Tíminn - 25.02.1953, Blaðsíða 5

45. blað.
TÍMINN, miffYÍkudaginn 25. febrúar 1953.
5,
mðvikud. 25. fehr.
Landhelgisdeilan og
Þótt enn hafi ekkert verið
birt opinberlega um seinustu
orðsendingar, er farið hafa á
milli stjórna Bretlands og ís
ERLENT YFIRLIT:
Umdeild stjúpmóðir
Verðnr Bandouin Belgmkonungnr neydd-
ur til að giftasí. svo að hann geti síður
umgengist stjupmóður sína?
Ruddamennska og
skálaræður í Kaup-
mannahöfn
„Dagur“ á Akureyri er það
íslenzka blaðið, er bezt hef-
ir fylgst með skrifum
danskra blaða um handrita
málið og ítarlegast hefir
sagt frá þeim. í Degi 18. þ.
m. er svo rætt um þessi mál
í forustugrein, sem á marg-
an hátt er hin athyglisverð-
asta, og er hún því endur-
prentuð hér:
konungur.
A mánudagskvöldið flutti
prófessor Gylfi Þ. Gíslason
Eftir styrjöldina reis mikil deila ins við Leopold beindist þó ekki
í Belgíu um framtíð konungstóls- fyrst og fremst gegn þeim síðar-
ins. Jafnaðarmenn og fieiri vinstri nefnda, heldur miklu fremur gegn
menn kröfðust þess, að Leopold konu hans, Rethy prinsessu. Marg
konungur légði niður völd vegna ir andstæðingar Leopolds telja hana
þess, að hann hefði látið herinn hinn illa anda konungsfjölskyld-
gefast upp fyrir Þjóðverjum á stríðs unnar.
..... _ _ árunum án þess að láta ríkisstjórn! Rethy prinsessa, er áður hét
lands urn landhelgisdeiluna,1 sína vita af því. Með þessu hefði Lilian Boels, er dóttir stjórnmála-
Virðist það liggja í loftinu, j konungurinn farið út fyrir verk- manns og auðkýfings, er á sínum Rethy í;rinsess;, ft<r Raudouill
aö ekki hafi neitt þokað í svið sitt sem þjóðhöfðingi í þing- tíma var einn af leiðtogum Plæm- 1 a
samkomulagsátt. Slíkt væri | ræðislandt. Katólski hægri flokk- ingja, sem er annar aðaiþjóðflokk
ekki heldur Bretum líkt þvíiurinn taldi-gerðir Leopolds hins urinn, er byggir Belgíu. Hún var
að beir eru bráir 0°- bvælnir I vegar réttlætanlegar og krafðist Vinkona Ástríðar drottningar, fyrri ásamt Leopold og Rethy prinsessu. ' skörulegt erindi í Útvarpinu
hpcrar Yit í rtpih, p,- knrniA i Þess’ að hann tæki við konungdómn konu Leopolds, og tók að sér upp- | Andstæðingar hans töldu, að þetta ' um handritamálið Og birti
. ‘ r, ‘ ' dn|um aftur, en konungur var fangi eldi barnanna. þegar Astríður fórst sýndi, að veikindi hans hefðu verið h - hp11ri o-rpin hð
Virðist lika orðið fulli’eynt, þjóðverja í Þýzkalandi, er Belgía með sviplegum hætti nokkru fyrir meira og minna látalæti og töldu ‘ ’
að bl’ezka stjórnin stendur ; var leyst nndan hernámi Þjóðverja. ; styrjöldina. Hún vann sér strax hina óvæntu heimkomu hans ekki ■ . 1 _r , 11 U ’
með brezku útgerðarmönn- j Charles bróðir hans hafði því verið mikið traust þeirra og litu þau á góðs v'iti. Einkum töldu þeir þó einn kunnastl bokmennta-
unum í deilunni, hvort sem skipaður ríkisstjóri til bráðabirgða. hana sem aðra móður sína. Jafn- j heimkomu Rethy prinsessu slæma ftæðingur Dana, birti í sýn-
hún viðurkennir það eða j Deiia þessi stóð í nokkur ár og fékk framt felldi og Leopold konungur (fyrirboða. | ingarskrá þeirri, sem út var
