildi frá og með 29. ]).
m. að teljja.
Er |»ví leyfilegt frá og með deginum á morg-
un, 29. þ. m., að baka kex, kökur, kringlur,
tvíbökur og skonrok og selja án skömmtunar-
seðla, þó aðeins úr þeim skömmtunarvörum,
sem skömmtunarskrifstofa ríkisins kann að
ákveða að nota megi í því skyni. .
Yiðskiptamálaráðuneytið 28. maí 1941.
Tilkynntng:
Það tilkynnist hér með, að ég undirritaður hefi selt húsgagna-
vinnustofu mína Vatnsstíg 3, Reykjavík, þeim hr. húsgagna-
arkitekt Helga Hallgrímssyni og hr. húsgagnasmíðameistara Davíð
Ó. Grímssyni. Um leið og ég þakka fyrir viðskiptin á liðnum árum,
vildi ég mælast til þess við hinamörguog góðu viðskiptamenn
mina, að þeir létu hina nýju eigendur verða viðskiptanna að-
njótandi í framtíðinni, enda vinn ég áfram á vinnustofunni.
Virðingarfyllst,
Reykjavík 27. maí 1941.
LOFTUR SIGURÐSSON.
Samkvæmt ofanrituðu höfum við undirritaðir keypt hús-
gagnavinnustofu hr. húsgagnasmíðameistara Lofts Sigurðssonar,
Vatnsstíg 3, Reykjavík, og munum framvegis reka þar húsgagna-
og innréttingafirma unlir nafninu
lnnbn
Skrif- og teiknistofa firmans verður í Ingólfsstræti 9, sími
5594. Simi smiðastofunnar er 3711.
Virðingarfyllst,
verða því að fá þessa meðhjálp
af handahófi, og oft eftir vali
skólanefndar. Þessir aðkomu-
kvenmenn eiga svo að skapa
heimilið, því vissulega er það
fremur starf húsfreyjunnar en
húsbóndans. Af ráðskonunni er
engrar þekkingar krafizt,
hvorki í því að umgangast börn
né í matreiðslu. Það er ekki
spurt, hvort hún viti, hvaða efni
séu líkamanum nauðsynleg, og í
hvaða matvælum þau finnist,
hún þarf ekki að vita, hvað er
fjörefni og hvaða áhrif vöntun
þeirra hefir á heilbrigði barns-
ins. Sem sagt, hún þarf ekki að
vita neitt um það, sem starfi
hennar viðkemur, börnunum er
hún ef til vill önug, því annað
er að annast eigið en annara,
og ef svo fer, fá börnin óbeit á
henni.
Víða í strjálbyggðum héruð-
um er örðugt að fá næga mjólk,
og aðra þá fæðu, sem börnum
er nauðsynleg, til skólans, þar
sem fæða á 30—40 manns,
mjólkurvöntunin er stundum
bætt með kaffi og ýmsu öðru
miöur kostgæfu, og ódýrastar
verða oftast erlendu mjölvör-
urnar. Fæðið er því sumstaðar
lélegt, lítil mjólk, og rjóminn
fleyttur í kaffið, lítið um ný-
meti, smjörlíki sem viðbit, og
illa upphituð húsakynni. Slæmt
fæði og aðbúð, þótt nóg sé í
iðrin, hefir sínar afleiðingar,
bæði á líkamlega heilsu og and-
legan þroska barnsins.
