Tíminn - 21.12.1960, Blaðsíða 5

5
T f MIN N, miðvtkudaginn 21. desember 1960.
L
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramJtvæmdastión: Tómas Arnason Rit
stjórar Þórannn Þórarmsson (áb i, Andrés
Kristjánsson F'réttastjón Tómas Karlsson
Auglýsmgastj EgiD BJarnason Skrifstofur
i Edduhúsinu — Slraar 18300—18305
Auglýsingaslml: 19523 Afgreiðslusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda bJ
Áflaleysi togaranna
Eins og sést á fiskiskýrslum, hefur afli togaranna
verið óvenjulega rýr á þessu ári. Hins vegar hefur afli
bátanna orðið miklu meiri en áður og verður því heild-
araflinn í ár talsvert meiri en í meðalári. 1. okt. var
hann t. d. 50 þús. smái. meiri en 1957 og 1956. Afla
bátanna má vafalaust þakka útfærslu fiskveiðilandhelg-
innar.
Minnkandi afli togaranna stafar ekki eingöngu af
því, að fiskur hafi brugðizt á hinum venjulegu miðum
togaranna. Að nokkru leyti rekur hann rætur til þeirra
áhrifa „viðreisnarinnar", að útgerðarmönnum hefur þótt
heppilegra að láta togarana flytja aflann ísaðan á erlend-
an markað en að leggja hann upp til vinnslu hérienöis.
Þetta hefur þýtt það, að verulegur tími hefur farið í
það hjá togurunum að sigla milli landa og veiðidagar
því orðið færri en ella.
Eftir því, sem næst verður komizt, hafa togaranir
farið um 100 söluferðir t»l útlanda á bessu ári í stað rúm-
lega 30 á seinasta ári.
Söluferðir togaranna hafa það ekki aðeins í för með
sér, að veiðidögum þeirra fækkar, heldur sækja þeir
oft á önnur mið, þegar þeir veiða beint fyrir erlendan
markað. Þetta verður stundum til þess að draga nokkuð
úr aflamagninu.
Minnkandi heildarafh togaranna rekur þannig að
talsverðu leyti rætur til stóraukinna utanlandssiglinga
togaranna, sem hafa hiotizt af „viðreisn1, ríkisstjórnar-
innar. Hitt er jafnframt rétt, að aflabrestur hefur orðið
á mörgum helztu veiðislóðum togaranna.
Vegna þess aflabrests. sem hefur orðið hjá togurun-
um undanfarið, tala nú vmsir með verulegu irúleysi um
framtíð togaraútgerðar a íslandi. Slíkt byggist þó ekki
á rökum. Allir atvinnuvegir geta orðið fynr óhappi bæði
af völdum náttúru og manna, eins og hér hefur átt sér
stað. Togaraútgerðin hefur fært mikla björg í bú ís-
lendinga á liðnum áratugum og mun vafalaust gera það
einnig í framtíðinni, ef rétt er haldið á málum. Hins
vegar sýnir þetta, að það er rangt að treysta á hana
eina, eins og t.d. nýskópunarstjórnin gerði. Það þarf
emnig að treysta bátaútveginn, landbúnaðinn, iðnaðinn
o. s. frv. Því öruggari verður afkoma þjóðarinnar, sem
hún byggist á fleiri greinum.
Það er ekki heldur neinn útlegðardómur yfir ís- j
lenzkri togaraútgerðinn: þótt kappsamir gróðamenn hafi j
keypt nýja togara, sem eru af vafasamri stærð. og fengið í
til þess ríkisábyrgð ógætinnar ríkisstjórnar Slík mistök j
eiga sér stað 1 öllum atvmnugreinum þar sem ævintyra- j
leg gróðasjónarmið fá að mega sín oí mikils
Síðast, en ekki sízt, er svo aflaleysi togaranna hvatn- I
ing um, að hert verði bc.ráttan gegn ofveiði á fiskimið-
unum við ísland og að íslendingum einum verði tryggð
yfirráð yfir landgrunninu
Utanstefna
Alþýðublaðið segir fra því í gær, að Guðmundur í.
Guðmundsson sé staddui i London og hafi ræct við Home
utanríkisráðherra um landhelgismáhð.
Eins og áður hefur verið sagt frá, hafa Bretar iagt
áherzlu á, að íslenzkur ráðherra eða ráðherrai kæmu til
London til viðræðna um landhelgismauð. ís'enzka stjórn-
m hefur hins vegar reynt að þrjóskast og viljað sýna
styrk sinn með því að lata samningana fara fram hér
heima. Nú hefur hún látið undan á þessu sviði eins og
öðrum.
Harmi deilt með hollvin
Of scint, óðinshani eftir Alan
Stewart Paton í þýðingu
Andrésar Björnssonar. ísa-
foldarprentsmiðja gaf út.
Fáum rithöfundum mun veitt
eins mikil athygli 1 heiminum um
þessar mundir sem Suður-Afríku-
manninum Alan Stewart Paton. í
Evrópu og Ameríku er hann hyllt-
ur um þessar mundir sem ágætur
lithöfundur og boðberi frelsis og
mannréttinda. í heimalandi sínu
er hann á svörtum lista stjórnar-
valda, stimplaður sem „óvinur föð-
urlandsins" i „þjónustu óvina Suð-
ur-Afríku.“
Vera má, að Paton sé um þess-
ai mundir áhrifaríkasti baráttu-
r.iaður gegn hörmungum kynþátta
hatursins, sem helríður mannfólk-
ínu svörtu og hvítu á suðurodda
hinnar miklu heimsálfu. Og vafa-
lítið hefur hann þegar með verk-
um sínum tryggt sér ærinn styr
um nafn sitt næstu árin.
Paton varð heimsfrægur fyrir
sögu sína Grát ástkæra fóstur-
mold mikið öndvegisverk. sem Al-
rcenna bókafélagið gaf út í ís-
lonzkri pýðingu 1955. Önnur skáld-
saga hans er „Joo late the Phaiar-
ope“, sem ísafoldarprentsmiðja
hefur nú gefið út í þýðingu
Ar.drésar Biörnssonar. Sú bók er
ekki síður merkisviðburður en
h.'n fyrri og engu að síður ;víþætt
aí gildi, afburðagóð skáldsaga og
hrópand; ákæra gegn siðleysi kyn-
þáttahatursins.
Þetta er mikil harmsaga í eðli
sinu og hlýtur að snerta hvern
mann djúpt. En þessi ákæru-
þunga harmsaga er ekki sögð með
ókvæðum eða bölbænum, heldur
sarmjúkum tökum, sem verða
undraföst og slerk vegna skáldlegs
innsæis og réttsýni glöggrar mann
þokkingar. Og bak við harmleik-
inn örlar oftast á gleðiboðskapn-
im um sigur réttlætis og menn-
ingar í þessum efnum. vegna þess
að hver dráttur sögunnar sýnir
gerla, að þetta haturstré á sér ekki
rætur í sál eða eðli manneskj-
ai.na, svartra eða hvítra, eins og
þær eru af guði gerðar, heldur í
drottnunargirnj og grxmmd sýktrar
og spilltrar veraldar, sem leiðir af
! sér þrælalög nútímans. Þessi stór-
brotna skáldsaga á erindi til allra,
cg þrátt fyrir harm sinn er hún
l.úfur lestur og skilur við lesand-
ann bjartsýnni en áðui Svo miklir
eru töfrar höfundarins, að það er
eins og lesandinn hafi fengið að
ceila harminum með hollvini sin-
um og hughrifin verða eins og
segir í stefi ágæts, íslenzks höfund-
ar:
Deilir þú með hollvin harmi
— harmurinn er undarlegur —
hjartað. sem þér berst í barmi,
bljúgt er þá af ást og þökk.
Eg get ekki betur séð en þýð-
ing Andrésar Björnssonar sé af-
fcrigðagóð, og hefur hún þó verið
niikið vandaverk, svo viðkvæm og
fcrothætt sem sagan er. Ég hef að
vísu ekki lesið bókina á ensku, en
* íslenzka búningnum er hún svo
fagurt og heilsteypt skáldverk og
fciugljúf að málfari, að þetta getur
varla farið milli mála. Þetta er
vafalítið bezta þýdda skáldsagan,
sem út hefur komið fyrir þessi jól
og hollur jólalestur er hún
Þess má geta um athygli þá, sem
bókin hefur vakið erlendis, að hinn
10. des. s. 1. fannst ritstjórum New
\ ork Times ástæða ti' að skrifa rit-
sljórnargrein um haná, og talar
það sínu máii. í greininni er bent
á það, að þessi bók hafi enn auk-
ið hróður höfundar sem mikils bar-
áttumanns lyrir mannlegum rétt-
indum og menningu, og lítill vafi
sé á því, að heiður og nafn Patons
iiiuni lifa lengi eftir að þeir Voer-
ward forsætisráðherra S-Afríku og
f.eiri ráðherrar hans eiu gieymd-
ir Þeir herrar hafi og gert sitt til
þess að tryggja Paton heiðurssess-
inn sem lengst í augum annarra
þióða með því að setja hann á
svartan lista og reyna að neita hon-
urc. um vegabréf til að komast úr
lar.di sem frjáls maður. Þeir hafa
og stimplað hann sem óvin Afríku.
Glæpur Patons í beirra augum
er auðvitað sá, að hann hefur hafið
upp rödd sína í þágu menningar-
imar, segir New York Times. og
hann geti borið höfuðið hátt
Þótt baráttan um svart og hvítt
eigi ekki fólfestu hér á landi í af-
ríkanskri mynd, er íslendingum
fcollt að gefa boðskap þessarar bók
ar gaum, því að hið illa sæði á alls
staðar sinn jarðveg. A. K.
Dýridalur Johans Bojer
Johan Bojer: Dýridaluj.
Skáldsaga. Séra Sveinn
Víkingur íslenzkaði. Bóka-
útgáfan Fróði Reykjavík.
Eins og flestum mun kunnugt
e: Johan Bojer meðal frægustu
sagnaskálda Norðmanna. Nokkrar
af sögum hans hafa verið pýddar
á íslenzku og hefur þeim verið
mjög vel tekið. Þar á meðal eru
tvær, sem eru taldar meðal beztu
sagna hans, Innsta þráin ag Síð-
asti víkingurinn og svo smásög-
urnar Ástaraugun.
Dýridalur er sveitalífssaga Höf-
uðpersónur hennar eru Marta og
Hans. Hún var bóndadóttir hafði
trúlofazt sKógfræðingi, en þegar
foreldrar hennar dóu og arii var
skipt eftir þau, drógu bræður
hennar sér mikinn hluta arfsins,
svo að hennar hlutur varð lítill og
þótti þá skógfræðingnum ráðahag-
urinn ekki girnilegur og brá heit-
orði sínu við hana. Hún vann hjá
hræðrum sínum, en tekur svu þann
kost að fara frá þeim, og binda
sig drykkjusvallaranum og brask-
aranum Hansi, er var þá trúlof-
•aður annarri stúlku. Upp frá þvfc
e1- líf þeirra og saga samantvinn-
að. Lífshugsjón hennar verður sú,
að gera mann sinn að eins auðug-
vm og miklum manni eða meiri en
skógfræðingjnn, sem hafði svikið
fcana. En til þessara framkvæmda
þurfti mikil og margþætt átök.
Hans var ( eðli sínu ævintýra-
maður, áræðinn og djarfur dá-
lítið hrekkióttur í viðskiptum en
tók sér létt bæði sigra og ósigra.
f au byrja búskap sinn í afskekktu
koti, fátæk og með litlar mann-
virðingar, pví að Hans er orokk-
gengufc. En þau vinna áður en
rnörg ár líða hvern stórsigurinn á
fætur öðrum Hans verður hepp
inn i braski sínu, kaupir stór-
fcýlið Dýradal, mesta höfðingja-
setur allrar byggðarir.nar Fylgdu
þv margar hjáleigur stórt skóg-
lendi og veiði-hlunnindi; þau hafa
vinnufólk, græða fé og verða
skuldlaus. Hans gerist bindindis-
maður, vinnur sér álit, og þau
komast í heldrimanna tölu. Nú er
sá sigur Mörtu fenginn, að maður
hennar er ekki minna virtur en
skógfræðingurinn. En eitt amaði
að. Þau eignast ekki erfingja sem
geti tekið við Dýradai. er þau ger-
ast gömul. Þetfca verður orsökin
tn þess, að sigrar þeirra verða
haldlitlir er aldur færist yfir þau.
Þau koma sér saman um að
taka fósturbarn. Fyrir valinu
verður systursonur Mörtu. tíu ára
gamall. Móðir hans var fátæk
ekkja og átti nokkur börn Þau
leynast honum vel og ætla að láta
hann erfa sig. Hann þýðist þau
ekki, en vill þó fá eignir þeirra,
og á brúðkaupsdegi hans gefa
þau honum Dýradal. Eigingirni
fóstursonarins er hóflaus. og að
því kemur, að gömlu hjónin hrökkl
ast burt frá Dýradal og hefja kot-
fcúskap á nýjan leik.
Óvænt atvik kveikir enn ljós í
lífi gömlu hjónanna. Bréf kemur
frá borgarstjóra og verksmiðju-
eiganda stórborgar einnar i Am-
eríku. Segir bann, að Hans sé
faðir sinn, en móðir sín sé dáin.
En hún var stúlkan, sem var trú-
lofuð Hans, er Marta tók hann frá
henni. Sagðist sonurinn mundi
koma til Noregs á næsta sumri.
Mynd fylgdi bréfinu, er hreif þau
bæði. „Sonurinn" var jafnan í
huga þeirra beggja og um hann
töluðu þau á hverjum degi.
En þegar þau hittu hann á hót-
eh þar við fjörðinn og sáu hve
mikill höfð’ngi hann var, og hann
sá hve fátækleg og lítilmótleg
þau voru, þá var dýpið á milli
þeirra svo ijúpt að það varð ekki
fcrúað. Og er þau koma heim til
sín, voru þau mikiu fátækari en
nokkru sinni fyrr. Þau áttu engan
son framar. En út úr my-krinu
fceima hiá séi s-já þau Dýradal bað-
aðan í silfurskæru ljósi.
Hin skapir.ikk kona sér nú að
fcún verður að líða fyrir syndir
sínar.
Saga þessi er álirifamikil og
sýnir ljós og skugga mannlegs
lífs. Skemmtileg sögupersóna er
Knútur, fátækur drengur er kom
íremur ungur á heimili þeirra
fcjóna í Dýradal á velgengnisárum
þeirra. Hann var ákveðinn i því
að verða mikill maðui Fyrst voru
það miklir hershöfðingjar sem
voru fyrirmyndir hans, en síðar
stjórnmálamenn. Að lokum
fiæmir „fóstursonurinn“ hann frá
Dýradal, en Knútur fer út í heim,
gengur í skóla og veröur róttækur
stjórnmálamaðu En mér virðist
höfundurinn ekki skýra til fulls
áhrif hans á líf Dýradalshjóna.
Þess hefði þó mátt vænta af því,
hve höfundurinn skipar honurn
mikið sæti í sögunni, að hann
fcefði meiri þýðingu fyrir örlög
þeirra en sagan greinir. Atburða-
lýsingar sögunnar eru annars með
agætum.
Enginn vafi er á því, að saga
þessi verður vinsæl meðal lesenda-
ejns og fyrri sögur Bojers sem
þýddar hafa verið á íslenzku Og
s-nilldaitök þýðandans á íslenzku
máli stuðla að því að svo verði.
Frá útgelandans hendi er sag-
an vel úr garði gerð Pappír og
prentun er hvort tveggja gott og
band mjög smekklegt
Þorsteinn M. Jónsson
Algert einsdæmi
Akureyri, 16. des.
Siglufjarðarskarð var opnað í
dag og fóru jeppar yfir það þegar
í gær. Mun það vera algert eins-
dæmi, að Skarðið sé fært bifreið-
um á þessum tíma árs. Vegurinn
milli Reykjavíkur og Akureyrar er
alveg snjólaus.
Nú munu 29 þús. mál síldar
hafa borizt til Krossanesverksmiðj
unnar með áætlaðri veiði í dag. Af
þeirn átta skipum, sem veiðarnar
stunda, er Gylfi aflahæstur með
um 8000 mál. Er hásetahlutur þar
orðinn mjög góður. E.D.