Tíminn - 25.07.1941, Qupperneq 4

308
TfMINlV, föstuclagiim 25. júlí 1941
77. blað
Últ BÆNUM
Trúlofun
sína hafa opinberað ungfrú Kristín
Hjartardóttir frá Knarrarhöfn i Dala-
sýslu og Björgvin G. Jóhannesson frá
Jófríðarstöðum í Kaplaskjóli.
Happdrætti Laugarneskirkju.
Eins og kunnugt er, efndi sóknar-
nefndin í Laugamessókn til happ-
drættis í fjáraflaskyni fyrir væntan-
lega Laugarneskirkju. Var dregið um
bifreið. Alls voru miðarnir 25 þúsund
og seldust þeir. Vinningurinn féll á nr.
1760, en hann átti Þórarinn Andrésson,
Laugaveg 3, sonur Andrésar klæðskera.
Hagnaðurinn af happdrættinu nemur
20 .þúsundkrónum, því sóknarnefndin
fékk gefna eftir tolla og skatta af bif-
reiðinni.
títhlutim ellilauna
og örorkubóta
(Framh. af 2. síðu)
launagreiðslu nú, skulum við
hugsa okkur þessa reglu aðeins
sem viðmiðun, þegar framlagi
ríkisins til ellilauna er úthlutað.
Er það eðlilegt eða réttlát við-
miðun?
Mér virðist úthlutunarreglan
til sveitarfélaganna þurfa að
taka fyrst og fremst tillit til
tölu gamalmenna, sem styrks
þurfa og til þess, hve mikils
styrks þeir þurfi til lífsframfær-
is. Ef skipt væri eítir iðgjöld-
unum á hverjum stað, gæti vel
svo farið, að hvorugt þessara
skilyrða væri uppfyllt. T. d. að
iðgjöldin væru minnst úr
því sveitarfélagi, þar sem gam-
almenni væru flest og fátæk-
ust. Og meira að segja senni-
legt að svo sé, eins og menn
munu sjá við dálitla umhugsun.
Hugsum okkur hrepp með mörg
fátæk gamalmenni, fáa vinnu-
færa menn á aldrinum 16—67
ára og lágar skattskyldar tekj-
ur. Slíkur hreppur myndi verða
mjög illa úti, ef hann fengi elli-
launaframlag í hlutfalli við
greidd lífeyrissjóðsgjöld eins og
héraðsfundurinn leggur til.
Þessu til skýringar, skal ég
taka nokkur dæmi, valin af
handahófi. Árið 1939 voru líf-
eyrissjóðsgjöld á hvert gamal-
menni eins og hér segir í eftir-
töldum sveitarfélögum:
Á Seyðisfirði kr. 57,74
Á Akranesi — 78,29
í Reykjavík — 164,94
Samkvæmt þessu fengi
Reykjavík 3 kr. á hvert gamal-
menni fyrir hverja 1 kr., sem
Seyðisfjörður fengi í sinn hlut,
í stað þess að nú fá báðir 30
kr. á móti hverjum 70 kr., sem
sveitarfélagið leggur fram.
Eða tökum okkur dæmi úr
sveitunum.
Miðdalahreppur kr. 25,26
Strandahreppur — 27,76
Reykholtsdalshrepppur — 51.87
Þingeyrarhreppur — 54,51
Patrekshreppur — 85,80
Hlutföllin eru jafn fjarstæð
þarna í sömu sýslunni eru
t. d. tveir hreppar, sem eru hærri
en helmingsmunur á. Ef Reykja-
vík og Miðdalahreppur eru bor-
in saman, fengi Reykjavík um
6,50 kr. fyrir hverja 1 kr., sem
Miðdalahreppur fengi. Var þetta
tilætlunin?
Ólafur Ólafsson segir, að ég
hafi gleymt að taka með í reikn-
inginn getu sveitarfélaganná
til að sjá gamalmennum sínum
farborða. „Geti sveitarfélagið
ekki veit þennan styrk, er hjálp
ríkisins á brottu kippt..........
