Lýðveldið - 01.12.1936, Blaðsíða 1

Lýðveldið - 01.12.1936, Blaðsíða 1
\ ÚTGEFANDI: FLOKKUR LÝÐVELDISSINNA RITSTJÓRI: SIGURÐUR GUÐJÓNSSON. — AFGREIÐSLA: PÓSTHÚSSTRÆTI 13. SÍMI: 3379. 1. árgangur Reykjavík, 1. desember 1936 1. tölublað. Bjarni Jónsson frá Vogi. Frjálsir menn í frjálsu landi, fornar dyggðir heilar standi, einkunn þin og orðtak uar. y>ísland fyrir íslendinga«, endurhljómur margra þinga uakir enn og ueitir suar. Orðsnilld þín og andans kynngi, átökin á huerju þingi, hitar ennþá hjarta mitt. Þeir, sem núna ríki ráða, og riðlast hér í arma báða, nefna sjaldan nafnið þitt. Yfir landið öldur flœða annarlegra tiskufrœða, byltast eins og brim uið strönd. Erlend nöfn hér hafa heiður hœrri en sterkur íslands meiður; er nú treyst á önnur lönd. Þín uar kenning þessu fjarri, þjóðarsagan allt of nœrri til að elska erlent uald. — Ef oss sjálfir stakk ei sníðum, stefnulausir öðrum hlýðum, sögu uorrar sígur tjald. Öflin, sem hér eru að uerki, augljós þegar sýna merki: sundrað fólk og sérdrœg uöld. — Á þessum mikla merkisdegi merkið þitt á frelsisuegi þjóðaruakning skrifi á skjöld. MARÍUS ÓLAFSSON. 1918*1936. Árið 1918 mun ávalt verða talið merkisár í þroskabaráttu hinnar íslensku þjóðar. Þá var bundinn endi á meira en hálfr- ar aldar baráttu fýrir fullveldi þjóðarinnar. Þeir menn, sem þar voru að verki, eða sem sam- bandslögin sömdu, eiga því þakklæti þjóðar sinnar skilið, og mun það koma betur í ljós, því lengra sem frá líður, hve mikilvægt spor þá var stigið. En fullveldisviðurkenning vorri fylgdu margir og miklir gall- ar, sem ekki geta samrýmst æðstu þjóðlegu og stjórnarfars- legu þroskahugsjón hinnar ís- lensku þjóðar og hagsmunum hennar. Þessir gallar eru öllum almenningi kunnir, svo sem meðferð danskra stjórnarvalda á utanríkismálum vorum, þó að í umboði sé, hinn sameiginlegi þegnréttur Dána og íslendinga á fslandi, dönsk landhelgis- gæzla við strendur landsins og, síðast en ekki síst hið danska | konungsvald hér á landi. Þótt segja megi, að þessir gallar hafi ekki, enn sem komið er, valdið þjóð vorri efnahagslegu tjóni, þá hafa þeir þó allir átt sinn þátt í því, að þjóð vor hef- ir ekki á þessu tímabili öðlast þann alvöruþunga og ábyrgðar- tilfinning í þroskabaráttu sinni, sem þær þjóðir einar öðlast, sem standa einar og óstuddar. Að þessu leyti eru þessar leifar hins danska valds á fslandi, sem vér höfum búið við sí'ðan 1918, andstæðingur hinnar ís- lensku þjóðar í þroskabaráttu hennar. En jafnframt hefir vaxið upp úr íslenskum jarðvegi á þessu tímabili annar andstæðingur, sem er þjóðarþroska vorum miklu hættulegri en leifar hins danska valds, sem með oss býr. Þessi andstæðingur er: stétta- baráttan, sem nú er orðin öllu ráðandi í þj >ödfi voru, jafnt hjá einstakiingum sem hinu opinbera. Þó var stéttabarátt- an í þjóðlífi íslendinga eðli- leg, þar eð í hinu unga atvinnu- lífi voru stóð, og stendur enn, tiltölulega fámennur hópur at- vinnurekenda annars vegar en hins vegar allur fjöldinn sem atvinnuþiggjendur. Þar semjmörgum finst, að þar ráði regl- þannig er ástatt, mynda hinir | an: af því að þú framdir rang- fátækari ávalt samtök sín til að læti, þá er mér leyfilegt að gera bæta kjör sín á kostnað þeirra, | það líka. Og menn trúa því sem meira eiga, og þeir á hinn | ekki heldur, að það þjóðar- bóginn samtök sín á milli til; uppeldi, sem skapað hefir þetta að gæta hagsmuna sinna. Það j ástand, sé þess megnugt, að verður