Tíminn - 01.07.1954, Blaðsíða 5

143. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 1. júlí 1954.
9
Fimmtud. I. jitlt
Flokkaskiptingm og
rússneska trúboðið
Skömmu eftir fyrri heims-
styrjöldina var lagður grund
völlur að eðlilegri skiptingu
þjóðarinnar í stjórnmála-
flokka samkvæmt viðhorfum
til innanlandsmála. Hér
myndaðist íhaldsflokkur (sem
síðar nefndi sig Sjálfstæðis-
flokk), studdur af þeim, sem
ekki vilja láta skerða gróða-
möguleika einstaklingsins. í
öðru lagi Framsóknarflokk-
urinn, sem studdur var af
samvinnumönnum og félags-
hyggjumönnum i ýmsum
stéttum, einkum í dreifbýl-
inu í sveitum og við sjó. í
þriðja lagi Alþýðuflokkurinn,
sem hneigðist að sósíalisma,
sem aðallega naut stuðnings
x hópi launamanna og verka-
manna í fjölmennustu verzl-
unar- og útgerðarstöðum.
Miðað við hina pólitísku þró
un í nágrannalöndunum
austan Atlantshafs og ís-
lenzka staðhætti var þessi
flokkaskipting mjög eðlileg.
Milli 1920 og 1930 var yfirleitt
um nokkurt samstarf að
ræða milli Framsóknarflokks
ins og Alþýðuflokksins, gegn
íhaldsfiokknum, sem var
stærstur, þótt hver flokkur
ERLENT YFIRLIT:
NGO DINH DIEIVI
Tekst Iioimisi á seinusta stumlu ao fylgja
153i atidkoinmunista í Yieínani?
Um svipað leyti og Mendes- með því að myrða einn af bræðrum
Prance tók við stjórnartaumunum hans. Ýmsir töldu það myndi verða
í Frakklandi varð nýr maður for- Ngo Dinh Diem hvatning til þess
sætisráðherra stjórnarinnar í Viet- að taka að sér stjórnarmyndun, er
nam, sem er það ríki Indó-Kína, er honum var boðið það af Frökkum
styrjöldin snýst um fyrst og fremst. og Bao Dai í ágústmánuöi 1949.
Þar sem oftast hefir verið litiö á Hann setti þeim hins vegar það
þessa stjórn sem franska leppstjórn, skilyrði, að Vistnam fengi fullt
hefir það yfirleitt ekki vakið mikla sjálfstæði, en þegar því var neitað,
athygli hver hefir' verið forsætis- hafnaði hann öllu samstarfi við
ráðherra hennar hverju ainni, a. m. Frakka og Bao Dai, og hefir gert
k. ekki utan Vietnams. í þetta skipti það cft síðan.
hefir það hins vegar vakið veru-
lega athygli hver hinn nýi for- Nýtur mikils trausts
sætisráðherra er. Sumir blaðamenn landa sinna.
hafa jafnvel talið það litlu ómerkari Ng0 Dinh Diem á þannig að
tíðindi, að hann tók við stjórnar- kaki sér feril sem hinn eindregni
forustunni en að Mendes-France og afsláttarlausi þjóðernissinni og
tók við stjórnarforustunni i Frakk- hefir þetta mjög orðið til þess að
iandi. afla honum trausts landa hans.
Þetta skýrist'kannske betur, þeg- j fiokki kató’skra manna, sem er
ar vitnað er til ummæla, sem Giap, allfjölmennur í Vietnam, hefir hann
yfirhershöfðingi kommúnista í verið hinn sjálfkjörni foringi um
Indó-Kína, lét falla fyrir alllöngu alllangt skeið, en fylgi hans nær
síðan. Þau voru á þá leið, að ekki iangt út fyrir katólska flokkinn.
væru nema tveir raunverulegir for- Þae hefir líka mjög styrkt álit
ingjar í Vietnam eða Ho Chi Minh, hans, að aldrei hafa neinar brigður
foringi kommúnista, og Ngo Dinh Verið bornar á heiðarleika hans.
