Tíminn - 19.08.1941, Blaðsíða 3

84. blað
TtmHflV, þriðjjadagiim 19. ágúst 1941
\
335
A N N Á L L
Afmæli.
Ágúst Árnason kennai’i i Vest-
mannaeyjum varð 70 ára 18.
þ. m.
Hann er fæddur 18. ágúst 1871
að Mörk undir Eyjafjöllum. Ólst
upp hjá foreldrum sínum, Mar-
gréti Engilbertsdóttur frá
Syðstu-Mörk og Árna Árnasyni
frá Seljalandi, við ærið kröpp
kjör efnalega og öll venjuleg
sveitastörf, og auk þess sjávar-
verk á vetrum fyrir Eyjasandi
eða í Vestmannaeyjum. Hann
naut engrar kennslu á barns-
aldrinum, þvi að farkennari
kom fyrst í sveitina árið eftir
að hann var fermdur. Grét
drengur þá oft í laumi yfir því
að geta ekki notið tilsagnar
hans. Þó var hann þá orðinn
allvel skrifandi eftir ýmsum
fyrirmyndum. Laust fyrir tví-
tugsaldur braust hann í það að
komast í Flensborgarskólann,
og útskrifaðist þaðan eftir tvo
vetur, 1893, með ágætum vitn-
isburði. Gerðist hann síðan
farkennari heima í sveit sinni
og hélt því starfi áfram 7—8
ár, ýmist þar eða í Fljótshlið-
inni. Jafnframt því stundaði
hann almenna sveitavinnu og
smíðar á sumrin, en sjó-
mennsku á vetrum. Jarö-
skjálftaárið mikla, 1896, gerð-
ist hann trésmiður, og hefir
stundað smíðar annað veifið
síðan. Sveinspróf tók hann að
áeggjan Magnúsar Jónssonar,
þáverandi sýslumanns í Vest-
mannaeyjum, 1903. Alfarið
fluttist hann til Vestmanna-
eyja árið 1900. Og þar komst
hann von bráðar í álit sem all-
Þangað komu hersveitir banda-
manna, einnig norskur her. í
þessari viku hefir ísland sem
sjálfsteett, fullvalda ríki, gert
af frjálsum vilja samning við
annað frjálst land, Bandaríki
Ameríku, er tekið hefir að sér
að vernda og hjálpa íslandi.
Það var giftudrjúgur samning-
ur, er tekið var af fögnuði í
hinum norrænu löndunum. ís-
land hefir með þessum hætti
viljað koma í veg fyrir það, að
þúsund ára gömul menning
landsmanna verði fótum troðin,
því að þjóðin er fámenn og
hefir engar hervarnir. Mér er
ljúft að eiga þess kost, að óska
til hamingju með þetta sam-
komulag, sem ég hygg, að veiti
íslandi þá beztu vernd, er það
gat fengið eins og á stóð. Með
gleði hefi ég séð þau greinilegu
og ófrávíkjanlegu loforð, sem
forseti Bandaríkjanna hefir
gefið forsætisráðherra íslands
í þessu sambandi. Sögueyjan í
Atlantshafinu verður eftir þetta
brú milli þess bezta í hinum
gamla og nýja heimi. ísland
sjálft er tákn þess, að Norður-
löndin og hin litlu ríki geta af-
borið heimsstyrjöldina.
íslenzku blaðamennirnir vita,
hvernig stéttarbræðrum þeirra í
öðrum norrænum löndum hefir
farnazt. Nú eru þeir hiriir einu,
ef undan eru þegnir fáir einir,
sem koma fram sem fulltrúar
frjálsra blaða. Spekingur sagði
eitt sinn, að það væri eins með
frelsið og ljósið og loftið: Eng-
inn saknar þess fyrr en það er
frá honum tekið, svo að fólki
liggur við köfnun. Þetta hafa
margir mátt reyna. Nú skal hið
norræna frelsi eiga sér athvarf
hjá yður. Þaðan er seinna unnt
að fara til baka til hinna nor-
rænu landanna, yfir hið sama
haf og leið þess lá eitt sinn um
— með víkingum, er fóru í Vest-
urveg fyrir ellefu hundruð ár-
um.
fjölhæfur smiður og stóð fyrir
ýmsum meiriháttar byggingum,
t. d. gamla barnaskólanum (nú-
verandi pósthúsi), Nýja bíó, auk
fjölda íbúðarhúsa. Skipasmíð-
um brá hann einnig fyrir sig í
viölögum.
