Tíminn - 18.07.1958, Blaðsíða 1

EFNI:
SlMAR TÍMANS ERU:
Rtttf|órn og skrlfstofur
11300
BlaSamonn aftlr kl. 19:
wei — 1(302 — 1(303 — 18304
42. árgangur.
Reykjavík, föstudaginn 18. júlí 1958.
Bréfkorn um Moskvuför, hljóm-
plötuiþáttur, 4. sí®a.
fþróttlr, bls. 5.
Erfent ytfirQ.it, bi's. 6.
Rætt við Jóhann Axelsson mag.
scient., bls. 7.
156. blað.
Brezkt herlið sent til Jórdaníu til
að hindra að Hussein ylti úr sessi
Stjórnarbyltingu átti að gera að undir
lagi Nassers í gær, segja Bretar. -
Hernum verður ekki beitt gegn írak
Myndio er af Feisal II. Iranskeisara og föðurbróðir hans prins Abdulha
lllha, en þeir munu báðir hafa fallið, er byltingarmenn réðust á konungs-
höllirta. Feisal var aðeins 23 ára að aldri en þrátt fyrir það hafði hann
setið lengur að völdum en nokkur annar núlifandi þjóðhöfðingi í Araba-
ríkjunum, þar eð hann kom til valda, aðeins 5 ára gamall. Prins lllha var
ríkisstjóri þar til fyrir fáum árum og mun raunar alla tíð hafa haldið i
hönd með konunginum.
Nmri es-Said vissi að röðin myndi senn
komin að írak - og honum sjáifum
Hver er ætlunin?
spyr Gaitskell
NTB-Lurídúnum, 17. júlí. — í
umræðum í neðri málstofunini
seint í kvöld sgaði Gaitskell, að
eftir sinni meininigu væri lítið unn
ið með því að senda herlið til Jór
daníu tl þee.s að háida nuverandi
■stjórn þar við vöid. Sarna væri að
siegja um Libanon. Hussein hefði
lýi't yfir, að hann væri þjóðhöíð-
ingi i írak eftir Feisial og hvatt
fólkið til að risa upp gegn bylting
arstjórninni. Hviað ætlaði brezka
stjórnin að gera þegar kæmi til
átaka rríil'ii hernnanna Jórdaníu-
stjórnar 02 hermanna frá írak?
Það gæti þó v'arla verið ætlunin
að fara þá heim aftúr. Þegar svo
væri komið, myndi þess slkammt að
bíða að herir Sovétríkianna og
vesturveldanna stæðu hvor gegrít
öðrum.
Stephen Barber fréttaritari
News Chronicle skriíar í blaðið
sl. Iriðjudag um „gamla refinn“
en svo nefndu bæði vinir og ó-
vieíi- Nuri es-Said, sem lýðurinn
myrti þá um morguninn. Nuri var
70 ára að aldri og halði verið 14
sinnum forsætisráðlierra fraks
allft frá stofnun koniiugsdæmis-
ins 1918. Sagt var að hann hafi all
an þann tíma lengst verið án ráð-
herradóms í 14 mánuði samfleytt.
Hann gerffist- liðsforiugi í her
Tyrka, en snérist til fylgis við
Arabíu-Lawrence í lieimsstyrjöld
inui og var alla tíð síðan trygg-
asti — og ef til vill einasti raun-
vervjlegi vínur Breta i Austurlönd
umi nær, segir Barber í grein
■ sinni.
Barber segist geta skýrt frá
því nú, að Nuri hafi kvatt brezku
stjórnina — á bak við tjöldin —
til að gera Súez-árásina frægu.
Hann sagðí að hún yrði að gerast
snöggt og hreinlega. „Arabar
gleyma fljótt“, sagffi haiin. Það
va:ö að ryðja keppinaut hans
Nasser úr vegi.
En árásin mistókst eins og
hann liafði varað við, að hún
myndi gera, ef hikað væri
Bretar yrðu líka að rera einir
um hana. Honum var illa viff
Frakka, og ef ísrelsmenn væru
með, væri fyrirtækið vonlaust.
Svo fór líka og þá er sagt, að
Nuri es Said lrafi gert sér ljóst,
að dígar sínir væru taldi".
Seinasta aðvörun lians til
vesturveldanna var, að hika
ekki við að grípa inn í gang
málauna í Libanon. Hann bar
það á Chamoun aff liafa brugð-
izt. „Hann getur kæft uppreisn-
ina á nokkrum dögum,“ sagði
Nuri, en hann vill það ekki“.
Þá lagði hann að vesturveldun-
um að ganga einir til verks og
það hiklaust. Það var ekki
lieldur gert — fyrr en Nuri es-
Said var daitður.
