Tíminn - 18.07.1941, Qupperneq 4

300
TÍMPnV, föstndagiim 18. |álí 1941
75. blað
Hjartans þakkir til Hvítsíðinga og annara vina, fyrir
samúð og vináttu við fráfall og jarðarför JÓNS PÁLS-
SONAR, fyrrum bónda í Fljótstungu.
VANDAMENN.
ÍTR BÆNUM
Trúlofun
sina opinberuðu á laugardaginn ung-
frú Bryndís Guðlaugsdóttir í Tryggva-
skála við Ölfusárbrú og Grímur Thor-
arensen í Sigtúnum við Ölfusárbrú.
Slys.
Sl. mánudag vildi það slys til kl. 6
eftir hádegi, að tveir menn, er unnu að
flutningi á járnplötum í Vélsmiðjunni
Héðni, slösuðust alvarl'ega. Slysið varð
með þeim hætti, að þungar járnplötur,
sem verið var að draga upp og færa til
í þar til gerðum útbúnaöi, losnuðu
sundur og féllu á tvo menn, er voru
þar að starfi. Slösuðust þeir báðir all
mikið og annar mjög hættulega. Mað-
urinn, sem meira slasaðist, heitir Óskar
Þorsteinsson, til heimilis á Lindargötu
44. Hinn maðurinn heitir Steinn Jóns-
son, Rauðarárstíg 1. Mennirnir voru
báðir fluttir á Landspítalann og var
búið um meiðsl Steins og þurfti hann
ekki að leggjast á sjúkrahús. Óskar
hlaut hinsvegar alvarlegan áverka á
höfuð og lá allþungt lialdinn síðast er
af honum fréttist.
Lýst eftir mönnum.
Síðustu daga hefir lögreglan lýst eftir
tveim mönnum, er horfið höfðu úr
bænum. Annar þeirra, Þórarinn Arn-
órsson, kom fram uppi í Lundarreykja-
dal, en hinn, unglingspiltur, kom í leit-
irnar -fyrir austan fjall.
Saltfiskssalau.
(Framh. af 1. síðu)
svo hafði verið gert ráð fyrir við
viðskiptasamningana við Breta,
að allur sá saltfiskur, sem til-
fellst á þessu ári, yrði seldur í
Portúgal. Verðið er 90 aurar fyr-
ir hvert kílógramm, komið um
borð í flutningsskipin. Auk
hleðslukostnaðarins dregst
flutningskostnaður hafna á
milli frá þessu söluverði, því að
skip þau, er flutningana ann-
ast, munu ekki koma til
fisktöku á nær allar þær hafnir,
alls 50—60, sem saltfiskurinn er
á. Takist ekki að selja allan
þann saltfisk, sem í boði verður,
verður loks að taka af þessu
lága verði til að bæta þeim, er
liggja með fisk sinn óseldan.
Alls mun vera um 20 þúsund
smálestir fiskj ar að ræða.
Til Suður-Ameríku og Kúba
er örðugt að selja, vegna þess
hve flutningsgjöldin eru há.
Verður fiskurinn því geipilega
dýr, er þangað kemur. Eitt skip-
pund af fiski kostar til dæmis
rösklega 350 krónur í Argen-
tínu, og er því fimmfalt dýr-
ari heldur en kjöt þar i landi.
Aðrar fréttfr.
(Framh. af 1. slðu)
milli ánna Prut og Dnjestr. Má
af yfirliti þessu marka, að
Rússar standa mjög höllum
fæti, þótt þeir verjist mjög
vasklega hinum sigursæla her
Þjóðverja.
Bandaríkjamenn búast við
hinu versta í Austurálfu. Hafa'
flotaforingjarnir verið kvaddir
á fund Roosevelts. Jafnframt
fer herkvaðning fram vestra og
skal Bandaríkjaher nema 2.250
þúsundum að henni lokinni.
Herbúnaður er nú mikill og
hefir daglega verið lagður kjöl-
ur að nýju skipi síðustu sex
vikurnar. Daglega eru fram-
leiddar eigi færri en 1500 byss-
ur og hefir sú iðja meira en
fimmfaldazt síðastliðið ár. .
Hvers er að vænta?
(Framh. aj 1. síðu)
öflugri stjórn til þess að leysa
vandamál þjóðarinnar.