Fastur kennari varð hann við
barnaskóla í Eyjum árið 1907,
og hélt því óslitið í 30 ár, eða
unz hin nýju íræðslulög gengu
í gildi, en þar er miðað við 65
ára aldurstakmark opinberra
starfsmanna. (En lög þessi eru
að ýmsi leyti ósanngjörn og
koma hart niður á fullhraust-
um mönnum, er halda óskertum
starfskröftum). Fjölda trúnað-
arstörfum hefir Ágúst gegnt
hér í Vestmannaeyjum. Hann
hefir verið virðingamaður
Brunabótafélags íslands frá
stofnun þess til þessa dags. í
fasteignamatsnefnd frá 1920. í
byggingarnefnd og raunveru-
legur byggingarfulltrúi 10—12
ár, eða allt þangað til að fariö
var að launa það starf. Síra Jes
Á. Gíslason og Ágúst unnu þá
allmikiö saman aö byggingar-
málum, þegar bærinn var sem
óðast að byggjast, og mun
skipulagsnefnd þá hafa sagt, að
það væri óvenjulega auðvelt að
laga svona hraðbyggðan bæ,
sérstaklega ef sömu menn fjöll-
uðu um þau mál áfram. í
skólanefnd átti Ágúst sæti all-
lengi. í bókasafnsnefnd var
hann kosinn þegar bókasafn
bæjarins var tekið til notkunar
aftur eftir nokkurra ára van-
hirðu. Virðingarmaður Samá-
byrgðarinnar hefir hann verið
og fjölmörgum öðrum störfum
hefir hann gegnt.
Við þessi merku tímatakmörk
i æfi Ágústar getur að líta all-
langan og starfsaman dag að
baki, og þegar þess er gætt, að
hann vinnur öll sín störf af
hinni mestu samvizkusemi og
kostgæfni, geta samferðamenn
hans sagt með sanni, að störf
hans hafi bæði verið mikil og
giftudrjúg. Það verður trauðla
minnst á þennan merka mann
án þess að drepa örlítið á hans
aðalhugöarmál, en það eru bók-
menntir. Ágúst er hinn mesti
bókamaður, sannkallaður
„bókaormur". Hann mun nú
eiga eitt mesta einkabókasafn
sem hér er til. Lengi vel mun
hann hafa keypt hverja bók og
hvert tímarit er hér kom út,
auk þess kynstrin öll af erlend-
um bókum, bæði á Norður-
landamálum og ensku. Bók-
menntir eru hans annar heimur
er hann lifir og hrærist í. Sem
af líkum lætur, er hann fjöl-
fróður á bókmenntasviðinu, og
þar mjög víða vel heima.
Hann var hér um tíma bóka-
vörður en var seinna ómaklega
sviftur því starfi, og þó án efa þá
færasti maður hér að hafa það
starf á hendi. Og það er þeim,
er þetta ritar, kunnugt um, að
það hefir Á. Á. fallið þyngst, að
vera sviftur þeirri ánægju í
ellinni, að annast bókasafn
bæjarins meðan kraftar leyfðu.
Ágúst er hið mesta valmenni,
og svo fáskiptinn að af ber, og
óáreitinn sem mest má vera.
Fremur mun hann teljast ó-
mannblendinn og lítt fyrir'það
gefinn að „trana sér fram“. En
hann hefir fylgt þeirri gull-
vægu reglu að tala fátt en
hugsa margt. Fáum hefi ég
kynnst, sem tryggari eru og
vinfastari en hann, og ég
minnist ekki að hafa átt kost
á að kynnast manni með jafn-
heilsteypta skapgerð. Hún er
fastmótuð af upplagi annars
vegar og stöðugum lestri úr-
valsbókmennta hins vegar. Á-
gúst er frjálslyndur maður og
laus við kreddur og hleypi-
dóma, og ávallt mun hann hafa
skipað sér í flokk hinna frjáls-
lyndustu í stjórnmálum og trú-
málum. Framsóknarflokknum
hefir hann fylgt að málum frá
upphafi vega hans.
Ágúst er giftur Ólöfu Ólafs-
dóttur frá Hlíðarendakoti,
hinni mestu myndarkonu. Eiga
þau fjórar dætur uppkomnar,
og einn dreng hafa þau alið
upp.
Vinir Ágústar og samborgar-
ar senda honum, á þessum
merkisdegi, hlýjar árnaðarósk-
ir með þökk fyrir góða viðkynn-
ingu á undanförnum árum, og
störf í þágu byggðarlagsins.