einnig söguleg stað- reynd, að stéttabaráttunni hafi í sumu tekist að jafna kjör manna frá því sem áður var, og ■ inni í þjóðlífi íslendinga á það þá einkum verkamönnum til handa, sem hlotið hafa hærra! gefa réttlætinu sigur. Stétta- baráttunni og stéttvísinni hefir líka tekist að koma sundrung- stig, að af henni stafar þjóð ! vorri mikil hætta, því að það er kaup, styttri vinnutíma og full- j ekki aðeins, að hér standi mað- an rétt til þátttöku við að verð-1 ur gegn manni og stétt gegn leggja vinnu sína. Tryggingar-! stétt, heldur líka skóli gegn löggjöfina nýju má líka skoða.skóla og skemtistaður gegn sem verkamönnum fyrst og j skemtistað. Og það er ekki fremst í hag. Alt þetta er rétÞ j laust við, að menn brosi að því, mætt, ef jafnvægisins er að- j Þegar stéttabaráttuflokkarnir eins gætt, þ. e. að ganga ekki1 °g blöð þeirra auglýsa skemti- of nærri réttmætum kröfum staði sína, svo sem: Eiði, annara meðborgara til að lifa Rauðhóla og Laugarvatn, með og þroskast. Og átök státta á álíka ákafa og þurfandi milli geta auðvitað altaf átt veitingamaður auglýsir veit- sér stað, ef fram fara innan inga- og danssali sína. Hitt réttra takmarka. En um leið og þetta er viðurkent, þá er það áríðandi, að á það sé bent og það eihnig viðurkent, að allir þeir þjóðlífsgallar, sem fylgt hafa í kjölfar stéttabaráttunn- ar hér á landi, og sem foringj- ar hennar .til hægri og til vinstri eru samsekir um, eiga engan rétt á sér. Með þeim er stéttabaráttan í þjóðlífi voru komin út yfir heilbrigð tak- mörk og orðin að afli sjálfs- eyðileggingar og kyrstöðu, sem er óhæft til þess að ryðja þjóð vorri braut að æðsta takmarki hennar. Hinum spillandi áhrif- um stéttabaráttunnar á þjóðlíf vort í nær tvo tugi ára má líkja við þau áhrif, sem fúlt andrúmsloft hefir á þá, sem að jafnaði hafast við í því; menn kemur þeim herrum, sem að þessu standa, ekki til hugar að athuga — og því miður ekki almenningi heldur — að með þessu er verið að auka á sundr- ung íslensku þjóðarinnar en ekki að draga úr henni. En al- varle'gast af öllu er þó það, hve stéttabaráttan hefir sljóvgað réttlætistilfinning manna í' op- inberu lífi þjóðarinnar, hve þunga skuldabyrði hún og menn hennar hafa bundið þjóð vorri og hversu þeir hafa alger- lega vanrækt að beina sjón- um þjóðar vorrar að æðstu þjóðlegu og stjórnarfarslegu þroskahugsjón hennar og þeirri miklu alvöru og ábyrgð, sem henni fylgir. í þessu eina efni er vanræksla þeirra svo mikil, að þótt þeir hefðu ekki annað verða blindir og sljóvir fyrir -yi saka unnið, mundi þjóð vor skaðsemi þess. „Stéttvísin“ hefir gert þjóð vora þröngsýna og eigingjarna fram úr hófi og óhæfa til þess að sjá æðsta þroskamálefni lífs- baráttu sinnar og miða alt við það. Þá hefir stéttabaráttan auk- ið rangsleitnina svo mjög í þjóðlífi voru, að menn eiga erfitt með að trúa á réttlæti í gjörðum hins opinbera. Og eiga erfitt með að treysta þeim á því sviði. Menn geta leitað með logandi ljósi í stéttabar- áttublöðunum íslensku síðustu fimtán ár, og menn munu hvergi reka sig á, að minst sé á stofnun hins íslenska lýðveld- is 1943, eða að því fylgi nokkur ábyrgð og alvara. Um alt ann- að, jafnvel hin allra auðvirði- legustu mál, hefir verið ritað og barist af miklum móði og LANQ3dÓKA3AfNl AO :L3;ÞUU 1

x

Lýðveldið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lýðveldið
https://timarit.is/publication/1598

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.