Öflugur herafli Rússa á Svartahafi
og við landamæri Irans að æfingum
NTB-Moskva og Bagdad, 17. júlí. — Það var opinberlega
tilkynnt í Moskvu í morgun, að miklar heræfingar Rauða
hersrns myndu hefjast á föstudagsmorgun við landamæri ír-
ans og Tvrklands. Samtímis hefir verið haldið uppi harðvít-
ugum árásum á Breta og Bandaríkjamenn í útvarpinu í
Moskvu og sagt, að íhlutun Breta í Jórdaníu sanni, að vestur-
veldin ætJi að hernema hvert landið af öðru við austanvert
Miðjarðarhaf.
Rússar vilja ekki
hætta á kjarn-
orkustyrjöld
■NTB-Washington, 17. jiilí. Þeir
Eisleríhower forseti og Selwyn
Lloycl ut'anríkisráðher'ra Breta
sátu á lönguim fundi í dag og'
ræddu rríálefni Aus'turlianda. Var
sialgt í tilkynningu, að þeir hefðu
orði-ð sa'm'mála r öllum atriðúm. í
söm'u frétt var það haft eftir yfir-
mönríum í bandarísku leyniþjón-
ustunni, að þeir teldu öinuggt, að
Sovétríkin myndu ekki hætta sér
út í kjarnofkustyrj öld í siambandi
við átökin í Austurilöndum.
Bretar reiðubúnir
til viðræðna
r-
við Islendinga
NTB—Lundúnum, 17. júlí.
Brezka stjórnin er reiðubúin til
ag ræða deiluna um fiskveiði-
takmörkin við ísland, hvort
heldur er í einkaviðræðum milli
þessara ríkja eða á einhvers
konar ráðstefnu. Kom þetta
fram í svari fiskimálaráðherr-
ans brezka í dag, er þinginaður
spurffi um hvað málinu liði.
NTB-Amman og London, 17. júlí. — Brezkir fallhlífaher-
menn eru komnir til Jórdaníu, al'ls um 1500 úr 16. brezka
fallhlífaherfylkinu. Hófust flugflutningarnir frá Kýpur í dög-
un og verður haldið áfram á morgun. Macmillan skýrði frá
þessu í neðri deild þingsins í dag og kvað herlið sent til að
vernda sjálfstæði og tilveru Jórdaníu, sem væri ógnað af utan
aðkomandi aðilum.
fyrirspumir t'. d. hvort Hussein
hefði beðið um hjálp sem æðsti
maður sambandsríkisins íraksJórd-
anía eð toara sem konungur Jórd
aníu. Macmillan kvað þetta verða
skýrt nánar á fundi öryggisráðsins
í kvöld.
Hann sagði, affi ákvörðun
stjórnarinnar hefði verið tekin
svo snögglega vegna þess að
sendiherra Breta í Jórdaníu
liefði seint í gærkvöldi komið
á framfæri hjálparbeiðni kon-
ungs og þær upplýsingar fylgt
nieð, að konungur hefði komizt
á snoffiir um að fullráðið væri
að gera byltingu í Jórdaníu á
fimmtudag.
■Hefði hún verið undirfoúin af
stjórn Aratoiska sambandslýðVeld-
isins. Því hefði ráðuneytisfundur
verið haldinn þegar í stað og
Markmiðið í heild væri að skapa
festu og jafnvægi í landinu og í
löndunum þar eyst'ra.
Bað vesturveldin um hjálp.
Macmillan skýrði
frá þvi, að herinn
væri sendur eflir
að beiðni hefði
borizt frá Huss-
ein konungi um
aðstoð. Bandaríkj
unum hefði bor-
izt sams konar
hjálparbeiðni, og
hún væri nú til
athugunar í Was-
hingto.n. Hins veg
ar hefði Banda-
ríkjastjórn tjáð
sig algerlega sam
mála liðsflutn-
ingum Breta til
Jórdaníu. Hann tók og fram, að
herafli þessi yrði fluttur brot't
strax og S. þ. hefðu gert nauð-
synlegar ráðstafanir til að fryggja
frið og öryggi í la.ndinu.
Macmiílan sagffi sem svar við
fyrirspurn frá Aneurin Bevan,
að brzka stjórnin hefði átt milli
þess að velja aff senda ekki lier-
lið fyrr en hún hefði ráðfært sig'
nánar við Bandaríkjastjórn og’
taka þá á sig ábyrgð á þeim af-
leiðingum, sem sá dráttur kynni
aff hafa leitt til eða taka ákvörð-
un um að verða við hjálparbeiðn-
inni þegar í stað og upp á eigin
spýtur eins og gert var.