Skyldi það vera allt viljaleysi
sveitarstjórnar að kenna, að 26
hreppar á landinu, þar sem 294
„ótryggð" (sennilega samkvæmt
lögum?) gamalmenni eiga
heima, fengu ekkert tillag úr
Lífeyrissjóði til ellilauna í 2.
flokki árið 1939?“
Enginn vafi er á því, að mikl-
um hluta þeirra gamalmenna,
sem nú fá ellilaun í 2. flokki
yrði að úthluta fátækrastyrk, ef
ekki hefði verið sett löggjöfin
um ellilaun og örorkubætur. Fá-
tækrastyrkinn hefðu sveitarfé-
lögin orðið að greiða að fullu.
Nú fá þau 30% af hinum fram-
lagða styrk greidd úr ríkis-
sjóði(Lífeyrissjóði). Auk þess er
tekið tillit til úthlutaðra elli-
launa, þegár reiknað er út til-
lag jöfnunarsjóðs. Við útreikn-
ing jöfnunartillagsins er tekið
jafnt tillit til framfærslukostn-
aðar og ellilauna og jafnframt
höfð hliðsjón af efnahag hlut-
aðeigandi sveitarfélags.
Ef sveitarfélag getur á nokk-
urn hátt séð gamalmennum
sínum farborða eins og þeim ber
skylda til, þá getur það það þó
frekar, ef það fær 30% af út-
gjöldunum til þess, beint úr
ríkissjóði, heldur en ef það fær
ekkert þaðan, þ. e. notar ekkert
af framlaginu til 2. flokks.
Ég er heldur ekki í neinum
vafa um það, að það eru ekki
yfirleitt verst stæðu sveitarfé-
lögin, sem engin ellilaun veita
í II. flokki. Á meðal þeirra
munu þvert á móti vera ýmis
hinna bezt stæðu, en ástæðan
til þess að þau ekki veita elli-
laun í þessum flokki, er sú, að
þau telja gamalmenni sín svo
efnum búin, að þau geti komizt
af með framlög í I. flokki.
Þetta er hægt að vita með
nokkurn veginn vissu fyrirfram,
en til staðfestingar leitaði ég
mér upplýsingar hjá eftirliti
bæjar- og sveitarfélaga. Af
þeim 27 (en ekki 26 eins og
Ólafur Ólafsson segir) sveitar-
félögum, sem ekkert veittu í II.
flokki árið 1939, fá aðeins 5
framlög úr jöfnunarsjóði árið
1939. Öll hin eru svo vel stæð,
að þau fá ekkert framlag. Fram-
lagið er greitt í hlutfalli við fá-
tækraframfæri, ellilaun og
kennaralaun með hliðsjón af
skattskyldum tekjum, skuld-
lausum eignum og fasteigna-
mati í hverju sveitarfélagi. Ef
þessi 27 sveitarfélög eru tekin
undir eitt, eru útgjöld þeirra
til fyrrnefndra mála, miðað við
efnahag þeirra, 37% undir með-
allagi. Getuleysi er því ekki til
að dreifa, a. m. k. ekki miðað
við önnur sveitarfélög landsins.
Reykjavík 1. júlí 1941
Jón Blöndal.
Vegna rúmleysis Tímans,
mæltist ritstjórinn til þess að
ég stytti greinina allmikið og
eru sum atriði úr grein Ó. Ó.
ekki rædd eins ítarlega eins og
ég hefði kosið. J. Bl.
Þróim
snndí]iróttarmnar
(Framli. af 3. siöu)
að vera um langt skeið í eins-
konar þjóðleikhúsástandi og
tvísýnt var um, að hún yrði
nokkurn tíma notuð til sund-
iðkana. Meðal annars komu
fram uppástungur um að
breyta henni í ölgerðarhús. En
um síðir fór þó svo, fyrir af-
skipti góðra manna, að sund-
höllin varð tilbúin og þar hef-
ir sundmenningin fengið glæsi-
legt heimili.
Skapaðist ekki nýtt viðhorf í
sundmálunum, þegar Sundhöll-
in var tekin í notkun?
— Það varð gerbreyting á öllu,
er að sundinu laut, enda þótt
gömlu laugarnar væru notaðar
eins eftir sem áður, af nokkrum
hluta bæjarbúa.