Megi svo æfikvöld hans verða
bjart og ylgeislar uppheima
verma öll hans ófarin æfiár.
Sveinn Guðmundsson.
Skömmtunin
(Framh. a/ 2. síöu)
unarseðlana sína til gistihúss-
eigandans, en hann hefir svo
hús sitt skráð. Sérstakar ráð-
stafanir eru gerðar fyrir ferða-
menn. Fyrir einstakar máltíðir
á matsöluhúsum, matsöluvögn-
um o. s .frv., þarf ekki að láta
seðla.
Benzín hefir verið skammtað
síðan skömmu eftir að stríðið
skall á. Skammturinn er 4—10
gallon — þ. e. um 18—45 lítrar
— eftir hestöflum, eða sem ætl-
aö er að nægi til að aka 150—
200 rnílur — þ. e. um 240—320
km. — á mánuði. Þessi skammt- I
hefir þó nýlega verið minnkaður J
um sjötta hluta. Aukaskammtur :
er þó veittur í sérstöku augna- '
miði. Notandinn verður að halda
bók, þar sem hann bókfærir
hvernig hann notar það benzín,
sem hann fær.
Kol eru skömmtuð og er mán-
aðarskammturinn 1 smál. á
hverja fjölskyldu.
Fyrsta júni s. 1. var tekin upp
skömmtun á öllum fatnaði, dúk-
um og ull til að spinna úr. Und-
anþegið skömmtun er þó fatn-
aðir barna innan 4 ára, höfuð-
föt karla og kvenna, handklæði,
borðdúkar, svo og ýmsir smærri
hlutir eins og bönd, tvinni,
teygjubönd, sokkabönd o. fl.
Hver fullorðinn maður eða
kona fær 66 miða á ári og sama
tala miða er veitt fyrir börn eldri
en 4 ára, en kaupmáttur þeirra
miða er meiri.
Kaupmátt fataskammts karla
og kvenna má sjá með því að
sýna hve marga miða þarf fyrir
einstaka hluti, en þetta lítur
þannig út:
Fyrir karlmannaskammtinn
mœtti kaupa:
1 föt ................ 26 miðar
1 par skór............. 7 —
3 pör sokkar, 3m.parið 9 —
2 skyrtur, 5 m. st... 10 —
2 aukaflibbar, 1 m. st. 2 —
1 sparibuxur .......... 8 —
4 vasaklúta, 1 m. 2 st. 2 —
1 hanzka .............. 2 —
66 miðar
Fyrir fataskammt kvenna
mœtti kaupa:
1 kápa ................ 14 miðar
1 ullarkjóll ........... n —
1 kjól úr öðru efni ... 7 —
1 par skó............ 5 —
1 treyja ............... 5 —
4 pör sokka, 2 m. parið 8 —
1 lífstykki ............ 3 —
1 pils ............... 4 _____
2 pör undirf, 3 m.parið 6 —
1 par hanzka ...... 2 —
2 vasaklúta......... l —
66 miðar
Kaupmáttur miðanna að því
er snertir dúka fer eftir efni og
breidd. T. d. verður að láta 3
miða fyrir yardinn (rúmlega 91
cm.) af ullardúk, sem er 36 ins
(rúmlega 91 cm.) á breidd. Sama
magn baðmullardúka eða dúka
úr öðrum efnum krefst 2ja miða.
Einn miða þarf fyrir hver 2 oz
eða tæp 60 gr. af prjónagarni
úr ull. —
Miðana má nota í hvaða verzl-,
un sem vera skal, hvenær sem
menn óska. Aukaskammtur er
veittur fólki, sem misst hefir
fatnað í loftárásum og sem
þarfnast nýrra fata. Einnig má
panta fatnað gegnum póst, en
senda verður tilskilda miðatölu
með pöntuninni.
í ýmsum greinum iðnaðarins
þarf verkafólk meira af fatnaði
og skóm en hinn árlegi skammt-
ur leyfir. Samningar standa nú
yfir um viðbótarskammt í slík-
um tilfellum. Verið er að undir-
búa viðbótarskammt til barns-
hafandi kvenna, sömuleiðis fá
óvenjustór („over size“) börn
aukaskammt.
Félög og stofnanir, sem vinna
úr prjónagarni og dúkum til
gjafa og þæginda fyrir hinar
ýmsu deildir hersins, fá efni í
slíkt, án miða. Ennfremur er öll-
um gjöfum frá Bretlandi og
annarsstaðar frá til fórnarlamba
loftárásanna dreift út aðeins
gegn skömmtunarseðlum.