Diem, foringi katólskra, og Vietnam Andstæðingar hans viðurkenna þaö
væri oflitið fyrir þá báða. Hinn ekki síður en samherjar hans, að
nýi forsætisráðherra Vietnam er hann fylgi sannfæringunni einni,
Ngo Dinh biem. en verði ekki keyptur til fylgis við
einn eða neinn.
Stefnufastui’ þjóðernissinni. | í eðii sínu er Ngo Dinh Diem ein-
Ngo Dinh Diem er 53 ára gamall. rænn o^ ómannblendinn. Hann kem
Faðir hans var háttsettur embættis- ur lítið fram opinberlega og lifir
maður í Annam, sem er eitt hinna fábrotnu lífi. Haft er á orði, að (
gömlu þriggja ríkja, er nú mynda hann sé einráður og ósamvinnu- j
Vietnam (hin eru Tonking og Coch- þýður. Meöal í-áðamanna í Viet- 1
in-Kína). Hann var katólskrar trú- nam er hann því ekki vinsæll, en
ar og öll fjölskylda hans. Ngo Dinh traust lians meðal alþýðu manna j
Diem var innrætt mikil trúrækni er meira að sama skapi. Meðal ’
STORT OG SMATT:
Innlán og útlán
bankanna
Innstæðufé í bönkum var
í lok aprílmánaðar s. 1. 1033
% millj. kr., en á sama tíma
í fyrra 803% millj. kr. Hækk-
un innstæðufjárins er því
230 millj. kr. á einu ári, ef
miðað er við apríllok. Á sama
tíma á þessu ári voru útlán-
in 1699% millj. kr. en 1526%
millj. kr. á sama tíma í fyrra.
Föst lán til langs tíma í veð-
deild, stofnlánadeild, sjóðum
Búnaðarbankans og Fiskveiða
sjóði íslands, eru hér ekki
talin með útlánum. Innstæð
ur og útlán sparisjóða eru
heldur ekki í framangreind-
um tölum, en í sparisjóðun-
um voru innstæður í apríl-
Iok 1954 samtals 197 millj.
kr. en útlánin 184 millj. kr.
— Inneign íslenzkra banka
erlendis var í apríllok s. I.
nál. 90 millj. kr., en á sama
tíma í fyrra skulduðu þeir 40
að N_o Dinh Dicm tókst þstta tarf Imillj. kr. erlendis. Munar
lanö...ru c.Sugia c.i
nokkru sinni verið.
Ngo Dinh Diem
og ekki sagzt niyndi hverfa .nvim til
Indó-Kina aftur fyrr en fallizt hefði
verið á kröfur hans um fuilt sjálí-
stæði Vietnam tíl handa.
Þegar forsætisráðherra Vietnam
baðst lausnar í s. 1. mánuði, var
enn leitað til Ngo Dinh Diem um
stjórnarmyndun, en hann dvaldi bá
í París. Hann seíti ýms skilyrði, sem
ekki hefir enn verið skýrt frá opin-
berlega, or þykir liklegt að á þau
hafi verið fallizt. Nokkuð var það,
það heíir
stai’faði sjálfstætt Og ynni í æsku og hefir hann mjög búið hennar hefir hann öðlazt meiri
að framgangi sinnar stefnu.
Vegna innanlandsmálanna
varð ekki séð, að þörf væri
meiri ágreinings um megin-
stefnur en í flokkaskipun
þessari fólst.
tJm það verður auðvitað
ekkert fullyrt, hversu
væri ástatt um styrkleika-
hlutföll milli flokkanna
þriggja, ef um eðlilega þró-
un hefði verið að ræða. Flest
að því. Hann var látinn ganga tiltrú en nokkur annar stjórnmála-
menntaveginn og reyndist frábær maður í liði andkommúnista í Viet-
námsmaður. Eftir að hafa fengið nam. Þetta kom t. d. vel í Ijós, er
þá menntun, sem þá var bezt völ hann kom heim til Saigon,. höfuð-
á í Annam, gekk hann í þjónustu borgar Cochin-Kína, á föstudaginn
ríkisins og hlaut þar skjótan frama. var eftir þriggja ára brottför. Hon-
Þegar hann var 29 ára að aldri, um var þá fagnað af miklum mann
varð hann innanrikisráðherra í fjölda, svo að þess eru ekki dæmi
nij ; stjórn Annams. Hann baðst lausn- að annar maður hafi verið hylltur
ar eftir fáa mánuði vegna þess, að þar meira um langt skeið.