ekki Af þessum ástæðum má' úeopold ekki að koma til Belgíu á hug til hennar og giftust þau j Eins og nú standa sakir, þykir ^ gefin í sambandi við Sýning-
alveg eins reikna meö bví ag | meðan. Svo fór þó, að katólski flokk nokkru eftir að Þjóðverjar höfðu , líklegt, að þessi mál geti orðið hin'una „Edda og Saga,“ sem
hpssi riPÍla pip-i pfti,- ’ ' urinn náði meirihluta á þingi og (lagt Belgíu undir sig. Leopold er (áköfustu deilumál í Belgíu. And- andstæöingar íslands í hand
standa lengi A m k er ekki Í'ákvað. að láta Leopold taka við kon saf’hafa mikið alit á konu sinni. J ft.*»ingar kommgs eru teknir að i ritamáiinu efndu nýlega til í
btanaa lengi. n. m. K. er eKKllungdóml Svo mlkiar æsingar og enda er hun pryðilega gafuð og krefjast þess, að Rethy pnnsessu „ - .
annað forsvaranlegt en að verkföll hófust þá í landinu, að glæsileg. Hún er jafnframt einbeitt' verði ekki leyft að dvelja í land- i n n anbln- Þessi grem
. .. ... ......... r ■ 1 DnhAnro vm -n í nAn
við miðum viðbúnað okkar
við það, að brezki ísfiskmark
aðurinn verði okkur fokaður
lengi enn.
Af þessu leiðir svo það, að
við verðum að hefjast rösk-
lega handa um að selja þann
fisk, sem seldur hefir verið á
brezka ísfiskmarkaðinum, á
öðrum mörkuðum og öðru
vísi verkaðan. Þetta er eitt
stærsta verkefnið, sem okkar
bíður nú framundan.
Ef þetta tækist, gæti þetta
hæglega orðið okkur til raun
verulegra hagsbóta. Það er
öllum kunnugt, að minni
gjaldeyrir fæst fyrir ísfiskinn
en fyrir hraðfrystan fisk,
saltaðan eða hertan, auk
þess, sem framleiðsla hans
veitir miklu minni atvinnu.
Þjóðhagslega væri það því
tvímælalaust bezt, ef við
gætum alveg orðið óháðir
brezka ísfiskmarkaðinum.
Til þess að ná því marki,
að við getum orðið óháðir
brezka ísfiskmarkaðinum —
a.m.k. næstu misserin eða ár-
in — er ekkert þýðingar-
meira en að útflutningsverzl-
unin sé vel rekin. Hún þarf
að vera rækt af fyllsta fjöri
og kappi. Það þarf að reyna
bæði konungur og katólski flokk- ' og skapmikil og fer því ekki hjá inu. Slík brottvísun myndi þó mæl- ! Ruöows var í aðalatriðum
urinn sáu sitt óvænna. Til þess að því, að hún hafi mikil áhrif á þá, j ast illa fyrir meðal Flæmingja. rakin hér i blaðinu hinn 28.
komast hjá borgarastyrjöld, ákvað sem hún umgengst. j Konungssinnar hafa hins vegar á
Baudouin veldur vonbrigðum.
Leopold að afsala sér konungdóm- | Andstæðingar Leopolds konungs prjónunum að fá Baudouin til að
inum í hendur elzta syni sínum, hafa mjög beint skeytum sínum giftast og reyna þannig að fjar-
Baudouin prins, og var það sam-'gegn Rethy prinsessu í seinni tíð. lægja hann föður sínum og stjúp-
þykkt af öllum flokkunum. Þótti Þeir kenna henni jafnvel um upp- J móður. Baudouin sýnir hins vegar
nú líklegt, að konungdeilan í Belgíu gjöf belgíska hersins á sinni tíð.! ekki neinn áhuga fyrir giftingar-
væri leyst. Sú ásökun fellur m. a. vel í geð | málunum og er því ekki líklegur
Vallónum, sem eru annar helzti J til að giftast að sinni, nema hann
þjóðflokkur landsins, því að þeir, verði neyddur til þess.