Skömmtunin gildir aðeins um
þá hluti, sem keyptir eru í Bret-
landi, en ekki um útfluttar
skömmtunarvörur. —
Rík tilfinning virðist fyrir því,
að enginn megi safna að sér
birgðum eða hafa sérréttindi, að
því er snertir vörur, sem ekki
eru skammtaðar. Verzlanirnar
sjálfar taka að sér þá hlið máls-
(Framh. á 4. síöu)
.
Skinnaverksmiðjan IÐUNN
framleiðir fjölmargar tegunclir af skóm á karla,
konur og börn. — Vlrntur eimfremur úr háðum, skiim-
um og gærum margskonar leðurvörur, s. s. leður til
skógerðar, fataskinn, hanzkaskinu, töskuskinn, loð-
sútaðar gærur o. m. fl.
Skinnaverksmiðjan Iðuim, er búin nýjustu og full-
komnustu tækjum, og hefir á að skipa hóp af fag-
lærðum mönnum, sem þegár hafa sýnt, aö þeir eru
færir um að kcppa við útlenda farmleiðslu á þessu
sviði.
IÐUNNARV0RUR fást hjá kaupféiögum um allt
land mörgum kaupmönuum.
Iðunnarvörur eru smekklegar, haldgfóðar, ódýrar
Notlð HHJIMAII vorur
• VINNIÐ 0TULLEGA AÐ ÚTBREIDSLU TÍMANS •
144 Victor Hugo
merkinu á brjóstinu og merki Parísar-
borgar á bakinu.
Kvasimodo var þungbúinn á svip,
hljóður og rólegur. Annað veifið leit
hann' þó gremjulega á hlekkina, sem á
hann höfðu verið lagðir. Síðan svipað-
ist hann um, en svo sljóft og dauðalegt
var augnaráð hans, að kvenfólkið
benti á hann.
Flórían sat og íhugaði mikla ákæru,
sem borin hafði verið fram á hendur
Kvasimodo. Svo varkár var dómarinn,
að kynna sér ávallt fyrirfram nafn sak-
borningsins, starf og afbrot það, er
hann var ákærður fyrir. Allt slíkt at-
hugaði hann í tæka tið og lagði síðan
spurningar sínar þannig fyrir sakborn-
inginn, að yfirheyrslan gæti farið
fram án þess að heyrnarleysið yrði of
áberandi. En bæri svo til, þrátt fyrir
alla varygð, að hann hlypi á sig með
óskiljanlegu svari eða afkáralegri
spurningu, héldu sumir, að það staf-
aði af því, hversu hann var utan við
sig, en aðrir kenndu um heimsku.
Slíkt skerti ekki heiður embættis-
manns. Það er langt um betra að hann
sé utan við, sig og geri heimskupör,
heldur en að hann sé heyrnardapur.
Þegar hann hafði lesið skjölin nógu
rækilega, hallaði hann sér aftur á bak
og lokaði augunum til hálfs, svo að
Esmeralda 141
enda salsins við liljum prýtt borðið.
Við skulum gera okkur í hugarlund
manninn, er sat við borð yfirdómar-
ans. Olnbogunum studdi hann á borð-
ið og höfuðið lét hann hvíla í hönd-
um sér, en til beggja hliða voru háir
hlaðar af lagaboðum. Hann var í dökk-
brúnni kápu, en höfuðið umvafið hvítu
paruki. Virðulegar og holdugar kinnar
mættust undir lítilli höku, en augun
voru illskuleg. Nú hafið þið nokkra
hugmynd um Florian Barbedienne,
þann er yfirheyrði sakborninga í yfir-
réttinum.
II. KAFLI.
Heyrnarsljór dómari.
En dómarinn var heyrnarsljór — of-
urlítill ágalli fyrir mann, er skal yfir-
heyra sakborninga. Engu að síður
kvað Florian upp sína dóma, svo að
eigi varð áfrýjað, og þótti mjög rétt-
dæmur. Það er nægilegt, ef dómari
læzt hlusta, og það gerði þessi dómari
af mikilli alúð, því að hávaði truflaði
hann aldrei. Það er líka það eina, sem
er reglulega mikilvægt fyrir dómara.
Hins vegar voru meðal gestanna í
réttarsalnum fáeinir miskunnarlausir
menn, sem lögðu sig fram um að fylgj-
ast með orðum hans og athöfnum. Með-