hann kvaðst ekki þola yfirgang ■
Frakka og margvíslegan klíkuskap, Útivist Ngo Dinh Diem.
er þeir héldu verndarhendi yfir. Eft ; Nokkru eftir að Frakkar neituðu
ir þetta neitaði hann margsinnis kröfum Ngo Dinh Diem um fullt
ir munu þó þeirrar skoöun-. ag taka að sér störf í þágu stjórn- sjálfstæði vietnams haustið 1949,
ar, aÖ flokkur sósíaldemo- arinnar. Um nokkurt skeið dvaldi fór Ngo Dinh Diem úr lanai og hefir
krata heföi veriö mun stærri hann í Japan og víðar erlendis. Þá dvalið erlendis siðan. Hann dvaldi
en hann nú er Og ihalds- j hafði hann allmikil afskipti af fyrst í Japan, síðan í Bandaríkjun-
flokkurinn mun minni. Er sú stjórnmálum heima fyrir og var um og nú seinast í Evrópu. í þeim
Skoðun í samræmi viö þær I einn helzti foringi þeirra, sem heimt löndum, sem hann hefir gist á þess
, ' -i' uðu fullt frelsi Indó-Kína til handa ' um árum, hefir hann heimsótt ýmsa
breytmgar, sem orðið hafa i brottför Prakka úr landinu.
| forvígismenn katólsku kirkjunnar,
Þegar Japanir hernámu Indó-! m. a. Speliman kardinála í New
En um 1930 geröust þau Kína 1
atvinnumálum þj óðarinnar.
í síðari heimsstyrjöldinni,' York. Seinustu misserin hefir hann
tíðindi hér á landi, sem orð- j reyndu þeir að tryggja sér vinfengi J lengstum dvalið í munkaklaustri í
ið hafa til þess að trufla Ngo Dinh Diem, en hann hafnaði ^ Belgíu. Þrátt fyrir þessa fjarveru
stjórrimálástarfsemi íslend- ollu samstárfí við þá. Þegar Ho sína, hefir hann fylgzt vel með því,
Chi Minh myndaði stjórn sína í sem var að gerast í heimalandi hans
stríðslokin, reyndi hann að fá Ngo
Dinh Diem til samstarfs og bauð
honum sæti í stjórninni. Ngo Dinh
Diem hafnaði því tilboði einnig,
enda hefir hann jafnan verið ein-
inga til tjóns og vandræða
fyrir land og lýð. Fylgjend-
ur hins kömmúnistiska stór-
veldis í Austurvegi hófu póli-
tískt trúboð hér á landi og
hér miklu, að útflutningur
afurffa hefir gengið greifflega
það sem af er þessu ári. —
Seðlaveltan var 256 millj. kr.
cn var 216 miílj. kr. á sama
tíma í fyrra.
Hverjir keyptu ís-
lenzkar útflutn-
ingsvörur 1953?
Eftirtalin lönd keyptu mest
af íslenzkum útflutningsvör-
um á árinu, sem leið: Banda-
ríkin keyptu fyrir 108 xúillj.
króna, Sovétríkin 89 millj.,
Bretland 74 millj., Finnland
54 milljónir, Vestur-Þýzka-
land 50 milljónir, Portúgal
34 millj., Ítalía 31 millj., Sví-
ræðislegum stjórnarháttum, spill- j þjóð 31 millj., Austur-Þýzka-
land 27 millj., Spánn 26
millj., Brazilía 25 milljónir.
