Tíminn - 19.08.1941, Blaðsíða 2

334
TÍMIM, liriðjmlajgmii 19. ágúst 1941
84. blafS
‘gíminn
Þriðjjudatiinn 19. ágúst
Heímsókn Churchilís
og íundurínn á
Atlantshafínu
Dagurinn 16. ágúst 1941 mun
jafnan verða talinn merkisdag-
ur í sögu íslands. Forsætisráð-
herra Bretlands og áhrifamesti
maður brezka heimsveldisins,
Winston Churchill, ávarpar þá
íslenzku þjóðina af svölum Al-
þingishússins og endurtekur
það fyrra loforð Bretlands og
Bandaríkjanna að veita íslandi
aftur fullt frelsi, strax að styrj-
öldinni lokinni.
Þótt við hefðum áður fengið
slíkt loforð frá stjórnum þess-
ara ríkja eykur það stórum gildi
þess, að forsætisráðherra Bret-
lands skuli sjálfur endurnýja
það og gera það á þessum stað.
íslendingar hafa treyst því að
þetta loforð yrði efnt. En það
má telja aukinn vott þess, að
þessi ríki vilja að enginn vafi
ieiki um efndir loforðsins, að
sjálfur forsætisráðherra annars
ríkisins endurtekur það á helg-
asta stað þjóðarinnar.
Það sýnir okkur betur en allt
annað, að þótt við séum fáir og
smáir er ekki af hálfu forráða-
manna þessara stórvelda litið á
okkur sem einskisverða og und-
irokaða þjóð. Með þessu er okk-
ur sýnt virðingar- og vináttu-
merki, sem okkur er skylt að
meta að verðleikum.
Aðdáendur nazismans hér á
landi reyna að telja íslendingum
trú um, að þeir búi við sízt betri
kjör af hálfu aðkomumannanna
en hernumdu þjóðirnar í Ev-
rópu. Þetta er hægt að segja
þeim, sem ekkert reyna að fylgj-
ast með málum. En dómur hlut-
lauss stórblaðsins eins og „Dag-
ens Nyheter" í Stokkhólmi er
bezti leiðarvísirinn í þessum efn-
um. Það lýsti nýlega þeirri skoð-
un sinni, að íslendingar væru nú
frjálsasta smáþjóðin í Evrópu.
Það mun heldur ekki ofmælt, að
engin smáþjóð í Evrópu býr nú
við meiri velmegun en íslending-
ar. Hjá öllum öðrum smáþjóðum
Evrópu hafa lífskjörin stórum
versnað síðan styrjöldin hófst.
Víða er skortur brýnustu lífs-
nauðsynja. Þetta gildir ekki að-
eins hernumdu löndin heldur
einnig lönd eins og Svíþjóð,
Sviss og Spán, sem að nafninu
til hafa enn ekki verið her-
tekin.
Með þessu er engan veginn
sagt, að við eigum að vera á-
nægðir með allt. í sambúð okkar
og aðkomumannanna. Þvi fer
fjarri. Við eigum ekki að dylja
það, sem okkur finnst miður
fara, bæði hjá þeim og okkur
sjálfum. En það, sem vel er gert,
eigum við líka hreinskilnislega
að viðurkenna og meta.
Einmitt það, að við höfum
fengið að halda meira sjálfstæði
og betri lífskjörum en nokkur
önnur hernumin þjóð í núver-
andi styrjöld, styrkir þá trú, að
okkur myndi sizt til hagsbóta,
að komast undir „vernd“ ein-
ræðisríkjanna. En telja má víst
að sú yrði niðurstaðan, ef viö
nytum ekki verndar hinna vold-
ugu lýðræðisþjóða.
