Tíminn - 28.08.1962, Blaðsíða 6

Sveitalífið
Framhald aí 8 síðu.
um og dýrum verðmætum. Og
menn sofna örþreyttir og sælir
eftir erfiðið. Meira að segja
hin dapra sláturtíð á sína marg
breytni og ánægju. Það er bónd
anum ekki aðeins metnaður og
manndómsauki að eiga víðlenda
jörð, sem hann hefur ef til vill
mikið prýtt að byggingum og
bætt með ræktun. Hann gleðst
líka yfir hjörð sinni og veit
hvers virði það er að geta lagt
inn fjölda vænna dilka auk mik
illar mjólkur. Og húsmóðirin
er þeim mun öruggari og glaö-
ari, sem hún á fleiri og ágætari
gnægtir í búi á haustnóttum.
Myrkurs og kulda vetrarins
kennir að vísu ólíkt meira í
sveitinni en í uppljómaðri borg
inni, þar sem líka er ylur í
hverju horni. En í uppbót nýtur
sveitafólkið ólíkt betur hinna
fögru vetrarkvölda og þeirrar
kyrrðar og þagnar, sem öllum
mun nauðsynleg til sálarþroska.
Það ©r og enn álit margra,
að börnum sé yfirleitt hollara
að alast upp í sveit en í borg.
Að minnsta kosti fagna ég því
fyrir mitt leyti að ég lifði mína
æskudaga í skauti náttúrunnar.
Nú orðið, síðan bifreiðir
komu á flesta bæi, á æskufólk
sveitanna hægt með að sækja
skemmtanir meira og minna ár-
ið um kring. Víða eru komin
upp ágæt samkomuhús og ung
mennafélög, kvenfélög og enn
fleiri samtök hafa það m.a. á
starfsskrá sinni að gera mönn-
um við og við glaðan dag. Á
konudaginn síðasta stóð t.d.
kvenfélagið í minni sveit fyrir
gleði, sem ég veit að bæði ung-
ir og gamlir hafa lengi í minni.
Hún var bæði fjölmenn og fjöl-
þætt. Spiluð framsóknarvist,
sameiginleg kaffidrykkja og
samsöngur (ættjarðarljóð og
gleðisöngvar), og dans að sjálf-
sögðu. Gamlir dansar eins og
Vefarinn voru rifjaðir upp. Það
gerðist og í miðjum klíðum að
8 pör komu allt í einu inn í sal
inn. Voru dömurnar klæddar
bolþúningi, en herrarnir á hvít
um skyrtum og dökkum buxum.
Fólk þetta var á öllum aldri m.
a. leiddi 14 ára piltur sjötuga
konu. Bæði tóku sporið eins og
þau væru í blóma lífisns. —
Stundum tíðkast vísnamars.
Herrarnir draga þá fyrripart
einhverrar vísu, en dömurnar
þann síðari og vekur spenning
hverjir lendi saman. Og þótt
sumum þyki forlögin misskiptin
sakar það lítt, því að allir ringl
ast að marsinum loknum og
næg tækifæri til að ná í þann
eða þá, sem ^ hugurinn leitar
mest í átt til. Ýmiss konar hring
dansar eru og enn við líði og
ósjaldan hrífst fólkið svo af létt
um lögum, að flestir syngja und
ir — hver með sínu nefi, en
allir af hjarta. Boðin eru blóm,
eða að velja um’ trú, von og
kærleika og heppnin eða ó-
heppnin eykur tilbreytinguna.
Að lokum kemur heimferðin,
sem oft á sína sö,gu í morgun-
sárinu.
Ég minnist á þetta sakir þess,
að mér þykir sem sveitafólkið
sitji ekki í sveltu hvað skemmt-
anir snertir, þótt enginn neiti
því, að margt sé stærra í snið-
um í þéttbýlinu. Auðfarnara
í kvikmynda- og leikhúsin og
meiri ljósadýrðin úti og inni.
En þess munu þó dæmin að
margur syngur innilegar og
meira af hjarta: Blessuð sértu
sveitin mín, heldur en hann lof
ar borgina, þrátt fyrir alla
hennar dýrð.
2.
Vélvæðingin hefur gjörbreytt
öllum búnaðar- og starfsháttum
sveitanna. Gert sumt að leik,
eins o,g heyskapinn margan góð
viðrisdaginn. Samt verður því
ekki neitað að enn er landbún-
aðarvinna einna mest bindandi
og vinnutími margra einyrkja
— hvort heldur einhleypinga
eða hjóna — lengri en flestra
eða allra annarra vinnandi
manna í landinu. Svo er látið
heita sem bændur eigi að fá
verakmannakaup, en það er
langur vegur frá því að margir
þeirri beri það úr býtum, ef
allt er réttilega mælt og vegið.
Það finna menn í sveitinni og
telja ungir menn að því sé ekki
hlítandi, þeir verði að rífa sig
upp og komast í uppgripin í
bæjunum. Annað rekur þó enn
meira á eftir í þessum efnum.