Noregur 19 milljónir, brezk-
ar nýlendur í Afríku 16
millj. (harfffiskur), Dan-
mörk 15 milljónir, Grikkland
15 millj., Holland 14 milljón-
það hafi verið eitt af skilyrðum' ir> Pólland 12 milljónir,
Stefna Ngo Dinh Diem.
Áður en Ngo Dinh Diem hélt
heimleiðis, ræddi hann ítarlega við
Mendes-France, hinn nýja forsætis
ráðherra Frakka. Sagt er, að' allvel
hafi íallið á með þeim, enda er
ferill þeirra ekki ósvipaður, en eftir
er hins vegar að sjá, hvort leiðir
þeirra geta legið saman í málum
Indó-Kína.
Ngo Dinh Diem hefir lýst yíir
því sem stjórnarstefnu sinni, að
hann muni berjast fyrir fullu sjálf-
stæði Vietnams og gegn skiptimu
landsins. Hann hefir einnig lý-st
yfir því, að hann sé andvígur kosn-
ingum fyrst um sinn, því að komm
únistar hafi langtum betri aðstöðu
en andstæðingar þeirra. Þeir verði
að fá tækifæri og tíma til að skipu
leggja samtök sín áður en til kosn-
inga sé gen: ið. Þá lofar hann að
vinna að því, að komið verði á 1; ð-
ingu í stjórnarkerfinu verði útrýmt
og gerðar margv'slegar félagslegar
umbætur til að rétta hag bænda
og verkamanna.
Ngo Dinh Diem kom heim til
Vietnam á föstudaginn var, eins
og áður segir, og vinnur nú að
stjórnarmyndun sinni. Taiið er, að
dreginn andkommúnisti. Nokkru
og stjórnað flokki sínum að veru-
legu leyti. Bao Dai og Frakkar hafa
oft boðið honum stjórnarforustu á
þessum tíma, þar sem hann þótti
manna líklegastur til að safna and
kommúnistum undir merki sitt.
seinna hefndu kommúnistar þessa Ngo Dinh Diem hefir jafnan neitað
stofnuðu í þjónustu þess
fjórða flokkinn, Kommún-
istaflokk íslands, er síðar
nefndist Sameiningarflokkur
alþýðu - Sósíalistaflokkurinn prúttinn er, reynist ódeigur bólgustefna kommúnista hef
Fyrir bennan flokk var aldr- að bjóða ríflega, enda þótt ir hins vegar orðið mörgum
þörf hann viti, að litið muni úr manni dýrkeypt, sem ekki
hans, aö hann fengi alveg frjálsar
hendur, og Bao Dai keisari léti sem
minnst á sér bera. Hefir jafnan
verið grunnt á því góða milli þeirra.
Fullvíst þykir, að Ngo Dinh Diem
muni fljótlega draga sig til baka, ef
hann íær ekki að ráða, og væri
þar með sennilega lokið seinustu
tilrauninni til að sameina and-
kommúnista í Indó-Kína um traust
an forustumann.
Seinustu fregnir herma, að Bao
Dai hafi falið Ngo Dinh Diem öll
völd ríkisins, bæði stjórnmálaleg
og hernaöarleg eðlis.
Frakkland 11 milljónir, Isra-
el 11 milljónir, írland 8 millj.
(fiskimjöl), Kúba 8 milljónir.
AIls er taliff, að seldar hafi
veriff vörur til 47 landa.
Vertíðin í ár
Fiskaflinn fyrstu fjóra
mánuffi ársins reyndist að
þessu sinni 173 þúsund tonn,
en var 144 þúsund tonn á
sama tíma í fyrra. Er ver-
tíðaraflinn í ár því 29 þús.
það eru innanlandsmálin en tonnum meiri en í fyrra til
ei nein raunveruleg
vegna innanlandsmála ís-
lendinga. Aðferð hans varð
því sú, — auk þess, sem hann
efndum verða.
veitti af sínu.