Nýlega hefir gerzt heimssögu-
legur atburður, sem skiptir ís-
lendinga og aðrar smáþjóðir
miklu. Það er Atlantshafsfundur
þeirra Roosevelts og Churchills
Forráðamenn tveggja helztu
lýðræðisríkja heims, birta ítar-
legan boðskap um friðarmark-
mið sitt. Þar er sérhverri þjóð
heitið fullu sjálfræði til að velja
sér stjórnskipulag. Ofbeldinu
skal útrýmt í skiptum þjóðanna.
Engin smáþjóð skal lengur þurfa
að skjálfa af ótta, vegna yfir-
gangssemi og drottnunarhneigð-
ar voldugra nágranna.
Hjá þeim þjóðum, sem nú búa
við undirokun og kúgun, skín
þetta fyrirheit sem fagurt Ijós
í miklu myrkri. Meðal þeirra fer
þeim mönnum daglega fjölg-
andi, er óska þess af heilum
huga, að þessari stefnu verði
fylgt fram til sigurs.
En þetta er ekkí aðeins ósk
Esjuberg og Mógílsá
Skömmtunín í Bretlandi
Eftir Jóhaimes Delgason
Sr. Haraldur Níelsson gerði
þessa tvo bæi undir Esjunni að
umtalsefni í stólræðu. Tveir
menn höfðu gengið á Esjuna
frá þessum bæjum. Síðan deildu
þeir um útsýnið af fjallinu.
Annar sagðist hafa séð Vest-
mannaeyjar af Esjunni. Hinn
fullyrti, að eyjarnar sæjust ekki
af Esjunni. Mennirnir deildu
um þetta í hita, þar til það
kom í Ijós, að þeir höfðu ekki
verið á sama sjónarhól, þó að
þeir færu upp á sama íjallið.
Útsýnið var ekki hið sama á
Esjubrúnum, þegar gengið var
upp frá Esjubergi, eins og ef
leiðin var lögð frá Mógilsá.
Sr. Haraldur lagði út af því,
hversu harðvítugar deilur
mynduðust oft manna á milli af
því að ekki væri tekið tillit til,
að menn hefðu oft útsýni yfir
sömu viðburði frá mismunandi
sjónarhólum. Alveg nýlega hef-
ir svipað atvik komið fyrir í ís-
lenzkum stjórnmálum. Ólafur
Thors ráðherra og Finnur Jóns-
son forstjóri hafa deilt harka-
lega út af vissum atburðum
viðvíkjandi skipulagi á sölu
saltsíldar úr landi. Vegna
þeirra, sem þekkja kúgunina
að eigin raun, heldur einnig
þeirra, sem njóta enn frelsis,
en vita að kúgunin bíður þeirra,
ef lýðræöisöflin bíða lægri hluta
í þeim hildarleik, sem nú er
háður.
Þessi ósk er því sameign allra
frelsisunnandi manna. Það er
sama, hvort þeir eru í Bretlandi,
Ameríku, á íslandi, í herteknum
löndunum eða meðal þeirra
þjóða, sem kúguninni beita.
Allsstaðar er ósk þessara manna
hin sama, að frelsið og lýðræðið
beri hærri hlut.
Við skulum að vísu játa, að
það frelsi og lýðræði, sem hefir
ríkt til þessa, hefir haft marga
ágalla. Það þarfnast endurbóta.
En með því að halda því, sem
hefir unnizt, er jafnframt hald-
ið opnum möguleikum til end-
urbóta og bættrar mannfélags-
skipunar. Með því að hverfa til
einræðisins er horfið til baka og
möguleikunum til endurbættr-
ar og réttlátari þjóðfélagsskip-
unar lokað um ófyrirsjáanlegan
tíma.
íslenzka þjóðin, a. m. k. yfir-
gnæfandi meiri hluti hennar kýs
sigur frelsis og lýðræðis í
heiminum. Þessvegna er hún í
hópi þeirra þjóða, sem fagna
boðskap Atlantshafsfundarins
og óska þess, að hann verði
grundvöllur hins nýja friðar,
þegar styrjöldinni lýkur.