í hverju var breytlngin aðal-
lega fólgin?
— Sundhöllin, sem er ein hin
ágætasta í sinni röð, varð tíl
þess meðal annars, að unnt var
að kenna bæjarbúum í séstökum
tímum og hafa um' hundrað
manns sótt þau námskeið á
mánuði til jafnaðar, svo að segja
frá því fyrsta.
í öðru lagi færðist nýtt og
endurvakið líf í áhugemenn
sundsins, við opnun Sundhall-
arinnar. Fólk á öllum aldri,
sem áður hafði tæpast veitt
því athygli að sundið væri til,
kom nú í hópum til þess að
læra að synda.
Sundfélögin fengu nú sértíma
til æfinga og varð aðsóknin
strax svo mikil að þeim„ að
nauðsyn bar til að þeim yrði
s"kipt. Var, það gert og félagar
látnir mæta eftir aldri, þeir eldri
saman og þeir yngri saman.
Áður en Sundhöllin kom,
höfðu nemendur Menntaskól-
ans einn sundtíma á viku og
nemendur Stýrimannaskólans
komu einstöku sinnum inn í
laugar. Ennfremur man ég eftir
því, að Jónas Jónsson kom all-
oft með nemendum Samvinnu-
skólans í laugarnar og einnig
sendi Ásgeir Ásgeirsson sína
nemendur þangað, þegar hann
var skólastjóri Kennaraskólans.
En er þessir tveir menn hættu
um hríð, að hafa bein afskipti
af nemendum þessara skóla,
lagðist sundnám þeirra niður.
Hinsvegar fengu allir skólarnir
sundtíma, um leið og Sundhöll-
in tók til starfa. Öll börn í
barnaskólunum njóta nú til-
sagnar í sundi, að minnsta kosti
mánaðartíma, síðasta skólaár
sitt. Og síðast en ekki síst, var
hinu langþráða takmárki um
löglegan sundvettvang náð, með
opnun Sundhallarinnar. Nú
fyrst var auðið að staðfesta
tíma sundmanna á löglegan
hátt, eftir alþjóðlegum mæli-
kvarða.
— Hverja telurðu álitlegasta
af nemendum þínum?
— Ég hefí verið svo lánsam-
ur að kenna mörgum áhuga-
sömum sundmönnum.
Fyrsta mikla sundmannsefn-
ið, sem ég kenndi bringusund,
var " Jón Ingi Guðmundsson.
118 Victor Hugo:
máttur til þess að skapa lífi hans til-
gang og gildi.
Jóhann litli hafði misst móður sína,
meðan hún bar hann enn á brjósti.
Claude lét það því vera sitt fyrsta verk
að fá honum brjóstmóður. Hann átti
mylnu, sem honum hafði hlotnazt í
arf eftir föður sinn. Malarakonan bar
einmitt ungbarn á brjósti um þessar
sömu mundir. Claude fól henni Jó-
hann litla.
Nú, þegar hann varð þess var, að hon-
um var ábyrgð falin, leit hann á lífið
með meiri alvöru en fyrr. Honum varð
það ekki einvörðungu örvun að sjá
bróður sínum farborða. Umhyggjan fyr-
ir hag hans og velferð varð einnig tak-
mark anna hans og náms. Hann ákvað
að leggja sig allan fram um að gera
bróður sinn sem hamingjusamastan.
Dyr kirkjunnar stóðu honum opnar,
sökum hins glæsilega námsferils hans.
Tvítugur að aldri hlaut hann prests-
vígslu, eftir að páfinn hafði veitt hon-
um undanþágu. Hæfni hans og þekking
varð þess valdandi, að hann naut virð-
ingar, velvilja og álits allra klaustur-
búa. Orðrómurinn um hinn mikla lær-
dóm hans barst úr klaustrinu út á meðal
fólksins. Að lokum var svo langt geng-
ið, að furðusögurnar, sem um hann
höfðu skapazt, urðu þess valdandi, að
Esmeralda 119
hann var álitinn vera eins konar töfra-
maður.
Hann var einmitt að koma frá guðs-
þjónustu hinn fyrrgreinda sunnudags-
morgun, þegar mannþyrpingin við bekk
óskilabarnanna vakti athygli hans.