Nú um langt skeið hefir
hinum giftusnauðu trúmönn
Þeir, sem bezt fylgjast með
stjórnmálum og verkalýðs-
böðaði trú sína þeim, er mót málum, telja sig geta fullyrt, |um frá 1930 tekist að gera
tækilegir voru fyrir hana — að íslenzkir kommúnistar j 15—20% íslenzkra kjósenda
að ryðja sér til rúms meö hafi aldrei komið fram neinu J óvirka í íslenzkum stjórnmál
lýðskrumi og ævintýrapóli- i því hagsmunamáli alþýðu um, og svipta alþýðu manna
tík, sem hlaut að verða til.manna hér á landi, sem ekki því valdi, sem hún ella gæti
tjóns, og þá ekki sízt fyrir.hefði komist fram án þeirra, haft til að framkvæma skyn
þá, er hann einkum taldi sigjog að margt af því, sem komjsamlega hluti sjálfri sér og
vinna fyrir. Síðan þetta gerð múnistar stæra sig af, hafi allri þjóðinni til gagns. En í
ist hefir verkalýðspólitík hér
a landi verið eitt ævarandi
uppboð, þar sem kommún-
istaflokkurinn hefir boðið á
móti Alþýöuflokknum í fylgi i hæstum og flestum tölustöf
hins vinnandi manns í þétt-
býlinu, án þess að greiðsla
færi fram við hamarshögg,
enda slíks ekki kostur. Hefir
héf farið eins og endranær ir stórauðugir. Það hefir því
á uppboðum, að sá, sem ó- miður ekki orðið, en verð-
reynst einskis vert eöa verra^hinni kommúnistisku sjálf-
en það. Þeir hafa t. d. jafn-^heldu minna viðbrögð ís-
an lagt megináherzlu á, að lenzkra verkalýösleiðtoga
kaup væri reiknað með semjoft á ósjálfráðar hreyfingar,
og er þá ekki von, að þjóð-
félaginu vegni svo vel sem
vera mætti.
Hér á íslandi eins og ann-
ars staðar þarf fyrst og
fremst að taka pólitiska að-
stöðu til innanlandsmála —
um, og ef það hefði borið
þann árangur, sem þeir létu
í veðri vaka, ættu allir Iaun-
þegar á íslandi, að vera orðn
ekki utanríkismálin, sem að'
jafnaði skipta mönnum í
flokka. Það kann aldrei
„góðri lukku að stýra“ hér á
landi að burðast með fjöl-
J mennan flokk, sem miðar
Jallar sínar gerðir við nauð-
syn annars ríkis. Vegna þess
jglundroða og þeirrar sjálf-
|heldu, sem hið rússneska trú
^ boð skapar, hafa nýir flokk-
ar þotið upp eins og gorkúl-
I ur með það eitt áhugamál að
! fá að reka ábyrgðarlausa
1 pölitík gagnvart þjóö sinni,
' eins og kommúnistarnir.
„Sport“ af þessu tagi er helzt
til dýrt fyrir þá, sem landiö
byggja. Þann dag, sem hin-
ar vinnandi stéttir knýja
æfintýramenn til að binda
enda á þann ljóta leik, er
hvimleiðri plágu af landinu
létt.
aprílloka. Sé afli togaranna
(55 þús. tonn í fyrra og 58
þús. tonn í ár) dreginn frá,
kemur í ljós, að vélbátaflot-
inn hefir frá áramótum til
aprílloka aflað 89 þús. tonn
í fyrra en 115 þús. tonn í ár.
Aflaaukning bátanna er því
26 þús. tonn eöa nál. 30%.
Heildaraflinn í maí var að
þessu sinni heldur meiri en
í fyrra, effa 44 þús. tonn nú
en 41 þús. tonn í fyrra. í ár
skiptist maíaflinn svo: Bátar
23 þús. tonn, togarar 21 þús.
tonn. Sé bátaaflinn talinn
tii maíloka er hann 26%
meiri en í fyrra um sama
leyti.
Margt bendir til þess, að
stækkun fiskveiðilandhelg-
innar eigi drýgstan þáttinn
í þessari aukningu bátaafl-
ans. .