Móðirin er af náttúrunni
kjörin til að annast ungviðið
frá því fyrsta, þar til það er
sjálfbjarga. Þjóðfélagið á því
gengið, samkvæmt áætlun verk-
fræðings og ákvörðun fjárveit-
ingavaldsins, að þar þyrfti engu
við að bæta. En Ægir hefir ekki
borið meiri virðingu fyrir vits-
munum verkfræðinganna né á-
kvörðun hæstvirts Alþingis en
svo, að hann hefir eyðilagt
hverja endurbót svo að segja
jafnóðum og hún hefir verið
framkvæmd, þannig, að næst-
um á hverju þingi, sem síðan
hefir verið háð, hefir orðið að
bæta við nýrri „lokagreiðslu til
brimbrjótsins í Bolungavík“, og
er nú á Alþingi fyrir löngu
farið að kalla brimbrjótinn eitt
af eilífðarmálunum. Og enn
stóðu þarna yfir stórfelldar
umbætur. Hafði verið lagt járn-
spor frá sjónum og upp i fjall-
ið og var verið að flytja eftir
því stórgrýtisbjörg, er sökkva
átti hafsmegin við brjótinn,
honum til hlífðar og búa þann-
ig til einskonar sjúkrabúð fyrir
þetta eimstroða steintröll, sem
lá með klofinn hausinn úti í
kolgrænu sædjúpinu. En þrátt
fyrir þetta hefir brimbrjótur-
inn þegar orðið þorpinu til ó-
metanlegs gagns, og er því
nauösyn að hann geti orðið
verulegt eilífðarmannvirki, sem
stendur af sér hafsins voldugu
eilífu átök.
í Bolungavík hitti ég fyrver-
andi ráðsmann minn, Þórð
Hjaltason, er býr þar búi sínu.
Bauð hann okkur félögum heim
upp á kaffi ,en það þótti Djúp-
búum óþarfa eftirlæti, því að
áður en að kaffið komst í bolla,
sendi flauta bátsins frá sér svo
(Framh. á 4. síðu.)
vissulega að létta starf hverr-
ar einstakrar. Það á að veita
henni möguleika til að sinna
barni sínu svo vel sé, en ekki
að kæfa hennar andlegu eigin-
leika í brauðstritinu. Góð móðir
er barnsins bezta eign.
Séu verk hennar vel af hendi
leyst, verða þau aldrei metin til
verðs.
Jóhann Kristmundsson.
Reykjavík 27. maí 1941.
HELGI HALLGRÍMSSON. DAVÍÐ Ó. GRÍMSSON.
Svo sem sjá má á meðfylgjandi tilkynningum, þá hefi ég
hætt rekstri húsgagnavinnustofu minnar Óðinsgötu 1, Reykjavík,
og gerst meðstofnandi ofangreinds firma.
Ég vil því biðja viðskiptamenn mína, þá er eiga hjá mér hús-
gögn í pöntun, eða ætla að fá sér húsgögn í sumar, að tala við
mig, eða meðeiganda minn, hiðfyrsta.
Útliliitim cllilaiuia
Virðingarfyllst,
Reykjavík 27. maí 1941.
(Framh. af 2. síðu.)
hafði verið lagt á mjög lágt
gjald til ellistyrktarsjóðanna
gömlu, en allir vextir þeirra
nema innan við 90 þús. kr. ár-
lega og ganga allir beint til elli-
launa í hlutaðeigandi sveitar-
félagi, en eru vitanlega eins og
dropi í hafinu.
Ef greiða ætti sómasamleg
ellilaun nú þegar, yrði því að sjá
fyrir sérstökum tekjustofni'auk
lífeyrissjóðsgjaldanna, sem eiga
að standa undir ellilífeyri fram-
tíðarinnar. Þessi tekjustofn er
um 400 þús. kr., sem ríkissjóður
raunverulega leggur fram, og
framlög sveitársjóða, eftir
þeirra eigin ákvörðun. Illu
heilli var Lífeyrissjóði falið að
greiða framlag ríkissjóðs; fær
hann árlega upp í það 200 þús.
kr., en lánar rikissjóði um 200
þús. kr., er hann fær síðan
endurgreitt með áframhaldandi
framlagi ríkissjóðs, þegar hætt
er að greiða ellilaun og örorku-
bætur samkvæmt núgildandi
reglum. Ég sagði illu heilli
vegna þess, að þetta samband
hefir orðið til þess að flækja
þessi mál mjög i hugum al-
mennings, eins og áðurnefnd
samþykkt og grein Ó. Ó. bera
vott um.
Framlag Lífeyrissjóðs fslands
til ellilauna,er því raunverulegur
(þegar vöxtum ellistyrktarsjóð-
(Framh. á 4. síðu).
DAVÍÐ Ó. GRÍMSSON.
A T H S .
Ég mun framvegis, sem að undanförnu, afgreiða teikningar til
útboðs, eftir þvi sem við verður komizt, frá teiknistofunni Ingólfs-
stræti 9. HELGI HALLGRÍMSSON.
Blönduósskvennaskóla
vantar kennslukonu í vefnaði. Umsóknir, með launakröfum og
vottorðum um kunnáttu, sendlst skólaráði fyrir næstkomandi
ágústmánaðarlok.
SKÓLARÁÐIÐ.
Getum ekki keypt
tómar flöskur fyrst
um smn
Álengisverzlun ríkisins
48 Victor Hugo:
gæfni á dansmeyna heldur en allir
aðrir. Það var kyrrlátur, alvarlegur
maður, dökkur yfirlitum. Búningur hans
sást ekki vegna mannfjöldans. Hann
var vart meira en þrítugur að aldri.
Samt voru hrukkur byrjaðar að mynd-
ast á háu og hvelfdu enninu. Hann var
því nær nauða sköllóttur, aðeins ofur-
lítíll hýjungur yfir gagnaugunum, en
úr augum hans ljómaði æskufjör, lífs-
þróttur og lítt tamdar ástríður. Hann
leit ekki af dansmeynni, þar sem hún
sveiflaðist og þéyttist fram og aftur.
Þótt fagnaðarbragur væri á öllum öðr-
um, virtist hann niðursokkinn í þung-
ar hugrenningar. Annað veifið mætt-
ust bros og andvörp á vörum hans, en
þó var brosið innilegra en andvörpin.
Loksins létti stúlkan dansi sínum og
fólkið klappaði og hrópaði.
— Djalí, sagði hún.
Nú sá Gringoire litla og fallega, hvíta
geit, sem kom skokkandi, léttstíg og
kvik, með gyllt horn og klaufir og
skrautband um hálsinn.
— Djalí, endurtók Tatarastelpan. Nú
kemur til þinna kasta.
Hún settist niður og rétti bjöllubumb-
una sína að geitinni.
— Djali, endurtók hún enn. Hvaða
mánuður er núna?
Geitin lyfti fætinum og lamdi í bumb-
Esmeralda ' 45
Kauphallarbrúnni, hafði hann lagt leið
sína um Myllubrúna. En þar hafði hann
rennblotnað af úðanum af hjólunum í
vatnsmyllu biskupsins. Hann hugði nú
gott til glóðarinnar, að komast í ná-
munda við bálið á miðju torginu. En vítt
umhverfis það var hin mesta mannþröng.
— Þessir bölvaðir Parísarbúar troða
vitanlega sjálfum sér að eldinum, hugs-
aði hann, því að eins og góðu leikrita-
skáldi sæmdi, iðkaði hann eintal. Þó er
mér þörf á að hlýja mér. Skórnir eru
gegndrepa, og rennblautur er ég frá
hvirfli til ilja, því að helvítis kvernkarl-
inn ýrði yfir mig vatninu. Djöfulsins
biskupinn og kvernkarlinn hans! — Og
til hvers á biskup vatnsmyllu? — Hald-
ið þið kannske, að þessi svín þoki fyrir
mér! Og hvað eru þeir að gera? Auðvit-
að að verma sig; góð dægradvöl það!
Þeir glápa á, hvernig granviðarknipp-
in brenna, já, glápa á, hvernig greni-
kubbarnir skíðloga!
Þegar nær kom, sá hann, að mann-
hringurinn var miklu stærri en svo, að
fólkið væri að hlýja sér við elda kon-
ungsins. Ekki gat allur þessi mannsöfn-
uður heldur verið að horfa á viðar-
kubba brenna.
Á auöu svæði, milli mannsafnaðar-
ins og eldanna, dansaði ung stúlka.
Enda þótt Pétur Gringoire væri bæði