■Rrátt fnk hn hem á hví nð eru franskættaðir og tortryggja Raddir heyrast orðið um það, að
“o»U»r rnynm .W vl5 B«* *•«. ««•
fullnægja þeim vonum, sem belgíska fJoSverja. Þa telja andstæðingar j og losa s.g v.ð h.na erf.ðu konungs
þjóðin hafði gert til hans. Hann Le°P°lds’ að hun haf. att þatt i ætt. A þvl eru hins vegar þeir ágall
reyndist einrænn og hlédrægur og Þvi, hve tregur hann var til að j ar að Vallónar og Flæmingjar eru
heilsuveill! Þegar hann kom fram afsala ser konungdommum. Loks óliklegir til að koma sér saman um
opinberlega, bar framkoma hans telia Þeir- að Baudouin konungur slíkt. Tilraun til lýðveldisstofnun-
þess yfirleitt vott, að hann gerði fari nú meira eftir ráSum hennar ar gæt. vel le.tt t.l þess að Belg.a
það til að íullnægja formlegum en "okkurrar persónu annarrar og , klofnað. í tyo ríki, a. m. k. e.ns og
skyldum, en væri það annars þvert se lafnvel haður henm m.klu me.ra nu er astatt.
um geð. Yfirleitt kom hann líka en sæmllegt geti tallzt'
eins lítið fram opinberlega og hann 1
gat. Hann hafði eins lítið samneyti Óvænt heimkoma.
við ráðherrana og hann gat og j Þangað til flóðin miklu urðu i
erlenda sendiherra umgekkst hann Hollandi, Bretlandi og Belgíu á
með vélrænni kurteisi. | aögunum hafði yfirleitt ekki verið
Þetta var þó ekki helzti ljóðurinn rætt um þessi mál opinberlega. Þá
á ráði hins unga konungs að dómi gerðist hins vegar atburður, sem
margra landa hans. í augum þeirra andstæðingum Baudouins þótti
var það helzti Ijóður Baudouins, heppilegt tilefni til að gera þau
hve mikið hann umgekkst föður ag opinberu umtalsefni. Baudouin
sinn og konu hans. Það var ljóst, konungur var aðeins í einn dag á
að honum leiddist að dveljast í fióðasvæðunum, en fór síðan i
konungshöllinni og hann reyndi skemmtidvöl til Miðjarðarhafs-
því að dvelja sem oftast hjá föður 6trandarinnar. Andstæðingar hans
sínum og stjúpu. Það fregnaðist töldu hann sýna gáleysi og hiröu-
og, að Baudouin hefði staðið fast ieysi með þessari framkomu. Jafn-
með föður sínum í konungsdeilunni framt héldu þeir því fram, að
að tryggja þá markaði, er. og tekið þvernauðugur við konung- Rethy prinsessa stæði hér á bak
Allt bendir til þess, að konungs-
málin í Belgíu muni í náinni fram-
tíð reynast mikil vandamál og hafa
ótrúlega mikil áhrif á stjórnmála-
baráttuna þar í landi.
við höfum þegar og reyna að
auka söluna þangað. Það
þarf að afia nýrra markaða
og láta ekkert ógert, er þar
gæti að gagni komið.
Því miður verður að játa
það, að skipulag útflutnings
verzlunarinnar er nú ekki
með þeim hætti, að góös ár-
angurs sé að vænta. Mikill
hluti hennar er einokaður
og er búinn að vera það lengi.