Gaitskell foringi Verkamanna-
flokksins gagnrýndi þessa ráðstöf-
un stjörnarinnar og gerði ýmsar
Hussein
í heræfingum. Rússa taka þátt
hersvíeitir frá Buigaríu. að því er
tilkynnt var í Soffíu i fcvöld. 1
Hótun af hálfu Rússa.
Fjölmenmar sveitir landhers og
flugihers t'a'ka þátt í henæfingurLúm
ás'ámt 'öílum Svartahafsflota Rússa.
Stjórnarerindr'ekar erlendra ríkja
í Moisikvu' segja, að elkikii sé nokkiir
• efi að heræfingarnar séu til þess
' gerffair að vara ýestm’'veMin við
: íhlut'un; þeirra í löndimum fyrir
■ Miðjlarðar'haí'stootni og hafa áhrif
' á aLmienningsálitið í Arabarfkjú-n-
um.
Notffi stór orff.
Miodkva-útvarpið sagði, að sú
fu!lil(yrði.ríg Breta og Bandaríkjanna
að þeir ætluffu eér aðeins að koma
(Framhald á 2. síðu)
Ágæt síldveiði við Austurland í fyrri-
nótt. - Margir bátar bíða losunar
(Framhald á 2. síðu)
Rússar heimta að
þing S. Þ.
sé kvatt saman
NTB-New York, 17. júlí. —
Sobolev fulltrúi Rússa sagði á
fundi öryggisráðsins í kvöld, að
ef svo færi, að tillögur Sovétríkj
anna um að Bretar og Bandaríkja
menn flyttu þegar á brott herlið
sitt í Libanorí og Jórdaníu yrðu
felldar af ráðinu, þá myndi hann
krefjast þess að allsherjarþing
S.Þ. yrði kvatt saman þegar í
stað.
Mjög mikil síldveiði var í
fyrrinótt, og' dág'óð veiði víða út
af Austfjörðuin í igærdag'. Á öll-
um fjörðum eystra, þar sem að-
staða er til sítdarmóttöku liggja
nú síldarskip og bíða losunar.
Þannig biðu orffið 14 skip losun-
ar á Vopnafirði í gær og 16 á
Seyðisfirði. Þrær síldarverksmiðj
unnar á Seyðisfirði voru orðnar
alveg fullar í g'ær, en verksmiðj-
an þar getur uunið úr 5 þúsund
máluni á sólarliring', svo rúm
losnar þar nokkuð jafnóffmn fyr-
ir talsvert síldarmagn.
Mörig skip fengu mjög stór I
köst í fyrrinótt og árdegis í gær.
Verður niikiff af þeirri síld, seni
nú veiddist, síðast látin í
bræðslu, þar sem söltunarstöðv-
ar geta ekki tekiff á móti nema
tiltölulega takmörkuðu niagni.
í gærkvöldi voru veiðihorfur
ekki eins góðar og í fyrrakvöld.
Þoka var a niiðunmn, einkan-
lega sunnan til og mangir bát-
arnir héldu sig norffar ineð
ströndinni en áður.
ísraelsstjórn ósammála um afstöðu
til málefna Libanons og Irak
Hefir mótmælt flugi brezkra herflugvéla
um lofthelgi landsins
Fregn frá Jerúsalem hermir, að yfirvöld ísraels hafi í dag'
rætt u-msókn Breta um leyfi til að fljúga í hernaðarflutningum
yfir landið. ísraelsmenn hafa mótmælt flugi Breta gegnum
lofthelgi Jandsins, en það er ekki talið víst samt, að ísraels-
menn neiti Bretum um leyfið.
að ís'iiael slfcuTi hvorki taka afetöðu
Israete'tjórn kom saman til mieg nie móti vesturveMunum, en
aúkalfun'dar í dag til a'ð ræffta David Ben Gurion mún ekki taka
áistandið i náilægum Anahalöndum.
Samikvæmt fréttum frá Tel Aviv
eru ísraelsmenn hæstánægðir méð
að brezkir hermenn skuli vera
komnir tili Jórdaníu, enda þótt
þeir hyljii þessi mál þögninni á
opiríbeiruim vettvangi. Haft er eftir
góðum heimildum í Tel Aviv, að
s't'ormíasarrít hafi verið á ríkisstjiórn |
arfundimuim, og ein höndin upp á
móti annarri um afstöðuna til
vandamálanna. Vinstri sinnaðir
®o‘kl!car eru taldir hafa fallizt á,
svo hlutteusa a&töðú.
Síðustu fréttir:
Við umræður um inótmæli
ísraelsstjórnar í neðri deildinni
í London skýrði Macmillan for-
sætisráðherra frá því seint í
kvöld, að ísraelsstjórn hefði rétt
áður gefið leyfi til hernaðarflugs
Breta yfir loftlielgi landsins til
Jórdaníu.