Það er kunnugt, að japanska
ríkisstjórnin hefir dag eftir dag
setið á ráðstefnu síðan styrj-
öld hófst á milli Rússa og Þjóð-
verja. Og þar hefir fyrst og
fremst verið þingað um afstöðu
Japana í styrjöldinni. Tojo
hermálaráðherra og Matzuoka
utanrlíkismálaráðherra vilja
veita Þjóðverjum beina hernað-
araðstoð, að talið er, og freista
þess að auka enn og efla völd
Japana með þeim hætti. Aðrir
eru svo þeir, er óttast slík æf-
intýri. Þeim þykir nóg um þær
fórnir, er Japanir hafa orðið að
færa í Kína, án þess að ná þeim
árangri, sem keppt er eftir.
Fjárhagur ríkisins er bágbor-
inn, og þátttakan í striðinu
myndi hafa í för með sér mikl-
ar viðskiptatruflanir og at-
vinnukreppu. Auk þess er full-
víst, að Rússar hafa mikinn her
í Austur-Asíu og vel. búinn, og
yrði Japönum það enginn leik-
ur að kljást við hann, auk þess
sem þeir ættu sér óvina von
annars staðar, jafnvel þótt
Þjóðverjum takist að þjarma
rækilega að þeim í Evrópu. Loks
er á það að líta, að senn líður
á sumar, en vetrarhörkur eru
miklar í Síberíu og yrði Japön-
um áreiðanlega óhægt um vetr-
arhernað þar, ef herferð þeirra
á hendur Rússum yrði ekki lok-
ið áður en veturinn gengi í garð.
Hins vegar er þess að gæta, að
sérhver Japani mun gjarna
vilja tryggja þjóð sinni yfirráð
rússneskra landa í Austur-Asíu,
ef rauða hernum yrði skjótlega
á kné komið, og fer fjarri því,
að þeim væri kærkomið að
Þjóðverjar þendu ítök sín alla
leið austur að Kyrrahafi. En
þar fyrir sé óhætt að bíða og
grípa fram í á réttri stundu.
Hiramuna barón innanríkis-
málaráðherra er forvígismaður
þeirra, sem vilja fara gætilega
að öllu, og honum fylgja iðju-
höldarnir og kaupsýslumenn-
irnir að málum. Þeir óttast um
hagsmuni sína, ef Japan gerist
styrjaldaraðili.
Loks benda hershöfðingjarn-
ir og flotaforingjarnir á þriðju
leiðina: Japanir eigi að efla að-
stöðu sína, án þess að skipa sér
beint í fylkingu annars stríðs-
aðilans í Evrópu, að minnsta
kosti strax. Þeir eigi að hefja
herferð suður á bóginn, gera
kröfur um lönd og ítök í Indó-
Kína og búa rækilega um sig á
þeim slóðum, svo þeir verði ekki
varbúnir er að því kemur, að
mæta sterkustu þjóðinni, sem
þeir þurfa að etja kapp við um
sinn, Bandaríkjamönnum, sem
hafa bækistöðvar í Filippseyj-
um. Af þessum toga eru spunn-
ar kröfur þær, er Japanir hafa
gert á hendur Frökkum um
tillátssemi, lönd og ítök, í ný-
lendu þeirra í Indó-Kína. Hitt
er svo annað mál, hve lengi Jap-
anir geta haldið hlutleysi sínu
eða sérstöðy; með þeim hætti;
hvort þau ríki, sem sjá stefnt
gegn sínum hagsmuhum rísa
Garðræktin
í Reykjavík.
(Framh. af 1. síðu)
þriggja vikna tíma. Einnig
má reyna að taka ekki upp
úr görðunum fyrr en hálfum
mánuði eftir að kartöflugras-
ið er fallið; það hefir gefizt
vel, en oft getur ve'rið illt að
koma því við. Ennfremur er
gott að strá örlitlu af salt-
pétri yfir hvern poka, þá kart-
öflurnar eru iátnar í geymslu.
Þessar varnir gegn jurta-
sjúkdómunum eru einn liður í
ræktunarstarfinu og hvers kon-
ar vanræksla í þeim efnum er
mjög háskasamleg. Úti um land
veldur það miklum erfiðleikum
í þessu sambandi, að víða vant-
ar tæki til þess að framkvæma
þessar varnarráðstafanir með.
Vissulega væri mikil þörf á því
að búnaðarfélögin gætu veitt
aðstoð við þessa hluti. Að á
hverjum stað væri maður, sem
kynni að útrýma þessum sjúk-
dómum og hefði tæki til þess.
Ég álít, að úðunin sé mikið at-
riði fyrir alla, sem fást við
kartöflurækt. Það er ekki ein-
asta það, að hún vinni bug' á
kartöflusjúkdómunum, heldur
eykur hún uppskeruna í heil-
brigðum görðum um 15 til 20%.
Þá er stöngulsýkin. Ef hennar
gætir, ber að varast að taka
kartöflur til útsæðis undan
þeim grösum, sem vart hefir
orðið við stöngulsýki í. Enn-
fremur er heppilegast að grafa
kartöflugrasið niður í moldina
ekki upp til vopnaðrar andstöðu
fyrr en varir, jafnvel þótt vopna
og herliðs sé víðar þörf í heim-
inum.
En margt bendir til þess, að
þessi stefna eigi mikil ítök í
Japan. Konoya prins er að
mynda nýja stjórn, sem herinn
og herforingjarnir eru mikils
ráðandi í, en vafasamt er enn,
hvort Matzuoka, fyrrverandi ut-
anríkismálaráðherra er ákveðn-
astur stuðningsmaður Þjóð-
verja, tekur sæti í henni. Samt
sem áður þarf vart að gera ráð
fyrir, að hún verði friðsamari,
vægari í kröfum né deigari í
framkvæmdum en ríkisstjórn
sú, er hvarf frá völdum. Þvert
á móti er það líklegt, að frá
Japan berist innan skamms
allmikil tíðindi, enda þegar far-
ið að bóla nokkuð á slíku. Liðs-
samdráttur er í landinu, höfn-
inni í Kobe, stórborg í Suður-
Japan, á suðurströnd eyjarinn-
ar Hondo, hefir verið lokað og
mikill skipakostur dreginn sam-
an. Er sú tilgáta manna, að það-
an verði innan skamms miklu
liði snúið suður á bóginn.
og ganga um garðlöndin með
sem mestu hreinlætl.
Áðstoð
bæjarfélagsins.
Bæjarfélagið leggur til girð-
ingar til þess að girða hvert
svæði fyrir sig, og ennfremur
lætur það leggja akvegi um
garðlöndin og að leiða til þeirra
vatn.
Á nokkrum stöðum, sérstak-
lega í eldri görðunum, hafa
garðleigjendur komið sér úpp
girðingum um hvern garð fyrir
sig. Þessar girðingar eru flestar
til lýta og ættu því að hverfa.
Það er yfirleitt miklu hagan-
legra fyrir alla málsaðila, að
hafa ekki hvern garð afgirtan
með sérstakri girðingu. Má
benda á það meðal annars, hve
miklu auðveldara væri að
brjóta garðana á vorin, ef þeir
væru eitt- óslitið svæði, svo að
hægt .væri að beita hestum og
plógi á stór svæði í senn. Það
yrði yfirleitt ódýrari aðferð og
garðarnir yrðu jafnar og betur
unnir.
Garðhús.
Þá eru það garðhúsin. Raun-
verulega er um tvær gerðir að
ræða af þeim. Annars vegar
lítil hús, sem aðeins eru ætluð
til geymslu á garðyrkjuáhöld-
um og útsæði og svo hins vegar
það stór hús, að mögulegt sé að
hafast við í þeim yfir sumar-
tímann. Ég álít að stefna beri
að því, að sem flestir geti feng-
ið hús af stærri gerðinni, til
umráða. Hins vegar er það ó-
ley^t gáta, hvernig því yrði bezt
fyrir komið og hvernig slík hús
yrðu reist á sem ódýrastan
hátt.
Skrúðgarðar og niat-
jurtagarðar I bænum.
— Hvað segið þér svo um garð-
ræktina i bænum sjálfum. Bæði
hvað snertir matjurtagarða og
garða, sem ætlaðir eru til
skrauts?
— Ég hygg að um 25 hekt-
arar af landi séu nú nytjaðir
á þann hátt, inni í bænum,
ef eríðafestulönd eru þar með
talin. Blómjurtagarðar eru nú
að verða bæjarbúum til svo
mikillar ánægju, að það þekkist
vart dæmi þess, að byggt sé
nýtt hús, án þess að garður sé
þar við, svo framarlega að unnt
sé að hafa hann þar rúmsins
vegna. Trjáræktin hefir til
þessa verið mun minni en
blómaræktin og veldur því að-
allega, hversu erfitt hefir
reynzt að afla nægra trjá-
plantna.
Eftirspurn eftir trjá-
plöntum hefir verið mörgum
sinnum meiri en nokkur tök
voru á að verða við, og sýnir það
ljóslega, að bæjarbúar hafa
mikinn hug á þessari ræktun.
Ég hefi komið mér upp vísi að
uppeldisstöð fyrir trjáplöntur,
en lítill árangur hefir enn
náðst af því starfi.
Arnarhóll og Hljóm-
skálagarðurinn.
— Þér hafið látið lagfæra
Arnarhólinn mikið í sumar.
— Já, það var engin vanþörf
á því. Útlit hans var orðið til
mikillar smánar, en það var
ekki nema að litlu leyti sök
bæjarbúa. Nú hefir verið unnið
að því að lagfæra hann eftir
megni. Flögin hafa verið þakin,
götur settar þar sem þeirra var
helzt þörf og ruslakistur settar
á víð og dreif um grasfletina.
Ég er mótfallinn þeirri stefnu,
að banna fólki að vera á gras-
flötunum, en ég er strangur um
að krefjast góðrar umgengni af
því.
Hljómskálagarðurinn hefir nú
verið lagaður töluvert tvö síð-
astliðin ár, en þó er aðalverk-
ið eftir þar. Vonandi getur hann
i framtíðinni orðið skemmti-
garður við hæfi hinnar ungu
höfuðborgar, þar sem börn
hennar geta notið ánægjulegra
—-----GAMLA BÍÓ -___
GIMSTEEVA-
ÞJÓFARJVIR
(ADVENTURE IN
DIAMOND).
Amerísk kvikmynd frá
Paramount.
Aðalhlutv. leika:
GEORGE BRENT
og
ISA MIRANDA.
stunda, segir Matthías, um leið
og hann kveður og fer.
Samtök garðleigjenda
Hirðingin á görðunum í
Reykjavík er yfirleitt góð. Auð-
vitað eru einstaka undantekn-
ingar, en þær eru mjög fáar.
Vafalaust væri hentugast fyrir
garðleigjendur að stofna með
sér félag um garðræktina. Það
myndi létta þeim fyrir á marg-
an hátt. Sameiginleg áhalda- og
áburðarkaup yrðu áreiðanlega
mun auðveldari, heldur en hver
kaupi þá hluti sérstaklega. En
mestu skiptir þó, að hafa sam-
vinnu um byggingu á skálun-
um. Sumarbústaðatízkan er nú
orðin útbreidd meðal bæjar-
búa. Samt munu þó vera mörg
hundruð fjölskyldúr, sem enga
möguleika hafa til þess að fara
út í sólina og vorið. Og það eru
oft einmitt þær fjölskyldur, sem
hafa á leigu garða í garðlönd-
um bæjarins. Það væri. ómetan-
lega mikils virði fyrir þetta fólk
að fá til umráða eða eignar smá-
býli eins og þau, sem hentugust
sru í Kringlumýrinni, til þess
að dvelja í um heitasta tíma
sumarsins. Þar gætu börnin
vanizt á að lú garða, vökva
jurtum og yfirleitt að sinna
margháttaðri garðvinnu í stað
þess að vera 1 göturyki bæjarins,
sér til óbætanlegs tjóns.
Bæjarstjórn og eftirlitsmenn
heilbrigðismála í bænum ættu
að láta þessi mál til sín taka
og veita hinu fátækara fólki að-
stoð til þess að koma þessum
hlutum í framkvæmd. En sum-
arbústaðir án garða, sem veita
fólki viðfangsefni, eru hins
vegar nokkuð vafasöm fyrir-
tæki, nema þá fyrir sjúkt fólk
eða lasburða.
Orðsending frá stjórn
Þjóðræknisfélagsins.
Meðlimir Þjóðræknisfélags ís-
lendinga eru beðnir að vitja
Tímarits Þjóðræknisfélags ís-
lendinga í Vesturheimi, í Bóka-
verzlun Kristjáns Kristjánsson-
ar, Hafnarstræti 19, og greiða
þar árgjaldið 1941, sem er 5
krónur.
4 krossgötum
(Framh. af 1. síðu)
hefir skipað nýjan formann síldarút-
vegsnefndar í stað Finns Jónssonar al-
þingismanns, er lagði starfið niður, í
mótmælaskyni við ákvarðanir atvinnu-
málaráðherrans, svo sem fram kom í
símskeyti hans, sem birt var hér í
blaðinu. Varð Sigurður Kristjánsson á
Siglufirði fyrir valinu. Finnur Jónsson
FRÆGÐARÞRÁ
(GOLDEN BOY).
Aðalhlutv. leika:
BARBARA STANWYCK
ADOLPE MENJOU
WILLIAM HOLDEN.
Símskeyti
Bandaríkjaforseta.
(Framli. af 1. síðu)
bönd, sem nú tengja íslenzku
þjóðina og Bandaríkin. Ég
þakka yður af einlægri alúð fyr-
ir hinar mjög vinsamlegu óskir
yðar um heill og farsæld
Bandaríkj aþj óðarinnar, sem
metur mikils að eiga nánara
samstarf við íslenzku þjóðina
um varðveizlu þeirrar lífsstefnu
og þeirra lífshátta, sem þjóðir
okkar beggja hafa helgað
krafta sína.
Franklin D. Roosevelt.
Tíl
sunnudagsins
Nýr lax
Kjöt af ný-
slátruðum
nautum og
alikálfum
er hins vegar framvegis í nefndinni,
þótt hann hafi látið að formennsku
hennar.
110 Victor Hugo:
Gringoire við.
— Guð, endurtök Tatarastúlkan með
draumþýðri og ástúðlegri röddu.
í þessum svifum losnaði eitt armband
hennar og datt á gólfið. Gringoire
beygði sig óðar og ætlaði að taka það
upp. En þegar hánn rétti sig upp aftur,
var stúlkan, og geit hennar, horfin.
— Ætli hér sé nokkurt rúmfleti?
sagði þá heimspekingurinn við sjálfan
sig.
Hann rölti um herbergið, en fann
ekkert til þess • að halla sér á, nema
langa kistu með útskornu loki. Þar
slengdi hann sér endilöngum.
— Skrattans ári, þusaði hann og
reyndi að hagræða sér sem skárst að
kostur var á. Þetta verður maður að
gera sér að góðu. En ekki get ég neitað
því, að hálí er þetta harzlaraleg brúð-
kaupsnótt.
ÞRIÐJA BÓK.
I. KAFLI.
Óskilabarnið.
Sextán árum áður en atburðir þeir
gerðust, er fyrr getur, bar svo við
sunnudagsmorgun einn, að lífsveru gat
um til dýrkunar, einkum á sumrum, og var hon-
um þá fórnað jarðargróða.
EsmeralcLa 111
að líta á bekknum í anddyri Frúarkirkj-
unnar, þeim, er andspænis stóð mynd
hins heilaga Kristófers. Það var sið-
venja að leggja óskilabörn á bekk þenn-
an. Þar gat hver, sem vildi, tekið þau.
Veran, sem á bekknum lá að þessu
sinni, virtist vekja óskipta athygli
mannfjöldans, er umhverfis hafði safn-
azt. Mest voru það konur, flestar ald-
urhnignar. í hópnum mátti líta fjórar
nunnur.
— Hvað er þetta, sem þarna liggur,
systir Gauchere? spurði ein þeirra og
virti barnungann gaumgæfilega fyrir
sér, þar sem hann bylti sér á trébekkn-
um og undraðist sýnilega hinn mikla
mannfjölda.
— Dapurleg hlýtur framtíðin að verða,
fyrst slík börn eru í heiminn borin,
mælti systir la Tanne.
— Ég skil ekki börn, svaraði systir
Agnes la Harme. — En mikil er syndin
í heiminum.
— Þetta er ekki barn, Agnes!
— Þetta er vanskapaður api, mælti
Dau.cheré la Violette.
— Þetta er kraftaverk, bætti Henri-
ette la Gaultiere við.
— Þetta er þriðja kraftaverkið, sem
ber fyrir augu okkar í þessum mánuði.
Það er aðeins vika liðin, síðan heilög
María hegndi þeim, sem hæddist að
Sýnd kl. 7 og 9.
Sýnd kl. 7 og 9.
irá Síldarúivegsneind
í tilefni af bréfi atvinnumálaráðherra, sem birt var
í Morgunblaðinu sunnudaginn 13. þ. m., vill Síldarút-
vegsnefnd taka fram, til þess að koma í veg fyrir
misskilning, að sala og söltun matjessíldar er að sjálf-
sögðu háð sömu skilyrðum og eftirliti af hálfu Síldar-
útvegsnefndar eins og önnur síld, að því er snertir
söZtunarleyfi, lágmerksverð fersksíldar og útflutn-
ingsverð, skiptingu á söltunarstöðvar, veiðileyfi skipa
og þess háttar.
Ennfremur vill nefndin taka fram, að engum er heim-
ilt að bjóða matjessíld til sölu á erlendum markaði,
nema leyfi Síldarútvegsnefndar komi til.
Kvennaskóliim í Reykjavík.
Kennslukonu vantar við hússtjórnardeild Kvennaskólans 1
Reykjavík næsta vetur. Skriflegar umsóknir um stöðuna ósk-
ast sendar fyrir 1. ágúst til formanns skólanefndar frú Guð-
rúnar J. Briem, Tjarnargötu 28, Reykjavík.