Allri einokun fylgir jafnan
kyrrstaða, einkum ef hún
hefir staðið lengi. í skjóli
hennar þrífst og ýmis konar
spilling og klíkuskapur. Eng-
ín ástæða er til þess að ætla,
að fisksölueinokunin sé nokk
ur undantekning í þeim efn-
um.
Fyrsta og sjálfsagðasta
ráðstöfunin, sem okkur ber
að gera vegna þess vanda,
er lokun brezka ísfiskmark-
aösins veldur, er tvímæla-
laust sú að draga úr einok-
unarfjötrunum, sem fisk-
verzlunin hefir verið hneppt
í, og leyfa auknu framtaki
og atorku að koma þar til
sögu. Með því að gefa fleiri
aðilum, sem vænlegir eru
Stefnubreyting
Alþýðublaðið var nýlega að
gera fyrirspurn um það, hvort
nokkur stefnubreyting hefði
orðið hjá Framsóknarflokkn-
um, þar sem Tíminn skrifaði
nú þannig, að ætla mætti, að
Framsóknarflokkurinn vilji
fremur samstarf við Alþýðu
dómi. Andstæðingar Leopolds pótt við, en hún og Leopold höfðu farið flokkinn en Sjálfstæðisflokk-
ust líka sjá á mörgu, að Baudouin á undan til Miðjarðarhafsstrandar ’ inn
væri enn undir áhrifavaldi hans innar. Rethy prinsessa vildi sýna hpc;c.„ri
og þó kannske meira undir áhrifa- með þessu, að Baudouin mæti hana ^essari spurningu er iijot-
valdi stjúpu sinnar. Opinberlega meira en þjóg sína, þótt hún væri SVarað' Steína Fiamsoknar-
var þessu fyrst hreyft í fyrravetur, j erfiðleikum stödd. j flokksins hefir alltaf verið SÚ,
þegar Baudouin var ekki viðstadd- i Það hefir síðar verið upplýst, að að samstarf við Alþýðuflokk-
ur jarðarför Georgs Bretakonungs, Baudouin hafi verið með inflúenzu, ■ inn væri æskilegra en sam-
heldur lét bróður sinn mæta í sinn þegar hann var á flóðasvæðinu og ' starf við Sjálfstæðisflokkinil,
stað. Andstæðingar Leopolds töldu, haft ’allháan hita þótt hann léti só fvrrnefndi starfaði á
að hér hefði hann og kona hans ekki á því bera. Læknir hans hafi svinuðum srundvelli OS
verið að verki og ráðið gerðum ráðlagt honum að dvelja á Mið- . A f1 . . , . *
Baudouins. Kunnugt er, að Leopold jarðarhafsströndinni um nokkurn ! br8eðraíl°kkar hans a Norður
er mjög fátt um Breta. tíma sér til heilsubótar. Ólgan, sem lonöum. Þess vegna hefir
hafði risið út af burtför hans, var Framsóknarflokkurinn alltaf
því byrjuð að réna, er hann kom . fylgt þeirri reglu að ganga
Rethy prinsessa.
Óánægjan yfir samneyti Baudou-
janúar s.l., og var þar bent
á, að málflutningur prófess-
orsins væri í senn væminn
og yfirborðslegur. Ýmsir les-
endur Dags höfðu orð á þvi
um það leyti, að blaðið mál-
aði framkomu prófessoranna
dönsku gagnvart íslending-
um of dökkum litum, og sumt
fólk hefir talið, að hér væri
verið á ala á Danahatri. En
því fer víðs fjarri. Dagur
hefir aðeins verið að skýra
lesendum sínum frá stað-
reyndum. Það er staðreynd,
sem fólk hér á erfitt með að
trúa, að danskir mennta-
menn, einkum þeir, sem
tengdir eru Kaupmannahafn
arháskóla, hafa haft með sér
samtök um að fyrirbyggja af
hendingu handritanna, og
hafa notað til þess aðferðir,
sem eru svo fjandsamlegar ís
lendingum að furðu gegnir.