Menn finna í orði og raun að
bændur eru vanmetnir og fram
lag þeirra til þjóðarbúsins van
þakkað. Það var táknrænt svar,
er ungur drengur gaf mér, er
ég spurði hann eftir sumardvöl
í sveitinni, hvað hann ætlaði
sér að verða, þegar hann væri
orðinn stór. Fyrst nefndi hann
tvennt, síðan hikaði hann við
og klóraði sér í höfðinu á.ður
en hann bætti við: „Nei, ann-
ars, ég ætla mér að verða bara
bóndi.“ Auðheyrt að ekki var
hát stefnt, en sætzt á skarðan
hlut vegna vonarinnar um
meiri ánægju, þr'Stt íyrir allt.
Já, nú er svo komið í íslenzku
þjóðlífi að bændur, sem áður
voru í fylkingarbrjósti og flest-
ir á þingum, eru hæddir af sum
um rithöfundum og skipað skör
lægra en flestum öðrum, þeg-
ar raðað er í virðingarsæti eða
þjóðartekjunum skipt. Stjórn-
málamennirnir virðast margir
líta á bændastéttina sem hálf-
gerðan þurfalýð — telja að
betra væri að flytja inn flest-
ar landbúnaðarvörur en halda
uppi, búskap í strjálbýlinu. —
Aldrei í seinni tíð hefur hlutur
bændanna þó verið meira skert
ur en allra síðustu árin að mér
virðist, enda vaxandi óánægja
meðal sveitafólksins af þeim
sökum. Eflaust stafar þetta
fyrst og fremst af því að þeir,
sem með völdin fara hafa ekki
nægan skilning né fulla þekk-
ingu á því, hvað bændur og búa
lið leggja hart að sér til að geta
framfleytt búum sínum, svo að
þau gefi sæmilegan arð, né vita
þeir hversu mikinn hug þeir
hafa á því að búa sem bezt í
hag sinn og framtíðarinnar. —
Vera má og að þeir séu haldn-
ir þeirri trú, að ekki skipti svo
miklu máli um landbúnaðinn,
þar sem aðrar atvinnugreinar
afli ríkissjóðnum miklu meiri
tekna eins og nú er komið. Sízt
af öllu geti borgað sig að við-
halda strjálbýlinu með dýrum
vega- og raflögnum. Slíkt og
þvílíkt heyrist svo oft.
En ég fæ ekki unað þeirri
hugsun að byggðin eigi að smá
eyðast í mörgum héruðum, jafn
vel þótt hún þéttist þar, sem
ræktunin er auðveldust.
Hvert eyðibýli vekur mér
hryggð og dapurleika. Mér
finnst þar hafi verið fleygt fjár
sjóði ,sem hefði átt að ávaxta
og margfalda. Og að bæði i nú-
tíð og framtíð sé og verði land
búnaðurinn og sveitalífið það,
sem þjóðin má sízt vanmeta,
hvað þá afrækja, svo að hag
hennar og menningu sé ekki
stefnt í óefni, jafnvel voða. —
Þess vegna vona ég ekki aðeins
að fólksflóttinn stöðvist ur
sveitunum, heldur fari þeim
sífjölgandi i^framtíðinni, sem
færa út ræktarlöndin og una
glaðir við sitt, út með sjó og
inn til dala, í nánu samfélagi
og fjölþættri samvinnu innan
hvers byggðarlags og jafnframt
SELUR:
Opel Caravan ’60—’61.
Opel Reccord ’61 4ra dyra.
Fíat 1200 ’59.
Mercedes Bens 190 ’57.
Volkswagen ’55 —’61.
Ford ’55—’57.’
Chevrolet ’53—’59.
Opel Capitan ’56 ’60.
Ford Zephyr ’55—'58.
Skoda ’55—’61.
Standard Vanguard
station ’59.
VÖRUBÍLAR:
Volvo ’47 benzínbíll.
Volvo '55—’57 diesel.
Mercedes-Bens ’55—’61.
Ford ’54, ’55, ’57.
Chevrolet ’53, ’55, ’59, ’61.
Skandia ’57, með eða án
krana.
Chevrolet ’47.
Gjörið svo vel að líta við.
Örugg þjónusta.
Bíla- & búvélasalan
Eskihlíð B við Miklatorg
Sími 23136
Til sö!u
3 herb. íbúðarhæð við Skipa-
sund. Bílskúrsréttindi.
5 herb. íbúð í sambyggingu
við Miklubraut. Bílskúrsrétt-
indi. Útborgun 250 þús. kr.
2 herb. kjallaraíbúð við Rauð
arárstíg.
Einbýlishús við Hlégerði í
Kópavogi.
6 herb. bílskúr og ræktuð
lóð.
HUSA og^KlÞASÁLAN
Laugavegi 18 (11 hæð
Símar 18429 og 18783
Guðlaugur Einarsson
MALFLUTNINGSSTOFA
Freyjugðtu 37, slmi 19740
Póstsendum
í unaðsríku sambýli við náttúr-
una.
Á þann veg mun og íslenzku
tungu og hugsun bezt borgið
Því tvennu sem okkur ætti að
vera hvað allra dýrast og vild-
um sízt í súginn.
Sveitakona.
El.lót afgreiðsla
GUÐM ÞORSTEINSSON
gullsmiSur
Bankastræti 12
Sími 14007
Sendum gegn póstkröfu !
Sjötugur:
orlákur Stefánsson,
bóndi á Svalbarði
Sjötugur er í dag Þorlákur Stef-
ánsson bóndi á Svalbarði í Þistil-
firði. Hann er fæddur í Efrihól-
um í Núpasveit 28. ágúst 1892.
Foreldrar hans voru Stefán Þórar-
insson, bónda þar Benjamínsson-
ar og kona hans Guðrún Guð-
munda Þorláksdóttir, Einarsson-
ar. Þorlákur missti ungur föður
sinn, en ólst upp í Laxárdal í
Þistilfirði hjá móður sinni og
stjúpföður, og dvaldi þar fram um
þrítugsaldur. Ein alsystir hans er
á lifi, Stefanía, hjúkrunaykona í
Reykjavík, en 'tvær látnar, Hólm-
fríður, sém gift var Ólafi Hjartar-
syni frá Ytra Álandi, og Vilborg
deildarhjúkrunarkona á Lands-
spítalanum, sem fórst með Detti-
fossi á leið frá Vesturheimi á
stríðsárunum. Hálfsystkin Þorláks
börn Guðmundu og síðari .manns
hennar, Ólafs Þórarinssonar, eru:
Þóra í Reykjavik, Kjartan, Þórar-
inn og Ófeigur húsa- og húsgagna-
smiðir s.s.t og Eggert bóndi f Lax-
árdal.
Þorlákur stundaði nám í Hóla-
skóla og hóf búskap á Ytra-Álandi
í Þistilfirði um 1920. Þar kvænt-
ist hann Þuríði Vilhjálmsdóttur
frá Ytri-Brekkum á Langanesi.
Hef ég áður getið hennar hér í
blaðinu. Þegar sr. Páll H. Jóns-
son fluttist frá Svalbarðj til Rauf-
afhafnar, tók Þorlákur vijj ábúð
á þeirri jörð og keypti hana síðar.
Er þar um landmikla kostajörð
að ræða, og hafa þau hjón búið
þar einu stærsta búi þar um slóðir.
Þorlákur reisti þar íbúðarhús úr
steini árig 1937 og hefur, ásamt
syni sfnum, sem þar býr nú með
honum, aukið mjög ræktun á jörð-
inni og byggt hana upp með mynd.
arbrag.
Börn þeirra Þuríðar og Þorláks
eru: Magnús húsgagnasmiður í
Kópavogi, Jón Erlingur trygginga-
fræðingur í Reykjavík, Sigtryggur
bóndi á Svalbarði, Stefán Þórar-
inn og Vilhjálmur, verkfræðingar
í Reykjavík.
Þorlákur á Svalbarði er hinn
vasklegasti maður f hvívetna, hag-
sýnn búmaður, dugnaðar- og at-
orkumaður til verka. Hann hefur
um áratugi átt við vanheilsu að
stríða, orðið að þola uppskurð
hvað eftir annað og á þessum tíma
sjaldan gengið heill til skógar, en
harkað af sér með karlmennsku
vanheilindi sín og að jafnaði sinnt
störfum sem heill væri. Hlýtur
hann aft hafa verið óvenjuhraust.
byggður maður að eðlisfari. Hann
hefur og gegnt mikilsverðum trún-
aðarstörfum. Var um langan
tíma stjórnarnefndarformaður í
Kaupfélagi Langnesinga og hrepps
nefndaroddviti i Svalbarðshreppi.
Frá kynnum okkarlá ég persónu-
lega góðs að minnast 'um leið og
ég árna honum og fjöiskyldu
hans heilla á sjötugsafmæli hans
í dag. G.G.
Kveðja til
Bjarna Kolbeinssonar
Njálsgötu 80
á fimmtíu og fimm ára
afmæli híins.
Þín voru Bjarni æskuárin
ofin margri þnaut.
Leiddu örlöig litla drenginn
löngum grýtta braut,
jafnframt manndóms hug og
hreysti
honum lögðu’ í skaut.
Ráðdeild hlauztu’ og vinnuvilja,
Vit og trausta mund.
Jafn.au me® iðni og elju
ávaxtaðir pund.
Gæfan manga gaf að launum
gleðiríka stund.
Konan hollur gleði- oig gæfu-
gjafi reyndist þér.
Barnalán og hugarhlýja
hjartans yndi lér.
Heímilisins hugblær allur
hér um vitni ber. '
Árin fiinm og aldarhelming
áttu liðin hjá.
Gleði, sorgir, gróða Oig töp’in
gaf þér tími sá,
um Ieið og han,n með hraða rann
í Iiorfnra alda sjá.
Óskabyrinn, þýður, þekkur
þina fylli voð
meðan lífsins ö'ldur öslar
ævi þinnar gnoð.
Máttug alvalds hjálparhendi
hoilla veiti stoð.
Kær kveðja
frá vini.
6
TÍMINN, þriðjudagurinn 28. ágúst 1962.