Þ. Þ.
stjórnarsamvinnunnar og
vegna þess, að Framsóknar-
flokkurinn hefir valið einn
fulltrúa aí fimm í síldarút-
vegsnefndina, hefir Framsókn-
arflokkurinn lítið eitt komið
við þessa deilu, án þess að hafa
markað aðstöðu sína glögglega.
Aðaldeilan milii ráðherrans
og forstjórans er raunverulega
um það, hvort það sé heppilegt
eða óhepppilegt, að aðalræðis-
maður íslands í New York selji
síldina til Ameríku, eða hvort í
þá vandasömu stöðu eigi ein-
göngu að nota hreinan og ó-
mengaðan síldarspekulant, með
æfingu frá skiptum við pólska
Gyðinga. En skoðanamunur
þessara tveggja manna kemur
sýnilega af því, að annar hefir
stigið upp á Esju viðskiptamál-
ana frá Esjubergi en hinn frá
Mógilsá.
Þegar verið var að byrja að
hafa íslenzka menn til starfa í
utanríkismálunum, kom til orða
í utanríkisnefnd, hvort ekki
væri hægt að láta aðalræðis-
menn og sendifulltrúa vinna
fyrir verulegum hluta af kostn-
aði við starfræksluna, með því
að hafa sérdeild fyrir umboðs-
skrifstofu og láta embættið fá
allar tekjurnar. í fyrstu þótti
mér þetta fýsilegt, til að stand-
ast kostnaðinn við hið nýja
skipulag. En við umræður kom
í ljós, að þetta myndi ófram-
kvæmanlegt. — Verzlanirnar,
hvort sem væru kaupmanna
eða kaupfélaga, myndu ekki
sætta sig við, að starfsmenn
landsins ytra, sem launaðir
væru af iandinu, tækju nokk-
urn beinan þátt í verzlunar-
aðgerðum, heldur gæfu almenn-
ar leiðbeiningar og vinsamleg
ráð um sölu og innkaup í starfs-
löndum þeirra.
En brátt kom fyrir atburður,
sem sannfærði mig um, að ekki
væri unnt fyrir hina heiman-
sendu umboðsmenn þjóðarinn-
ar, að taka þátt í sölu eða inn-
kaupum. ísland hefir nú í ár
fengið sér nokkra ólaunaða
kjörræðismenn í Englandi.
Flestir þeirra eru útlendingar,
af því að svo fáir íslendingar,
með aöstöðu til ræðismanns-
starfa eru búsettir í Englandi.
Þó var þar ein sjálfsögð undan-
tekning. í Leith er forstöðu-
maður Sambandsins, Sigur-
steinn Magnússon. Hann er
g'reindur og vel menntur maður,
afarduglegur og þaulkunnug-
ur í Englandi. Skrifstofa hans
er mjög nærri höfninni, þar
sem leið ferðamanna liggur
um. Það var sama hvort Garð-
ar Gíslason eða Sigursteinn
Magnússon höfðu slíka aðstöðu
í Leith. Hvaða ríkisstjórn sem
fór með völd á íslandi, hlaut að
biðja þann þeirra, sem þar
starfaði, að vera ólaunaður
ræðismaður.
En um leið og fréttin kom til
íslands um hina sjálfsögðu út-
nefningu Sigursteins, kom sam-
an almenn kaupmannasam-
kunda og mótmælti harðlega að
maður, sem starfaði í Englandi
fyrir samvinnufélögin, hefði
þennan aimenna trúnað fyrir
landið. Síðan bætti fundurinn
við dylgjum um, að Sigursteinn
myndi á þennan hátt kynnast
verzlunarleyndarmálum ís-
lenzkra kaupmanna.
Yfirlýsing þessi var að vísu ó-
rökstuddur vaðall, sem enginn
tók mark á. Valræðismenn þjóða
gefa leiðbeiningar til verzlun-
armanna, en verzla ekki fyrir
þá. Auk þess gat Sigursteinn
ekki lært neitt af þessum
hræddu mönnum, því að hann
mun vita meira um verzlunar-
hætti í Englandi heldur en all-
ur hinn óánægði fundur í
Reykjavík.
En þó að ályktun fundar
þessa væri hégómi, þá sýndi
fundurinn ótvírætt hina sterku
tortryggni, sem gegnsýrir ís-
lendinga í þessum efnum. Og
sennilega eru síldarsaltendur
ekki beztir í þessum efnum.
Það er sýnilega til að forðast
tortryggni, að æfðir og duglegir
verzlunarmenn, eins og Finnur
Jónsson og Jóhann Jósefsson
hafa farið saman langar ferðir
til að selja síld utanlands.
Hvor þeirra um sig er meir en
maður til að inna af hendi slíkt
verk. En þeir hafa búizt við svo
magnaðri tortryggni frá um-
bjóðendum sínum, að þeir hafa
heldur viljað fara tveir saman.
Eðli íslendinga er þannig, að
það mun algerlega vonlaust að
ætla launuðum starfsmönnum
þeirra við utanríkismál, að fást
við innkaup eða sölu, jafnvel
þó að þeir geri vinnuna ó-
keypis. Enginn starfsmaður
landsins í utanrikisþjónustu
hefir gefið minnsta tilefni til
að vera tortryggður. En dæmið
um hina óverðskulduðu og
heimskulegu árás á Sigurstein
Magnússon, sýnir, að þessi leið
er engum fær. Hinir launuðu og
ólaunuðu ræðismenn mega ekki
gera meira en að gefa almenn
ráð og bendingar, ef þeir eiga
ekki að verða fyrir óverðskuld-
uðum árásum.
Um viðhorf Framsóknar-
flokksins til einkasölu á síld vil
ég taka þeta fram: Flokkurinn
átti þátt í að koma á umboðs-
sölu með síld. En síldarsaltend-
ur misnotuðu þetta skipulag og
gerðu það gjaldþrota. Stjórn
Framsóknarmanna lagði þá
einkasöluna niður. Síðar voru
Jón Árnason og Finnur Jónsson
Lesendum Tímans mun e. t. v.
þykja fróðlegt að vita, hve
brezka þjóðin herðir að sér mitt-
isólina með skömmtun.
Þótt skömmtunin sé í sumum
tilfellum nokkuð skorin við
nögl á okkar mælikvarða telja
Bretar, að hún sé ekki fyrst og
fremst til vegna vöruþurðar,
heldur til að tryggja öllum það,
sem þeir kalla „fair share“ eða
réttlátan skammt. Þannig er
hindrað, að þeir, sem auraráð
hafa, geti byrgt sig upp meðan
verðlag er lægra og með því
móti skapað þurð hjá öðrum, ef
birgðir væru ekki allaf nægar.
Af þeim vörum, sem hér eru
skammtaðar, er aðeins ein teg-
undin skömmtuð í Bretlandi,
sykur. Vikuskammtur sykurs á
mann er 8 ozs, tæp 230 gr., eða
1 kg. á mánuði. Hér á landi er
skammturinn 1.750 kg. Kaffi og
kornvörur eru ekki skammtað-
ar. Hins vegar er te skammtað,
en það er samsvarandi þjóðar-
drykkur þar í landi og kaffi er
hér. Hver maður fær 2 ozs eða
tæp 60 gr. á viku.
Kjöt er skammtað og er viku-
forðinn af því 1—1 y2 shillings
virði á mann eða frá kr. 1.30 til
kr. 2.00. í júlí var hann 1 s. 2 d.
eða rúmlega kr. 1.50. — Fyrir
börn er kjötskammturinn helm-
ingi minni en fullorðna. Svína-
kjöts (Bacon) er mjög mikið
neytt á friðartímum, en nú er
vikuskammturinn aðeins 4 ozs
eða 115 gr. á mann.
Allt feitmeti er skammtað,
þar meðtalið smjörlíki, smjör,
feitmeti til matargerðar, og fær
hver maður 8 ozs á viku eða
tæp 230 gr. Þó má sá
skammtur ekki innihalda meira
fengnir til að gera frumdrætti
að síldarsöluskipulagi. Finnur
hefði auðvitað kosið einkasölu.
En Jón gekk ekki lengra en að
stjórnin hefði heimild til einka-
sölu. Útvegsmenn, og þeir eru
flestir Mbl.menn, ákölluðu Har-
ald Guðmundsson heitt og inni-
lega og báðu hann að nota
heimildina og koma á einka-
sölu, hvað hann líka gerði. Ól-
afur Thors hefir nú lagt þessa
einkasölu niður, í bili. En hún
hefir sannarlega ekki verið neitt
brjóstbarn Framsóknarflokks-
ins. Fritz Kjartansson er sagð-
ur að standa framarlega í
flokki síldarspekúlanta, og mun
vera með öllum höfuðeinkenn-
um stéttarinnar. Ég hygg, að
ef samvinnufélögin ein saman
hefðu átt að selja alla íslenzka
saltsíld, mundu þau hafa valið
til þess annan mann. J. J.
en 2 ozs eða tæp 60 gr. af
smjöri. Ost-skammturinn er 2
ozs á viku, en þó má kaupa
fjögra vikna skammt í einu, ef
óskað er, hvenær sem er i mán-
uði. Undanþegnir þessum
skammti eru landbúnaðar-
verkamenn og neðanjarðar-
námuverkamenn, en þeir fá 8
ozs skammt á viku, hver
maður.
Niðursuðuvörur eins og sulta-
aldinsafi og síróp eru skammt-
aðar og fær hver maður 1 lbs.
eða um 450 gr. fyrir hvern al-
manaksmánuð. Tveggja mán-
aða skammt má þó kaupa í
einu.
Egg eru skömmtuð og er
skömmtunin breytileg eftir
birgðum. í júlí s. 1. var hann t.
d. 4 egg á mánuði.
Þetta eru þær matvörur, sem
skammtaðar voru í júní s. 1.
Nánari fyrirmæli um neyzlu
matar eru auk þess í gildi, að
því er snertir gistihús og mat-
sölustaði. Ekkert hótel eða
matsöluhús má framreiða við
eina máltíð meira en einhvern
einn eftirtaldra rétta: fiskur,
kjöt, alifuglar, veiðidýrakjöt,
egg og ostur. Þau mega heldur
ekki veita nema tilskilið magn
sykurs og smjörs.
Á ferðum okkar íslending-
anna í Bretlandi kynntumst
við dálítið framkvæmd skömmt-
unarinnar á gistihúsum og
matsöluhúsum. í London bjugg-
um við í einu bezta og dýrasta
gistihúsi borgarinnar og þágum
boð á ýmsum veitingahúsum.
Hvergi urðum við varir við að
vikið væri frá settum reglum,
jafnvel í boði ríkisstjórnarinn-
ar var ekki nein undantekning
eða sérréttindi um að ræða.
Þegar þess er gætt, að sumt
efnað fólk í Bretlandi býr að
staðaldri í slíkum gistihúsum,
gefur það til kynna, að jafnt sé
látið yfir alla ganga. —
Okkur þótti sykurskammtur-
inn óþægilega lítill — 1 lítill
moli með 1—2 bollum af te eða
kaffi. — En fyrirhyggja Ólafs
Friðrikssonar bjargaði okkur
frá miklum óþægindum af völd-
um vanans, þareð hann hafði
sykurbirgðir meðferðis, eins og
við sáum aðra forsjála gesti
gera.
Allir neytendur í Bretlandi
verða að skrá sig hjá ákveðn-
um kaupmanni fyrir hverja
skammtaða vörutegund, og geta
þeir aðeins fengið hann hjá
þeim kaupmanni. Fólk, sem lif-
ir á gistihúsum og matsölum,
þarf þó ekki að skrá sig persónu
lega, heldur afhendir skömmt-
(Framh. á 3. siðu)
Kveðja Nygaardsvolds
til íslenzku þjóðarinnar
„fslendmgar hafa gert öllum heyrtnkunnugt
uin þann sjálfstjiirnarvilja, sem verið hefir
leiðarljós þeirra í þúsund ár“.
Ræðu þá, sem hér fer á
eftir, flutti Johan Nygaards-
vold forsætisráðherra í árdeg-
isveizlu, sem norska stjórnin
hélt íslenzku blaðamönnunum
í London, 11. júlí síðastl. Þykir
Tímanum rétt að ræðan komi
fyrir sjónir manna á íslandi,
þar sem hún lýsir mikilli vin-
áttu í garð fslendinga og
glöggum skilningi á málum
þeirra.
Með sannri gleði ávarpa ég,
sem yfirmaður upplýsingaskrif-
stofu norsku ríkisstjórnarinnar,
fulltrúa blaða og útvarps frá
bræðralandi voru, íslandi.
Allt frá söguöld hafa íslend-
ingar og Norðmenn verið
traustum böndum tengdir. Lífs-
skilyrði og hnattstaða yzt í
norðri, við harða veðráttu, hefir
búið okkur sameiginleg örlög,
sem hafa leitt til þess, að við
höfum á gagnkvæman hátt
fylgzt með rás viðburðanna
meðal þjóða vorra. Og náin
frændsemi og söguleg menn-
ingarverðmæti hafa áreið-
anlega alltaf verið sterkur
tengiliður milli þjóða vorra. Ég
bæti við því, að hvað því síðara
viðvíkur, stöndum vér Norð-
Nygaardsvold
menn í mikilli þakklætisskuld
við ísland. íslendingar gáfu oss
konungasögur vorar og það
verður vart orðum aukið, hví-
líka þýðingu þessar sögur hafa
haft fyrir þjóðlega viðreisn í
Noregi og sjálfsfrömun.
Þessar tvær þjóðir elska frels-
ið, og þótt vér höfum á öllum
öldum á margan hátt hneigzt
til einstaklingshyggju, þá hefir
ástin á ættinni og heimkynninu
tengt einstaklinga þjóða vorra
böndum þjóðarkenndar, sam-
huga og föðurlandsástar. Og
vegna þessarar þjóðartilfinn-
ingar og þessa samhuga og
föðurlandsástar höfum vér leit-
ast við að nema lönd vor og
skapa þjóðum vorum trygga
menningar-, fjárhags- og þjóð-
félagsaðstöðu.
Að því er til míns lands tekur,
er þetta friðsama umbótastarf
hindrað vegna grimmilegs
stríðs. Noregur varð að þola til-
efnislausa árás, og í landi voru
ríkja í dag erlendir harðstjórar,
sem hafa afnumið hið gamla
norska réttaröryggi og skapað
ringulreið í fjármálum og þjóð-
félagseymd í Noregi. Vér vorum
eigi þeir einu, er á var ráðizt.
Valdagráðugur einræðisherra,
sem ekki ætlar aðeins að leggja
undir sig alla Norðurálfu, held-
ur allan heiminn, hefir með báli
og brandi herjað á hvert landið
eftír annað, hverja þjóðina eft-
ir aðra. Arfgengar réttarfars-
hugmyndir og gömul menning-
arverðmæti hafa verið troðin í
skarnið. Þrælahald og hjáguða-
dýrkun hefir verið leidd í þeirra
sæti. Þetta eru hörðustu þreng-
ingarárin, sem að menning-
unni hafa steðjað síðustu ald-
irnar.