Þetta fólk hefir með lævísleg
um hætti — og undir yfir-
skyni vísindamennsku — ver
ið að læða þeirri skoðun inn
hjá dönskum almenningi, að
handritin, sem geymd eru í
Árnasafni, séu samnorrænn
fjársjóður. Þau eru stöðugt
nefnd „norræn handrit, sem
safnaö var á íslandi.“ Þess er
vandlega gætt að þegja um
það, að handritin eru rituð á
íslandi, af íslendingum og á
íslenzku. Kunnir danskir
fræðimenn hafa einnig hald
ið því fram, að síðan fyrir
daga Árna Magnússonar, hafi
íslendingar engan áhuga
haft fyrir þessum fornu
fræðum og í dag séu það
ekki nema örfáir lærðir
menn, sem geti lesið málið,
sem handritin eru skrifuð á!
skyndilega heim um seinustu helgi, j ekki til samstarfs við Sjálf-
stæðisflokkinn fyrr en full-
sinna á þessu sviði, væru
árciðanlega skapaðir aukn-
ir möguleikar til að vinna
upp það tjón, er lokun
brezka ísfiskmarkaðsins
veldur.
Slikt má auðveldlega gera
án þess að hér hefjist sú
skefjalausa samkeppni, er á
sínum tíma leiddi til þess,
að einokunarfyrirkomulagið
var tekið upp. Hún hafði m.
a. undirboð og annan slíkan
ósóma í för með sér. Óheftri
samkeppni má vitanlega ekki
treysta. Með því að halda
til þess að ná árangri, að- {samkeppninni innan hæfi-
stöðu til að neyta krafta legra takmarka, á hins veg-
reynt var, að hinn möguleik-
ar að vera hægt að láta kosti 'inn var útilokaður. Og Tím-
hennar njóta sin. Jinn hefir ekki aðeins haldið
Það hefir hingað til strand því fram nú seinustu dagana,
að á Sj álfstæðisflokknum, að | heidur alltaf, að samstarf við
horfið væri að þessu ráði. umbótasinnaðan verkamanna
Ýmsir helztu gæðingar hans; f!°kk væri æskilegra en sam-
njóta góðs af fisksölueinok-! starf við flokk, sem fyrst og
uninni. Hagsmuni þessara fremst ber hagsmuni hinna
fáu manna hefir hann settlstóru milliliða fyrir brjósti.
ofar en „hagsmuni allra Til þess að slíkt samstarf
stétta,“ sem eru tvímælalaust geti tekizt, þarf því enga
þeir, að frjálsræðið í fisk-! stefnubreytingu hjá Fram-
verzluninni sé aukið. — Ætl-! sóknarflokknum. En hennar
ar Sjálfstæðisflokkurinn jafnjgæti veriö þörf annars staðar
vel að verja þessa hagsmuni og stæði Alþýðublaðinu nær
af slíku skefjaleysi, að þaðjað hugsa um það en að lát-
geti leitt til ósigurs í land- ast vera áhyggjufullt
helgisdeilunni? I Framsóknarflokknum.
Það er gott að vakin er nú
athygli á þessum aðförum
öllum í útvarpinu. Það sann-
ar þeim, sem hafa e.t.v. trú-
að því, að hér í blaðinu hafi
verið farið með einhverjar
öfgar, að svo er ekki. Flest-
um útvarpshlustendum mun
hafa blöskrað að hlýða á er-
indi próf. Rubows í heild
sinni, eins og það var flutt
á mánudagskvöldið. En þó er
þar ekki nema hálfsögð sag-
an. Dönsku blöðin tóku undir
eins undir þennan málflutn-
ing. Sem dæmi má nefna
ritstj.grein i „Politiken“ 17.
jan. Þar er greint frá opnun
sýningarinnar á íslenzku
yfir ■ handritunum og ummæli
1 (Framb. 6 6. siðu).