Hann nálgaðist þessa fordæmdu veru,
sem svo mörgum miskunnarlausum
ógnarorðum var beint að. Hann minnt-
ist ósjálfrátt bróður síns, sem einnig
myndi verða lagður á þennan sama
bekk, ef hann félli skyndilega frá.
Hjarta hans vermdist af meðaumkun,
og hann hafði drenginn á braut með
sér.
Honum varð strax ljóst, að barn þetta
var mjög vanskapað. Varta var vaxin
yfir vinstra augað. Höfuðið sat milli
herða, og á baki bar það kryppu. Brjóst-
ið var beinabert og fæturnir píslar-
legir.
En það virtist vera gætt nokkru fjöri.
Mál það, sem það mælti á, var svo
bjagað, að það var lítt skiljanlegt. En
óhljóð þess gáfu til kynna, að það væri
heilbrigt, eftir því sem við var að bú-
ast. Drengurinn var svo ófrýnilegur á-
sýndum, að það rann Claude til rifja.
Hann hét því að ala þennan vanskapn-
að upp, sökum bróður síns. Þetta var
góðverk, sem einhvern tíma kunni að
koma bróður hans að haldi. Það var
Hann er einnig sá fyrsti af mín-
um nemendum, sem nálgaðist
tíma Norðurlandaþjóðanna í
bringusundi. Það var skaði, að
hann skyldi ekki taka lengur
þátt í keppni, en hann gerði.
Hann er nú þjálfari K. R. Síð-
an kom Jónas Halldórsson.
Það sem einkenndi Jónas alltaf
í kappsundi var það, að þegar
fór að draga af mótherjum
hans, óx honum ásmeginn að
miklum mun.
Alls hefir Jónas sett um 50
sundmet, flest á skriðsundi eða
bakskriðsundi. Ég er viss um
að Jónas hefði orðið miklu
meiri sundmaður, ef hann hefði
notið betri skilirða á þroskaár-
unum.. Seinna vildu góðir menn
bæta aðstöðu hans, en þá var
það of seint og kom ekki að full-
um notum.
Ég hefði ástæðu til þess að
minnast á marga aðra nemendur
mínaj en það yrði of langt mál.
— Hvaða maður í opinberu lífi
telurðu að hafi veitt sundíþrótt-
inni í landinu mestan stuðning
— Það er alveg tvímælalaust
Jónas Jónsson. Auk þess, sem
hann átti frumkvæðið að sund-
hallarmálinu á Alþingi, hefir
hann í ræðu og riti, stutt sund-
íþróttina af alefli. Ennfremur
lagði hann grunninn að sund-
námi almennings í dreifbýlinu,
þegar hann beitti sér fyrir
byggingu héraðsskólanna og
sundkennslu í sambandi við þá.
— Hafa ekki forráðamenn og
einstaklingar hér í bænum
verið sundinu yfirleitt vinveitt-
ir nú í seinni tíð?
— Mikill fjöldi manna kann
nú að meta sundið. Sumir láta þó
sundmálin sig litiu skipta. Sér-
staklega minnist ég Guðmund-
ar Kr. Guðmundssonar, sem
þess manns, er ætíð hefir
reynzt sundinu hinn drengi-
legasti stuðnfagsmaður.
Vegna þess hve hann er yfir-
lætislaus, þá veita því ef til fáir
athygli, hve mikið hann hefir
lagt til þeirra hluta, en í raun
og veru hefir Guðmundur unn-
ið sundmálunum ómetanlegt
starf. Þá hefir Héðinn Valdi-
marsson sýnt starfi okkar
bræðra mikinn skilning. Með-
al anars beitti hann sér fyrir
bættum skilyrðum okkar Ólafs
bróður míns á tveimur þingum
og í annaö skiptið án allra til-
mæla af okkar hálfu. Auk
þess hefir núverandi borgar-
stjóri, jBj'arni Benediktsson,
verið mér mjög hjálpsamur.
Meðal annars á ég það honum
að þakka, að ég fékk tækifæri
til þess að dvelja góða stund
við þýzka íþróttaháskólann.