Jafnvel ísland, sem í þúsund
ár hefir verið fjarri styrjöldum
og alþjóðadeilum, hefir dregizt
inn í hringiðu stríðsins. En á-
hrifin hafa verið ólík, að því er
snertir Noreg og ísland. Norska
þjóðin nýtur ekki lengur snef-
ils af frelsi í hinu hertekna
heimalandi sínu, en ísland hef-
ir á þessum styrj aldartímum
gengið endanlega til sætis með-
al frjálsra, sjálfstæðra og
sjálfráðra þjóða.
Ég ætla að nota þetta tæki-
færi til þess að óska íslandi til
hamingju með þá sögulegu á-
'kvörðun, sem gerð hefir verið
þessa daga. ísland hefir átt þátt
í hinni norrænu samvinnu vorri
í mörg ár, og staðið þar jafn-
fætis hinum þjóðunum. Með
hinni síðustu yfirlýsingu og
kosningu sérstaks ríkisstjóra
hefir ísland gert öllum heyrin-
kunnugt um þann sjálfstjórn-
arvilja, sem verið hefir leiðar-
ljós íslendinga í þúsund ár.
Það hefði verið viðeigandi, að
bjóða ísland á ný velkomið
meðal norrænna samstarfs-
ríkja, en þetta gamla norræna
samstarf er nú um hríð ó-
kleift með öllu. ísland rís í dag
úr hafi sem eina norræna land-
ið, sem ekki er undirokað eða
háð eftirliti þess valds, sem
leitast við að tortíma öllu því,
er vér höfum haft í heiðri og
lagt á helgi á Norðurlöndum.
Ég vil og óska íslandi til
hamingju með ríkisstj óravalið.
Ég hefi sjálfur haft kynni af
Sveini Björnssyni á mörgum
norrænum samkomum, og virt
hann mikils sem þann mann, er
ávallt hefir einlægan áhuga á
velferð lands síns, jafnt sem
samvinnu Norðurlandaþjóða.
Hvað Norðmenn snertir, hafa
þeir með mikilli gleði hlýtt á
þau hlýju orð, sem ríkisstjór-
inn lét falla, bæði um Norður-
lönd og Noreg, er hann tók við
embætti sínu. Slíkur vottur um
samúð hitar oss um hjartaræt-
ur eins og nú er ástatt.
Vér höfum einnig skilið það
sem tákn um ákveðinn vilja ís-
lenzku þjóðarinnar. Vér vitum,
að íslendingar taka á sama
hátt og Norðmenn afstöðu gegn
því stjórnarfari, er nú vill kúga
frjálsar þjóðir með valdi mátt-
arins. Það bætir ekki um í okk-
ar augum, að þetta er gert í
nafni hins norræna kynþáttar.
Þúsund ár eru liðin síðan vér
héldum þræla á Norðurlöndum,
og vér óskum þess ekki, að
hjóli tímans verði snúið til baka
til þess tíma. Það er lífsskil-
yrði fyrir hina arfgengu, nor-
rænu menningu, að Þýzkaland
Hitlers verði yfirunnið. Það er
lífsskilyrði fyrir frjálsa sam-
vinnu frjálsra þjóða á Norður-
löndum, að þrældómsokinu
verði létt af þjóðum vorum sem
og öðrum. En Norðurlöndin
geta ekki færzt í fang, að
standa alein sem háborg
lýðræðisins eftir þessí Ragna-
rök. Vér verðum að eiga sam-
starf við aðrar þjóðir, sem elska
frelsið, fyrst og fremst þær
miklu þjóðir, er nú berjast upp
á líf og dauða gegn einræðis-
ríkjunum við forystu Stóra-
Bretlands. Líkt og mörg önnur
lönd hefir ísland ekki verið
búið undir allt það, er gerast
kann á þessari skálmöld. Hern-
aðarsakir lágu til þess, að
hættan færðist yfir landið.