— Hverjar eru framtíðarhorf-
ur með sundið?
— Á síðustu árum hefir góðum
sundmönnum fjölgrið mikið,
enda þótt fáir afreksm'enn
hafi komið. Og tími sundmanna
er yfirleitt góður. En við komu
herliðsins hingað, hefir skap-
azt nýtt og hættulegt ástand.
Börnunum hefir verið bannað
að vera á ferli eftir kl. 8 að
kveldi. Af þvi leiðir, að viðkoma
sundfélaganna af unga fólkinu
og börnunum minnkar stöðugt.
Aukningin verður næstum því
engin frá ári til árs, og án þess
aö nýtt ungt fólk bætist í fé-
lögin, verður ekki unnt að halda
sundíþróttinni við.
í framtiðinni er nauðsynlegt
að koma á almennri sundskyldu.
Og jafnframt verður að byggja
smábarnalaugar, sem eru 10 til
30 sentimetrar að dýpt. Börnin
þurfa að venjast því að vera í
vatninu. Hér er yfirleitt byrjað
að kenna börnunum á þeim
aldri, þegar þau eru hrædd við
að fara í vatnið, en það veldur
margskonar erfiðleikum.
— Hverja telurðu meginkosti
sundíþr óttarinnar ?
— í fyrsta lagi er sundið í-
þrótt allra. Sundið geta menn
iðkað frá vöggunni til grafar-
innar. Kristín Bergsteinsdóttir
frá Búrfelli í Grímsnesi, móðir
Bjarna skólastjóra að Laugar-
vatni, lærði að synda um
sjötugt. Þar að auki er sundið
bezta líftryggingin, sem ég
þekki, og fáar íþróttir veita
meiri hollustu en sundiðkanir.
En að síðustu vil ég segja þetta:
Sú þjóð, sem ekki þolir að í-
þróttamenn hennar bíði lægri
hlut í keppni, hvort heldur er
heima eða eriendis á ekki skilið
að eignast góða íþróttamenn.
Því að það eru fyrstu ósigrarnir,
sem gefa sigurinn að lokum.
VÍHiiið ötullega fyrir
Tímmnn.
—-----PAMLA BÍÓ-----
LIFI FRELSIÐ
(Let Freedom Ring).
Amerísk söngmynd.
Aðalhlutverkin leika:
NELSON EDDY
VIRGINIA BRUCE
VICTOR McLAGLEN.
Sýnd kl. 7 og 9.
--^^,NÝJA BÍÓ
TVÖ SAMSTIIXT
HJÖRTU
Amerísk kvikmynd frá
United Artists.
Aðalhlutverkin leika:
JAMES STEWART
CAROLE LOMBARD
.Sýnd kl. 7 og 9.
Frystíhúsíð HERÐUBREIÐ
tilkynnír:
Allir, sem eiga hjá oss vörur í kæligeymslu, verða
að vitja þeirra fyrir miðjan ágúst. Þá verður frost-
laust í húsinu um skeið og vörurnar ónýtast, verði
þær ekki teknar fyrir ofangreindan tíma.
Frystlhúslð Herðubrelð
Fríkirkjuveg 7.
Goðafoss
fer á mánudagskvöld 18. Júlí
vestur og norður.
Viðkomustaðir: ísafjörður,
Siglufjörður og Akureyri. —
Notið beztu og vönduSustu sápuna!
- Notið SÆVON de PARIS -
The World’s News Seen Through
The Chrístian Science Monitor
An hiternational Daily Newsþaþer
is Truthful—Constructive—Unbiased—Free from Sensational-
ism — Editorials Are Timely and Instructive and Its Daily
Features, Together with-the Weekly Magazine Section, Make
the Monitor an Ideal Newspaper for the Homc.
The Christian Science Publishing Society
Qne, Norway Street, Boston, Massachusetts
Price $12.00 Yearly, or $1.00 a Month.
Saturday Issue, including Magazine Section, $2.60 a Year.
Introductory Offer, 6 Issues 25 Cents.
Nfitme-------------------------------------------
Addi'm
SAMPLE COPY ON REQUEST -
1 OOOsftOCOOOOœ&t: